17/03/2020
BARAARUJIN CAAFIMAAD
Waxaan arkay asxaab badan oo cudurka cusub ee Covid19 ka walwalsan. Sidaas owgeed, waxaan jeclaystay inaan wax yar la wadaago oo ku saabsan cudurka covid19:-
1- Cudurkaan covid19, waa cudurka si aad ah ufaafa ( qufaca , hindhasada , taabashada meel virus ka ku dhacay, )
2. Cudurkaan dhimashadiisu uma badno sida Cudurka Ebola oo kale oo weey yartahay, waa ilaa 3.5 % heerka dhimashada ( case fatality rate). Inkastoo wadamadu ay ku kala duwan yihiin haddana si guud maahan cudur dhimasho badan .
3. Dadka u dhintay cudurkaan waxeey ahaayeen dadka waayeel ah ee virus ku ku dhacay iyo dadka cudurada kale qabo sida; dhiigkarka, sokorowga, iyo wliba kuwa difaacooda hooseeyo. Qofka dhalinyarada ah oo difaaciisu sareeyo waxa ula mid noqonaa sida hargabyada caadiga ah oo ku dhaca, balse, dhibka jiro waxaa waaye ineey u sii gudbiyaan dadka waayelka ah iyo kuwa difaacoodu hooseeyo madama uu si dhaqsiyah u faafo .
4. Calamadaha cudurkaan waxeey ahaan karaan dhowr nooc;,
Qofku in wax caalamad ah ka so muuqan (asymptomatic )
Calaamada iska fudud ilaa meel dhaxaad
Calaamado daran (severe infection) oo ah kuwa u baahnaan doona ICU , oxygen, mechanical ventilation
Haddaba, ha walwalin oo ilaahey talo saaro, ka dibne qaado talada dhaqaatirta ee ah; yaraynta faafidda cudurka.
Hadda waa maxay sababta ay bahdu caafimaadku ugu walwalayaan?:
# Iyadoo markii h**eba u iska hooseyey adeegyadeenna caafimaad ee isbitaaladu bixiyaan, haddana haduu cudurkaan ku sii darsamo waxaa dhaci karta iney isbitaalladu ay buuxsamaan oo shaqada ka tirro badnaato madaama bukaannada kale ay u baahan yihiin sida; dhiigkarkii , stroke , shubin biyoodkii , dhaawacyadii kala duwanaa (overcrowding of the hospital ). Sababtaas owgeed, aa keeneysa walwalka bahda caafimaadka si lo loo yareeyo faafitaanka cudurka .
Dr Marwan Adam Awies