Félag Lesblindra á Íslandi

07/08/2025

Kvikmyndaleikstjórinn Steven Spielberg er lesblindur og hefur notað reynslu sína til að hvetja aðra með lesblindu til dáða en hann hefur verið duglegur við að styrkja málefni tengd vitund um lesblindu.

Steven Spielberg hefur talað opinberlega um lesblindu sína. Hann greindi frá því í viðtölum, til dæmis í samtali við Friends of Quinn árið 2012, að hann hafi greinst með lesblindu á fullorðinsárum. Í viðtalinu lýsir Spielberg því hvernig hann átti erfitt með lestur í skóla, tók lengri tíma en aðrir að lesa bækur og var oft strítt af skólafélögum. Samt sem áður lærði hann aðferðir til að takast á við þessa áskorun og hefur sagt að lesblindan hafi mögulega stuðlað að skapandi hugsun hans og nálgun í kvikmyndagerð, þar sem hann treysti mikið á sjónræna frásagnartækni til að segja sögur og þannig glatt kvikmyndaáhugamenn um allan heim.

Steven Spielberg er þekktastur fyrir kvikmyndir eins og: Jaws (1975), E.T. the Extra-Terrestrial (1982), Jurassic Park (1993), Schindler's List (1993), Saving Private Ryan (1998). Aðrar mikilvægar myndir eru Close Encounters of the Third Kind (1977), Raiders of the Lost Ark (1981) og The Color Purple (1985). Spielberg er þekktur fyrir fjölbreytni í list sinni og nálgun, allt frá ævintýrum og vísindaskáldskap til alvarlegra drama.

06/08/2025

Goðsagnir um lesblindu þarf að afhjúpa. Þar er þekking máttur hins upplýsta manns og þess vegna reynum við hér á síðunni að koma með nýjar og áhugaverðar upplýsingar.
Því miður er það svo að of mörg börn láta goðsagnir um lesblindu halda aftur af sér, eins og það að lesblinda þýði lága greind eða að hún sé sjaldgæf. Sannleikurinn er annar en lesblinda er algeng (1 af hverjum 5 þjást af lesblindutengdum vandamálum) en margir sem þjást af lesblindu eru bjartsýnir og skapandi einstaklingar eins og við erum minnt á aftur og aftur.

04/08/2025

Þótt John Lennon, fyrrum meðlimur Bítalnna, hafi aldrei fengið formlega greiningu, þá fullyrða sérfræðingar og ævisagnahöfundar, að John hafi næstum örugglega verið með lesblindu en hafi aldrei vitað af því eða hundsað öll merki um það, miðað við skólaverkefni hans. Hins vegar, vegna mikillar sköpunargleði sinnar, lét John hæfileika sína skína í gegnum tónlist sína og lagasmíði.

Lagið hans „Imagine“ er oft tengt við sterkt ímyndunarafl sem er talið einkenni margra lesblindra einstaklinga. Í æsku var Lennon oft talinn „latur“ eða „ómeðfærilegur“ í skóla vegna erfiðleika hans við lestur og stafsetningu. Þessar áskoranir voru þó yfirstignar með tímanum, að hluta til vegna áhuga hans á tónlist, teikningu og ljóðlist, sem gáfu honum útrás fyrir hæfileika sína. Lennon talaði stundum um hvernig hann fann sig utan við hefðbundið skólakerfi, og lesblindan lék þar stórt hlutverk. Hann fann styrk í listsköpun sinni, sem hjálpaði honum að yfirstíga neikvæðar skoðanir um getu sína.

Aðrar heimildir segja að John Lennon hafi sannarlega verið með lesblindu, sem olli honum erfiðleikum með lestur og ritun frá unga aldri. Þessir erfiðleikar birtust meðal annars í skólanámi hans, þar sem hann átti erfitt með hefðbundið nám og fékk oft neikvæða endurgjöf frá kennurum sem gæti haft áhrif á uppreisnaranda hans. Lesblindan var þó ekki formlega greind fyrr en síðar á ævinni, eins og algengt var á þeim tíma þegar vitund um lesblindu var minni.

Sem hluti af Bítlunum samdi Lennon texta sem voru oft djúpstæðir, ljóðrænir og fullir af táknrænum myndum. Lesblinda hans gæti hafa stuðlað að einstakri nálgun hans á textasmíði, þar sem hann hugsaði oft í myndum og hugmyndum frekar en línulegum texta. Dæmi um þetta má sjá í lögum eins og „Lucy in the Sky with Diamonds“, sem er fullt af líflegum, draumkenndum myndum.

31/07/2025

Allur lestur er mikilvægur. Það þarf ekki alltaf að setja sér risavaxin markmið, oftast nóg að byrja og þá er alltaf gott að lesa fyrir börnin. „Að lesa eina myndabók á dag hefur mikil áhrif. Til samanburðar heyra tveggja til þriggja ára börn sem eru lesin upphátt daglega um það bil 140.868 orð á ári samanborið við 2.214 orð á ári hjá börnum sem lesa sjaldnar en einu sinni í viku.“ - úr bloggi Dr. Erin Bailey hjá RIF.

29/07/2025

Tónlistarheimurinn syrgir söngvarann og áhrifavaldinn Ozzy Osbourne en lesblinda hans hafði mikil áhrif á æsku hans og feril, sérstaklega á árunum fyrir tónlistarnám, en áhrifin minnkuðu eftir því sem hann náði árangri í tónlist. Lesblinda olli Ozzy miklum erfiðleikum með lestur og skrift á skólaárunum, sem leiddi til lélegs námsárangurs og vanmáttar á köflum, allt hlutir sem hann sigraðist á síðar meir.

Ozzy hætti í skóla 15 ára gamall, að hluta til vegna þessara erfiðleika, og tók að sér ýmis láglaunastörf, svo sem að vinna í sláturhúsi og sem aðstoðarmaður pípulagningamanns, þar sem hann upplifði takmörk vegna vanhæfni sinnar til að takast á við verkefni sem kröfðust læsiskunnáttu. Þessi tilfinning um að vera „heimskur“, eins og hann lýsti því einu sinni, stafaði af ógreindri lesblindu hans, sem var ekki vel skilin eða studd á þeim tíma.

Þegar Ozzy hóf störf í tónlistarbransanum, fyrst með Black Sabbath og síðar sem sólólistamaður, hafði lesblinda hans minni bein áhrif á starfsframa hans. Tónlist, sérstaklega hlutverk hans sem söngvari og flytjandi, byggðist á sköpunargáfu, sviðsnærveru og sönghæfileikum frekar en lestrar- eða ritfærni. Lagasmíðar á ferli hans fólst oft í samstarfi, þar sem hljómsveitarfélagar eða framleiðendur eins og Tony Iommi eða Max Norman lögðu sitt af mörkum við texta og uppbyggingu, sem mildaði allar áskoranir sem fylgdu lesblindunni. Til dæmis, á fyrstu árum Black Sabbath, var spunalegur söngstíll Osbourne og hæfni hans til að skapa eftirminnilegar laglínur lykillinn að velgengni þeirra, eins og sést í lögum eins og „Paranoid“, þar sem sönglínur hans voru oft samdar á staðnum.

Þrátt fyrir það gæti lesblinda hafa haft óbein áhrif á feril hans í gegnum persónulega erfiðleika sem hún olli. Gremja hans gagnvart skólanum og tilfinningar hans um að hann væri utangarðs ýttu líklega undir uppreisnargjarna persónu hans og hráa, tilfinningalega ákefð flutnings hans, sem hafði áhrif á aðdáendur. Þar að auki ýttu erfiðleikar hans með formlega menntun honum í átt að tónlist sem flótta og leið til sjálfstjáningar, sem mótaði ákvörðun hans um að ná árangri á sviði þar sem styrkleikar hans gátu skínið.

Í stuttu máli má segja að lesblinda hafi skapað Ozzy miklar áskoranir á fyrstu árum ævinnar og takmarkað náms- og atvinnuhorfur hans, en hún hafði lítil bein áhrif á tónlistarferil hans, þar sem hæfileikar hans sem flytjandi og samstarfsmaður gerðu honum kleift að dafna. Óbeint kann hún að hafa stuðlað að einstöku persónuleika hans og drifkrafti til að ná árangri í tónlist.

26/07/2025

Alþjóðlegt starf á sviði lesblindu hefur verið að eflast mikið og nú hafa s*x nýir meðlimir formlega gengið til liðs við Evrópsku lesblindusamtökin (European Dyslexia Association) eftir að umsóknir þeirra um aðild að samtökunum voru staðfestar á nýafstöðnum aðalfundi Evrópsku lesblindusamtakanna í Vín. Nýju meðlimirnir s*x eru:
• Litháenska miðstöðin fyrir aðlögun í menntun
• Georgíska rannsóknarmiðstöðin fyrir lesblindu, lestrarskólinn
• Þjóðarmiðstöðin fyrir lesblindu og aðra lestrarerfiðleika í Danmörku
• Hæfnimiðstöð stórhertogaynjunnar Mariu Terresíu fyrir námsþróun í Lúxamborg
• Samtök um lesblindu í Tyrklandi
• Dysguise Diagnostics frá Bretlandi
Þetta markar mikilvægt skref fram á við í að styrkja sameiginlega rödd lesblindra segir í yfirlýsingu frá samtökunum. Það mun dýpka tengslanet lesblindra um alla Evrópu.

Hver nýr meðlimur kemur með einstakt sjónarhorn, reynslu og hollustu við að styðja einstaklinga með lesblindu og lesblindu. Í yfirlýsingunni segir að menn séu spenntir að vinna saman, deila þekkingu og halda áfram verkefni samtakanna að efla vitund, aðlögun og aðgang að stuðningi í öllum aðildarlöndum.
„Fyrir hönd stjórnar EDA og samfélagsins í heild, velkomin! Við hlökkum til að vinna saman að aðgengilegri og stuðningsríkari Evrópu fyrir fólk með lesblindu og lesblindu,“ segir í tilkynningunni.

21/07/2025

Erna Solberg, fyrrverandi forsætisráðherra Noregs og leiðtogi Hægriflokksins (Høyre), greindist með lesblindu (dyslexíu) ung sem hún fékk staðfest þegar hún var 16 ára gömul.

Erna Solberg hefur vissulega verið fyrirmynd fyrir lesblinda í Noregi, þótt það hafi ekki endilega verið yfirlýst hlutverk hennar. Sem fyrrverandi forsætisráðherra Noregs (2013–2021) og leiðtogi Hægriflokksins (Høyre) hefur hún talað opinberlega um eigin reynslu af lesblindu. Með því að deila sögu sinni um hvernig hún yfirvann áskoranir tengdar lesblindu, sérstaklega með sterkri munnlegri færni og seiglu, hefur hún sýnt fram á að lesblinda þarf ekki að hindra það að ná árangri á háu stigi, jafnvel í krefjandi pólitískum embættum.

Sýnileiki Ernu sem ein af æðstu stjórnmálakonum Noregs, ásamt opinskárri umræðu um lesblindu, hefur gert hana að óformlegri fyrirmynd fyrir marga, sérstaklega þá sem glíma við svipaða erfiðleika.

Í viðtölum hefur hún lýst því hvernig hún notaði styrkleika sína til að takast á við námserfiðleika, sem getur veitt lesblindum innblástur til að finna sínar eigin leiðir til að ná árangri. Þótt hún hafi ekki beinlínis leitt herferðir eða verkefni eingöngu fyrir lesblinda, hefur hennar persónulega saga og afrek haft hvetjandi áhrif.

Að auki, í gegnum menntastefnu Hægriflokksins undir hennar forystu, var lögð áhersla á bætt aðgengi að menntun og stuðning við nemendur með sérþarfir, sem gæti óbeint styrkt stöðu lesblindra.

20/07/2025

Lesblinda lítur ekki eins út á öllum aldri. Leikskólabörn geta átt erfitt með rím, en eldri börn geta lesið hægt eða forðast að lesa upphátt. Að greina þessi merki snemma þýðir að fá réttan stuðning fyrr.
Það er mikilvægt fyrir alla að lærðu meira um viðvörunarmerkin eftir aldri og stigi.

Á leikskólaárunum byrja mörg börn að þróa með sér meðvitund um hljóð í tungumáli og hugtakið prentað mál. Dæmigerðir lesendur á þessum aldri:

Njóta þess að leika sér með hljóð og rím

Þekkja suma stafi, sérstaklega þá sem eru í nafni sínu

Byrja að skilja að prentuð orð bera merkingu

Börn í áhættuhópi fyrir lesblindu geta hins vegar:

Eitt erfitt með að læra algeng barnavísur

Ekki þekkt rímmynstur

Eitt erfitt með að muna nöfn stafa

Haldið áfram að nota „smábarnamál“ löngu eftir smábarnsaldur

Þessir snemmbúnu erfiðleikar geta bent til áskorana með hljóðkerfisvitund - snemmbúið viðvörunarmerki um lestrarerfiðleika

Sjá nánar hér:

https://www.improvingliteracy.org/resource/understanding-dyslexia-signs-to-watch-for-by-age?fbclid=IwY2xjawLqIqFleHRuA2FlbQIxMQABHqFhq1pI-UupX0BsY_P3dDBjTDCYlIa6O9xT_0Mfg-eNwJlAi15CkoKuXDYj_aem_DQ9QK-XEzRtz7jpPCMmDLA

Dyslexia can manifest differently depending on a child’s age and stage of reading development. Early identification is critical to provide effective support and intervention.

16/07/2025

Það er mikilvægt að muna að hver lesblindur einstaklingur hefur mismunandi styrkleika og fæst við mismunandi áskoranir. Þetta erum við í Félagi lesblindra stöðugt að minna skólakerfið á.
Við lesblindir fáum mjög háa einkunn í sumum atriðum - oft í efstu hundraðshlutum. En á þeim sviðum sem eru krefjandi fyrir okkur fáum við oft mjög lága einkunn - oft í neðstu hundraðshlutum. Við köllum þetta „broddótta prófílinn“ okkar. Þess vegna er mikilvægt, á vinnustað, að við einbeittum okkur að styrkleikum okkar - þeim hlutum sem við erum náttúrulega góð í - og vinnum þannig skipulega að því að bæta okkur og takast á við áskoranir okkar.
Meðfylgjandi mynd dregur þetta vel fram:

03/07/2025

Lesblindar fyrirmyndir skipta máli
Athafnamaðurinn Richard Branson hefur haft veruleg áhrif á umræðuna um lesblindu í Englandi og sýnir að þegar þekkt og frægt fólk ræðir lesblindu sína þá hefur það jákvæð áhrif. Branson, stofnandi Virgin Group, hefur talað opinskátt um sína lesblindu og hvernig hann notaði styrkleika sína, eins og sköpunargáfu og útsjónarsemi, til að yfirstíga erfiðleika í námi og ná árangri í viðskiptum.

Frásagnir hans og annarra þekktra lesblindra einstaklinga, eins og leikarans Orlando Bloom, sem einnig hefur rætt opinberlega um reynslu sína, hafa hjálpað til við að breyta viðhorfum til lesblindu.Þessir einstaklingar hafa stuðlað að aukinni vitund um að lesblinda tengist ekki greind og getur falið í sér styrkleika, eins og óhefðbundna hugsun og lausnamiðaða færni.

Branson hefur sem dæmi stutt verkefni eins og "Made by Dyslexia", samtök sem vinna að því að efla skilning og stuðning við lesblinda, sem hefur haft áhrif á menntakerfið og vinnustaði í Englandi. Þessi umræða hefur leitt til meiri áherslu á snemmgreiningu, sérhæfðan stuðning í skólum og tæknilausnir, eins og talgervla og hljóðbækur, til að auðvelda lesblindum að takast á við nám og starf.Þótt bein gögn um umfang áhrifa séu takmörkuð, hefur sýnileiki þessara einstaklinga hjálpað til við að draga úr fordómum og hvetja til jákvæðari umræðu um lesblindu, bæði í Englandi og á alþjóðavísu.

30/06/2025

Félag lesblindra á Íslandi (FÍL) berst fyrir hagsmunum lesblindra á Íslandi. Félagið vinnur að fræðslu, stuðningi og réttindabaráttu, auk þess að bjóða upp á námskeið og ráðgjöf og reynir að standa fyrir samfélagslegri vitundarvakningu um stöðu lesblindra, meðal annars með því að styðja við og ýta undir rannsóknir. Félagið er einnig hluti af Samtökum lesblindra á Norðurlöndum og hefur þannig aðgang að reynslu og þekkingu kollega sinna þar. Þetta kemur meðal annars frem í grein sem Guðmundur S. Johnsen, formaður Félags lesblindra á Íslandi, skrifar á Vísi í dag.

Staða lesblindra á Íslandi er almennt nokkuð góð miðað við mörg önnur lönd. Þar skiptir mestu að íslenskt samfélag og menntakerfi leggi áherslu á að styðja einstaklinga með lesblindu (dyslexíu) með markvissum úrræðum, löggjöf og aukinni vitund um stöðu lesblindra.

29/06/2025

Norðmenn og lesblinda

Staða lesblindra í Noregi er tiltölulega góð miðað við mörg önnur lönd, þar sem Noregur hefur sett markvissa stefnu og löggjöf til að styðja við einstaklinga með lesblindu (dyslexía) í menntun, vinnu og samfélagi. Það hefur haft mikið að segja fyrir lesblinda í Noregi að ein þekktasta persónan í Noregi sem er lesblind og hefur talað opinberlega um málefni lesblindra er Erna Solberg, fyrrverandi forsætisráðherra Noregs (2013–2021). Hún hefur greint frá því að hún sé lesblind og hefur notað stöðu sína til að auka vitund um lesblindu og hvetja til stuðnings við einstaklinga með lestrar- og skriftarörðugleika.

Ef við skoðum löggjöf og réttindi er það að segja að í Noregi er lögð áhersla á jafnrétti og aðgengi að menntun og vinnu fyrir alla, þar á meðal einstaklinga með lesblindu. Norska menntalögin (Opplæringslova) tryggja rétt nemenda til sérúrræða ef þeir eiga við námsörðugleika að stríða, þar á meðal lesblindu. Þetta getur falið í sér aðgang að hjálpartækjum, lengri tíma í prófum, hljóðbókum og sérsniðnum kennsluaðferðum.

Greining og stuðningur í skólum:

Norska skólakerfið býður upp á greiningarferli til að bera kennsl á lesblindu snemma. Einstaklingar sem greinast með lesblindu fá oft stuðning frá sérkennurum og aðgang að tæknilausnum eins og talgervlum, hljóðbókum og hugbúnaði sem auðveldar lestur og skrift. Norska hljóðbókasafnið (Norsk lyd- og blindeskriftbibliotek, NLB) veitir lesblindum aðgang að hljóðbókum og námsefni á aðgengilegu formi.

Samtök og fræðsla:

Samtök eins og Dysleksi Norge vinna að hagsmunamálum lesblindra og auka vitund um lesblindu í samfélaginu. Þessi samtök bjóða upp á fræðslu, stuðningshópa og ráðgjöf fyrir lesblinda, fjölskyldur þeirra og kennara. Noregur er einnig hluti af norrænu samstarfi um lesblindu, eins og fram kemur í gögnum frá Félagi lesblindra á Íslandi, þar sem Noregur á fulltrúa í Samtökum lesblindra á Norðurlöndum.

Tækninýjungar:

Noregur er framarlega í notkun tækni til að styðja lesblinda. Til dæmis er mikil áhersla lögð á stafræn verkfæri sem hjálpa við lestur og skrift, svo sem talgervla og forrit eins og Lingit og ClaroRead. Þessi tækni er oft samþætt í skólakerfið og vinnustaði.

Vinnumarkaður:

Norska velferðarkerfið og vinnumarkaðurinn styðja við aðlögun fyrir lesblinda, til dæmis með sveigjanleika í starfsumhverfi og aðgengi að hjálpartækjum. Hins vegar geta lesblindir einstaklingar enn mætt áskorunum, sérstaklega ef vinnustaðir skortir þekkingu á lesblindu eða ef starfsmenn þurfa að takast á við mikið magn skriflegs efnis án stuðnings.

Samfélagsleg vitund:

Í Noregi er töluverð vitund um lesblindu, og samfélagið leggur áherslu á að draga úr fordómum og stuðla að jákvæðri Samfélagsleg vitund: Í Noregi er töluverð vitund um lesblindu, og samfélagið leggur áherslu á að draga úr fordómum og stuðla að jákvæðri umræðu um málefnið. Rannsóknir sýna að um 10-20% fólks glíma við lestrarörðugleika, og mikill hluti þeirra er lesblindur, svipað og á Íslandi. Dysleksi Norge og aðrar stofnanir vinna að því að auka þekkingu og draga úr neikvæðum stimplum tengdum lesblindu, eins og að vera "latur" eða "óþroskaður".

Takmarkanir:

Þrátt fyrir þessa framfarir geta sumir lesblindir einstaklingar enn upplifað skort á fullnægjandi stuðningi, sérstaklega á landsbyggðinni, þar sem aðgangur að sérfræðingum og tækni getur verið takmarkaður. Einnig getur kvíði tengdur lestrar- og skriftarörðugleikum haft áhrif á líðan og árangur, eins og fram kemur í rannsóknum á Íslandi sem gætu átt við í Noregi.

Niðurstaða:

Lesblindir í Noregi njóta góðs af skipulögðu stuðningskerfi í menntun og vinnu, studdu af löggjöf, tækni og hagsmunasamtökum. Hins vegar er enn rými fyrir umbætur, sérstaklega í að tryggja jafnt aðgengi að úrræðum á landsvísu og draga úr félagslegum og sálfræðilegum áskorunum sem lesblinda getur haft í för með sér.