08/04/2025
ශ්‍රී ලංකාවේ මුඛ පිළිකාව: (Oral cancer ) 🦀
වැළැක්වීම, මුලික අවදියේදී හඳුනාගැනීම සහ ප්‍රතිකාර,
ශ්‍රී ලංකාවේ මුඛ පිළිකාව ප්‍රධාන මහජන සෞඛ්‍ය ගැටලුවක් වන අතර පිළිකා සම්බන්ධ රෝගීභාවය සහ මරණවල සැලකිය යුතු ප්‍රතිශතයකට එය හේතු වේ. වාර්ශිකව 2500 කට ආසන්න නව රෝගීන් ප්‍රමානයක් වාර්තා වන අතර 1000 පමණ පිරිසකට මුඛ පිලිකාව නිසා ජීවිතය අහිමි වේ. එනම් සැම දිනකම තිදෙනකට ජීවත් වීමෙ අවස්ථාව අහිමි වේ. ඊට අමතරව ශ්‍රි ලංකාව තුල පිරිමි පුද්ගලයන් හට බහුලවම වැළඳෙන පිලිකා වර්ගයද මෙම මුඛ පිලිකාවම වේ.
රට තුළ බහුලව දක්නට ලැබෙන බුලත්විට කෑම, දුම්පානය සහ මත්පැන් පානය වැනි අවදානම් සාධක නිසා එහි ඉහළ වර්ධනයක් දක්නට ලැබේ. ඊට අමතරව මුඛයේ හට ගන්නා දීලීර ආසාදන, වෛරස අසාදන සහ ජානමය බලපෑම හේතු කාරක ලෙස හදුනා ගත හැක.
මුඛ පිලිකාව වලක්වා ගැනිම සඳහා කල්තියා හඳුනාගැනීම සහ ඵලදායී ප්‍රතිකාර අත්‍යවශ්‍ය වේ.
👉රෝග වැළැක්වීමට ගත හැකි ක්‍රියා මාර්ග:
ශ්‍රී ලංකාවේ මුඛ පිළිකාව වැළැක්වීම සඳහා ප්‍රධාන අවදානම් සාධක බැහැර කිරිම අත්‍යවශ්‍ය වේ:
• දුම්කොළ සහ බුලත්විට භාවිතය නැවැත්වීම: පිළිකා කාරක ද්‍රව්‍ය අඩංගු දුම් රහිත දුම්කොළ සහ බුලත්විට භාවිතය අධෛර්යමත් කිරීම සඳහා මහජන සෞඛ්‍ය ප්‍රචාරණ ක්‍රියාත්මක කළ යුතුය.
• මත්පැන් භාවිතය අඩු කිරීම: මත්පැන් භාවිතය සීමා කිරීමෙන් මුඛ පිළිකා අවදානම සැලකිය යුතු ලෙස අඩු කළ හැකිය.
• යහපත් මුඛ සෞඛ්‍යය පවත්වා ගැනිම: ඔබගේ මුඛය ස්වයං පරීකශාව මගින් මුඛ පිළිකාවේ මුල් සලකුණු හඳුනා ගැනීමට උපකාරී වේ.
• ආහාර රටාවන් වෙනස් කිරීම්: පලතුරු සහ එළවළු බහුල ආහාර වේලක් ආරක්ෂිත ප්‍රතිඔක්සිකාරක සපයයි.
• HPV එන්නත: මානව පැපිලෝමා වෛරසය (HPV) මුඛ පිළිකා සමඟ සම්බන්ධ වන අතර එන්නත් කිරීමෙන් ආරක්ෂාව ලබා දිය හැකිය.
පිළිකාවක පූර්ව ලක්ශන, සුව නොවන තුවාල හෝ මොනයම් හෝ වෙනස්කමක් ඇත්තේ නම් සිදුසුකම් ලත් වෛද්‍යවරයකු වෙත යොමුවීම අවශ්‍ය වේ🩺👨⚕️.
👉පොදුව් හදුනා ගත හැකි පිළිකාවක පූර්ව ලක්ෂණඅතරට ,
ලියුකොප්ලේකියා (සුදු පැල්ලම්)⚪ , එරිත්‍රොප්ලේකියා (රතු පැල්ලම්)🔴
පෙර නොතිබුණු ගැටිත්තක්
සුවනොවන් තුවලයක්
මුඛ උපශ්ලේෂ්මල පටල ගනවීමේ රෝගය ( Oral submucous fibrosis)(මුඛය විවෘත කිරීම අපහසුතාවක්) ඇතුළත් වේ.
👉ප්‍රතිකාර නොකළහොත් මෙම තත්වයන්
පිළිකා බවට වර්ධනය විය හැකිය. නිසියාකාරව ඔබගේ මුඛය පරික්ශා කරවා ගැනිම සහ පිළිකාවක් බවට සැක සහිත අවස්ථාවක කුඩා පටක කොටසක් පරික්ෂණයෙන් රෝගය විනිශ්චය කල හැක. මුඛ පිළිකාව කල්තියා හඳුනා ගැනීමෙන් ඔබගේ ජීවත්වීමේ සම්භාවිතාව වැඩිකර ගත හැකි වගෙම නිට්ටාවට සුව කරගැනිමේ වැඩි ඉඩකඩක් පවතී.
💊 ප්‍රතිකාර ක්‍රම:
ප්‍රතිකාරය පිළිකාවේ අවධිය මත රඳා පවතින අතර පහත සඳහන් දෑ ඇතුළත් වේ:
• ශල්‍යකර්මය: මුල් අවධියේ පිළිකා වල ගෙඩි ඉවත් කිරීම.
• විකිරණ ප්‍රතිකාරය🚿: ස්ථානීය රෝග සඳහා ශල්‍යකර්මය සමඟ හෝ නොමැතිව භාවිතා වේ.
• රසායනික චිකිත්සාව🧪: වඩාත් පැතුරුණු හෝ සහමුලින් ඉවත්කල නොහැකි අවස්ථාවන් සඳහා විකිරණ ප්‍රතිකාර සමඟ සංයුක්තව භාවිතා වේ.
• ඉලක්කගත ප්‍රතිකාර ( Target therapy ) සහ ප්‍රතිශක්තිකරණ චිකිත්සාව ( immunetherapy): ප්‍රතිරෝධී අවස්ථාවන් සඳහා යොදාගැනෙන නව ප්‍රතිකාර ක්‍රමයකි 🧬💉 .
👉නිගමනය
ශ්‍රී ලංකාවේ මුඛ පිළිකාව සැලකිය යුතු අභියෝගයක් ලෙස පවතී. මහජන දැනුවත්භාවය, ජීවන රටාවේ වෙනස්කම් සහ මුල් හඳුනාගැනීම එහි අවදානම අඩු කිරීමට ප්‍රධාන වේ.
References
Warnakulasuriya, S. (2009). "Global epidemiology of oral and oropharyngeal cancer." Oral Oncology, 45(4), 309-316.
National Cancer Control Programme, Sri Lanka (2023). "Annual Cancer Incidence Report.
ස්තුතියි !
වෛද්‍ය මනෝජ් දේවාලේගම
මුඛ, හනූ සහ මුහුණ පිළිබඳ විශේෂඥ ශල්‍ය වෛද්‍ය ( වැඩබලන)
දිස්ත්‍රික් මහ රෝහල- අවිස්සාවේල්ල
මෙම ලිපිය වැදගත් වන අයෙක් වෙනුවෙන් බෙදා හරින්න සහ fb පිටුව follow කරනත් අමතක කරන්න එපා🙏🙏
