14/04/2025
ناڕێکی هزری (Cognitive Dissonance) چییە ؟
بیربکەوە مێشکت ژوورێکی بچووک و ئارامە، و هەموو شتێکی لەناویدایە، باوەڕەکانت، بەهاکانت، زانینەکانت. کە پێویستە هاوئاهەنگ بن. ناڕێکی هزری ئەوەیە کاتێک دوو بیرکردنەوە لە مێشکتدا بەریەک دەکەون کە دژی یەکن، وەک هاوژوورێکی عیزعاج.
ئەمە ئەو فشارە مێشکیەیە کاتێک:
- باوەڕت بە شتێک هەیە بۆنمونە ("زەوی تەختە.")
- بەڵام دواتر شتێک دەبینیت کە بە تەواوی دژی ئەوە یە (ڤیدیۆی ناسا، وێنەی مانگی دەستکرد، ئاسمانەوانەکان لە تیکتۆک لە بۆشایی ئاسماندا).
مێشکت دەڵێت:
"بوەستە... ناتوانێت هەردووکیان ڕاست بن."
ئەو ناڕەحەتییە مێشکییەش پێی دەوترێت ناڕێکی هزری.
مرۆڤەکان ڕقیان لەو هەستەیە. کە ترس و توڕەی و قەلەقیە و ناتوانرێت فەرامۆش بکرێت. .
کەواتە بۆچی ئەوانەی بروایان بەوەیە کە زەوی تەختە ئەوەندە دەشڵەژێن؟
با بڵێین کەسێک هەموو ژیانی باوەڕی بووە زەوی تەختە. لەوانەیە لە کۆمەڵگەیەک گەورە بووبێت کە ئەم باوەڕە پەیوەندی بە ئایین، ناسنامە، یان نا ئاشنان بە زانست و چۆن یەتی کارکردنی زانست نازانن . ئەم باوەڕە تەنیا ڕایەکی سادە نییە—بەشێکە لەوەی چۆن جیهان دەبینێت.
ئینجا ڕۆژێک.....
- موشەکێک دەبینێت
- وێنەی ڕاستەوخۆی زەوی دەبینن کە دەسوڕێتەوە
لەناکاو، سیستمی باوەڕەکانیان دەلەرزێت وەک خانوویەکی لم کە بەر شەپۆل دەکەوێت. کاردانەوەکە چییە؟ فشار. توڕەیی. ڕەتکردنەوە. تەنانەت لەوانەیە هەست بکەن هێرشیان کراوەتە سەر یان شەرمەزار کراون,نەک لەبەر ئەوەی زەوی خڕە (دەزانن کە شتێکی قایلکەرە)، بەڵکو لەبەر ئەوەی پەسەندکردنی ئەوە واتای ئەوەیە کە... هەڵە بوون.
و هەڵەبوون هەستێکی هەڕەشەئامێزە بۆ متمانە بون بە خۆیان، بەتایبەتی کاتێک ناسنامەت پەیوەستە بەو باوەڕە.
بۆچی ئەوەندە هەڵدەچن
چونکە پەسەندکردنی ئەوەی زەوی سوڕاوە و خڕە واتای:
- دانپێدانانی هەڵەکانی ڕابردوو
- خۆبەزاندن لە جیهانبینینێک کە ئارامی یان مانای بەخشبو بۆیان
- متمانەکردن بە سەرچاوەکان کە پێشتر بێ باوەڕ بوویت پێیان
ئەوە قورسە. بۆیە لەجیاتی گۆڕینی باوەڕەکەیان، کە ووزە و هەوڵی زیاتری دەوێت دەست دەکەن بە :
- "وێنەکان درۆن!"
- "ناسا درۆ دەکات!"
- "ئەمە هەمووی پلانێکی جیهانییە!"
(چونکە ئاسانترە باوەڕ بە پلانێکی گەورە بکەیت وەک لەوەی دان بنێی بە هەڵەکەتدا.)