ລາວເມດິແຄລ Laos Medicare

27/09/2025

11/09/2025

🦷 แค่เหงือกอักเสบสะสมเรื้อรัง สุดท้ายอาจเป็นข้ออักเสบรูมาตอยด์ได้ ถ้าคุณดวงซวยมีปัจจัยเอื้ออย่างอื่น

บทความนี้ยาว ถ้าไม่มีเวลาให้อ่านสรุป แต่ถ้าอ่านตัวเต็ม คุณจะเข้าใจว่าธรรมชาติมันไม่ได้สร้างให้เราเป็นโรคง่ายขนาดนั้น แต่เพราะมีทุกสิ่งเหมาะเจาะกัน โรคเลยมา

————————————

📖 [ บทที่ 1 - ช่องปากกับชุมชนแบคทีเรียอันสงบสุข ]

ในช่องปากไม่ต่างอะไรกับลำไส้เลยค่ะ คือมีชุมชนแบคทีเรีย (Oral microbiome) มีแนวกั้นเหงือกกับฟัน กั้นระหว่างในปากกับเลือด

ผลจากการไม่ดูแลสุขภาพช่องปากเรื้อรัง เช่น แปรงฟันไม่สะอาด, กินของหวานแล้วปล่อยนอนข้ามคืนเลย ทำให้มีการเปลี่ยนแปลงแวดล้อมในปากทีละนิด

————————————

🦠 [ บทที่ 2 - ไม่ดูแลสุขภาพปากจนแบคทีเรียตัวร้ายยึดครอง ]

แบคทีเรียแกรมบวกเริ่มใช้ฟิล์มโปรตีนจากน้ำลายเกาะ กลายเป็นแกนให้แบคทีเรียตัวอื่นมาเกาะต่อ ซึ่งตัวอันตรายคือ P. gingivalis ตัวเจ้าปัญหาของรูมาตอยด์เลย

ปกติ P. gingivalis มีน้อยมาก แต่พอได้เกาะเท่านั้นแหละ มันเลยแบ่งตัวมากขึ้น แล้วปล่อยสกิลพิเศษคือสร้างไบโอฟิล์มเป็นเคลือบเอาไว้ กลายเป็นคราบ (Plaque)

⏳ เวลาผ่านไป Plaque หนาขึ้นเรื่อยๆ ทำปฏิกิริยากับเกลือแร่ในน้ำลายแล้วเริ่มตกตะกอนกลายเป็นคราบหินปูนเกาะฟันในที่สุด

ซึ่งคนที่ไม่ค่อยดูแลช่องปาก และไม่ค่อยตรวจสุขภาพฟันเลย เชื่อว่าจะมีคราบนี้เกาะอยู่สีเหลืองบ้าง น้ำตาลบ้าง ซึ่งก็ขึ้นกับว่าเชื้อที่อยู่ข้างในมันดุมั้ย

⚠️ ถ้าเชื้อที่อยู่ข้างในเริ่มลุกลาม คราวนี้เหงือกจะเริ่มอักเสบละ (Gingivitis) สัญญาณแรกๆ คือแปรงฟันแล้วมีเลือดออก, หนักขึ้นก็เหงือกบวม อักเสบได้

และถ้ายังไม่รักษาอีก แบคทีเรียสามารถเข้าไปลุกขึ้น กลายเป็นโรคปริทันต์อักเสบเรื้อรัง (Chronic periodontitis) นี่แหละฮะ มันทำให้ ‘แนวกั้น’ ระหว่างปากกับกระแสเลือดอ่อนแอลง

เท่านี้ก็เตรียมการเสร็จแล้ว

————————————

🧬 [ บทที่ 3 - แบคทีเรียป่วนภูมิคุ้มกัน กับก้านชูที่เหมาะเจาะ ]

เมื่อเจ้า P. gingivalis ยึดครองถึงซอกลึกแล้ว มันจะมีสกิลพิเศษคือ ‘PAD’ นำโปรตีนบางชนิดมาเติมกรดอะมิโน ‘ซิทรูลีน’ เรียกโปรตีนเหล่านี้ว่า Citrullinated protein

ซึ่งมันเติมไปตามธรรมชาติของมัน เพราะโปรตีนกลุ่มนี้มันใช้ในชีวิตประจำวันของมัน แต่ไอ้แบคทีเรียตัวนี้มันเร็วกว่าชาวบ้านมากๆๆๆ

ซึ่ง Citrullinated protein ที่มีมากเกินไปนี้ เสี่ยงที่ภูมิคุ้มกันจะจดจำเป็นเชื้อโรคมากขึ้น เพราะร่างกายเราเองก็มีโปรตีนตัวนี้

👏 แต่ปรบมือข้างเดียวมันไม่ดังค่ะ ไม่งั้นคนเป็นโรคเหงือก กลายเป็นรูมาตอยด์กันทุกคน

ถ้าคนนั้นดันมีพันธุกรรมที่ใช้สร้างโปรตีน ‘ก้านชู’ ชนิดที่มีโอกาส ‘ถือ Citrullinated protein’ ได้ เราเรียกรหัสพันธุกรรมนี้ว่า HLA-DRB1

🤔 งงมั้ย? คือแบบนี้ค่ะ เวลาเม็ดเลือดขาวไปกินเชื้อเนี่ย มันจะเอาตัวอย่างเชื้อโรค ใส่ก้านชู แล้วไปฟ้องนายพล T cell จากนั้น T cell ก็ไปช่วย B cell แล้วทั้งคู่ก็สร้างภูมิคุ้มกันมาทำลายเชื้อโรคแบบจำเพาะ

ทีนี้คุณดันมีก้านชูชนิดนี้ (HLA-DRB1) มีโอกาสสูงที่จะหยิบไอ้ Citrullinated protein ซึ่งเป็นโปรตีนของเราแท้ๆ ไปฟ้องนายพล

ซึ่งถ้าคุณไม่ได้เป็นปริทันต์ โอกาสโคตรรรต่ำ เพราะโปรตีนนี้มันเจอน้อยมาก และยากมากที่เม็ดเลือดขาวจะไปเก็บมาฟ้อง

😵 แต่ถ้าคุณเป็นปริทันต์เรื้อรัง ซวยยยย เพราะไอ้แบคทีเรีย P. gingivalis แมร่งปั้ม โปรตีนนี้ระดับส่งออกอะ แถมเม็ดเลือดขาวมีโอกาสเก็บไปสูงมาก เพราะเม็ดเลือดขาวมันต้องจับกิน แบคทีเรียตัวนี้อยู่แล้วไง

แต่แต่แต่ปรบมือข้างเดียวมันไม่ดัง ต่อให้คุณมีปริทันต์อักเสบจนมีโปรตีนนี้สูง ต่อให้คุณมี HLA-DRB1 จนเม็ดเลือดขาวไปฟ้องแล้ว ถ้า T cell, B cell ไม่เล่นด้วย ก็ไม่เกิดอะไรขึ้น

————————————

⚔️ [ บทที่ 4 - นายพล T cell, B cell ที่จำพวกเดียวกันเอง ดันรอดชีวิต ]

ปกติแล้วทั้ง T cell และ B cell จะเกิดมาพร้อมกับออกแบบเซนเซอร์ประจำตัว ใครก็ตามออกเซนเซอร์ที่ดันตรวจจับโปรตีนของเราเอง มันจะโดนฆ่ๅทิ้ง

แต่ถ้าคุณซวยระบบนี้พังพอดี แล้วดันทำให้ T cell และ B cell ตัวที่สร้างเซนเซอร์สวมได้กับ Citrullinated protein อีก

มันก็จะยิ่งซวยในซวยเลย ซึ่งโอกาสนี้เกิดค่อนข้างสุ่ม

————————————

🩺 [ บทที่ 5 - ทุกอย่างที่เหมาะเจาะ กำเนิดรูมาตอยด์ ]

ตอนนี้ทุกอย่างครบแล้วฮะ
• แบคทีเรียครองปากปล่อย Citrullinated protein รัวๆ
• เม็ดเลือดขาวที่มีก้านชู HLA-DRB1 กินเชื้อแล้วเอา Citrullinated protein มาใส่ก้านชู
• T cell ที่มีเซนเซอร์เข้าได้กับ Citrullinated protein ก็สวมพอดีกับคนที่มาชูให้ดู (ส่วน B cell ไปเจอตัวโปรตีนเอง)
• สุดท้าย T cell แปลงร่างเป็น Th cell (Th1, Th17) นำทัพเม็ดเลือดขาวลูกน้อง ตระเวนหาจุดที่มี Citrullinated protein เพราะมองเป็นศัตรูแล้ว
• B cell แปลงร่างเป็นโรงงานผลิตแอนติบอดี (Plasma cell) สร้างแอนติบอดีที่สวม Citrullinated protein ได้พอดี กระจายเข้าเลือด
• ซึ่งถ้าคุณสูบบุหรี่อีก บุหรี่ก็จะเร่ง PAD สร้าง Citrullinated protein เพิ่มอีก

🦵 สุดท้าย ‘ข้อ’ เป็นจุดที่มี Citrullinated protein เยอะ เพราะเซลล์เยื่อบุข้อใช้ และมักจะปล่อยออกมาตอนมีแรงเชิงกลถูไปมา (ตอนงอข้อเหยียดข้อ) นั่นเลยทำให้เหล่าภูมิคุ้มกัน รุมโจมตีข้ออย่างรุนแรง

เพราะคิดว่าไอนั่นคือแบคทีเรีย P. gingivalis

————————————

📌 [ สรุป ]
1️⃣ ไม่ดูช่องปากเลยจะเกิดคราบหินปูนที่มีแบคทีเรียอยู่
2️⃣ แบคทีเรียลุกลามไปในเหงือก ผลิต Citrullinated protein รัวๆ
3️⃣ ดันมีพันธุกรรม HLA-DRB1 อีกที่ถือโปรตีนนี้ไปฟ้องนายพล T/B cell ได้
4️⃣ นายพลกบฏที่ออกแบบเซนเซอร์มาจับกับโปรตีนนี้ได้ ดันรอดจากการตรวจจับมาอีก
5️⃣ นายพลจึงเจอเม็ดเลือดขาวถือโปรตีนนี้มาฟ้อง จดจำ แล้วควบทัพ + ปล่อยแอนติบอดี ตระเวนทั่วร่าง ที่ใดมี Citrullinated protein ที่นั่นมีสงคราม


ดังนั้นใครที่ยังสุขภาพดี อย่าลืมดูแลช่องปาก
✅ แปรงฟันอย่างน้อย 2 ครั้ง พยายามให้ฟันเคลือบฟลูออไรด์เอาไว้ บ้วนน้ำนิดๆ ก็พอ ให้มันเคลือบๆ ไว้
✅ เป็นไปได้ใช้ไหมขัดฟันยิ่งดี เพราะบางจุดมีเศษอาหารติดจริง ลองใช้ดูสิ แล้วจะรู้ว่า ไอเศษนี้อยู่มานานเท่าใดแล้ว
✅ เวลาแปรงหมุนปัดขึ้นลง (ค้นภาพดูได้) อย่าตะบี้ตะบันถู
✅ ลดอาหารหวาน/น้ำอัดลมลงหน่อย หรือไม่ก็กินแล้วก็ดูแลสุขภาพในปากหน่อย เพราะแบคทีเรียหมักแล้วเกิดกรดได้ ตัวร้ายชอบ
✅ ตรวจสุขภาพฟันเสมอ เป็นไปได้ทุกๆ 6-12 เดือน อย่างน้อยก็แงะหินปูนออก


🧩 โรคทุกวันนี้มันเป็นแบบนี้ ไม่ใช่ทุกคนมีสิ่งนี้ แล้วจะเป็นเลย โรคคือชุมแห่งความซวยมารวมที่คนๆ หนึ่ง นั่นแปลว่าไม่ใช่ว่าติดแบคทีเรียตัวนี้แล้วจะเป็น แต่ใครจะรู้ว่าเรามีพันธุกรรมเสี่ยงรึเปล่า ระบบ QC นายพลจะพังรึเปล่า เนอะ

06/09/2025

📍สรุป “Hypothyroidism” ภาวะฮอร์โมนไทรอยด์ต่ำ อัพเดทล่าสุด กันยา 2025 รีวิวจาก JAMA 📚
—————————————————————————
▪️อ่านฉบับเต็ม : https://ja.ma/4p36xto
—————————————————————————

🔹ผมแบ่งเป็น 1️⃣2️⃣ ประเด็นดังนี้ครับ

🔮 1️⃣ นิยาม ความชุก ความสำคัญ ? 🧑🏻‍🔬
🔮 2️⃣ หลักฐานบทความนี้มาจากไหน? 📚
🔮 3️⃣ สาเหตุของ Hypothyroidism 🧩
🔮 4️⃣ กลไกโรค (Pathophysiology) ⚙️
🔮 5️⃣ อาการของ Hypothyroidism ❄️
🔮 6️⃣ อาการแต่ละระบบอวัยวะที่พบได้🫀🧠🫁
🔮 7️⃣ การวินิจฉัย 🧭
🔮 8️⃣ การรักษา: ยา Levothyroxine 💊
🔮 9️⃣ Overtreatment & Undertreatment ⚠️
🔮 🔟 ปัจจัยรบกวน Levothyroxine 🧰
🔮 1️⃣1️⃣ Myxedema Coma 🚨
🔮 1️⃣2️⃣ โภชนาการ, Adjuncts & การพิจารณาหยุด Levothyroxine 🧂

—————————————————————————
🔮 1️⃣ นิยาม ความชุก ความสำคัญ ? 🧑🏻‍🔬
—————————————————————————

📍Hypothyroidism = ภาวะที่ร่างกายมี thyroid hormone ไม่เพียงพอ 🌀
ทำให้ระบบการทำงานต่าง ๆ ของร่างกาย “ช้าลง” (metabolic slowing) ⏳

📊 ความชุก (Epidemiology)
——————————————-
• Overt hypothyroidism 👉 TSH สูง + T4 ต่ำ 📉
• Subclinical hypothyroidism 👉 TSH สูง แต่ T4 ยังปกติ ⚖️
• พบได้บ่อยใน ผู้หญิงและผู้สูงอายุ 👩‍🦳👵
📍ตัวเลขที่รายงาน:
🌎 อเมริกา/ยุโรป → overt 0.3–2% (รวม subclinical ได้ถึง ~12%)
🌏 เอเชีย (พื้นที่ขาดไอโอดีน) → overt สูงสุดถึง 11%
• อัตราส่วนเพศหญิง:ชาย ≈ 5:1 👩:👨

👥 กลุ่มที่เสี่ยงสูง
————————-
• ผู้ที่มี autoimmune disease 🧬 เช่น type 1 diabetes, rheumatoid arthritis
• ผู้ที่มี ประวัติครอบครัว เป็นโรคไทรอยด์ 🧑‍👩‍👧
• ผู้ที่เคยได้รับ การฉายรังสีบริเวณคอ/ศีรษะ ☢️
• คนที่อยู่ในพื้นที่ ขาดหรือเกินไอโอดีน 🧂
• กลุ่มพันธุกรรมพิเศษ:
▪️Down syndrome → เสี่ยง 31–65% 🧒
▪️Turner syndrome → เสี่ยง 12–76% 👩

⚠️ ทำไมโรคนี้สำคัญ?
——————————-
• ถ้าไม่ได้รักษา → เสี่ยง โรคหัวใจ ❤️, ภาวะมีบุตรยาก 🤰, การแท้ง 🩸, ความจำเสื่อม 🧠
• ถ้าปล่อยให้รุนแรง → อาจนำไปสู่ myxedema coma 🛌 → อัตราตายสูง 20–30% ☠️
• แม้เป็น “subclinical” → ก็ส่งผลต่อระบบหัวใจและหลอดเลือดได้ 🫀

—————————————————————————
🔮 2️⃣ หลักฐานบทความนี้มาจากไหน? 📚
—————————————————————————

📍ก่อนที่เราจะเจาะลึกเรื่อง Hypothyroidism ให้สุด 🌀 เราต้องรู้ก่อนว่า รีวิวนี้อ้างอิงจากหลักฐานแบบไหน เพื่อจะได้ประเมินว่า “ข้อมูลที่อ่านต่อไปน่าเชื่อถือขนาดไหน” 🔍

🔎 การค้นคว้า (Methods)
—————————————
• ทีมผู้เขียนค้นข้อมูลจาก MEDLINE (PubMed) 📖 ตั้งแต่ปี 1946
• และจาก Embase 📘 ตั้งแต่ปี 1974
• ครอบคลุมจนถึงวันที่ 6 มิถุนายน 2025 📅
• ผลลัพธ์การค้นเจอทั้งหมด 6,319 บทความ 📂
• หลังคัดกรองคุณภาพและความเกี่ยวข้อง → เหลือ 87 บทความ ที่ถูกนำมาใช้จริง ✅

📊 องค์ประกอบของ 87 บทความ
————————————————-
• Randomized clinical trials (RCTs) → 5 งาน 🧪
• Systematic reviews & Meta-analyses → 9 งาน 📑
• Prospective studies → 14 งาน ⏩
• Retrospective studies → 13 งาน 🔙
• Cross-sectional studies → 24 งาน 🔍
• Narrative reviews → 11 งาน ✍️
• Guidelines / Consensus statements → 10 ฉบับ 📖
• Case series → 1 งาน 🧾

⚠️ สิ่งที่ต้องระวัง
————————-
• บทความนี้เป็น Narrative Review ✒️
• ไม่ใช่ Systematic Review หรือ Meta-analysis ที่คัดกรองเข้มงวดที่สุด
• แปลว่าอาจมีงานวิจัยบางส่วน ตกหล่น หรือมี bias ได้ 🎭
• แต่ยังถือว่าเป็น “ภาพรวมใหญ่” ของหลักฐานล่าสุดในปี 2025 🔥

—————————————————————————
🔮 3️⃣ สาเหตุของ Hypothyroidism 🧩
—————————————————————————

📍แบ่งเป็น 4 กลุ่มใหญ่ คือ Primary, Secondary, Tertiary และ Peripheral

🥇 Primary Hypothyroidism (เกือบทั้งหมด >99%)
—————————————————————————
👉 เกิดที่ต่อมไทรอยด์เองโดยตรง

▪️ Hashimoto thyroiditis 🧬
• โรคออโตอิมมูน → ระบบภูมิคุ้มกันทำลายเซลล์ต่อมไทรอยด์
• พบบ่อยที่สุด คิดเป็น ~85% ของ primary hypothyroidism
▪️Congenital hypothyroidism 👶
• ความผิดปกติตั้งแต่กำเนิด เช่น thyroid agenesis, dysgenesis
▪️Iatrogenic ⚕️
• การผ่าตัดต่อมไทรอยด์, radioactive iodine, การฉายรังสี
▪️Iodine deficiency 🧂⬇️
• เจอบ่อยในพื้นที่ที่อาหารขาดไอโอดีน → การสร้างฮอร์โมนลดลง
▪️Iodine excess 🧂⬆️
• ไอโอดีนมากเกินไป → paradoxical inhibition ของการสร้างฮอร์โมน
▪️Infiltrative disease 🩸
• เช่น sarcoidosis → ทำลายเนื้อเยื่อต่อมไทรอยด์
▪️Transient thyroiditis ⏳
• postpartum, silent, subacute thyroiditis → มักหายเอง
▪️Medications 💊
• Amiodarone, Lithium → กดการสร้าง/หลั่งฮอร์โมน
• Interferon-α, Interleukin-2 → immune dysregulation
• Tyrosine kinase inhibitors → ทำให้เกิด destructive thyroiditis
• Immune checkpoint inhibitors → กระตุ้น autoimmunity

🥈 Secondary Hypothyroidism
————————————————-
👉 ปัญหาที่ pituitary gland : TSH หลั่งน้อยลง 🌀

🔹สาเหตุ:
• Pituitary tumor
• Infiltrative disease
• Sheehan syndrome (หลังคลอดเลือดออกมากจนทำให้ pituitary ขาดเลือด)
• ยาบางชนิด เช่น dopamine, somatostatin

🥉 Tertiary Hypothyroidism
———————————————
👉 ปัญหาที่ hypothalamus
• TRH หลั่งลดลง → TSH ลดลง → thyroid hormone ลดลง
• มักเจอจากโรคที่ทำลาย hypothalamus หรือมีภาวะเลือดไปเลี้ยงไม่พอ

🎯 Peripheral Hypothyroidism
—————————————————
👉 ไม่ได้เกิดจากปัญหาที่ต่อม แต่เกิดจาก การตอบสนองของร่างกาย
• Consumptive hypothyroidism
• Tumor บางชนิดผลิต deiodinase type 3 มากผิดปกติ → เร่งสลาย T4/T3
• Resistance to thyroid hormone
• ความผิดปกติทางพันธุกรรม ทำให้เซลล์ “ดื้อต่อฮอร์โมน”

—————————————————————————
🔮 4️⃣ กลไกโรค (Pathophysiology) ⚙️
—————————————————————————

🔹 ฮอร์โมนไทรอยด์คืออะไร?
——————————————-
•Thyroxine (T4) และ Triiodothyronine (T3) 🧪
• สร้างจากการ iodination ของ tyrosine โดยเอนไซม์ thyroid peroxidase 🔬
• สัดส่วน: T4:T3 ≈ 14:1
• T3 = ตัวออกฤทธิ์แรงกว่า T4 หลายเท่า ⚡

🔹 การขนส่งในเลือด 🚛
—————————————
- ฮอร์โมนไทรอยด์ > 99.5% จับกับโปรตีน เช่น:
• Thyroxine-binding globulin (TBG)
• Transthyretin
• Albumin
• Lipoproteins
•มีเพียง free fraction เท่านั้นที่ออกฤทธิ์ได้จริง 🎯

🔹 การเปลี่ยน T4 → T3 🔄
——————————————-
• ใช้เอนไซม์ deiodinase
• ขึ้นกับ tissue-specific expression → บางอวัยวะสร้าง T3 มากกว่าอวัยวะอื่น
• ทำให้ผลของ thyroid hormone แตกต่างกันในแต่ละเนื้อเยื่อ 🧠💪

🔹 Hashimoto thyroiditis (สาเหตุหลัก) 🧩
—————————————————————
- Autoimmune disease → lymphocyte infiltration + antibody-mediated destruction
▪️Autoantibodies ที่พบบ่อย:
• Anti-thyroid peroxidase (anti-TPO)
• Anti-thyroglobulin
- กลไก: T-cell–mediated injury + cytokine-induced apoptosis → ทำลาย thyroid epithelial cells → ฮอร์โมนผลิตไม่ได้ ❌

🔹 Secondary Hypothyroidism 🧠
——————————————————
• เกิดจาก pituitary gland หลั่ง TSH ไม่พอ
• เช่น pituitary tumor, infiltrative disease, Sheehan syndrome
• ทำให้ ต่อมไทรอยด์ไม่ได้ถูกกระตุ้น → ฮอร์โมนต่ำ

🔹 Tertiary Hypothyroidism 🧩
————————————————
• ปัญหาที่ hypothalamus → TRH หลั่งน้อยลง → cascade ทั้งระบบพัง

🔹 ยาที่กดการทำงานของแกนนี้ 💊
————————————————
• Immune checkpoint inhibitors (anti–PD-1, PD-L1, CTLA-4) → ทำให้เกิด thyroiditis หรือ hypophysitis (อักเสบของ pituitary)
• ผลลัพธ์ = ทั้ง primary และ secondary hypothyroidism อาจเกิดขึ้นจากยาได้

—————————————————————————
🔮 5️⃣ อาการของ Hypothyroidism ❄️
—————————————————————————

🔹 อาการหลักที่มักพบ
———————————
• Fatigue (อ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย) 😮‍💨 → เจอบ่อยที่สุด ประมาณ 74–86%
• Weight gain (น้ำหนักขึ้น) ⚖️ → พบ 24–59%
• Cold intolerance (ทนหนาวไม่ค่อยได้) ❄️ → พบ 35–65%
• Constipation (ท้องผูก) 🚽 → พบ 33–41%
• Cognitive impairment (สมองทำงานช้า, ความจำแย่) 🧠💤 → พบ 45–48%
• Bradycardia (ชีพจรช้า) ❤️🐢 → พบ 12–19%

🔹 ทำไมถึงเกิดอาการเหล่านี้?
——————————————-
• ฮอร์โมนไทรอยด์ = ตัวควบคุม metabolic rate 🔥
• เมื่อฮอร์โมนลดลง → การเผาผลาญช้าลง → ร่างกายใช้พลังงานน้อยลง
▪️ผลคือ:
• เหนื่อยง่ายจาก metabolism ลดลง 🛌
• น้ำหนักขึ้นเพราะใช้พลังงานน้อยลง + retention ของน้ำ 💧
• หนาวง่ายเพราะร่างกายสร้างความร้อนไม่พอ ❄️
• สมองทำงานช้าลง → concentration & memory แย่ลง 🧠

🔹 ปัจจัยที่มีผลต่ออาการ
————————————-
• ผู้สูงอายุ ≥70 ปี 👵👴 → มักมีอาการน้อยกว่า โดยเฉพาะ cold intolerance และ weight gain
• เพศหญิง 👩 → fatigue พบมากกว่าเพศชาย
• ผู้ป่วยเบาหวาน 🍭 → untreated hypothyroidism ทำให้ insulin sensitivity ลดลง และ glucose disposal แย่ลง → คุมน้ำตาลยาก

—————————————————————————
🔮 6️⃣ อาการแต่ละระบบอวัยวะที่พบได้🫀🧠🫁
—————————————————————————

🪞 Appearance (ลักษณะภายนอก)
——————————————————
• ผิวแห้ง/หยาบ (dry, coarse skin) 55–70% 🧴
• ใบหน้าบวม (puffy face), บวมรอบตา 👀
• ขนคิ้วร่วง โดยเฉพาะด้านนอก (eyebrow loss) 24–36%
• เล็บเปราะ แตกง่าย 💅
• ลิ้นโต (macroglossia), บวมทั่วตัว (generalized edema)

❤️ Cardiovascular
——————————-
• เหนื่อยง่ายเวลาออกแรง (shortness of breath on exertion) 44–59% 🏃‍♀️
• ความทนทานในการออกกำลังกายลดลง
• ชีพจรช้า (bradycardia) 12–19% 🐢
• ความผิดปกติอื่น: endothelial dysfunction, diastolic hypertension, hypotension, dyslipidemia, pericardial effusion

🍽️ Gastrointestinal
———————————
• แน่นท้อง ท้องอืด (dyspepsia, bloating)
• ท้องผูก (constipation) 33–41% 🚽
• ปัญหาอื่น: esophageal dysmotility, delayed gastric emptying, bacterial overgrowth, steatotic liver disease
• บางรายอาจมี ascites (พบได้น้อย)

🔥 General Metabolic
————————————
• น้ำหนักขึ้น (weight gain) 24–59% ⚖️
• เหนื่อยง่าย (fatigue/weakness) 74–86% 😴
• หนาวง่าย (cold intolerance) 35–65% ❄️
• ผลที่ตามมา: metabolic rate ต่ำ, hypothermia, myxedema coma (แม้พบได้น้อย

05/09/2025

“ยารักษาสิว” มีกี่แบบ? เข้าใจยาทา–ยากินใน 5 นาที

ยาทารักษาสิว: กลุ่มยาและแนวทางการใช้เพื่อให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุด
การรักษาสิวโดยใช้ยาทาเฉพาะที่ (topical therapy) ถือเป็นแนวทางพื้นฐานที่สำคัญ โดยเฉพาะในสิวระดับเล็กน้อยถึงปานกลาง ซึ่งมีหลายกลุ่มยาให้เลือกใช้ ทั้งแบบเดี่ยวหรือร่วมกับยาอื่น ทั้งนี้ การเลือกใช้ต้องพิจารณา กลไกการออกฤทธิ์, ความเหมาะสมในแต่ละราย และภาวะเฉพาะ เช่น การตั้งครรภ์ ร่วมด้วย

1. Topical Retinoids
ตัวอย่าง : adapalene, tretinoin, tazarotene, trifarotene
กลไก : ลดการอุดตันของรูขุมขน (comedolysis) และต้านการอักเสบ เป็น “backbone” ของการรักษาสิวเกือบทุกชนิด
วิธีใช้ : เริ่มต้นที่ขนาดเท่าเมล็ดถั่วลันเตา (pea-sized) ทาทั่วใบหน้าในตอนกลางคืน วันเว้นวัน หรือแบบ short-contact (ทาทิ้งไว้ 30–60 นาทีแล้วล้างออก) เพื่อลดการระคายเคือง จากนั้นจึงเพิ่มความถี่ตามความทนของผิว
ข้อควรระวัง :
- หลีกเลี่ยงการใช้ในหญิงตั้งครรภ์ทุกระยะ
- Trifarotene 0.005% มีข้อมูลประสิทธิภาพทั้งบริเวณใบหน้าและลำตัว เหมาะกับผู้ที่มี truncal acne
2. Benzoyl Peroxide (BPO)
กลไก : กำจัดเชื้อ Cutibacterium acnes และป้องกันการดื้อยาปฏิชีวนะ
ข้อเด่น : สามารถใช้เดี่ยวๆ หรือร่วมกับ topical retinoid หรือยาปฏิชีวนะเฉพาะที่ โดยแนวทางล่าสุดจัดให้เป็นหนึ่งในยาหลัก
ข้อควรระวัง : อาจทำให้ระคายเคือง และฟอกสีผ้า/ผมได้
3. Topical Antibiotics
ตัวอย่าง : clindamycin, erythromycin
ข้อควรระวัง : ห้ามใช้เดี่ยวๆ ควรใช้ร่วมกับ BPO เสมอ เพื่อลดความเสี่ยงของการดื้อยา โดยมักอยู่ในรูปแบบ fixed-dose combination
4. Azelaic Acid (15–20%)
ข้อบ่งใช้ : สิวอักเสบ รอยดำหลังสิว (post-inflammatory hyperpigmentation)
ข้อได้เปรียบ : ถือว่าใช้ได้ในหญิงตั้งครรภ์ เมื่อมีข้อบ่งชี้
5. Salicylic Acid
กลไก : keratolytic ช่วยลดการอุดตันของรูขุมขน
บทบาท : เป็นทางเลือกเสริมในกรณีที่ผู้ป่วยไม่สามารถทนต่อ retinoid ได้
6. Dapsone Gel (5–7.5%)
ข้อบ่งใช้ : เหมาะกับสิวอักเสบบางราย
ข้อควรระวัง : หากใช้ร่วมกับ BPO อาจเกิดการเปลี่ยนสีผิว/ขนเป็นสีเหลือง-ส้มชั่วคราว ควรทาสลับเวลา และหลีกเลี่ยงในผู้มีภาวะ G6PD deficiency
7. Clascoterone Cream 1%
กลไก : เป็น topical androgen receptor inhibitor ลดผลของ androgen ต่อต่อมไขมัน

ยากินรักษาสิว: เมื่อไรควรใช้ และประเด็นสำคัญที่ควรรู้
การใช้ยาแบบ systemic therapy โดยเฉพาะ “ยากิน” ถือเป็นแนวทางสำคัญสำหรับสิวในระดับ ปานกลางถึงรุนแรง หรือกรณีที่ไม่ตอบสนองต่อยาทา
1. Oral Antibiotics
ตัวอย่างที่ใช้บ่อย : doxycycline, lymecycline, sarecycline, minocycline
ข้อบ่งใช้ : ใช้ในสิวระดับ ปานกลางถึงรุนแรง โดยให้ใช้เป็น “คอร์สระยะสั้น” ร่วมกับ benzoyl peroxide และยาทาอื่น เพื่อป้องกันการดื้อยาปฏิชีวนะ
แนวทางทั่วไป : ใช้ระยะเวลาประมาณ 12 สัปดาห์ แล้วจึงพิจารณาหยุดและเปลี่ยนไปใช้ยาทาเพื่อการควบคุมระยะยาว (maintenance)
ข้อควรระวังเฉพาะสำหรับ doxycycline :
- อาจเกิด photosensitivity ควรหลีกเลี่ยงแสงแดดจัด
- ให้รับประทานพร้อมน้ำเต็มแก้ว และหลีกเลี่ยงการนอนราบอย่างน้อย 30 นาทีหลังรับประทาน เพื่อลดความเสี่ยง esophagitis
2. Hormonal Therapy ในเพศหญิง
ตัวเลือกหลัก :
- Combined oral contraceptives (COCs)
- Spironolactone
มีบทบาทในการควบคุมสิวจากภาวะฮอร์โมน
Spironolactone :
แม้เป็น potassium-sparing diuretic แต่หลักฐานหลายฉบับสนับสนุนว่า ไม่จำเป็นต้องตรวจระดับโพแทสเซียมเป็น routine ในหญิงสุขภาพดี (ควรประเมินเป็นรายกรณี หากมีโรคไต หรือใช้ยาที่มีผลต่อโพแทสเซียม)
3. Isotretinoin (ยากิน)
ข้อบ่งใช้หลัก :
- สิวรุนแรง
- สิวดื้อต่อการรักษา
- สิวที่มีแผลเป็นถาวร หรือมีผลกระทบต่อจิตใจ
แนวทางสากล (เช่น AAD 2024) แนะนำให้ใช้ isotretinoin อย่างชัดเจนในกลุ่มนี้
ขนาดยา :
- เริ่มที่ 0.5–1 mg/kg/day
- เป้าหมาย cumulative dose รวม 120–150 mg/kg (สามารถปรับตามการตอบสนองและผลข้างเคียง)
ข้อควรระวัง :
- ห้ามใช้ในหญิงตั้งครรภ์ เนื่องจากมีความเสี่ยงต่อทารกในครรภ์สูง (teratogenic)
- ต้องมีระบบควบคุมการตั้งครรภ์ และให้ข้อมูลความเสี่ยงที่ชัดเจนก่อนเริ่มใช้
- ควรติดตามภายใต้การดูแลของแพทย์อย่างใกล้ชิด

เลือกการรักษาสิวให้เหมาะ
🔹 สิวเล็กน้อย (Non-inflammatory/Comedonal หรือ papule จำนวนไม่มาก)
แนวทางแนะนำ :
- เริ่มใช้ topical retinoid ตอนกลางคืน ร่วมกับ benzoyl peroxide ตอนเช้า
- หากมีผิวระคายเคืองง่าย → พิจารณาใช้ azelaic acid แทน หรือสลับใช้
🔹 สิวระดับปานกลาง (สิวอักเสบหลายเม็ด หรือกระจายหลายตำแหน่ง)
แนวทางแนะนำ :
- เพิ่มยาปฏิชีวนะชนิดรับประทาน เช่น doxycycline ควบคู่กับ BPO และยาทาเดิม
- ใช้เป็น คอร์สระยะสั้น ~12 สัปดาห์
- จากนั้นเปลี่ยนไปใช้เฉพาะ retinoid และ BPO เป็นระยะควบคุมต่อเนื่อง (maintenance)
🔹 สิวรุนแรง (nodule, cyst, แผลเป็น, หรือมีผลกระทบต่อจิตใจ)
แนวทางแนะนำ :
- พิจารณาเริ่ม isotretinoin ชนิดรับประทาน
- หรืออาจพิจารณา ฉีด corticosteroid เฉพาะที่ (intralesional) ในกรณีที่มีก้อนใหญ่อักเสบเฉพาะจุด
🔹 สิวบริเวณลำตัว (Truncal acne)
แนวทางแนะนำ :
- ใช้ trifarotene 0.005% หรือ
- ใช้ benzoyl peroxide แบบล้างออก (BPO wash) ช่วยได้ดี
⏱️ ระยะเวลาเริ่มเห็นผล :
- ผู้ป่วยส่วนใหญ่เริ่มตอบสนองต่อการรักษาในช่วง 6–8 สัปดาห์
- ควรติดตามและประเมินผลอย่างเป็นระบบที่ 12 สัปดาห์ และไม่ควรหยุดยาเร็วจนเกินไป

สรุป
การรักษาสิวที่มีประสิทธิผลสูงมักอาศัยการใช้ยาหลายกลไกควบคู่กัน โดยมีหลักการสำคัญดังนี้ :
- ใช้ topical retinoid ร่วมกับ benzoyl peroxide เป็นพื้นฐานของการรักษา
- พิจารณา ยาปฏิชีวนะเฉพาะที่หรือยารับประทานเพิ่มเติมในระยะสั้น ตามระดับความรุนแรงของโรค
- ในกรณีสิวรุนแรง หรือมีแนวโน้มเกิดแผลเป็น/ผลกระทบทางจิตใจ อาจจำเป็นต้องใช้ isotretinoin
การใช้ยาทั้งหมดควรอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์ โดยเฉพาะในช่วงตั้งครรภ์, ให้นมบุตร หรือเมื่อมีข้อกังวลด้านสุขภาพจิตและผลข้างเคียงระยะยาว

29/08/2025

7 กลุ่มยาที่ไม่ควรกินคู่กับ “นม” และเหตุผลแบบสั้นๆ

นม : ปัจจัยสำคัญที่รบกวนการดูดซึมยาบางชนิด
นมมีปริมาณแคลเซียมสูง และเป็นแหล่งโปรตีนที่ประกอบด้วยกรดอะมิโนหลากหลายชนิด ซึ่งทั้งแคลเซียมและกรดอะมิโนเหล่านี้สามารถรบกวนการดูดซึมของยาบางกลุ่มได้ โดยกลไกหลัก ได้แก่
- การเกิด chelating ระหว่างแคลเซียมกับตัวยา ทำให้ตัวยาไม่สามารถดูดซึมผ่านทางเดินอาหารได้อย่างเหมาะสม
- การแข่งขันกับ amino acid transporter ซึ่งยาบางชนิดต้องใช้ในการผ่านผนังลำไส้
ด้วยเหตุนี้ ยาที่มีคุณสมบัติถูกจับกับแคลเซียมหรือแย่งตัวขนส่งกับกรดอะมิโน จึงควรหลีกเลี่ยงการรับประทานร่วมกับนม

ด้านล่างคือ 7 กลุ่มยาสำคัญที่ไม่ควรรับประทานร่วมกับนม พร้อมเหตุผลทางเภสัชจลนศาสตร์ และช่วงเวลาที่แนะนำให้เว้นการรับประทานนมก่อนหรือหลังการใช้ยา

1. Tetracyclines (เช่น tetracycline, doxycycline, minocycline)
- ข้อควรระวังในการใช้ร่วมกับผลิตภัณฑ์นม
ยาในกลุ่ม tetracyclines สามารถเกิดปฏิกิริยา chelation กับแคลเซียมในผลิตภัณฑ์นม เช่น นมวัว โยเกิร์ต หรือชีส ส่งผลให้เกิดสารประกอบที่ไม่ละลายน้ำ และลด bioavailability ของยาอย่างมีนัยสำคัญ ซึ่งอาจนำไปสู่ความล้มเหลวในการรักษา
- แนวทางการเว้นช่วง
แนะนำให้เว้นระยะห่างระหว่างการรับประทาน tetracyclines กับผลิตภัณฑ์นมอย่างน้อย 2–3 ชั่วโมง
- แนวทางส่วนใหญ่แนะนำ เว้น 2 ชั่วโมง

2. Fluoroquinolones (เช่น ciprofloxacin, levofloxacin, ofloxacin, norfloxacin)
- ข้อควรระวังในการใช้ร่วมกับผลิตภัณฑ์นมและแคลเซียม
การรับประทานยาในกลุ่ม fluoroquinolones ร่วมกับผลิตภัณฑ์ที่มีแคลเซียมสูง เช่น นม โยเกิร์ต หรือแม้แต่น้ำที่เสริมแคลเซียม อาจรบกวนการดูดซึมของยาอย่างมีนัยสำคัญ โดยแคลเซียมจะจับกับตัวยาเกิดเป็น chelate complex ส่งผลให้ระดับยาในกระแสเลือดลดลง และประสิทธิภาพในการรักษาอาจลดลงตามไปด้วย
- แนวทางการเว้นช่วง
- หลีกเลี่ยงการรับประทาน fluoroquinolones ร่วมกับผลิตภัณฑ์นม โยเกิร์ต หรือเครื่องดื่มที่มีแคลเซียมเสริม
- แนะนำให้เว้นระยะห่าง อย่างน้อย 2 ชั่วโมง ก่อนหรือหลังการรับประทานยา
- หากรับประทานร่วมกับยาลดกรดที่มีแมกนีเซียมหรืออะลูมิเนียม (antacids) ควรเว้นระยะห่างนานกว่านั้น ตามคำแนะนำในเอกสารกำกับยา

3. Bisphosphonates (เช่น alendronate, risedronate, ibandronate)
- ข้อควรระวังในการใช้ร่วมกับอาหารและผลิตภัณฑ์นม
ยากลุ่ม bisphosphonates มีอัตราการดูดซึมต่ำมากโดยธรรมชาติ (โดยทั่วไปน้อยกว่า 1%) และจะลดลงยิ่งขึ้นหากรับประทานร่วมกับอาหารหรือเครื่องดื่ม โดยเฉพาะผลิตภัณฑ์ที่มีแคลเซียม เช่น นม ซึ่งสามารถรบกวนการดูดซึมของยาอย่างมีนัยสำคัญ ส่งผลต่อประสิทธิภาพในการรักษาโรคกระดูกพรุนหรือภาวะอื่นที่เกี่ยวข้องกับกระดูก
- แนวทางการรับประทาน
- ควรรับประทานยาขณะท้องว่างในตอนเช้า ด้วยน้ำเปล่าเท่านั้น
- ห้ามรับประทานร่วมกับอาหาร นม ชา กาแฟ หรือน้ำผลไม้
- หลังรับประทานยาแล้ว ควรเว้นระยะอย่างน้อย 30 นาที ก่อนบริโภคอาหารหรือเครื่องดื่มใด ๆ สำหรับ alendronate และ risedronate
- สำหรับ ibandronate ให้เว้นอย่างน้อย 60 นาที
- หลีกเลี่ยงการดื่มนมในช่วงเวลาดังกล่าวโดยเด็ดขาด

4. Thyroid hormone (levothyroxine)
- ข้อควรระวังในการใช้ร่วมกับนมและผลิตภัณฑ์แคลเซียม
แคลเซียมในนมและผลิตภัณฑ์เสริมอาหารสามารถลดการดูดซึมของ levothyroxine ผ่านทางเดินอาหารอย่างมีนัยสำคัญ ส่งผลให้ระดับฮอร์โมนในเลือดไม่คงที่ และอาจนำไปสู่ภาวะ hypothyroidism ที่ควบคุมได้ยากในผู้ป่วยบางราย
- แนวทางการรับประทาน
- ควรรับประทาน levothyroxine ขณะท้องว่าง
- แนะนำให้รับประทานยาก่อนอาหารเช้า 30–60 นาที พร้อมน้ำเปล่า
- ควรเว้นระยะห่างจากการบริโภคนม หรือผลิตภัณฑ์ที่มีแคลเซียมอย่างน้อย 4 ชั่วโมง หลังรับประทานยา เพื่อไม่ให้รบกวนการดูดซึม

5. Iron supplements (เช่น ferrous sulfate, ferrous fumarate)
- ข้อควรระวังในการใช้ร่วมกับนม
การรับประทานธาตุเหล็กร่วมกับนมหรือผลิตภัณฑ์นม อาจส่งผลให้การดูดซึมของ iron ถูกยับยั้งโดยแคลเซียมและโปรตีนบางชนิดในนม ซึ่งจะลดประสิทธิภาพในการรักษาภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก
- แนวทางการรับประทาน
- ควรเว้นระยะห่างจากการดื่มนมหรือรับประทานผลิตภัณฑ์นมอย่างน้อย 2 ชั่วโมง
- แนะนำให้รับประทาน iron supplements พร้อมน้ำเปล่าหรือวิตามินซี (เช่น น้ำส้ม หรือน้ำผลไม้ที่มีกรด) เพื่อช่วยเพิ่มการดูดซึมผ่านลำไส้เล็ก

6. Levodopa (รวมถึงสูตรผสม carbidopa/levodopa)
ยาหลักในการรักษาโรคพาร์กินสัน
- ข้อควรระวังในการใช้ร่วมกับนมและอาหารที่มีโปรตีนสูง
โปรตีนในนมและอาหารเมื่อย่อยแล้วจะเกิดเป็น large neutral amino acids (LNAAs) ซึ่งใช้ transporter ชนิดเดียวกันกับ levodopa ในการดูดซึมผ่านผนังลำไส้และผ่านเข้าสู่ระบบประสาทส่วนกลาง
หากมี LNAAs ปริมาณมาก อาจแย่งการดูดซึมของ levodopa ได้ ส่งผลให้ประสิทธิภาพของยาในการควบคุมอาการสั่นหรือแข็งเกร็งลดลง โดยเฉพาะในผู้ป่วยที่ไวต่อระดับยาในกระแสเลือด
- แนวทางการรับประทาน
- ควรรับประทานยาก่อนอาหารประมาณ 30–60 นาที
- หลังอาหารอย่างน้อย 1–2 ชั่วโมง โดยเฉพาะมื้อที่มีโปรตีนสูง เช่น เนื้อสัตว์ ไข่ หรือนม
- หลีกเลี่ยงการรับประทานยาพร้อมอาหารที่มีนมหรือโปรตีนสูง

7. Baloxavir marboxil
ยาต้านไวรัสไข้หวัดใหญ่ชนิดรับประทานครั้งเดียว (single-dose antiviral)
- ข้อควรระวังในการใช้ร่วมกับนมและแร่ธาตุ
Baloxavir เป็นยาในกลุ่ม metal-chelating agents ซึ่งสามารถจับกับแร่ธาตุต่าง ๆ เช่น แคลเซียม แมกนีเซียม เหล็ก หรือสังกะสี ได้ หากรับประทานร่วมกับผลิตภัณฑ์ที่มีแคลเซียมสูง เช่น นมหรือเครื่องดื่มเสริมแร่ธาตุ อาจเกิดการจับกัน (chelation) และทำให้ระดับยาในเลือดลดลง ส่งผลให้ประสิทธิภาพในการยับยั้งเชื้อไวรัสลดลงตามไปด้วย
- แนวทางการรับประทาน
- ตามคำแนะนำในเอกสารกำกับยา : หลีกเลี่ยงการรับประทานยาพร้อมกับผลิตภัณฑ์นมและเครื่องดื่มหรืออาหารเสริมที่มีแร่ธาตุ (เช่น calcium-fortified drinks)
- ควรแยกช่วงเวลาให้เหมาะสมเพื่อหลีกเลี่ยงปฏิกิริยา chelation

เคล็ดลับจำง่ายเกี่ยวกับ “ยาและนม”
- สำหรับยาในกลุ่มที่ไวต่อการจับกับแคลเซียมหรือโปรตีน เช่น
▸ ยาปฏิชีวนะที่เกิด chelation ได้ (เช่น tetracyclines, fluoroquinolones)
▸ Bisphosphonates
▸ Levodopa (ซึ่งใช้ transporter ร่วมกับ amino acids)
→ ควรหลีกเลี่ยงการรับประทานร่วมกับนม และแยกเวลาตามคำแนะนำเฉพาะของแต่ละยาเพื่อไม่ให้ประสิทธิภาพของยาลดลง
- หากเผลอรับประทานยาพร้อมนมเพียงครั้งเดียว โดยทั่วไปไม่ก่อให้เกิดอันตรายร้ายแรงแต่อาจทำให้ประสิทธิผลของยาลดลง
→ ควรแยกการรับประทานนมในมื้อถัดไป และปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร หากอาการยังไม่ดีขึ้นตามที่ควรเป็น
- อย่าหยุดยาเองโดยพลการและควรตรวจสอบคำแนะนำในเอกสารกำกับยาหรือแผ่นพับยาทุกครั้งก่อนใช้ยา