Swamidnya Ayurved स्वामीज्ञा आयुर्वेद

  • Home
  • India
  • Kalwa
  • Swamidnya Ayurved स्वामीज्ञा आयुर्वेद

Swamidnya Ayurved स्वामीज्ञा आयुर्वेद Ayurvedic Medicines and Holistic Products Specialization in Ayurveda and Naturopathy

31/07/2025
30/07/2025

Kachnar ki chaal (बौहिनिया की छाल) एक आयुर्वेदिक औषधि है, जिसे विभिन्न रोगों में प्रयोग किया जाता है, विशेषकर:

थायरॉइड समस्याएँ (विशेषकर हाइपरथायरॉइडिज्म)

ट्यूमर या गांठें

स्किन रोग

रक्त शुद्धि

अगर आप इसे काढ़े के रूप में उपयोग करना चाहते हैं, तो नीचे उसका सही तरीका बताया गया है:

🍵 कच्‍चनार की छाल का काढ़ा कैसे बनाएं:

सामग्री:

कच्‍चनार की सूखी छाल – 5 से 10 ग्राम (लगभग 1 से 1.5 चम्मच)

पानी – 400 मिली (लगभग 2 गिलास)

वैकल्पिक: 1–2 तुलसी पत्ते, सौंठ (अगर कफ की समस्या हो तो)

🧪 बनाने की विधि:

1. छाल को साफ पानी से धो लें अगर खुले में रखा हो।

2. उसे 400 मिली पानी में डालें।

3. मंद आंच पर पकाएं, जब तक पानी लगभग 1/4 रह जाए (यानि 100 मिली)।

4. छान लें और थोड़ा गुनगुना करके पिएं।

🕒 सेवन का समय:

दिन में दो बार, सुबह खाली पेट और शाम को खाना खाने से 1 घंटा पहले।

कोर्स: लगातार 21 दिन तक लें, फिर 7 दिन का विराम लेकर फिर दोहराएं (आवश्यकता अनुसार)।

⚠️ सावधानियाँ:

गर्भवती और स्तनपान कराने वाली महिलाएं बिना वैद्य की सलाह के न लें।

अगर थायरॉइड की दवाएं चल रही हैं, तो साथ में लेने से पहले डॉक्टर या आयुर्वेदाचार्य से परामर्श लें।

बहुत ज्यादा मात्रा में न लें — यह शरीर को ठंडक देती है।
स्वामीज्ञा आयुर्वेद
9920932854

28/07/2025

🩺 नागीण रोगावर (Herpes Zoster / Shingles) आयुर्वेदिक उपचार
नागीण म्हणजेच शिंगी / विस्फोटक त्वचा विकार, जो सामान्यतः व्हायरल इन्फेक्शनमुळे (Varicella Zoster Virus) होतो. आयुर्वेदात हे रोग विषविकार, रक्तदुष्टी, व पित्त-प्रकोपजन्य त्वचा विकार म्हणून ओळखले जातात.

🌿 आयुर्वेदिक औषधे (Ayurvedic Medicines for Nagin Rog):

1. Mahamanjishthadi Kadha / Kashayam (महामंजिष्ठादि काढा)

➤ कार्य: रक्तशुद्धी, त्वचारोग, दाहशामक

➤ मात्रा: 2-3 चमचे + सम प्रमाणात गरम पाणी, दिवसातून 2 वेळा जेवणानंतर

2. Panchtikta Ghrita Guggulu (पंचतिक्त घृत गुग्गुळु)

➤ कार्य: विषहर, त्वचारोग नाशक

➤ मात्रा: 1-2 गोळ्या दिवसातून 2 वेळा, गाईच्या दूध किंवा कोमट पाण्यासोबत

3. Arogya Vardhini Vati (आरोग्य वर्धिनी वटी)

➤ कार्य: यकृत विकार, त्वचा विकार, विषहर

➤ मात्रा: 1-2 गोळ्या दिवसातून 2 वेळा

4. Neem Capsules / Churna (नीम)

➤ कार्य: अँटी-वायरल, रक्तशुद्धी, त्वचारोग

➤ मात्रा: 1 कॅप्सूल किंवा 1/2 चमचा पूड, दिवसातून एकदा

5. Tiktaka Ghrita (तिक्तक घृत)

➤ कार्य: त्वचा, रक्त व पित्त विकारांवर

➤ मात्रा: 1 चमचा सकाळी उपाशी पोटी, कोमट पाण्यासोबत

🌱 स्थानिक औषध (External Remedies):

▪️ Neem oil / Jatyadi oil / Nirgundi oil:

फोडांवर आणि पुरळांवर लावल्याने जळजळ कमी होते, आणि जंतुसंसर्ग नष्ट होतो.

▪️ चंदन + गुलाब जल लेप:

जळजळ आणि लालसरपणा कमी करतो.

⚠️ महत्वाचे उपाय:

✘ फोडांवर खाज घेऊ नका.

✘ थंड दह्याचे किंवा आंबट पदार्थ टाळा.

✔️ सात्त्विक, हलके अन्न घ्या.

✔️ नीमाच्या पानांनी आंघोळ करावी.

✔️ रात्री उशीरापर्यंत जागरण टाळा.

❗टीप:

> वरील औषधे तज्ञ आयुर्वेदिक वैद्यांच्या सल्ल्याने घ्या. जर फोडांमध्ये खूप जळजळ, ताप, चक्कर, डोळ्यांवर परिणाम दिसल्यास त्वरित वैद्यकीय सल्ला घ्या
स्वामीज्ञा आयुर्वेद
9920932854

*केळी*केळीमध्ये व्हिटॅमिन बी 6 आणि पोटॅशियम भरपूर प्रमाणात असते. जे तुम्हाला अन्न सहज पचण्यास मदत करते. तसेच पोटदुखी कमी...
26/07/2025

*केळी*
केळीमध्ये व्हिटॅमिन बी 6 आणि पोटॅशियम भरपूर प्रमाणात असते. जे तुम्हाला अन्न सहज पचण्यास मदत करते. तसेच पोटदुखी कमी होण्यास मदत होते. यामुळे जर पोट दुखत असेल तर केळीचे सेवन करा.

कोमट पाण्यात लिंबाचा रस मिसळून प्या. यामुळे पोट दुखणे बंद होईल. लिंबूमध्ये अम्लीय गुणधर्म असतात. तसेच हे गॅस वर आराम देते.

*आल्यामध्ये दाहक-विरोधी गुणधर्म असतात. त्यात अँटीऑक्सिडंट असतात जे फ्री रॅडिकल्स कमी करतात. हे वेदना कमी करू शकते.*

पुदिना पचनास मदत करते. ज्यामुळे वेदना कमी होतात. हे मळमळ बरे करू शकते. यामुळे पोटदुखीमध्ये आणि मळमळ होत असेल तर पुदिन्याचे सेवन करा.लवंगचे सेवन केल्याने तुम्ही वेदना आणि अपचन दूर करू शकता. हे मळमळ, उलट्या, गॅस कमी करण्यास मदत करते.पोटाच्या दुखण्यावर उत्तम आहेत हे घरगुती उपाय, वेदनेपासून मिळेल त्वरित आराम

दालचिनीमध्ये अनेक अँटिऑक्सिडंट्स असतात जे पचनक्रिया सुधारतात. ओटीपोटात दुखत असल्यास एक दालचिनीचा एक तुकडा चघळा. याने तुम्हाला बरं वाटेल.

*तुळशीमधील औषधी गुणधर्म गॅस कमी करू शकतात, भूक वाढवू शकतात, पेटके दूर करू शकतात आणि संपूर्ण पचन सुधारू शकतात. तुळशीमधील युजेनॉल पोटातील ऍसिडचे प्रमाण कमी करते.*

पोटात दुखत असल्यास दर 4-6 तासांनी 2 ग्लास नारळाचे पाणी हळू हळू प्यावे.

*अंजीर* : पोटात दुखत असल्यास दिवसातून काही वेळा संपूर्ण अंजीर फळ खाण्याचा प्रयत्न करा. यामुळे तुम्हाला वेदनेपासून मुक्ती मिळण्यास मदत जोते.

*लिंबू पाणी* : ओटीपोटाच्या दुखण्यावर लिंबू पाणी हा एक उत्तम पर्याय आहे. लिंबाचा अल्कधर्मी प्रभाव पोटातील अतिरिक्त आम्लता शांत करण्यास मदत करतो.

*जिरे* : पोटाच्या दुखण्यावर घरगुती उपाय म्हणून जिरे हा एक उत्तम पर्याय आहे. हे हायपर असिडिटी, ओटीपोटात वायू पसरणे आणि वेदना कमी करण्यास मदत करते.

*पुदिना* :पोटातील वेदना कमी करण्यासाठी पुदिन्याची पाने कच्ची किंवा शिजवून खावी. ती वेलचीसह उकळून त्याचा चहादेखील केला जाऊ शकतो.

*पाणी* : डिहायड्रेशनमुळे उलट्या आणि जुलाबामुळे पोट खराब होऊ शकते. भरपूर पाणी प्यायल्याने तुमच्या पचनसंस्थेतील आम्ल निघून जाऊ शकते ज्यामुळे तुम्हाला सुखदायक परिणाम मिळतो.

*ह्या व अशा निशुल्क माहीती साठी हा ग्रुप जॉईन करा.*

*माहिती आवडली तर आपल्यापर्यंत मर्यादित न ठेवता इतर ग्रुप वर शेअर करा.*

100% Vegetarian All our products are 100% Vegetarian and Organic. Best Quality We pride ourselves with supply of premium Ayurvedic products. Natural & Safe All our products are 100% Natural and Organic. Trending Products Sale! कुंकुमादी तेल (Kumkumadi Tailam) ₹ 1,290.00 Or...

25/07/2025

*🔹नेत्र - रक्षा के उपाय🔹*

*🔸 पढ़ते समय ध्यान रखें कि आँखों पर सामने से रोशनी नहीं आये, पीठ के पीछे से आये, आँख तथा पुस्तक के बीच की दूरी 30 से.मी. से अधिक हो । पुस्तक आँखों के सामने नहीं, नीचे की ओर हो । देर रात तक पढ़ने की अपेक्षा प्रात: जल्दी उठकर पढ़ें ।*

*🔸 तेज धूप में धूप के चश्मे या छाते का उपयोग करें । धूप में से आकर गर्म शरीर पर तुरंत ठंडा पानी न डालें ।*

*🔸 चन्द्रमा व हरियाली को देखना आँखों के लिए विश्रामदायक हैं ।*

*🔸 सुबह हरी घास पर 15 – 20 मिनट तक नंगे पैर टहलने से आँखों को तरावट मिलती है ।*

*🔹कुछ विशेष प्रयोग🔹*

*🔸 अंजन : प्रतिदिन अथवा कम-से- सप्ताह में एक बार शुद्ध काले सुरमे (सौवीरांजन) से अंजन करना चाहिए । इससे नेत्ररोग विशेषत: मोतियाबिंद का भय नहीं रहता ।*

*🔸 जलनेति : विधिवत जलनेति करने से नेत्रज्योति बढती है । इससे विद्यार्थियों का चश्मा भी छूट सकता हैं । (विधि हेतु आश्रम की पुस्तक ‘योगासन’ का पृष्ठ 43 देखें )*

*🔸 नेत्रों के लिए विशेष हितकर पदार्थ : आँवला, गाय का दूध व घी, शहद, सेंधा नमक, बादाम, सलाद, हरी सब्जियाँ – विशेषत: डोडी की सब्जी, पालक, पुनर्नवा, हरा धनिया, गाजर, अंगूर, केला, संतरा, मुलेठी, सौंफ, गुलाबजल, त्रिफला चूर्ण ।*

*🔸 सर्वांगासन नेत्र-विकारों को दूर करने और नेत्रज्योति बढ़ानेवाला सर्वोत्तम आसन है । (आश्रम की पुस्तक ‘योगासन’ का पृष्ठ 15 देखें ।)*

24/07/2025

*विड्याचे पान खाण्याचे ५ फायदे, काँस्टीपेशन ते डायबिटिसवर गुणकारी.....*

सुपारीचे पान हे भारतीय संस्कृतीचा एक भाग आहे. या छोट्या पानांचा वापर लग्नापासून ते सणांपर्यंत अनेक उत्सवांमध्ये केला जातो. जेवल्यानंतर अनेक जण सुपारीचे पान खातात. पान फक्त चाविलाच नाही तर आरोग्यासाठी देखील फायदेशीर ठरते. हिरव्या पानांमध्ये अनेक औषधी गुणधर्म आढळतात. ज्यामुळे मधुमेह नियंत्रित करण्यास आणि बद्धकोष्ठता दूर करण्यास मदत होते.

पानांमध्ये मधुमेह-विरोधी, हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी, दाहक-विरोधी, व्रण-विरोधी आणि संसर्ग-विरोधी गुणधर्म असतात. सुपारीच्या पानात 1.3 मायक्रोग्रॅम आयोडीन, 4.6 मायक्रोग्रॅम पोटॅशियम, 1.9 मोल्स किंवा 2.9 एमसीजी व्हिटॅमिन ए, 13 मायक्रोग्राम व्हिटॅमिन बी1 आणि 0.63 ते 0.89 मायक्रोग्राम निकोटीनिक ऍसिड प्रति 100 ग्रॅम असते.

यासंदर्भात, 'कपिल त्यागी आयुर्वेद क्लिनिक'चे संचालक डॉ. कपिल त्यागी यांनी सुपारीच्या पानांचे नियमित सेवन केल्याने आरोग्याला कोणते फायदे होतात, याबाबत त्यांनी माहिती दिली आहे

*विड्याचे पान - बद्धकोष्ठतेवर रामबाण उपाय...*

*विड्याचे पान...*

अँटिऑक्सिडंट्सचे पॉवरहाऊस म्हणून ओळखले जाते. जे शरीरातील पीएच पातळी सामान्य करण्यात, व पोटॅशियम संबंधित समस्यांपासून आराम मिळवून देण्यास मदत करतात. बद्धकोष्ठतेच्या समस्येवर हे पान रामबाण -उपाय म्हणून मानला जातो. यासाठी सुपारीचे पान बारीक पेस्ट करून, रात्रभर पाण्यात भिजत ठेवा. व सकाळी उठल्यानंतर हे पाणी गाळून प्या.

*सुपारीच्या पानांचे इतर फायदे...*

*श्वासाची दुर्गंधी व दातांचा पिवळेपणा होईल दूर...*
सुपारीच्या पानांमध्ये अनेक जीवाणूनाशक गुणधर्म असतात, जे श्वासाची दुर्गंधी, दात पिवळे होणे, प्लेक आणि दात किडणे यापासून आराम देतात. जेवणानंतर सुपारीची पाने चघळल्याने फायदा होतो.

*श्वसन प्रणालीसाठी फायदेशीर...*
खोकला, ब्राँकायटिस आणि दमा यांसारख्या श्वसनविषयक आजारांवर उपचार करण्यासाठी आयुर्वेदात सुपारीची पाने विशेषतः वापरली जातात. पानांमध्ये आढळणारी संयुगे रक्तसंचय दूर करण्यास आणि श्वासोच्छवास सुधारण्यास मदत करतात.

*मधुमेह नियंत्रित करते...*
सुपारीच्या पानांमध्ये अँटी-हायपरग्लायसेमिक गुणधर्म असतात जे साखर नियंत्रित ठेवण्याचे काम करतात. सुपारीची पाने
रक्तातील ग्लुकोजचे प्रमाण वाढण्यापासून रोखतात.
स्वामीज्ञा आयुर्वेद

22/07/2025

भारतीय मसालों की रसोई में मौजूद एक छोटा-सा तत्व – लौंग (Laung), आयुर्वेद के अनुसार एक चमत्कारी औषधि है। लौंग केवल स्वादवर्धक नहीं बल्कि औषधीय गुणों की खान है। आयुर्वेदिक ग्रंथों में इसे वात और कफ दोष नाशक माना गया है। इसकी तीक्ष्ण सुगंध, ऊष्ण प्रभाव और औषधीय तासीर शरीर की कई समस्याओं को मिटाने में सहायक है।

👉 संस्कृत नाम: लवंग
👉 वैज्ञानिक नाम: Syzygium aromaticum
👉 कुल: Myrtaceae
👉 प्रभाव: कफ-वात शामक, अग्निदीपक, शूलहर, मुखशुद्धिकर, ज्वरहर

🔷 लौंग के आयुर्वेदिक गुण (Laung ke Ayurvedic Gun):
रस: कटु (तीखा), तिक्त (कसैला)

गुण: लघु, तीक्ष्ण, रुक्ष

वीर्य: उष्ण (गर्म)

विपाक: कटु (पचने के बाद भी तीखा प्रभाव देता है)

दोष प्रभाव: कफ और वात को शांत करता है, पित्त को बढ़ा सकता है।

चरक संहिता और सुश्रुत संहिता दोनों में लौंग को वातनाशक और पाचनवर्धक कहा गया है।

🔷 लौंग के रहस्यमयी आयुर्वेदिक नुस्खे (Secret Remedies of Laung in Ayurveda):
1️⃣ गले में खराश और कफ की समस्या
उपाय: एक लौंग को शहद के साथ चूसें।
लाभ: गला साफ होगा, बलगम ढीला पड़ेगा, खांसी में राहत।
🟢 #लौंगसेखांसीकाउपचार

2️⃣ दांत का दर्द और दुर्गंध
उपाय: लौंग के तेल की 2 बूंदें रुई में डालकर दर्द वाले दांत पर रखें।
लाभ: दर्द, सूजन, और सांस की बदबू में राहत।
🟢 #लौंगसेदांतदर्द

3️⃣ पाचन तंत्र को सुधारने वाला चूर्ण
उपाय: भुनी हुई लौंग, काली मिर्च और सेंधा नमक मिलाकर चूर्ण बनाएं।
सेवन विधि: भोजन के बाद 1 चुटकी लें।
लाभ: गैस, अपच और भूख की कमी में लाभ।
🟢 #लौंगसेपाचनसुधार

4️⃣ जुकाम और बंद नाक
उपाय: लौंग को तवे पर सेंक कर कपड़े में लपेटकर सूंघें।
लाभ: नाक खुलेगी, सिरदर्द में भी आराम मिलेगा।
🟢 #लौंगसेसर्दीका_इलाज

5️⃣ मुँह के छाले और गंध
उपाय: लौंग को पीसकर मिश्री के साथ मिलाकर छालों पर लगाएं।
लाभ: जलन शांत होती है और मुँह साफ रहता है।
🟢 #लौंगसेछालोंकामुक्ति

6️⃣ स्त्रियों की मासिक समस्याएं
उपाय: लौंग, अदरक, दालचीनी का काढ़ा बनाएं।
सेवन विधि: पीरियड्स के पहले 3 दिन तक दिन में दो बार पिएं।
लाभ: दर्द और ऐंठन में राहत।
🟢 #लौंगसेपीरियड्स_आराम

7️⃣ मानसिक तनाव और नींद न आना
उपाय: रात को दूध में लौंग का पाउडर डालकर पिएं।
लाभ: तनाव कम होगा, नींद अच्छी आएगी।
🟢 #लौंगसेनींदशांति

8️⃣ त्वचा के फोड़े-फुंसियों पर प्रयोग
उपाय: लौंग पाउडर को नारियल तेल में मिलाकर प्रभावित स्थान पर लगाएं।
लाभ: सूजन कम होगी, बैक्टीरिया खत्म होंगे।
🟢 #लौंगसेत्वचासफाई

9️⃣ श्वास रोगों के लिए
उपाय: लौंग, तुलसी, काली मिर्च, शहद मिलाकर सेवन करें।
लाभ: अस्थमा, खांसी, सांस की तकलीफ में राहत।
🟢 #लौंगसेश्वासउपचार

🔷 लौंग का उपयोग कैसे करें? (How to Use Clove?)
समस्या विधि मात्रा समय
खांसी/गला दर्द शहद के साथ चूसें 1-2 लौंग दिन में 3 बार
दांत दर्द लौंग का तेल 1-2 बूंद दर्द होने पर
पाचन चूर्ण के रूप में 1 चुटकी भोजन के बाद
नींद दूध में 1 चुटकी पाउडर रात को

🔷 लौंग से बने आयुर्वेदिक उत्पाद:
लवंगादि वटी: मुख रोगों के लिए

दन्तमंजन चूर्ण: दांत-मसूड़ों की देखभाल

लवंग तेल: दर्द और कीटाणुनाशक

🔷 सावधानियां:
अत्यधिक सेवन से पित्त बढ़ सकता है, सीने में जलन हो सकती है।

गर्भवती महिलाएं या हाई बीपी रोगी डॉक्टरी सलाह के बाद ही लें।

लौंग का तेल हमेशा डायल्यूट करके ही लगाएं।

🔷 निष्कर्ष:
लौंग, एक अद्भुत प्राकृतिक औषधि है जो आपकी रसोई में पहले से मौजूद है। अगर सही तरीके से उपयोग किया जाए, तो यह छोटी-सी कली कई बड़े रोगों को मात दे सकती है। लौंग का महत्व केवल रसोई तक सीमित नहीं है, बल्कि यह एक सम्पूर्ण आयुर्वेदिक चिकित्सा प्रणाली का हिस्सा है।

📢 हैशटैग्स (Hindi Hashtags):
#लौंगकेफायदे #घरेलूनुस्खे #लवंगचमत्कार #आयुर्वेद_ज्ञान #स्वस्थभारत #प्राकृतिकचिकित्सा #मसालोंकाऔषधियुपयोग #लौंगसेइलाज

22/07/2025

*************************
*आरोग्य विषयक माहिती.*
*************************

*गुणकारी हळद*

प्राचीन काळापासून हळदीचा वापर आरोग्यासाठी केला जातो. कोलेस्ट्रॉलच्या समस्येवरही हळद उपयुक्त ठरू शकते. फक्त वापरण्याची पद्धत एकदा जाणून घ्या
हळद आपल्याला प्रत्येक घरामध्ये पाहायला मिळते. हळदीचा वापर सामान्यतः घरांमध्ये जेवण चवदार बनवण्यासाठी केला जातो. त्वचेचे सौंदर्य वाढवण्यापासून ते रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवण्यासाठी हळद खूप फायदेशीर आहे. हळदीचा वापर प्राचीन काळापासून संसर्ग, जखम आणि पोटाच्या समस्यांसाठी केला जातो. हळद हा अनेक पोषक तत्वांनी समृद्ध आहे जी कर्करोग आणि मधुमेह यांसारख्या रोगांवर उपचार करण्यास मदत करते. हळदीचे आरोग्यदायी फायदे बाजारात सहज उपलब्ध आहेत आणि ती विविध प्रकारे वापरली जाऊ शकते. हळद रक्तातील कोलेस्टेरॉल नियंत्रित ठेवून हृदय निरोगी ठेवण्यास देखील मदत करू शकते. चला जाणून घेऊया हळदीचे सेवन कोलेस्टेरॉल नियंत्रित करण्यासाठी कसे उपयुक्त ठरते?

*हृदयविकारात फायदेशीर*
शरीरात उच्च कोलेस्ट्रॉल म्हणजे तुम्हाला हृदयविकाराच्या झटक्यापासून स्ट्रोकपर्यंत कोणत्याही गोष्टीचा धोका असू शकतो. अशा परिस्थितीत हळदीसोबत कोलेस्टेरॉलची पातळी राखण्यासाठी वेळोवेळी अनेक अभ्यास आणि संशोधन केले गेले आहेत. प्राणी आणि मानवांवर केलेल्या संशोधनानुसार हळदीचे सेवन केल्याने रक्तातील कोलेस्टेरॉलच्या पातळीवर तीन प्रकारे परिणाम होतो.

*1) LDL कोलेस्टेरॉलची पातळी कमी करणे...*
लो-डेन्सिटी लिपोप्रोटीन म्हणजेच LDL कोलेस्टेरॉलला वाईट कोलेस्ट्रॉल म्हणतात आणि त्यामुळे हृदयाच्या गंभीर समस्या उद्भवू शकतात. हळदीचे सेवन केल्याने एलडीएल कोलेस्ट्रॉलची पातळी कमी होते आणि शरीरातील चांगल्या कोलेस्ट्रॉलची पातळी वाढते, ज्यामुळे आरोग्य सुधारण्यास मदत होते.

*2) ऑक्सिडेशनपासून एलडीएल कोलेस्टेरॉलचे संरक्षण*
एथेरोस्क्लेरोसिस तेव्हा होतो जेव्हा एलडीएल कोलेस्टेरॉल ऑक्सिजनसह प्रतिक्रिया देते, ज्यामुळे रक्ताभिसरणात अडथळा येऊ शकतो. हळदीचे सेवन केल्याने हे ऑक्सिडेशन थांबते, त्यामुळे कोलेस्ट्रॉल नियंत्रित राहते आणि रक्तवाहिन्याही निरोगी राहतात.

*3) ट्रायग्लिसराइड पातळी कमी करणे*
उच्च रक्तातील कोलेस्टेरॉलसह उच्च ट्रायग्लिसराइड पातळी हृदयाच्या आरोग्यास धोका निर्माण करू शकते. ट्रायग्लिसराइड देखील धमन्यांमध्ये तयार होते, ज्यामुळे LDL कोलेस्टेरॉल रक्ताभिसरण समस्या निर्माण करणे सोपे होते. हळदीच्या वापराने ट्रायग्लिसराइडचे प्रमाण नियंत्रित करता येते.

हळदीमध्ये अँटीबॅक्टेरियल गुणधर्म असतात. खराब कोलेस्टेरॉल कमी करण्यासाठी रोज भाज्यांमध्ये हळदीचा वापर करावा. तसेच रात्री झोपण्यापूर्वी एक ग्लास दुधात चिमूटभर हळद टाकून प्यावे. याशिवाय रोज एक कप ग्रीन टी प्यायल्याने उच्च कोलेस्ट्रॉलची पातळी कमी होण्यास मदत होते.

🙏🏻🙏🏻🙏🏻🍁🍁🍁🍁🙏🏻🙏🏻🙏🏻

स्वामीज्ञा आयुर्वेद
20/07/2025

स्वामीज्ञा आयुर्वेद

🔷 Intermittent Fasting क्या है?Intermittent Fasting (IF) एक आहार पद्धति है जिसमें आप खाने और उपवास करने का समय तय करते ह...
20/07/2025

🔷 Intermittent Fasting क्या है?

Intermittent Fasting (IF) एक आहार पद्धति है जिसमें आप खाने और उपवास करने का समय तय करते हैं। इसमें यह नहीं बताया जाता कि आपको क्या खाना चाहिए, बल्कि यह बताया जाता है कि कब खाना चाहिए।

> उदाहरण: यदि आप 16:8 विधि अपनाते हैं, तो आप दिन में केवल 8 घंटे भोजन करेंगे (जैसे सुबह 10 से शाम 6 तक) और बाकी 16 घंटे उपवास करेंगे।

⏱️ Intermittent Fasting के प्रमुख प्रकार (Types):

1. 16:8 विधि –
👉 16 घंटे उपवास, 8 घंटे भोजन का समय (जैसे 12PM–8PM तक खाना)।
✅ सबसे लोकप्रिय तरीका।

2. 5:2 विधि –
👉 सप्ताह में 5 दिन सामान्य खाना और 2 दिन 500–600 कैलोरी खाना।

3. OMAD (One Meal a Day) –
👉 दिन में सिर्फ एक ही बार खाना, बाकी समय उपवास।

4. Eat-Stop-Eat –
👉 हफ्ते में 1–2 बार 24 घंटे उपवास करना (जैसे रात 8 बजे से अगली रात 8 बजे तक)।

💡 Intermittent Fasting कैसे काम करता है?

जब आप उपवास करते हैं:

आपका शरीर ग्लूकोज की बजाय फैट जलाना शुरू करता है।

इंसुलिन का स्तर घटता है, जिससे वसा जलने में सहायता मिलती है।

सेल रिपेयर (Autophagy) की प्रक्रिया शुरू होती है – यानी शरीर खुद ही डैमेज सेल्स की मरम्मत करता है।

✅ Intermittent Fasting के लाभ (Detailed Benefits):

1. 🧠 मानसिक स्पष्टता और ब्रेन फंक्शन में सुधार

फास्टिंग से मस्तिष्क में BDNF (Brain-Derived Neurotrophic Factor) बढ़ता है।

न्यूरॉन की रक्षा होती है और मेमोरी तेज होती है।

2. ⚖️ वजन घटाने में मदद

खाने का समय सीमित होने से ओवरईटिंग कम होती है।

शरीर जमा हुआ फैट एनर्जी के रूप में इस्तेमाल करने लगता है।

3. 💉 इंसुलिन सेंसिटिविटी में सुधार

इंसुलिन लेवल कम होता है, जिससे शरीर कोशिकाओं तक ग्लूकोज बेहतर पहुंचाता है।

टाइप 2 डायबिटीज़ का खतरा घटता है (मगर डॉक्टर की देखरेख जरूरी)।

4. 🔬 Autophagy (सेल सफाई प्रक्रिया)

फास्टिंग के दौरान शरीर पुराने और डैमेज सेल्स को तोड़कर साफ करता है।

यह कैंसर और अल्झाइमर जैसे रोगों से बचाव में मदद करता है।

5. ❤️ दिल के स्वास्थ्य के लिए फायदेमंद

कोलेस्ट्रॉल (LDL), ब्लड प्रेशर और ट्राइग्लिसराइड घटते हैं।

हार्ट अटैक और स्ट्रोक का रिस्क कम होता है।

6. 🔥 इंफ्लेमेशन (सूजन) में कमी

शरीर में ज्वलनशील तत्वों (inflammatory markers) में गिरावट आती है।

गठिया (Arthritis), स्किन प्रॉब्लम्स, और सूजनजन्य रोगों में राहत।

7. 🧬 Anti-Aging और लंबी उम्र

चूहों पर हुए प्रयोगों में पता चला कि IF से उनकी उम्र बढ़ी।

शरीर की उम्र बढ़ने की प्रक्रिया धीमी होती है।

⚠️ Intermittent Fasting किसके लिए नहीं है?

निम्नलिखित लोगों को IF से बचना चाहिए या डॉक्टर से परामर्श लेकर करना चाहिए:

व्यक्ति कारण

गर्भवती महिलाएं पोषण की ज़रूरत अधिक होती है
स्तनपान कराने वाली महिलाएं ऊर्जा और कैलोरी की आवश्यकता होती है
डायबिटिक मरीज (इंसुलिन पर) ब्लड शुगर गिरने का खतरा
कमजोर या कम वजन वाले व्यक्ति शरीर को ऊर्जा की आवश्यकता होती है
18 साल से कम उम्र के बच्चे विकासशील शरीर को पोषण की जरूरत

🍽️ Intermittent Fasting के दौरान क्या खा सकते हैं?

उपवास के दौरान (Fasting Period):

✅ पानी,
✅ नारियल पानी (बिना शक्कर),
✅ नींबू पानी (बिना शक्कर),
✅ हर्बल चाय,
✅ ब्लैक कॉफी।

खाने के समय (Feeding Window):

संतुलित आहार: दाल, चावल, सब्ज़ियाँ, फल, ड्रायफ्रूट्स, प्रोटीन।

ज़्यादा तले-भुने या मीठे से परहेज़ करें।

📝 नियमितता और संयम जरूरी है:

शुरुआत में धीरे-धीरे करें, पहले 12:12 से शुरुआत करें।

जब शरीर सहज हो जाए तो 16:8 पर जाएं।

अधिक समय उपवास करने से कमजोरी, चक्कर, या थकान हो सकती है।

📌 निष्कर्ष (Conclusion):

Intermittent Fasting एक सरल लेकिन प्रभावी तरीका है शरीर को अंदर से सुधारने का। यह वजन कम करने से लेकर मानसिक शक्ति बढ़ाने तक मदद करता है — लेकिन संयम, संतुलन और डॉक्टर की सलाह जरूरी है।

अगर आप चाहें तो मैं:

आपकी उम्र और वजन के अनुसार डेली Intermittent Fasting Meal Plan बना सकता हूँ,
अधिक जानकारी के लिये
स्वामीज्ञा आयुर्वेद
9920932854

Address

203, ATHARVA CHS. LTD. , NEAR DATTA MANDIR, BEHIND ASHOK TALKIES, THANE PHONE NUMBER 9920932854
Kalwa
400601

Alerts

Be the first to know and let us send you an email when Swamidnya Ayurved स्वामीज्ञा आयुर्वेद posts news and promotions. Your email address will not be used for any other purpose, and you can unsubscribe at any time.

Contact The Practice

Send a message to Swamidnya Ayurved स्वामीज्ञा आयुर्वेद:

Share