29/04/2025
ආතරයිටිස් කියන්නේ කුමක්ද?
ආතරයිටිස් යනු සන්ධි එකක් හෝ කිහිපයක ඇතිවෙන ඉදිමීම සහ දැඩි බවකි. එහි ප්රධාන ලක්ෂණ වනුයේ සන්ධි වේදනාව සහ තද ගතිය වන අතර, වයසට යාමත් සමග මෙය වැඩි විය හැක. මෙහි ප්රධාන ආකාර දෙක වන්නේ ඔස්ටියෝ ආතරයිටිස් සහ රූමැටොයිඩ් ආතරයිටිස්ය.
පොදු ලක්ෂණ
සන්ධි වේදනාව
තද ගතිය
ඉදිමීම
රතු පැහැය
චලනයේ සීමාව
ඔස්ටියෝ ආතරයිටිස්
මෙය වයසත් සමඟ ඇතිවන ආතරයිටිස් ආකාරයයි. මෙහිදී සන්ධියේ කාටිලේජයේ (අස්ථි කෙළවර ආවරණය කරන පටකය) හැඩය හා කාර්යය නැතිවී යයි. කාටිලේජය හානි වීමෙන්, අස්ථි එකිනෙක ගැටීමෙන් වේදනාව සහ චලන පරාසය අඩුවීම ඇතිවේ. කාලයත් සමඟ හෝ තුවාලයකින් පසුව මෙය දියුණු විය හැක. මෙම තත්වය සන්ධිවල වෙනස්කම්, පටක පිරිහීම, හා ඉදිමීමද ඇති කරයි.
රූමැටොයිඩ් ආතරයිටිස්
මෙය ප්රතිශක්තිකරණ රෝගයකි. ශරීරයේ ආරක්ෂක පද්ධතිය සන්ධි තුළ ඇති සයිනෝවියල් පටලය (ශ්ලේෂ්මල පටලය) වෙත පහර දෙන අතර එමඟින් සන්ධියේ ඉදිමීම සහ දැවිල්ල ඇතිවේ. දිගු කාලීනව මෙම තත්වය පැවතීම කාටිලේජය සහ අස්ථි විනාශ කිරීමට හේතු විය හැක.
ආතරයිටිස් සඳහා අවදානම් සාධක (Risk Factors)
1. පවුල් ඉතිහාසය – ඔබේ මවට, පියාට හෝ සහෝදරයන්ට ආතරයිටිස් තිබේ නම්, ඔබටත් එය ඇතිවීමේ අවදානම වැඩි වේ.
2. වයස – වයස වැඩිවීමත් සමඟ ආතරයිටිස් ඇතිවීමේ හැකියාව ද ඉහළ යයි.
3. ස්ත්රී පුරුෂ භාවය – පිරිමින්ට සාපේක්ෂව කාන්තාවන්ට රූමැටොයිඩ් ආතරයිටිස් තත්වය බහුලව පවතින අතර, පිරිමින්ට මෙමගින් රක්තවාත වැනි තත්වද ඇතිවිය හැක.
4. පෙර සන්ධි තුවාල – පෙර සන්ධියකට සිදු වූ තුවාලයක් (උදාහරණයක් ලෙස ක්රීඩාවකදී), එම සන්ධියේ ආතරයිටිස් ඇතිවීමට ඉඩක් ලබා දේ.
5. අධික බර – තරබාරුකම සන්ධිවලට (විශේෂයෙන් දණහිස, උකුල්, කොඳු ඇට පෙළ) අමතර ආතතියක් ගෙනදෙමින් ආතරයිටිස් ඇතිවීමේ අවදානම වැඩි කරයි.
ආයුර්වේද ප්රතිකාරය සහ ආතරයිටිස්
ආයුර්වේදයට අනුව, ආතරයිටිස් වාත දෝෂය නිසා උත්පාදනය වන අතර, මෙහිදී ප්රතිකාර මගින් ශරීරයේ වාතය සමබල කිරීම, සන්ධිවල ගතිකතාවය වැඩි කර ගැනීම, වේදනාව සමනය කිරීම සිදුකෙරේ.
ආයුර්වේදය තුළ, පංචකර්ම (ශෝධන ක්රම) ක්රමය ,ශරීරයේ ආමය ඉවත් කිරීම, විකෘතිකාරී තත්වය පාලනය කිරීම සහ සන්ධිවල ගතිකතාවය වැඩි කිරීම සඳහා භාවිතා කෙරේ.
ප්රතිකාර ක්රමයන් වන තෛල අභ්යංග, ස්වේද ප්රතිකාර සහ පත්තු ප්රතිකාර වලින් සන්ධිවල දැවිල්ල හා වේදනාව පාලනය කිරීම අරමුණ කෙරේ.
එසේම ආයුර්වේදයට අනුව, මෙම රෝගය සුව කිරීම සඳහා ශරීරයේ වාත දෝෂය ඇතුලු ත්රිදෝෂ පාලනය කිරීමට සහ පවත්වා ගැනීමට අත්යවශ්ය වන ආහාර විහරණ ආදිය පිළිපදිමින්, මනෝභාවය සාමකාමී තත්වයක පවත්වා ගැනීම ද වැදගත් වේ.
මෙම ප්රතිකාර සමඟ, ස්වයං-කළමනාකරණ මාර්ග ඔස්ටියෝ ආතරයිටිස් කළමනාකරණය සඳහා උපකාරී වේ. එම ආකාර මගින්, පුද්ගලයින්ගේ වේදනාව සහ ආබාධිතභාවය අඩු කරමින්, වැදගත් ක්රියාකාරකම් කිරීමට හැකි වන පරිදි ඔවුන්ගේ සෞඛ්යය පාලනය කළ හැකිය.
ශාරීරිකව ක්රියාශීලී වීම, මධ්යස්ථ ක්රියාකාරකම් සඳහා යෙදීම, ඇවිදීම, පිහිනීම හෝ බයිසිකල් පැදීම වැනි අඩු බලපෑම් සහිත ක්රියාකාරකම් හෘද රෝග, ආඝාතය, දියවැඩියාව වැනි රෝගවල අවදානම අඩු කිරීමට සහ ආතරයිටිස් කළමනාකරණයට උපකාරී වේ.
එසේම අධික බර හෝ තරබාරු අය සඳහා, බර අඩු කිරීම මඟින් සන්ධි මත පීඩනය අඩු කරයි. සෞඛ්ය සම්පන්න බරක් පවත්වා ගැනීමෙන් වේදනාව අඩු කර, ක්රියාකාරිත්වය වැඩි දියුණු කිරීමේ හැකියාව ලැබේ.
W.M.S. Samadinie
BAMS (UoC