18/09/2024
ໄຂ້ຫວັດ ( Common cold, Uper respiratory tract infaction – URI ) ແມ່ນການຕິດເຊື້ອໄວຣັສຂອງລະບົບຫາຍໃຈສ່ວນເທິງທີ່ມີຜົນກະທົບຕໍ່ດັງ ແລະ ຄໍ. ອາການຕົ້ນຕໍຂອງພະຍາດນີ້ປະກອບມີ ໄອ, ເຈັບຄໍ, ນ້ຳມູກໄຫຼ, ແລະ ເປັນໄຂ້, ອາການເຫຼົ່ານີ້ມັກຈະຫາຍໄປເອງພາຍໃນ 7 ມື້. ໄຂ້ຫວັດນີ້ພົບໄດ້ທັງໃນເດັກນ້ອຍ ແລະ ຜູ້ໃຫຍ່. ສາມາດພົບໄດ້ຕະຫຼອດປີ ມັກຈະພົບເຫັນໃນຊ່ວງລະດູຝົນ, ລະດູຫນາວ, ແລະ ໃນຊ່ວງເວລາທີ່ມີການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ. ຊ່ວງໃນລະດູຮ້ອນຈະພົບນ້ອຍ.
ໝາຍເຫດ: ໄຂ້ຫວັດ ຫຼື ໄຂ້ຫວັດທຳມະດາ ( Common cold ) ໝາຍເຖິງ ໄຂ້ຫວັດທຳມະດາ ມັນບໍ່ແມ່ນໄຂ້ຫວັດໃຫຍ່ ( Influenza ).
1. ສາເຫດຂອງໄຂ້ຫວັດ
ເຊື້ອທີ່ເປັນເຫດ: ເກີດຈາກເຊື້ອຫວັດເຊິ່ງເປັນເຊື້ອໄວຣັສ ( Virus ) ທີ່ມີຢູ່ຫຼາຍກວ່າ 200 ຊະນິດຈາກກຸ່ມໄວຣັສຈຳນວນ 8 ກຸ່ມໄດ້ແກ່: ກຸ່ມ Rhinovirus ເຊິ່ງມີຫຼາຍກວ່າ 100 ຊະນິດ ພົບໄດ້ປະມານ 30-80%, ກຸ່ມ Coronavirus ພົບໄດ້ປະມານ 10-15%, ກຸ່ມ adenovirus, ກຸ່ມ enterovirus, ກຸ່ມເຊື້ອໄວຣັສ parainfluenza, ກຸ່ມ RSV ( Respiratory syncytial virus ), ກຸ່ມເຊື້ອໄວຣັສ Influenza, ກຸ່ມ Herpes simplex virus ເປັນຕົ້ນ.
2. ການແຜ່ເຊື້ອ
ເຊື້ອຫວັດເປັນເຊື້ອທີ່ມີຢູ່ໃນນໍ້າມູກ, ນໍ້າລາຍ ແລະ ຂີ້ກະເທີ້ຂອງຄົນເຈັບ. ສາມາດຕິດຕໍ່ໄດ້ໂດຍການຫາຍໃຈເອົາຝອຍລະອອງທີ່ຄົນເຈັບໄອ ຫຼື ຈາມໃນໄລຍະຫ່າງບໍ່ເກີນ 1 ແມັດ ເຊິ່ງຖືວ່າເປັນການແຜ່ກະຈາຍທາງລະອອງຂີ້ກະເທີ້ (Droplet transmission). ນອກຈາກນີ້ຍັງຕິດຕໍ່ຈາກການສຳຜັດທີ່ຄົນເຈັບໄດ້ສຳຜັດມາແລ້ວເຊັ່ນ: ຈອກນ້ຳ, ຈານ, ໂຖປັດສະວະ, ຜ້າເຊັດມື, ຜ້າເຊັດຕົວ, ໂທລະສັບ, ຂອງຫຼິ້ນ ແລະ ອື່ນໆ.
3. ອາການໄຂ້ຫວັດ
ໂດຍທົ່ວໄປມີອາການບໍ່ຮຸນແຮງ ອາການທີ່ພົບໄດ້ຄືເປັນຫວັດ, ຕັນດັງ, ຈາມ, ມີນໍ້າມູກ, ຄໍແຫ້ງ ຫຼື ເຈັບຄໍເລັກນ້ອຍ, ໄອແຫ້ງ ຫຼື ໄອມີຂີ້ກະເທີ້ເລັກນ້ອຍ ມີລັກສະນະເປັນສີຂາວ, ມີອາການປວດຫົວເລັກນ້ອຍ, ເມື່ອຍລ້າ ( ແຕ່ບໍ່ຫຼາຍ ), ເຈັບຕາມຕົນໂຕ, ແສບຕາ, ສຽງແຫບ ແລະ ອາດມີໄຂ້ ແຕ່ໄຂ້ບໍ່ສູງ ( ບໍ່ເກີນ 38 ອົງສາ ) ໃນເດັກນ້ອຍອາດມີອາການຮາກເວລາທີ່ໄອ ສ່ວນໃນເດັກແດງອາດມີອາການຮາກ ຫຼື ຖອກທ້ອງຮ່ວມເຊັ່ນກັນ.
ໃນຄົນເຈັບທີ່ເປັນໄຂ້ຫວັດພົບວ່າມີອາການເຈັບຄໍປະມານ 40% , ມີອາການໄອ 50%, ໃນເດັກນ້ອຍມັກຈະເປັນໄຂ້ຢ່າງກະທັນຫັນ ບາງຄັ້ງອາດມີອາການໄຂ້ ແລະ ຊັກໄດ້ປະມານ 35-40% ຂອງຄົນເຈັບ. ເດັກນ້ອຍຈະມີອາການໄອດົນກວ່າ 10 ມື້ ແລະ 10% ຂອງຄົນເຈັບເດັກນ້ອຍຈະມີອາການໄອດົນກວ່າ 25 ມື້. ການຕິດເຊື້ອແບັກທີເລຍແຊກຊ້ອນຄົນເຈັບຈະມີອາການໄຂ້ຫຼາຍກວ່າ 4 ມື້ ຫຼື ມີນ້ຳມູກຂຸ້ນເຫຼືອງ ຫຼື ຂຽວຫຼາຍກວ່າ 24 ຊົ່ວໂມງ ຫຼື ໄອມີຂີ້ກະເທີ້ເຫຼືອງ ຫຼື ຂຽວ.
4. ພາວະແຊກຊ້ອນຂອງໄຂ້ຫວັດ:
- ພົບຫຼາຍເກີດການຕິດເຊື້ອແບັດທີເລຍ ອັນເຮັດໃຫ້ນໍ້າມູກ ແລະ ຂີ້ກະເທີ້ເປັນສີເຫຼືອງ ຫຼື ຂຽວ ຖ້າລຸກລາມໄປບໍລິເວນໃກ້ຄຽງອາດເຮັດໃຫ້ເປັນທອນຊີນອັກເສບ, ໄຊນັດອັກເສບ, ຫູຊັ້ນກາງອັກເສບ, ຫຼອດລົມອັກເສບ.
- ຄົນເຈັບບາງຄົນອາດມີສຽງແຫບ.
- ໃນເດັກອາດມີອາການຊັກຈາກໄຂ້ສຸງໄດ້.
5. ວິທີປິ່ນປົວໄຂ້ຫວັດ
5.1 ການດູແລຕົນເອງເບື້ອງຕົ້ນ:
- ພັກຜ່ອນໃຫ້ພຽງພໍ.
- ບໍ່ໃຫ້ຖືກຝົນ ຫຼື ອາກາດເຢັນເກີນໄປ, ຢ່າອາບນໍ້າເຢັນ ແລະ ທ່ານຄວນໃສ່ເຄື່ອງນຸ່ງເພື່ອຮັກສາຮ່າງກາຍອົບ ອຸ່ນ.
- ດື່ມນໍ້າໃຫ້ຫຼາຍ.
- ອາຫານທີ່ກິນຄວນເປັນອາຫານເບົາເຊັ່ນ: ແກງໄກ່ຮ້ອນ, ນ້ຳເຂົ້າ, ນ້ຳຫວານ, ນ້ຳໝາກກ້ຽງ , ນ້ໍາຫມາກໄມ້, ຫຼື ເຄື່ອງດື່ມຮ້ອນເຊັ່ນ ຊາຮ້ອນ, ນ້ໍາຂີງອົບອຸ່ນ.
- ທ່ານຄວນໃຊ້ຜ້າທີ່ຊຸ່ມດ້ວຍນ້ໍາເຊັດໂຕເວລາໄຂ້ສູງ.
- ບ້ວນປາກດ້ວຍນ້ຳເກືອເລື້ອຍໆ ( ຖ້າເຮັດເອງ, ຢ່າເຮັດໃຫ້ເຄັມເກີນໄປ ) ແລະ ທຸກໆຄັ້ງຫຼັງກິນອາຫານ.
- ຢຸດເຊົາການສູບຢາ ຫຼີກເວັ້ນການຄວັນຢາສູບ ແລະ ການດື່ມເຫຼົ້າ.
- ໃນກໍລະນີຂອງຜູ້ສູງອາຍຸ ແລະ ເດັກນ້ອຍ ໄວທີ່ກິນອາຫານໄດ້ຫນ້ອຍອາດຈະມີຄວາມຈໍາເປັນທີ່ຈະກິນວິຕາມິນເສີມ.
- ຄົນເຈັບທີ່ມີອາການໄຂ້ສູງ ແລະ ໄຂ້ບໍ່ຫຼຸດລົງພາຍໃນ 1-3 ວັນຄວນໄປຫາໝໍ(ຂຶ້ນກັບສຸຂະພາບ).
5.2 ໃຫ້ຢາຕາມອາການ
ສໍາລັບຜູ້ໃຫຍ່ ແລະ ເດັກນ້ອຍອາຍຸຫຼາຍກວ່າ 5 ປີ.
- ຖ້າມີໄຂ້ໃຫ້ກິນຢາຫຼຸດໄຂ້ ( Antipyretics ) ເຊິ່ງໂດຍທົ່ວໄປແລ້ວຢາຫຼຸດໄຂ້ທີ່ໃຊ້ຫຼາຍທີ່ສຸດແມ່ນຢາປາຣາເຊຕາໂມນ ( Paracetamol ), Ibuprofen, Aspirin…
- ຖ້າມີອາການນໍ້າມູກໄຫຼ ໃຫ້ກິນຢາຫຼຸດນໍ້າມູກ ຫຼື ຢາແກ້ແພ້ ( Antihistamine ) ເມື່ອອາການຫຼຸດລົງ ແລ້ວຄວນຢຸດຢາ ຫຼື ໃນກໍລະນີທີ່ອາການບໍ່ຮຸນແຮງບໍ່ຈໍາເປັນຕ້ອງໃຊ້ຢານີ້. ຢາແກ້ແພ້ແບ່ງອອກເປັນ 2 ກຸ່ມຄື:
1. ກຸ່ມທີ່ເຮັດໃຫ້ເກີດອາການງ່ວງນອນ: chlorpheniramine, brompheniramine, Hydroxyzine, Cyproheptadine ແລະ ອື່ນໆ
2. ກຸ່ມທີ່ບໍ່ເຮັດໃຫ້ເກີດອາການງ່ວງນອນ: Loratadine, Desloratadine, Cetirizine, Fexofenadineແລະອື່ນໆ.
- ຖ້າມີອາການຕັນດັງຍ້ອນມີນໍ້າມູກຫຼາຍຈະໃຫ້ກີນ: Pseudoephedrine, Phenylephrine ຫຼື ໃຊ້ຢາສີດພົ່ນດັງເຊັ່ນ: Oxymetazoline, Xylometazoline, Phenylephrine…
- ຖ້າມີອາການໄອກໍ່ຈະໃຫ້ຢາບັນເທົາອາການໄອສາມາດແບ່ງອອກເປັນ 2 ກຸ່ມໃຫຍ່ຄື:
1. ຢາແກ້ອາການໄອ, ແກ້ອາການຄັນຄໍ, ແກ້ໄອແຫ້ງ ບໍ່ມີຂີ້ກະເທີ້ເຊັ່ນ: Dextromethorphan, Diphenhydramine, Codeine ແລະ ອື່ນໆ.
2. ຢາແກ້ໄອທີ່ມີຂີ້ກະເທີ້:
- ກຸ່ມຢາຂັບຂີ້ກະເທີ້: Guaifenesin...
- ກຸ່ມຢາລະລາຍຂີ້ກະເທີ້: Bromhexine, Carbocysteine, Ambroxol, Acetylcysteine...
5.3 ສໍາລັບເດັກນ້ອຍແລະເດັກນ້ອຍ
- ຖ້າວ່າມີອາການໄຂ້ໃຫ້ກິນຢາປາຣາເຊຕາໂມນ ( Paracetamol ) ປະເພດຢານ້ໍາ.
- ຖ້າມີນໍ້າມູກໃຫ້ໃຊ້ລູກຢາງເບີ 2 ດູດນໍ້າມູກອອກເລື້ອຍໆ ( ຖ້ານໍ້າມູກໜຽວ ໃຫ້ໃຊ້ນໍ້າເກືອລ້າງດັງ ).
- ຖ້າມີອາການໄອໃຫ້ດື່ມນ້ຳອຸ່ນຫຼາຍໆ ຫຼື ນ້ຳເຜິ້ງແລະໝາກນາວ.
6. ວິທີປ້ອງກັນໄຂ້ຫວັດ
- ຮັກສາສຸຂະພາບຂອງຕົວເອງໃຫ້ແຂງແຮງດ້ວຍການອອກກຳລັງກາຍເປັນປະຈຳ ກິນອາຫານໃຫ້ຄົບ 5ໝູ່
- ພັກຜ່ອນໃຫ້ພຽງພໍ.
- ຮັກສາຮ່າງກາຍຂອງຕົວເອງໃຫ້ອົບອຸ່ນສະເໝີ ໂດຍສະເພາະໃນໄລຍະການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ.
- ຢ່າອາບນໍ້າ ຫຼື ລ້າງຜົມດ້ວຍນໍ້າທີ່ເຢັນເກີນໄປ.
- ໝັ່ນລ້າງມືທຸກຄັ້ງກ່ອນກິນເຂົ້າ ແລະ ຫຼັງໃຊ້ຫ້ອງນໍ້າ.
- ຢ່າເຂົ້າໃກ້ ຫຼື ນອນກັບຄົນເຈັບ ແຕ່ຖ້າຈໍາເປັນຕ້ອງໄດ້ດູແລຄົນເຈັບຢ່າງໃກ້ຊິດ ເຈົ້າຄວນໃສ່ຜ້າອັດປາກ ແລະ ລ້າງມືໃຫ້ສະອາດດ້ວຍສະບູ.
- ຫ້າມແບ່ງປັນເຄື່ອງໃຊ້ເຊັ່ນ: ຈອກນ້ຳ, ຈານ, ຜ້າເຊັດໜ້າ, ຜ້າເຊັດຕົວ, ໂທລະສັບ, ເຄື່ອງຫຼິ້ນ, ເຄື່ອງໃຊ້ຕ່າງໆຮ່ວມກັບຄົນເຈັບ ແລະ ຄວນຫຼີກລ່ຽງການສໍາຜັດມືໂດຍກົງກັບຄົນເຈັບ.
===========================================
ຜູ້ຂຽນ ແລະ ຮຽບຮຽງ: Kab Quav NyujKaiphet Xaiyachack
ຂໍ້ມູນອ້າງອີງຈາກ:
- ເມດໄທ. 23.7.2020 ໄຂ້ຫວັດ
#ຮ້ານແກ້ວຂາຍຢາ #ຮ້ານຂາຍຢາຫ້ວຍຂຸມ #ຄິວລົດສາຍໃຕ້ #ຮ້ານຂາຍຢາປາລະມີPLM #ຮ້ານຂາຍຢາດົງຫຼວງ #ໄຂ້ຫວັດ #ຢາດີຫວັດ # #ເຈັບແສບກະເພາະ #ເຈັບກະເພາະ #ແສບຮ້ອນກະເພາະ
