Dr.MoonLight

28/07/2025

« មកស្គាល់ MARCH PAW ជំហាននៃ assessment ក្នុងការសង្គ្រោះជីវិតក្នុងសមរភូមិ »

M : Massive Hemorrhage (លំហូរឈាមច្រើន)
- សញ្ញារបស់ Life-threatening hemorrhage (ហូរឈាមដែលអាចបង្ករអោយស្លាប់បាន) គឺមាន pulsation or steady bleeding from wound (ហូរឈាមពីរបួសជាចង្វាក់ៗ តាមជីពចរ ឬ ហូរមកមិនឈប់ឈរ) , Clothes soaked with blood (សម្លៀកបំពាក់ជោកទៅដោយឈាម) , bright red blood pooling on the ground (ឈាមស្រស់ស្រោចស្រពពេញដី) , amputation (ការដាច់អវយវៈ) , wound covering is ineffective and become soak with blood (ឃាត់ឈាមមិនមានប្រសិទ្ធភាពហើយនៅតែជោកជាំ)
- ហូរឈាមរហូតដល់ស្លាប់អាចប្រើរយៈពេលត្រឹម 3 នាទី សម្រាប់របួសហូរឈាមធ្ងន់ធ្ងរ
- ត្រូវឃាត់ឈាមអោយបានជាប្រញ៉ាប់ ដោយប្រើ tourniquet រឹតលើចំណុចហូរឈាម 5-7 សម រឺ សង្កត់ទៅលើចំណុចដែលហូរឈាមដោយផ្ទាល់
- Tourniquet គឺសុវត្ថិភាពបើរឹតឃាត់ឈាមត្រឹម < 2 ម៉ោង (ត្រូវកត់ម៉ោងអោយបានច្បាស់លាស់) , បើរឹតលើសពី 6 ម៉ោង នឹងប្រឈមនឹងការបាត់បង់អវយវៈនោះ

A : Airway (ផ្លូវដង្ហើម)
- សញ្ញានៃ airway obstruction មាន ដកដង្ហើមមិនរួច ឬពិបាកដក , ដកដង្ហើមមានសម្លេងខុសធម្មតា (gurgling sound) , ឃើញមានឈាម ឬ វត្ថុរាំងស្ទះផ្លូវដង្ហើម , រងរបួសធ្ងន់លើតំបន់មុខ ( maxillofacial trauma )
- បើឃើញវត្ថុរាំងស្ទះផ្លូវដង្ហើមត្រូវប្រញ៉ាប់យកចេញ តែមិនត្រូវរាវរកនោះទេ ( Do not perform a blind finger sweep)
- សង្គ្រោះដោយប្រើ Head-Tilt (ផ្ងើយក្បាល) , Chin-Lift (លើកចង្កា) , Jaw Thrust , ដាក់អ្នកជម្ងឺក្នុង Recovery position , Suction to clear airways, Nasopharyngeal airways , Mask with bag , Oxygen support , Circothyroidotomy (if indicated)

R : Respiration (ដំណកដង្ហើម)
- សញ្ញានៃ Respiratory Distress មាន nasal flaring , retraction , Tripod position , Tachypnea , Dyspnea , Cyanosis , Confusion/lightheaded and agitation
- សញ្ញានៃ Tension Pneumothorax (ឬសង្ស័យថាមាន Tension Pneumothorax) មាន severe or progressive Respiratory distress , Tachypnea, absent or marked decreased breath sound , O2 sat < 90% , shock , Cardiac arrest without obviously fetal wound . សញ្ញាយឺតយ៉ាវ Late sign របស់ Tension pneumothorax មាន Tracheal Deviation , Jugular vein distention , Subcutaneous emphysema , mediastinal shift
- សង្គ្រោះដោយធ្វើ Needle Decompression of chest , chest drainage
- មើលថាមាន Open chest wound ឬអត់ បើមានត្រូវធ្វើ Vented chest seal គឺយកផ្ទាំងបិត ឬ ថង់ផ្លាស្ទិកបិតគ្របរបួសដោយបិតឆ្ងាយពីរបួសប្រហែល 2 ថ្នាប់ដៃ និង បិតដោយមាន valve អោយខ្យល់ចេញបាន

C : Circulation (របត់ឈាម)
- មើលថាការឃាត់ឈាមដោយប្រើ Touniquet មានប្រសិទ្ធភាពឬអត់ , Wound packing and pressure bandages
- ផ្តល់ Intravenous fluid , Blood product , ផ្តល់ថ្នាំបញ្ឈប់ហូរឈាម ( Tranexamic acid injection)

H : Hypothermia/Head Injuries (ការថយចុះនៃកម្តៅរាងកាយ / ការប៉ះទង្គិចក្បាល)
- សញ្ញានៃ Hypothermia: រងារញ័រញាក់ ( shivering ) , confusion , disorientation, slurred speech , breathing slow , decrease respiratory drive , ស្ថិតនៅកន្លែងត្រជាក់ ខ្យល់ ឬ ភ្លៀងសើម
- ការពារកុំអោយអ្នកជម្ងឺត្រជាក់ពេក , ប្រើ Hypothermia prevention blanket ជាដើម ។

P : Pain (ការឈឺចាប់)
A : Antibiotics (អង់ទីប្យ៉ូទិក)
W : Wound (របួស)
S : Splinting (ការអប)

Source : TCCC guideline 2024 , ATLS 11th ed

27/07/2025

««« ការជួយសង្គ្រោះបឋមសម្រាប់គ្រោះថ្នាក់ក្នុងសមរភូមិប្រយុទ្ធ »»»
Tactical Combat Casualty Care
Reference : TCCC guideline 2024 , ATLS 11ed

18/05/2024

[…] «ហេតុអ្វីបានជាខ្ញុំលេបថ្នាំបន្ថយជាតិអាស៊ីតក្នុងក្រពះរហូតហើយនៅតែមិនសូវបានធូរ?»

ជាសំនួរដែលអ្នកឈឺក្រពះតែងតែលើកឡើងស្ទើររាល់ថ្ងៃ ។
**** ដោយឡែកក្រៅពី ទទួលទានថ្នាំបញ្ជុះជាតិអាស៊ីតក្នុងក្រពះ ការផ្លាស់ប្តូរបែបបទនៅការរស់នៅក៏ដូចជាទទួលទានអាហារប្រចាំថ្ងៃ (Diet and Lifestyle modification) ក៏ជាផ្នែកមួយសំខាន់ដែលជួយអោយអាការៈបានធូរស្រាលផងដែរ ហើយខាងក្រោមនេះ ជាវិធីមួយចំនួនដែលអាចជួយកាត់បន្ថយអាការៈច្រាលជាតិអាស៊ីតក្នុងក្រពះ….
*** ចំពោះអ្នកជម្ងឺដែលឧស្សាហ៍ឈឺក្រពះ គួរចៀសវាងប្រើប្រាស់ថ្នាំនានាដោយខ្លួនឯង គួរតែទៅពិគ្រោះជម្ងឺជាមួយគ្រូពេទ្យទើបជាការប្រសើរ។

សេចក្តីលម្អិត
1. Facebook : https://www.facebook.com/100063566651714/posts/678665480929001/?
2. YouTube : https://youtu.be/4qagI1ytE3c?si=9u0C4nbFF_fltpIJ

សូមអរគុណ

21/04/2023

« ពស់ចឹក »

19/04/2023

19/04/2023

Common foot condition (បញ្ហាដែលកើតឡើងញឹកញាប់ចំពោះប្រអប់ជើង )

Source : The Pharmaceutical Journal Vol.299 No 7904 August 2017

PDF :https://pharmj.wpenginepowered.com/wp-content/uploads/2021/02/1073552.pdf

10/04/2023

នៅឯបន្ទប់ពិគ្រោះជម្ងឺក្រៅនៃមន្ទីរពេទ្យមួយ

[•••] អ្នកជម្ងឺច្រាលជាតិអាស៊ីតក្រពះ

ពេទ្យ : ជម្រាបសួរបង ថ្ងៃនេះបងមកពេទ្យមានបញ្ហាអ្វីដែរ?
អ្នកជម្ងឺ : លោកគ្រូ ខ្ញុំចេះតែក្តៅចុងដង្ហើម ច្រាល ណែនមកខាងលើ ថប់ៗនៅដើមទ្រូង ហើយចេះតែឧស្សាហ៍ស្កាតមាត់ ខ្ញុំទិញថ្នាំក្រពះ (ថ្នាំបន្ថយជាតិអាស៊ីតក្នុងក្រពះ) លេបណាស់ដែរតែដូចជាមិនធូរសោះលោកគ្រូ។
ពេទ្យ : ចុះការហូបចុកបងយ៉ាងម៉េចដែរ ? ហូបទៀងពេលទេ?
អ្នកជម្ងឺ : ហូបអីបានធម្មតាលោកគ្រូ ហូបបាយទៀងពេលរាល់ថ្ងៃ
ពេទ្យ : បងចូលចិត្តពពួកអាហារចៀន ឆា ឬ អាហាររសជាតិជូរដែរទេ?
អ្នកជម្ងឺ : ចូលចិត្តហូបដែរលោកគ្រូ
ពេទ្យ : ចុះពពួកស្រា ?
អ្នកជម្ងឺ : ម្តងម្កាលទេលោកគ្រូ ចុងសប្តាហ៍អីជាមួយពួកម៉ាកតិចតួច
ពេទ្យ : ងាកមករឿងហូបបាយ ពេលបាយរួចភ្លាម បងតែងតែធ្វើអី?
អ្នកជម្ងឺ : ការងាររាងហត់ដែរលោកគ្រូ ចឹងបាយហើយចូលចិត្តទម្រេតខ្លួនសម្រាកយកកម្លាំង លេង FB អីហ្នឹង តែបើពេលយប់គឺឆាប់ចូលគេងទេ តែគ្រាន់តែមួយរយៈនេះចេះតែក្អកពេលយប់។ អាហ្នឹងមកពីអីលោកគ្រូ?
*** ចំពោះអ្នកជម្ងឺដែលមានបណ្តុំរោគសញ្ញា GERD ដើម្បីអោយអាការៈបានធូរស្បើយ ការយកចិត្តទុកដាក់លើបំលាស់ប្តូររបបអាហារ និងឥរិយាបទនៃការរស់នៅ (Diet and Lifestyle modification) មានសារៈសំខាន់មិនចាញ់ការប្រើប្រាស់ថ្នាំនោះឡើយ ៕

30/03/2023

18/03/2023

ក្នុងបន្ទប់លាងរបួសឯមន្ទីរពេទ្យមួយ…

[•••] អ្នកជម្ងឺដំបៅជើងទឹកនោមផ្អែមក្រោយវះកាត់

ពេទ្យ : ជំរាបសួរលោកយាយ លោកយាយឈឺរបួសឬអត់?
អ្នកជម្ងឺ : ចាប់ពើតតិចៗដែរលោកគ្រូ
ពេទ្យ : ចុះនៅផ្ទះ លោកយាយបានពិសារសាច់ខ្លះដែរអត់?
អ្នកជម្ងឺ : អត់ហ៊ានហូបទេលោកគ្រូ ខ្លាចរបួសក្លាយ ខ្លាចឈឺជើង
កូនអ្នកជម្ងឺ : គាត់ហូបតែត្រីងៀតទេលោកគ្រូ ព្រោះគេថាហូបសាច់ទៅរបួសក្លាយ មិនងាយជា បានអត់ហ៊ានអោយគាត់ហូប។
ពេទ្យ : ….
សរុប : មានកត្តាច្រើនយ៉ាងដែលជួយជម្រុញរបួសអោយឆាប់ជា តែកត្តាមួយដ៏សំខាន់គឺ របួសត្រូវការសារធាតុចិញ្ចឹម ពិសេសជាតិសាច់ ជាតិប្រូតេអ៊ីនដើម្បីជម្រុញការលូតលាស់របស់សាច់ និង ធ្វើអោយរបួសឆាប់ជា ៕

11/03/2023

ខ្លីៗអំពីរ «ចង្អោរ និង ក្អួត» « Nausea and Vomiting »
1• កើតឡើងយ៉ាងដូចម្តេច ?
2• បណ្តាលមកពីអ្វីខ្លះ ?
3• ព្យាបាលយ៉ាងដូចម្តេច?

26/02/2023

ការវិនិច្ឆ័យភាវៈចុកពោះដោយប្រើ ប្រវត្តិជម្ងឺ

Part I
1. អាយុ (age) : incidence នៃជម្ងឺមួយចំនួនតែងកើតមានក្នុងអំឡុងអាយុណាមួយ
ឧ.
- Acute intussusception : តែងកើតនៅអាយុ < 2 ឆ្នាំ
- ស្ទះពោះវៀនធំដោយសារដុំមហារីក : កម្រជួប < 30 ឆ្នាំ , ជួបមួយៗនៅ < 40 ឆ្នាំ , ជួបរាងញឹកញាប់នៅ > 40 ឆ្នាំ
- រលាកលំពែង (acute pancreatitis) កម្រជួបនៅអាយុ < 20 ឆ្នាំ
- ធ្លាយដំបៅក្រពះ (perforated gastric ulcer ) : កម្រជួបនៅអាយុ < 15 ឆ្នាំ
- រលាកថង់ទឹកប្រម៉ាត់ (cholecystitis) , រមួលគីសអូវែ (ovarian cyst torsion) : អាចកើតនៅ childhood, តែជួបញឹកញាប់ជាង នៅ adulthood

2. ភាពបន្ទាន់នៃការចាប់ផ្តើមឈឺ (acuteness of onset)

ត្រូវតែសួរថា : អ្នកជម្ងឺកំពុងធ្វើអីពេលដែលចាប់ផ្តើមឈឺ? ឧ. កំពុងគេង គឺឈឺទាល់តែធ្វើអោយភ្ញាក់ពីដំណេក បានន័យថា កម្រិតនៅការឈឺគឺធ្ងន់ធ្ងរដែរ (great significance) ។

- ឈឺទាល់តែសន្លប់ ឬវិលមុខរកដួល (fainting) : ឧ. ធ្លាយដំបៅក្រពះ ឬ ដំបៅពោះវៀន, រលាកលំពែង (acute pancreatitis) , ruptured aortic aneurysm, ruptured ectopic pregnancy
- ស្ទះពោះវៀន (intestinal obstruction) : ឈឺបន្តិចម្តងៗតាំងពីពេលចាប់ផ្តើម (gradual onset) , ឈឺខ្លាំង នៅ acute crisis
- Strangulation of gut , រមួលទងគីសអូវែ ( torsion of ovarian cyst pedicle) : ឈឺខ្លាំងតាំងពីចាប់ផ្តើម (very acute symptoms from the first)

* ការដឹង exact time of onset សំខាន់ក្នុងការប៉ាន់ប្រមាណ pathological change របស់ជម្ងឺ
ឧ. ខ្នែងពោះវៀនដែលរលាក កម្រធ្លាយក្នុងកំឡុង 24 ម៉ោងរាប់ចាប់ពីចាប់ផ្តើមឈឺពោះ ។ បើអ្នកជម្ងឺមាន ក្តៅខ្លួនខ្លាំង រងារញាក់តាំងពីក្នុង 24 ម៉ោងនៃការឈឺពោះ នោះយើងស្ទើរតែអាច exclude ជម្ងឺ appendicitis បាន

3. ស្ថានភាពពេលឈឺដំបូង (situation of the pain at first)

- នៅពេលដែល peritoneal cavity ត្រូវបានស្រោចស្រប់ដោយ ឈាម(ឧ. ពីបែក tubal gestation sac) , ខ្ទុះ (ឧ. ពីបែក pyosalpinx ) ឬ acrid fluid (ពីធ្លាយដំបៅក្រពះ ) អ្នកជម្ងឺតែងប្រាប់ថា «ឈឺពេញពោះ» តាំងពីដំបូង ប៉ុន្តែ maximum intensity of pain តាំងពីដំបូងគឺ
ធ្លាយដំបៅក្រពះ នៅម្តុំ upper abdomen , បែក tubal gestation sac និង បែក pyosalpinx នៅម្តុំ lower abdomen

- ករណីធ្លាយដំបៅពោះវៀនតូច (perforated duodenal ulcer ) : ដំបូងអាចឈឺនៅ right hypochondrium, right lumbar and right iliac region តែក្រោយមក ទឹករំលាយអាហារ (irritating fluid) ទាំងនោះ ហូរចុះមកក្រោមធ្វើអោយ ឈឺពេញពោះខាងស្តាំបាន ។

- ឈឺដែលកើតចេញពីពោះវៀនតូច (ទោះជា simple colic, mechanical obstruction ឬ strangulation) ដំបូងគឺតែងតែឈឺនៅចុងដង្ហើម (epigastrium) និង តំបន់ផ្ចិត (umbilical) ដោយសារវាជា zone of distribution របស់ Thoracic nerve 9th-11th ដែលមកចិញ្ចឹម ពោះវៀនតូច តាមរយៈ common mesentery ។

- រលាកខ្នែងពោះវៀន : ដំបូងដែលឈឺនៅ periumbilical and epigastrium ដែរដោយសារ appendicular nerve មានប្រភពពី nerve ដែលចិញ្ចឹមពោះវៀនតូច

- ឈឺពីពោះវៀនធំ : ដំបូងតែងឈឺនៅ hypogastrium តែដោយឡែកចំពោះ cecum និង ascending colon ដោយសារតែ mesocecum និង mesocolon របស់វាខ្លីពេក ទើបធ្វើអោយឈឺនៅ actual site of lesion.

…to be continued

ឯកសារយោង
1. Cope’s Early Diagnosis of the Acute Abdomen, 22nd ed., 2010
2. Bates’ guide to physical examination and history-taking.—11th ed., 2013

22/02/2023

ការវិនិច្ឆ័យ ភាវៈចុកពោះ ( Acute Abdomen ) ដោយប្រើ «ប្រវត្តិជម្ងឺ»
មានសារៈសំខាន់ណាស់ ដោយពឹងផ្អែកលើសេចក្តីលម្អិតនៃ ប្រវត្តិដូចជា
1. អាយុ (age)
2. ភាពបន្ទាន់នៃការចាប់ផ្តើមឈឺ (acuteness of onset)
3. ស្ថានភាពពេលឈឺដំបូង (situation of the pain at first)
4. បំលាស់ប្តូរទីតាំងនៃការឈឺ (shifting of localisation of the pain)
5. លក្ខណៈនៃការឈឺ (character of pain )
6. ដំណើររាលដាលនៃភាពឈឺ (Radiation of pain)
7. លក្ខណៈចម្រុះពិសេសៗនៃការឈឺ (special variety of pain)
8. អាការៈរួមបន្ទាប់បន្សំ (Accompanied symptoms)

( To be continued…)