05/09/2025
ເພາະຄວາມປວດ ບໍ່ແມ່ນເລື່ອງທີ່ຕ້ອງ "ອົດທົນ"
🔎 (TN)
โรคปวดใบหน้าที่เกี่ยวข้องกับเส้นประสาทไตรเจมินัล (Cranial Nerve V)
---
1. Pathophysiology (กลไกการเกิดโรค)
เส้นประสาทไตรเจมินัลทำหน้าที่รับความรู้สึกจากใบหน้า เหงือก ฟัน และช่องปาก
🖕สาเหตุหลักเชื่อมโยงกับ
🧠 Neurovascular compression: หลอดเลือดแดง (เช่น superior cerebellar artery) กดเส้นประสาท → ทำให้ myelin sheath ถูกทำลาย → เกิด ectopic impulse ส่งสัญญาณปวดผิดปกติ
⚡️Demyelination: เช่น multiple sclerosis (MS) → ทำให้สัญญาณไฟฟ้าลัดวงจร (ephaptic transmission)
✌️สาเหตุรอง: เนื้องอก, ภาวะกดทับอื่น ๆ (secondary TN)
😖 ผลคือ hyperexcitability ของเส้นประสาท → กระตุ้นง่ายผิดปกติ
---
2. Clinical Features (อาการสำคัญ)
😫 Pain:
ปวดแบบ
electric shock /
stabbing /
lancinating pain
⏳️ Duration: สั้นมาก (ไม่กี่วินาที–2 นาที)
🌬 Trigger: ถูกกระตุ้นจากการเคี้ยว พูด แปรงฟัน ลมพัด
👵 Distribution: ตาม branch ของ trigeminal nerve (V2 > V3 > V1)
🙄 Remission/Relapse: มีช่วงหายไปนาน แล้วกลับมาเป็นอีก
🚩 Red flags (อาจไม่ใช่ TN)
⛔️ ปวดคงอยู่นาน > 2 นาที
⛔️ มีชาตลอดเวลา
⛔️ มี neurological deficit
⛔️ Pain ไม่สัมพันธ์กับ trigger zone
---
3. Differential Diagnosis (โรคที่ต้องแยกออก)
❗️Dental pain (pulpitis, cracked tooth)
❗️Sinusitis
❗️Temporomandibular disorder (TMD)
❗️Postherpetic neuralgia
❗️Cluster headache / Migraine with facial pain
❗️Tumor-related pain
---
4. Diagnosis 🔎
Clinical diagnosis เป็นหลัก
ใช้ ICHD-3 criteria (International Classification of Headache Disorders)
MRI brain: เพื่อตัด secondary causes (tumor, MS)
CBCT/CT: ถ้ามี suspicion ทาง dentoalveolar
---
5. Management
🔹 Non-surgical (First-line)
Drug of choice: Carbamazepine (CBZ)
ดีที่สุด, แต่มี side effects (drowsiness, liver toxicity, leukopenia → ต้อง monitor CBC/LFT)
Oxcarbazepine (OXC): ปลอดภัยกว่า, ผลข้างเคียงน้อย
Second-line: Gabapentin, Baclofen, Lamotrigine
🔹 Surgical / Procedural
Microvascular decompression (MVD): gold standard ถ้ามี vascular compression
Ablative procedures (เมื่อผ่าตัดไม่ได้):
Radiofrequency rhizotomy
Glycerol injection
Balloon compression
Stereotactic radiosurgery (Gamma Knife)
---
6. Prognosis 😪
โรคเรื้อรัง มีโอกาสกำเริบ
ยาบางรายได้ผลดี แต่บางรายต้องผ่าตัด
คุณภาพชีวิตผู้ป่วยมักได้รับผลกระทบอย่างมาก
---
7. การสื่อสารให้กลุ่มต่าง ๆ
👩⚕️ สำหรับทันตแพทย์เฉพาะทาง
ต้องแยก TN ออกจาก odontogenic pain อย่างละเอียด (อย่าถอนฟัน/รักษารากโดยไม่จำเป็น)
พิจารณา trigger zone, ลักษณะ electric shock pain, และการตอบสนองต่อ CBZ
หากสงสัย secondary TN → ส่งต่อทำ MRI
🦷 สำหรับทันตแพทย์ทั่วไป
ระวังการวินิจฉัยผิดเป็น toothache
ควรถามประวัติ: ลักษณะปวด, ระยะเวลา, สิ่งกระตุ้น
ถ้า pain ลักษณะ electric shock, สั้น, trigger ชัดเจน → refer ไป neurologist
หลีกเลี่ยงการทำหัตถการที่ไม่จำเป็น
👩👩👧 สำหรับประชาชน
อาการคือ ปวดจี๊ดเหมือนไฟฟ้าช็อตที่หน้า มักปวดตอนแปรงฟัน เคี้ยว หรือพูด
ไม่ใช่โรคฟันผุหรือเหงือกเสมอไป
โรคนี้รักษาได้ทั้งด้วยยาและการผ่าตัด
หากสงสัย → ควรพบแพทย์เฉพาะทางระบบประสาท
---
8. Key Take-home
TN = paroxysmal, electric shock-like pain, trigger zone
First-line: Carbamazepine
Always rule out secondary causes
ทันตแพทย์มีบทบาทสำคัญในการแยก dental pain vs neurogenic pain
---
ันfunfun
#มีอาการปวดเส้นประสาทบริเวณใบหน้าและขากรรไกรโปรดพบทันตแพทย์
#มีอาการทางจิตโปรดปรึกษาจิตแพทย์และนักจิตบำบัดใกล้ตัวท่าน 🥰
Cr.ฟันfunfun
