26/09/2025
😱 ශ්‍රී ලංකාවේ 'විශාලතම ඝාතකයා' සෙප්සිස්! - 'ලේ විෂවීම' නිවැරදිද?
"එයා නැති වෙලා තියෙන්නෙ විශබීජයක් ගිහින්ලු, කකුලේ පොඩි තුවාලයක් විතරයි තිබිලා තියෙන්නෙ😓...😩" මෙහෙම කියනවා ඔයාලට ඕන තරම් ඇහිලා ඇති. අපි බලමු එහෙම කොහොමද වෙන්නෙ කියලා..
ඔබ පුදුම වේවි! රෝහල්වලට ඇතුළත් කරන රෝගීන්ගෙන් විශාලතම පිරිසක් මිය යන්නේ සෙප්සිස් (Sepsis) නම් බරපතළ රෝගී තත්ත්වය නිසයි.
මේ තත්ත්වය ගැන ජනතාව පමණක් නොව, ඇතැම් සෞඛ්‍ය කාර්ය මණ්ඩල පවා නිසි ලෙස දැනුවත් නොවීම කනගාටුවට කරුණක්. රෝගීන් රෝහල් ගත කළ පසු ප්‍රතිකාර සඳහා ගතවන කාලය සැලකීමේදී මේ බව පැහැදිලියි.
රෝගයක් වැළඳුණාම, අපටත් අපේ සමීපතමයන්ටත් "සුව වෙයිද?" කියා ඇතිවන බිය ස්වභාවිකයි. මේ බිය දුරලන්න නම්, රෝග ලක්ෂණ හඳුනාගත් වහාම වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර වෙත යොමු වීම අත්‍යවශ්‍යයි. නියමිත වෙලාවට ප්‍රතිකාර කළොත් ඕනෑම රෝගයක් පාලනය කළ හැකියි.
🩸 සෙප්සිස් යනු කුමක්ද?
අද කාලයේ "විෂබීජයක් ගිහින්ලු, බේරගන්න බැරි වෙයි" වැනි කතා අපට නිතර අසන්නට ලැබෙනවා. මේ විෂබීජ ශරීරගත වීම නිසා ඇතිවන භයානක තත්ත්වය තමයි සෙප්සිස් කියන්නේ.
සෙප්සිස් පිළිබඳ වැදගත් කරුණු:
* 'ලේ විෂවීම' නිවැරදිද? සාමාන්‍ය ව්‍යවහාරයේ 'ලේ නරක් වීම' හෝ 'ලේ විෂවීම' ලෙස හැඳින්වුවත්, එය සෙප්සිස්හි නිවැරදිම අර්ථ දැක්වීම නොවේ.
💁♂️ඇත්තටම සෙප්සිස් යනු: ශරීර අභ්‍යන්තරයට ඇතුළු වන විෂබීජ (වෛරස්, බැක්ටීරියා, දිලීර හෝ පරපෝෂිතයන්) හේතුවෙන් සිරුරේ සෛලවල සහ අභ්‍යන්තර අවයවවල සාමාන්‍ය ක්‍රියාකාරිත්වය අඩපණ වීමයි.
* හානිය: මේ අඩපණ වීම මත අවයවවලට සිදුවන හානිය නිසා ජීවිත අවදානම වැඩි වෙනවා.
* සෙප්සිස් කම්පනය (Septic Shock): විෂබීජ කෙටි කාලයක් තුළ රුධිරය ඔස්සේ පැතිරී, සෛලවල ක්‍රියාකාරිත්වයට බාධා කර, ස්වසනය හා අනෙකුත් කාර්යයන් අඩපණ කරනවා. මෙය සෙප්සිස් කම්පන තත්ත්වය ලෙස හැඳින්වෙන අතර, මෙහිදී වහාම දැඩි සත්කාර ප්‍රතිකාර (Intencive Care) ලබා දිය යුතුයි.
⏱️ සෙප්සිස් කාල බෝම්බයක් වගේ!
සෙප්සිස් යනු ඇත්තෙන්ම කාල බෝම්බයක් වැනි තත්ත්වයක්. නිශ්චිත වේලාවට බෝම්බය පුපුරා යන්නා සේ, ප්‍රතිකාර ප්‍රමාද වුවහොත් ජීවිතය අහිමි වීමේ ප්‍රවණතාව වැඩියි.
ජීවිතය බේරා ගැනීමට:
* කඩිනම් ප්‍රතිචාරය: බෝම්බය පුපුරන්න පෙර වයර් කපා ඉවත් කරන්නා සේ, නියමිත කලට, නිසි ලෙස ප්‍රතිකාර කළ හැකි නම්, ජීවිතය බේරා ගැනීම ඉතා පහසුයි.
* අත්‍යවශ්‍ය දේ: ඒ සඳහා කලට වේලාවට රෝගය හඳුනා ගැනීම සහ ප්‍රතිකාර සඳහා යොමු කිරීම අත්‍යවශ්‍යයි.
🚨 සෙප්සිස් රෝග ලක්ෂණ හඳුනා ගනිමු
සෙප්සිස් තත්ත්වය කඩිනමින් හඳුනා ගැනීම ජීවිතය රැකගැනීමට ඉතා වැදගත්. ළඟින්ම සිටින ඕනෑම අයෙකුට පහත වෙනස්කම් ඉක්මනින් හඳුනාගත හැකියි:
♥️සාමාන්‍ය ලක්ෂණ (නිවසේදී)
💁♂️ දෛනික රටාව වෙනස් වීම (කතා බහ අඩු කිරීම,
💁♂️කෑම බීම ප්‍රතික්ෂේප කිරීම).
💁♂️ නිතර නිදා ගැනීම හෝ අධික ලෙස අලස වීම.
💁♂️වෙනස් කතා විලාසයක් පෙන්නුම් කිරීම.
💁♂️ ඇඟ සීතල වීම, මාංශ පේශි ගැස්සීම.
💁♂️ හුස්ම ගැනීමේ වෙනසක් දැක ගත හැකි වීම.
🔴🔴බරපතල ලක්ශන(ඉතා ඉක්මණින් ප්‍රතිකාර ලබා ගත යුතුයි)
💁♂️රුධිර පීඩනය අඩු වීම.
💁♂️ස්වසනයේ වේගය වැඩි වීම (වේගයෙන් හුස්ම ගැනීම).
💁♂️සිහිමඳ ගතියක් (සාමාන්‍ය පරිදි කතා බතා නොකිරීම).
ඔබ කළ යුත්තේ:
🔴🔴💁♂️ මේ ලක්ෂණ දුටු වහාම රෝගියාව කඩිනමින් රෝහල්ගත කරන්න හෝ ළඟම වෛද්‍යවරයා වෙත යොමු කරන්න.
* රෝහල්වලදී, සෙප්සිස් හඳුනාගැනීමට qSOFA (Quick SOFA) නම් කඩිනම් මෙවලමක් භාවිත කරන අතර, එයින් රෝගියාගේ ස්වසන වේගය, සිහිමඳ ගතිය සහ රුධිර පීඩනය මැන බැලිය හැකියි.
⚠️ වැඩි අවදානමක් ඇත්තේ කාටද?
සෙප්සිස් ඕනෑම කෙනෙකුට වැළඳිය හැකි වුවත්, ප්‍රතිශක්තිකරණය අවම තත්ත්වයක පවතින පුද්ගලයන්ට වැඩිම ජීවිත අවදානමක් තිබෙනවා.
* ඇදුම සහ පෙනහළු රෝග ඇති අය.
* හෘද රෝගීන්.
* වකුගඩු අක්‍රීය වූ රෝගීන්.
* අක්මා ශිරෝසීස් (Cirrhosis) වැනි රෝගීන්.
දැනට ලෝකයේ පිළිකා රෝගීන්ට වඩා වැඩි සංඛ්‍යාවක් සෙප්සිස් නිසා මිය ගොස් ඇති බව සැලකීමේදී, මෙහි ඇති බරපතළකම පැහැදිලියි.
✅ ජීවිත ආරක්ෂා කර ගැනීමට අප කළ යුත්තේ කුමක්ද?
* පිරිසිදුකම: විෂබීජ හරහා රෝගය පැතිරෙන නිසා, තමන්ගේ සහ අවට පරිසරය අතිශය පිරිසිදුව තබා ගැනීමට කටයුතු කිරීම.
* කඩිනම් ප්‍රතිකාර: රෝග ලක්ෂණ හඳුනාගත් වහාම ප්‍රතිකාර සඳහා යොමු වීම.
* සෞඛ්‍ය අංශවල වගකීම: රෝහල්වල දැඩිසත්කාර ඒකක (ICU) සහ පහසුකම් වැඩිකිරීම, ගුණාත්මක ප්‍රතිජීවක ලබාදීම, සහ සෞඛ්‍ය කාර්ය මණ්ඩල දැනුවත් කිරීම අත්‍යවශ්‍යයි.
සෙප්සිස් රෝග තත්ත්වයට නිසි කලට නිසි ප්‍රතිකාර ලබා ගතහොත්, ඔබේ ජීවිතය දුක්ඛාන්තයකින් කෙළවර නොවී නැවත සුඛාන්තයකින් අරඹන්නට හැකි බව තරයේ මතක තබා ගන්න!
මූලාශ්‍රය: දිවයින ඉරිදා සංග්‍රහය (20/09/20) ඇසුරෙනි. (සමන්ති වීරසේකර)
-හෙදියකගේ දිනපොත-
゚viralシ #හෙදියකගේදිනපොත
