06/07/2024
ආතරයිටිස්
ආතරයිටිස් යනු සන්ධි එකක් හෝ වැඩි ගණනක ඉදිමීම සහ මුදු මොළොක් බව ය. ආතරයිටිස් හි ප්‍රධාන රෝග ලක්ෂණ වන්නේ සන්ධි වේදනාව සහ තද ගතිය වන අතර එය සාමාන්‍යයෙන් වයස සමඟ නරක අතට හැරේ. වඩාත් සුලභ ආතරයිටිස් වර්ග වන්නේ ඔස්ටියෝ ආතරයිටිස් සහ රූමැටොයිඩ් ආතරයිටිස් වේ.
ආතරයිටිස් හි වඩාත් පොදු ලක්ෂණ සහ රෝග ලක්ෂණ සන්ධි සම්බන්ධ වේ. විවිධ වර්ගයේ ආතරයිටිස් සඳහා ලක්ෂණ සහ රෝග ලක්ෂණ පහත සඳහන් ඕනෑම දෙයක් ඇතුළත් විය හැකිය:
1) වේදනාව
2) දැඩිබව
3) ඉදිමීම
4) රතු පැහැය
5) චලිත පරාසය අඩු වීම
ආතරයිටීස් ඇතිවීමට ප්‍රධාන හේතු
සන්ධිවලට විවිධ ආකාරයෙන් හානි කරන ඔස්ටියෝ ආතරයිටිස් සහ රූමැටොයිඩ් ආතරයිටිස් ප්‍රධාන ආතරයිටිස් වර්ග දෙකයි. ඔස්ටියෝ ආතරයිටිස් මගින් කාටිලේජ (අස්ථිවල කෙළවර ආවරණය වන පටකයක්) බිඳවැටීමට හේතු වේ. රූමැටොයිඩ් ආතරයිටිස් යනු ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය සන්ධිවලට පහර දෙන රෝගයකි.
ඔස්ටියෝ ආතරයිටිස්
ඔස්ටියෝ ආතරයිටිස් යනු වඩාත් සුලභ ආතරයිටිස් වර්ගය වන අතර සන්ධියේ කාටිලේජයට හානි වීම හා හානි වීම ඇතුළත් වේ. කාටිලේජ අස්ථිවල කෙළවර කුෂන් කරන අතර ඝර්ෂණ රහිත සන්ධි චලිතයකට ඉඩ සලසයි, නමුත් ප්‍රමාණවත් හානියක් අස්ථි මත කෙලින්ම ඇඹරීමට හේතු විය හැක, එමඟින් වේදනාව සහ චලනය සීමා වේ. මෙම ඇඳීම වසර ගණනාවක් පුරා සිදු විය හැක, හෝ එය සන්ධි තුවාලයක් හෝ ආසාදනයක් මගින් ඉක්මන් විය හැක.
ඔස්ටියෝ ආතරයිටිස් මගින් අස්ථි වල වෙනස්කම් සහ අස්ථි වලට මාංශ පේශි සම්බන්ධ කර සන්ධිය එකට තබා ඇති සම්බන්ධක පටක පිරිහීමට ද හේතු වේ. සන්ධියක ඇති කාටිලේජයට දැඩි ලෙස හානි සිදුවුවහොත්, සන්ධි ආස්තරය දැවිල්ල හා ඉදිමීම සිදු විය හැක.
රූමැටොයිඩ් ආතරයිටිස්
රූමැටොයිඩ් ආතරයිටිස් වලදී, ශරීරයේ ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය සන්ධි කැප්සියුලයේ සයිනෝවියල් පටලය ලෙස හැඳින්වෙන ශ්ලේෂ්මල පටලයට පහර දෙයි, එය සියලුම සන්ධි කොටස් වට කර ඇති දැඩි පටලයකි. මෙම ආස්තරය දැවිල්ල සහ ඉදිමී ඇති අතර ව්යාධි ක්රියාවලිය අවසානයේ සන්ධිය තුළ ඇති කාටිලේජ සහ අස්ථි විනාශ කළ හැකිය.
සිරුරේ බර අඩු කරගැනීමෙන් සන්ධි වේදනාව සෑහෙන දුරට අඩු කරගත හැකි නිසා ආතරයිටිස් පාලනය කිරීමේදී ආහාර රටාවට විශේෂ තැනක් හිමි වේ. තද කොළ පැහැති පළා වර්ග, නැවුම් පලතුරු මෙන්ම කැල්සියම් අනූන ආහාර, සිසිල් ජලයේ වැඩෙන ඔමේගා-3 වර්ගයේ මේද අම්ල සහිත මසුන් වර්ග ආහාරයට ගැනීමෙන් හා කෘත්‍රිම ලෙස සකස් කරගත් සන්තෘප්ත මේද සහිත ආහාර අඩු කිරීමෙන් සිරුරේ බර මෙන්ම වේදනාවද අඩු කරගත හැකියි. මෙවැනි ආහාර රටාවක් ප්‍රදාහක (ඉදිමීමේ) ක්රියාවලිය අඩු කිරීමට දායක වන බව පැවසේ. මස්, කිරිවලින් ආදියෙන් සාදන ලද ආහාර වර්ග, තිරිඟු සහ තක්කාලි, අල, මිරිස් වර්ග හා වම්බටු වැනි නයිට්ශේඩ් විශේෂයට අයත් එළවළු වර්ග ද ආහාර රටාවෙන් ඉවත් කිරීමෙන්ද ඇතමෙක් සහනයක් ලබා තිබෙනවා.
ආතරයිටිස් වැනි සන්ධි ආශ්‍රිත රෝගවලින් පෙළෙන්නන්, සතියකට දවස් දෙකක්වත් තම ආහාර වේල සඳහා මාළු එක්කර ගැනීම සුදුසු බව පර්යේෂණයක් මඟින් හෙළිවී තිබේ. එයට හේතුව, මාළුවල අඩංගු ඕමේගා 3 සංඝටකය මඟින් ආතරයිටිස් රෝගය සැදීමට තිබෙන අවදානම අවම කිරීමය.ආතරයිටිස් රෝගය වැලඳුණු මුල් කාලයේදී ම මාළු පරිභෝජනය වැඩි කර ගැනීමෙන්, කෙටි කාලයක් තුළ රෝගය මඟ හරවා ගත හැකි බව ද මේ පර්යේෂකයෝ පවසති. මෙම පර්යේෂණය මඟින් හෙළි වූයේ, පෙර වසරේදී ඔවුන් තම ආහාර වේලට වැඩි වශයෙන් මාළු එකතු කර ගැනීම නිසා, ඇට මිදුළු හා සන්ධි රෝග අවම කර ගෙන ඇති බව ය. මාළු වර්ග අතර ටූනා, සැමන්, සාඩින් වර්ග ආතරයිටිස් රෝගීන් සඳහා වඩාත් සුදුසු වේ. එසේමසන්ධි ආශ්‍රිතව පවත්නා දැඩි වේදනාව ද යම් තාක් දුරට මාළු අනුභව කිරිමෙන් අවම කර ගත හැකි ය.
