17/09/2025
** या निकषांमध्येच (1965),
& आणि #इदाते_आयोग (2018)** यांचे संदर्भ जोडून सविस्तर मांडणी देतो.
---
# 📑 Banjaras qualify Criteria for ST
# # 1️⃣ भारत सरकारचे ST ठरविण्याचे निकष (Lokur Committee, 1965)
1. **विशिष्ट सामाजिक आणि सांस्कृतिक ओळख**
* स्वतंत्र भाषा, लोकनृत्य, लग्न-समारंभ, धार्मिक प्रथा.
* *Banjaras कडे लंबाडी बोली, वेशभूषा, डान्स व परंपरा आहेत.*
2. **भौगोलिक अलगद (Geographical isolation)**
* डोंगराळ, जंगल व तांड्यांमध्ये वास्तव्य.
* *Banjaras ऐतिहासिकदृष्ट्या तांड्यात व घुमंतू जीवनात राहत.*
3. **सामाजिक व आर्थिक मागासलेपण**
* गरिबी, निरक्षरता, भूमिहीनता, नोकरीत कमी प्रमाण.
* *Banjaras समाज आजही सर्वात मागासलेल्यांत आहे.*
4. **मुख्य समाजापासून तुटलेले (Shyness of contact)**
* Criminal Tribes Act मुळे पूर्णपणे बहिष्कृत.
* *Banjaras समाजावर अजूनही कलंक व अलगावाचा प्रभाव आहे.*
5. **आदिवासी वैशिष्ट्ये (Tribal traits)**
* लोककला, नृत्य, पारंपरिक पोशाख, डोंगरी वस्ती.
---
# # 2️⃣ CP & Berar Records (British Era)
* CP & Berar (Central Provinces & Berar) प्रशासनाच्या अहवालात Banjaras यांचा समावेश **“Aboriginal / Tribe”** म्हणून केला होता.
* हे दाखले सिद्ध करतात की *ब्रिटिशांनी देखील Banjaras यांना आदिवासी समाज मानले होते.*
---
# # 3️⃣ Lokur Committee Report (1965)
* भारत सरकारच्या Lokur समितीने **ST प्रवर्गाची निकष ठरवली**.
* Banjaras समाज या सर्व निकषांना बसतो, म्हणून समितीने Banjaras यांना **ST प्रवर्गासाठी पात्र** मानले.
---
# # 4️⃣ इदाते आयोग (2018)
* भारत सरकारने Denotified Tribes (DNT), Nomadic Tribes (NT) व Semi-Nomadic Tribes (SNT) साठी इदाते आयोग नेमला.
* आयोगाने नमूद केले की Banjaras समाज **सामाजिक व शैक्षणिक दृष्ट्या अत्यंत मागास असून आदिवासी स्वरूपाशी जुळतो.**
* आयोगाने शिफारस केली की *Banjaras यांना ST प्रवर्ग दिला जावा.*
---
# 📊 सारांश तक्ता
| ST निकष (Lokur, 1965) | Banjaras स्थिती | पुरावा |
| ------------------------ | ---------------------------- | --------------------------------- |
| विशिष्ट संस्कृती | लंबाडी भाषा, पोशाख, नृत्य | Hyderabad Gazetteer |
| भौगोलिक अलगद | तांडे, जंगलातील वस्ती | CP & Berar Reports |
| मागासलेपण | गरिबी, भूमिहीनता, शिक्षण कमी | Mandal, Renke, Idate Reports |
| मुख्य समाजापासून तुटलेले | CTA कलंकामुळे बहिष्कृत | Criminal Tribes Act History |
| आदिवासी वैशिष्ट्ये | लोकनृत्य, प्रथा, जीवनशैली | Lokur Committee, Idate Commission |
---
# ⚖️ निष्कर्ष
👉 Banjaras समाज **Lokur Committee निकष पूर्ण करतो.**
👉 **CP & Berar अहवाल** आणि **Hyderabad Gazetteer** पुरावे आहेत.
👉 **Idate Commission (2018)** ने स्पष्टपणे Banjaras ला **ST प्रवर्ग देण्याची शिफारस केली.**
👉 म्हणून महाराष्ट्रात Banjaras = ST करण्याचा **संविधानिक आणि ऐतिहासिक आधार** स्पष्ट आहे.
---
PMO India Sanjay Rathod-संजय राठोड CMOMaharashtra Banjara boys/girls बंजारा छोरी पुजा चव्हाण Banjara People Sevalal News बंजारा एकता क्रांति मिशन खाश जानकारी ADGPI - Indian Army
