30/06/2025
ආතරයිටිස් හෙවත් හන්දිපත් රුදාව
🔹 ආතරයිටිස් යනු කුමක්ද?
ආතරයිටිස් යනු සන්ධිවල ඉදිමීමකි. එය එක් සන්ධි හෝ බහු සන්ධිවලට බලපායි. වඩාත් සුලභ ආතරයිටිස් වර්ග දෙකක් වන්නේ ඔස්ටියෝ ආතරයිටිස් (OA) සහ රූමැටොයිඩ් ආතරයිටිස් (RA) ය. ආතරයිටිස් රෝග ලක්ෂණ කාලයත් සමඟ වර්ධනය වන නමුත් හදිසියේම පිටතට මතුවීමට හැකිය.
ආතරයිටිස් රෝගය, සන්දිගත වාත රෝගය හෝ හන්දිපත් රුදාව ලෙස හදුන්වන මෙය බහුලව දක්නට ලැබෙන්නේ වයස අවුරුදු 60- 65 ට වැඩි වැඩිහිටියන් තුළ වුවත් එය ළමුන්, යෞවනයන් හා තරුණ ප්‍රජාව තුලද දැකිය හැක.
ත්‍රිදෝශයන් හෙවත් වා පිත් සෙම් ප්‍රකෝප වීම තුළින් රෝග නිර්නය කිරීමේදී, වාත දෝශයන් ප්‍රකෝප වීම මඟින් ආතරයිටිස් හෙවත් සන්දිගත වාත රෝගය ඇති වේ.
මෙහිදී වාත වඩන වන හේතූන් නිසා වාතය ප්‍රකෝප වීමෙන් එය අස්ථි වලට බලපානු ලැබේ. වාත වැඩිවීම නිසා අග්නි අඩු වීමෙන්ද වාත ප්‍රකෝප වේ. මීට අමතරව වයස්ගත වීමෙදි ස්වාභාවයෙන්ම වාත කෝප වේ.
අස්ථිගත වාතය හා සන්ධ්ගත වාතය වැඩිවීම නිසා අස්ථි හා සන්ධි වල වේදනාව ඇති වේ. කාටිලේජීය ස්තරය ක්ශය වීම නිසා සන්දි ඉදිමීමත්, නවන දිග හරින විට වේදනාවත් ඇතිවේ. පසු කාලීනව අස්ථි බන්ධන (ligamants) ක්ශය වීම නිසා සන්දි විකෘතිතා සිදු විය හැකිය.
ආතරයිටිස් රෝගය පිරිමින්ට වඩා කාන්තාවන් අතර දැකිය හැකිය. ඊට අමතරව අධික බර ඇති පුද්ගලයින් තුළ ද බහුලව දක්නට ලැබේ.
🔹 ආතරයිටිස් රෝග ලක්ෂණ
ආතරයිටිස් රෝගයේ වඩාත් පොදු රෝග ලක්ෂණ වන්නේ ;
- සන්ධි වේදනාව
- සන්ධි වල තද ගතිය සහ ඉදිමීම
මීට අමතරව,
- චලන පරාසය ද අඩු විය හැකිය.
- සන්ධිය වටා සමේ රතු පැහැයක් ගැනීම.
ආතරයිටිස් රෝගයෙන් පෙළෙන බොහෝ අයගේ රෝග ලක්ෂණ උදෑසන කාලයේ වඩාත් නරක අතට හැරේ. තවඳ වර්ශා කාළයේදි හා සීත කාළගුනික තත්වයන් වළදී රෝග ලක්ශන ඉස්මතු වීමක් දැකිය හැකිය.
🔹 ආතරයිටිස් ඇතිවීමට හේතු ;
⛔ කාටිලේජය යනු ඔබේ සන්ධිවල ස්ථිර නමුත් නම්‍යශීලී සම්බන්ධක පටකයකි. එය ඔබ චලනය වන විට ඇතිවන පීඩනය හා කම්පනය අවශෝෂණය කර සන්ධි ආරක්ෂා කරයි.
⛔ සාමාන්‍ය ඇදීම හා ඉරීම ( වැරදි ව්‍යයායාම ) ,ආතරයිටිස් රෝගය වැළඳීමට වඩාත් සුලභ හේතු වලින් එකක් වන අතර ඔස්ටියෝ ආතරයිටිස් වලටද මෙය හේතු වේ.
⛔ යම් ආසාදනයක් හෝ අනතුරක් නිසා මෙම ස්වාභාවික කාටිලේජ පටක බිඳවැටීම උග්‍ර වීමට පුළුවන්.
⛔ ඔබට රෝගයේ ආතරයිටිස් ,පවුල් ඉතිහාසයක් තිබේ නම් ඔස්ටියෝ ආතරයිටිස් වර්ධනය වීමේ අවදානම වැඩි විය හැකිය.
⛔ වයස්ගත වීම.
අප මීලඟ ලිපියෙන් තවදුරටත් ආතරයිටිස් ගැන කතා කරමු .
🔅 ආතරයිටිස් හි තවත් පොදු ආකාරයක් වන රූමැටොයිඩ් ආතරයිටිස් යනු ස්වයං ප්‍රතිශක්තිකරණ ආබාධයකි.
එහිදී ඔබේ ශරීරයේ ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය, ශරීරයේ පටක වලට පහර දීමක් සිදුවේ. මෙවිට ඔබේ සන්ධිවල ඇති මෘදු පටක වන සයිනෝවියම් වලට බලපාන අතර එය කාටිලේජය පෝෂණය කරන සහ සන්ධි ලිහිසි කරන තරලයක් නිපදවයි.
රූමැටොයිඩ් ආතරයිටිස් යනු සන්ධියක් ආක්‍රමණය කර විනාශ කරන සයිනෝවියම් රෝගයකි. එය අවසානයේදී සන්ධිය තුළ අස්ථි හා කාටිලේජ විනාශ වීමට හේතු විය හැක. මෙම ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතියේ ප්‍රහාරවලට නිශ්චිත හේතුව නොදනී.
කාන්තාවන්ට රෝගය ඇතිවීමේ සම්භාවිතාවය පුරුශයින්ට වඩා තුන් ගුණයකින් වැඩි අතර, වයස අවුරුදු 40 ත් 60 ත් අතර වයස් වලදී රෝග ලක්ෂණ ආරම්භ විය හැකිය.
🔹 රූමැටෝඩික් ආතරයිටිස් වල රෝග ලක්ෂණ වන්නේ:
✅ උණුසුම, ඉදිමීම සහ වේදනාව
✅ අඩු මට්ටමේ උණ සහ බර අඩු වීම
✅ පැයකට පමණ කාලයක් අස්ථි වල පවතින උදෑසන දැඩි බව.
✅ රෝගය කල් යන විට සන්ධි පටක එකිනෙකට බැඳී ඇති අතර එය තවදුරටත් දුර්වලවීමක් ඇති වේ. කාටිලේජ, පටක හා අස්ථිවල ඛාදනය හේතුවෙන් අවසානයේදී සන්ධව සම්පූර්ණයෙන්ම අස්ථිර වීම සහ හැඩය අහිමිවීම හේතුවෙන් බරපතල හා ඇතැම් විට විකෘතිතා ඇති විය හැක.
අනෙකුත් බලපෑම්
✅ රූමැටෝඩිඩ් ආතරයිටිස් මගින් ඇතිවන දැවිල්ල, වෙනත් ඉන්ද්රියන්ට අහිතකර බලපෑම් ඇති කළ හැකි අතර, සමස්ත ශරීරයේම රෝග ලක්ෂණ ඇති වේ.
✅ රුමැයොමෝටොයිඩ් ගැටිති (Rhumatoid nodules) සමේ යටි හැඩැති කොඳු ඇට පෙළවල්, වැලමිට පිටුපස, metacarpophalangeal සන්ධි (නකල්ස් වටා ඇති විය හැකිය. මෙය රූමැටෝඩිඩ් ආතරයිටිස් හදුනා ගැනීමට ඉවහල් වේ.
✅ පෙණහලු ආසාධනය (pluritis), හුස්ම හිරවීම, වේගවත් හුස්ම ගැනීම සහ වියළි කැස්ස
✅ හදවත වටේට ඇති පටල ආසාධනය ( pericarditis) පපුවේ වේදනාව, පපුවේ තද හිසේ සහ තෙහෙට්ටුව
✅ රුධිර වාහිනී වල උත්තේජනය ( vasculitis), උණ, විඩාව, බර අඩු වීම සහ පේශි සහ සන්ධි වේදනාව
🔹ආතරයිටිස් රෝගයෙන් පෙළෙන්නන් නිවැරදි කරගත යුතු ජීවන රටා වෙනස්කම් ;
🚫සිරුරේ බර අඩු කිරීමට සහ සෞඛ්‍ය සම්පන්න බරක් පවත්වා ගැනීමට ඔස්ටියෝ ආතරයිටිස් වර්ධනය වීමේ අවදානම අඩු කරන අතර ඔබට දැනටමත් එය තිබේ නම් රෝග ලක්ෂණ අඩු කර ගත හැකිය.
🚫බර අඩු කර ගැනීම සඳහා සෞඛ්‍ය සම්පන්න ආහාර වේලක් ගැනීම වැදගත්ය. නැවුම් පලතුරු, එළවළු ඖෂධ පැළෑටි වැනි ප්‍රතිඔක්සිකාරක රාශියක් ඇති ආහාරයක් තෝරා ගැනීමෙන් ඉදිමුම අඩු කර ගත හැකිය.
🚫වාතය අධික ආහාර වන වම්බොටු, මෑකරල් වැනි ආහාරද, මුං ඇට, කොස්, බතල වැනි ශීත ආහාර වලින් වැළකී සිටිය යුතුය.
🚫රත්‍රී ස්නානය හා සීතල වතුර ස්නානයෙන් වැලකිය යුතුය.
🚫 මාළු වර්ග සහ ඇට වර්ග ආහාරයට ගැනීම.
🚫ඔබට ආතරයිටිස් තිබේ නම් අවම කිරීම හෝ වළක්වා ගත හැකි ආහාර අතරට බැදපු ආහාර, සැකසූ ආහාර, කිරි නිෂ්පාදන සහ අධික මස් අනුභව කිරීම ඇතුළත් වේ.
🚫සමහර පර්යේෂණයන් පෙන්වා දෙන්නේ ග්ලූටන් ප්‍රතිදේහ රූමැටොයිඩ් ආතරයිටිස් සහිත පුද්ගලයින් තුළ තිබිය හැකි බවයි.
ග්ලූටන් රහිත ආහාර වේලක් රෝග ලක්ෂණ සහ රෝග ප්‍රගතිය වැඩි දියුණු කළ හැකිය.
🚫මානසික ආතතියෙන් වැළකීම හා නිසි රාත්‍රී නින්ද අත්‍යවශ්‍ය.
සන්ධ්ගත වාතය වාත රෝග කිපීම නිසා ඇතිවන බව මුලින් සඳහන් කල බැවින් නිසි ආහාර පුරුදු හා ජීවන රටාවක් අනුඟමනය කිරීම අත්‍යාවශම කරුනකි.
රෝගය හඳුනාගෙන නිසි ආයුර්වේද ප්‍රතිකාර සඳහා යොමුවීමෙන් නිට්‌ටාවට සුවය ලබාගත හැක.සන්ධි වේදනාව මූලික රෝග ලක්‍ෂණය වන අතර එම මුල් අවස්‌ථාවේදී අවධානයෙන් කටයුතු කිරීමට යොමුවිය යුතුය. එහිදී බාහිර සහ අභ්‍යන්තර ලෙසට දෙවැදෑරුම් ප්‍රතිකර්ම කළ යුතුය. ඒ සඳහා කෂාය ආදී වූ පාන ඖෂධ මෙන්ම තෙල්, තැවිලි, පත්තු ලේප, මැල්ලුම් ආදිය යොදා ගත හැකිය.විශේෂයෙන්ම යොදනු ලබන තෙල්, තැවිලි, ලේප ආදිය රළු, ඝර්ම එනම් දහඩිය දමන සුලු ද්‍රව්‍යවලින් යුත් ඒවා විය යුතුය. එසේ නොවී නම් දෝෂ කුපිත වීම වඩාත් තීව්‍ර වී ප්‍රදාහය දරුණු ස්‌වභාවයට පත්වේ. මෙම අවස්‌ථාවට ශීත ගුණයෙන් යුත් තෙල් සුදුසු නැත, රෝගයේ හේතූන්ට ප්‍රතිවිරුද්ධ ඝර්ම ගුණ යුත් තෙල් හා පොට්‌ටනි භාවිත කළ යුතුය.
Copied
