05/07/2025
🙏 *आषाढी एकादशीच्या मंगलमय शुभेच्छा!* 🙏
या दिवशी व्रत, उपवास व प्रभूच्या भक्तीत मन रमवूया.
आपल्या जीवनात शांती, आरोग्य आणि सुख समृद्धी नांदो! 🌼
🙏*|| ॐ नारायणाय नमः ||*🙏
आषाढी एकादशी उपवासाचे महत्त्व – एक योग, आध्यात्मिक व आयुर्वेदीय दृष्टीकोनातून अभ्यास
एकादशी हा हिंदू पंचांगानुसार येणारा महत्त्वपूर्ण दिवस आहे. दर पंधरवड्यानंतर येणारी एकादशी म्हणजे शुद्धी, संयम, साधना व आत्मशक्तीचा दिवस. 'एकादशी' हा चंद्राच्या कलांशी संबंधित दिवस असून, पौर्णिमा व अमावस्येच्या आधी ११वा दिवस एकादशी मानली जाते.
*एकादशी व उपवास – चंद्र व शरीराचा संबंध:*🌝
आयुर्वेद व निसर्गोपचारानुसार, चंद्राचा प्रभाव मानवी शरीरावर विशेषतः मेंदू, मन, पचन व द्रवपदार्थांवर होतो. एकादशीच्या दिवशी शरीरात पाण्याचे प्रमाण वाढलेले असते. हे द्रव प्रमाण संतुलित ठेवण्यासाठी उपवास, अल्पाहार, व्रत पद्धती शारीरिक व मानसिक शुद्धीसाठी अत्यंत उपयुक्त ठरते.
*एकादशी उपवासाचे योगिक महत्त्व:*💫
योगशास्त्रात उपवास म्हणजे शरीरशुद्धी, मनःशुद्धी व आत्मसाधना. योगाभ्यास करणाऱ्या विद्यार्थ्यांनी एकादशीचा उपवास करावा, कारण –
- हे शरीरातील दोष (आम/टॉक्सिन्स) कमी करतो.
- मन एकाग्र होते, ध्यानासाठी योग्य वातावरण निर्माण होते.
- पचनसंस्था व स्नायूंची विश्रांती होते.
- उपवासामुळे प्राणशक्तीचा संचय होतो.
*एकादशीचे आयुर्वेदीय महत्त्व:*✨
आयुर्वेदामध्ये उपवास हे एक प्रमुख चिकित्सा साधन आहे. एकादशी उपवासामुळे —
- जठराग्नी संतुलित होतो.🌞
- कफ-पित्त-वात दोषांचे शमन होते.
- शरीरातील अपक्व आम नष्ट होतो
- इंद्रियांची कार्यक्षमता वाढते.
🌿*निसर्गोपचारातील एकादशी उपवासाचे स्थान:*
- शरीरशुद्धीसाठी (Detoxification) एकादशी उपवास अत्यंत प्रभावी आहे.
- पचनसंस्था, मूत्र संस्था, त्वचा, स्नायू यांचे कार्य सुधारते.
- दर पंधरवड्याला उपवास घेतल्यास शरीराला नवी ऊर्जा व ताजेपणा मिळतो.
*आधुनिक वैज्ञानिक दृष्टिकोन:* 🪐
- एकादशी उपवासामुळे शरीरातील Autophagy प्रक्रिया सुरु होते, ज्यात शरीरातील जुने, मृत पेशी नष्ट होऊन नवीन पेशी निर्माण होतात.
- यामुळे रोगप्रतिकारक शक्ती वाढते, शरीर निरोगी बनते व दीर्घायुष्य लाभते
- Intermittent fasting किंवा २४ तास उपवास पद्धत जगभरात लोकप्रिय होत आहे.
"Fasting is not starvation, it is cellular rejuvenation."
✨*एकादशी व मानसिक आरोग्य:*
- उपवासामुळे मन स्थिर होते, चिंता कमी होते.
- मेंदूत Dopamine आणि Serotonin यांचे प्रमाण नियंत्रित राहते.
- एकाग्रता, स्मरणशक्ती, मनःस्वास्थ्य सुधारते.
✨*निष्कर्ष व संदेश:*
एकादशी उपवास म्हणजे केवळ धार्मिक विधी नाही, तर एक शारीरिक, मानसिक व आध्यात्मिक आरोग्याचा उत्सव आहे. योगाभ्यास करणाऱ्यांसाठी एकादशी ही आपली साधना, आहारशुद्धी व तपशक्ती वाढवणारा दिवस आहे.
🍁*"नास्ति उपवाससमानं तपः"*🍁 – उपवासासारखे दुसरे तप नाही!
आपल्याला जर योग, निसर्गोपचार व आयुर्वेदाचा सखोल अभ्यास करायचा असेल तर,
MA योगशास्त्र, योग शिक्षक डिप्लोमा वा निसर्गोपचार कोर्ससाठी आजच प्रवेश घ्या.
🌿*आशिर्वाद योग नॅचरोपॅथी कॉलेज, कॅनडा कॉर्नर, नाशिक*
🙏*पुन्हा एकदा आपणास आषाढी एकादशीच्या खूप खूप शुभेच्छा*🙏
🌐 वेबसाइट: www.ashirwadync.com