22/09/2025
රජුගේ මාලිගාව සහ ඔටුන්න ආරක්ෂා කිරීමේ සැබෑ රහස කුමක්ද කියලා ඔබ දන්නවා ද?
මේ ලිපිය හෙමින් කියවන්න. අන්න ඒ් අයට අදහස් දක්වන්න ආරාධනයයි! විවෘතයි! ඇපයි!
මින් පෙර ලිපියෙන් අපි කතා කළේ, අපට වගේම අනිත් අයටත් හානි කරන "අන්තරාය (Hazard)"කලින් හඳුනාගැනීම ගැනයි. උදාහරණයක් විදිහට අපි ගත්තේ, වියළි තණබිමකට සිගරට් කොටයක් විසි කලොත් මහා ගින්නක් ඇති විය හැකි උදාහරණයක්.
අද, අපි ඒ කතාවම තවත් ටිකක් ඉදිරියට ගෙන යමු. අපි, ඒ කියන්නේ "අන්තරාය (Hazard)" ගැන තව ටිකක් ගැඹුරින් හිතන්නේ කොහොමද කියලා බලමු. එනම්, අවදානම (Risk) හා අවදානම් ගණනය කිරීම (Risk Calculation) ගැන යම් ප්‍රමාණයක අදහසක් ඇති කරගමු.
අන්තරාය (Hazard) තමා අපි වියලි තෘණ යායේ ඇති වන ගින්න විදිහට හඳුනාගත්තේ හා අනාරක්ෂිත තත්වයන් හා ක්‍රියාවන් විදිහට අත් විඳින්නේත්. එහෙනම් අවදානම (Risk) කියලා කියන්නේ මොකක් ද?
සරලව කෙටියෙන් කියනවා නම්,
අන්තරාය (Hazard) = හානි කරන්න සමත් දෙය. (උදා- ගින්න, විදුලිය, තියුණු ආයුධ)
අවදානම (Risk) = ඒ හානිය සිදු වෙන්න තියෙන ඉඩකඩ (Chance) සහ එයින් වියහැකි හානියේ තියුණු බව යන සාදක දෙකම එකට ගත්තාම එන අගය.
හිතන්න... වියළි තණබිම යනු අන්තරායක්. එහෙත් ඒ් අන්තරායෙන් අන්තරාවක් (Harm) වෙන්න බලපාන සාධක තව ගොඩාක් තියෙනවා. උදාහරණයක් විදිහට අපි සාධක දෙකක් සලකමු.
තණබිමේ පිහිටීම - ඒ කියන්නේ තනබිම බොහොම හුදකලා වුන වනාන්තරයක තිබෙනවද, නැත්නම් ඔබේ ගෙයි අසලම තිබෙනවද?
සිදුවීම සිදුවන ඍතුව - ගිම්හාන කාලයේදී ද, නැත්නම් වැසි කාලයේදී ද? මේ සෑම කරුණුවලින්ම අවදානම වෙනස් වෙනවා.
අවදානම මැන බැලීම - සිදුවීමේ සම්භාවිතාව (Likelihood) හා බරපතල බව (Severity)
***අවදානම ගණනය කරන්නේ කොහොමද?
ඒ් සඳහා ප්‍රධාන සාධක දෙකක් සලකා බලනවා.
1. සිදුවීමේ සම්භාවිතාව (Likelihood) - මේ හානිය සිදු වෙන්න කොච්චර ඉඩකඩ තියෙනවද?
උදාහරණය - ඉඩෝර කාලයේ, සුලං තියන දවසක, මිනිසුන් ගමන් ගන්න පාරක අයිනේ, දැල්වෙමින් පවතින සිගරට් කොටය විසිකර දැමීමේ සම්භාවිතාව ඉහළයි. හද්ද කැලෑවක තෙත් බිමක, වැසි කාලයේ, එහෙම කිරීමේ සම්භාවිතාව හරීම අඩුයි.
2. බරපතල බව (Severity) - මේ හානිය සිදු වුණොත්, එයින් වන හානිය කොච්චර බරපතලද?
උදාහරණය - කුඩා ගස් පැළෑටි දැල්වීමෙන් සිදුවන හානිය සාපේක්ෂව බරපතල බවෙන් අඩුයි. නමුත් ගෙවල් පිටින් ගමක් මුළුමනින්ම දැවී යාම, ජීවිත නැති වීමේ හානිය, බරපතල බවෙන් ඉතා ඉහළයි.
*** අවදානම් Matrix එක (Risk Matrix)
අවදානම් ගණනයේදි සංඛ්‍යාත්මක අගයක් ලබා ගැනීමට භාවිතා කරන්නේ "අවදානම් matrix" එකක්. මෙහිදි සිදුවීමේ සම්භාවිතාව (Likelihood) හා බරපතල බව (Severity) යන සාධක දෙක ගුණනය කලාම, අපිට අවදානමේ මට්ටම ගණනය කරගත හැකියි.
අඩු සම්භාවිතාව x අඩු බරපතල බව = අඩු අවදානම (Green)
ඉහළ සම්භාවිතාව x අඩු බරපතල බව = මධ්‍යම අවදානම (Yellow)
ඉහළ සම්භාවිතාව x ඉහළ බරපතල බව = ඉහළ අවදානම (Red)
අපේ සිගරට් කොටයේ උදාහරණයම පමණක් නොවේ පොදුවේ පැහැදිලි කරගත්තොත් රතු පැහැයෙන් සංඛේතවත් වන්නේ ඉහළ අවදානමක් සහිත හා සිදුවීමේ සම්භාවිතාව ද ඉහළ, බරපතල සිද්ධින්ය. මේ සිදුවීම් වැළැක්වීම වෙනුවෙන් ඉහළම ප්‍රමුඛතාව දිය යුතු ය.
තමන්ට වගේම අන් අයගේත් සුරක්ෂිත බව තහවුරු කිරීම ජීවිතයේ අත් නොහල හැකි වගකීමක්
ඔබ මම, අපි හැමෝම, අපේ දරුවෙක් ව අනතුරකට ලක් වීමේ ඉහළ අවදානම ක් තියෙනවා නම්, අපි එයාව රකින්න ගන්න උත්සහය කොයි වගේ ද?
අන්න ඒ වුවමනාව මුලින්ම ඔයාට දැනෙන්න අවශ්‍යයයි. බරපතල බව ගණනය කරලා, ඉන්පසු අවදානම අඩු කිරීමට පියවර අරගෙන දරුවව අතින් අල්ලාගෙන හරි යාම, ඔහුට අනතුරු ගැන උගන්වා දීම, වගේ විවිධාකාර දේ ඔයා කරයි. ඒකම තමා ආරක්ෂාව සඳහා හැම ක්ෂේත්රයකදීම අප කළ යුතු දේ.
අන්තරාය හඳුනා ගන්න
අවදානම ගණනය කරන්න – එය සිදු වීමට ඉඩක් කොච්චරද? සිදු වුණොත් හානිය කොච්චරද?
ඉහළ අවදානම (රතු පැහැය) සෑම විටම අඩු කරන්න.
එක් සිගරට් කොටයක් නිසා ගමක් දැවිලා යන්න, ජීවිත ගණනක් අහිමි වෙන්න සිදුවීම් සිදුවන්නේ අපගේ සුළු ප්‍රමාදයකිිින් වෙන්න පුළුවන්.
රජුගේ මාලිගාව සහ ඔටුන්න ආරක්ෂා කිරීමේ සැබෑ රහස කුමක්ද?. What is the king’s true secret to protecting his castle and crown? Knowing the hazards and risks in advance.” අවදානම් සහ අනතුරු කල්තියා දැන ගැනීම.
මාගේ මිත්‍රවරුනි!
ආරක්ෂාව කියන්නේ නීතියෙන්වත් ප්‍රතිපත්ති වලින් වත් ආරක්ෂා කරන්න පුළුවන් දෙයක් නෙමෙයි. ආරක්ෂාව කියන්නේ මනුස්සකමටමයි. මනුෂ්‍යත්වයට ගරු කිරීමයි. සුරක්ෂිත සංස්කෘතියක් උදෙසා අපි එක් වෙමු, අවදි වෙමු,
සුභ උදෑසනක්!
රජුගේ මාලිගාව සහ ඔටුන්න ආරක්ෂා කිරීමේ සැබෑ රහස කුමක්ද කියලා ඔබ දන්නවා ද?
මේ ලිපිය හෙමින් කියවන්න. අන්න ඒ් අයට අදහස් දක්වන්න ආරාධනයයි! විවෘතයි! ඇපයි!
මින් පෙර ලිපියෙන් අපි කතා කළේ, අපට වගේම අනිත් අයටත් හානි කරන "අන්තරාය (Hazard)"කලින් හඳුනාගැනීම ගැනයි. උදාහරණයක් විදිහට අපි ගත්තේ, වියළි තණබිමකට සිගරට් කොටයක් විසි කලොත් මහා ගින්නක් ඇති විය හැකි උදාහරණයක්.
අද, අපි ඒ කතාවම තවත් ටිකක් ඉදිරියට ගෙන යමු. අපි, ඒ කියන්නේ "අන්තරාය (Hazard)" ගැන තව ටිකක් ගැඹුරින් හිතන්නේ කොහොමද කියලා බලමු. එනම්, අවදානම (Risk) හා අවදානම් ගණනය කිරීම (Risk Calculation) ගැන යම් ප්‍රමාණයක අදහසක් ඇති කරගමු.
අන්තරාය (Hazard) තමා අපි වියලි තෘණ යායේ ඇති වන ගින්න විදිහට හඳුනාගත්තේ හා අනාරක්ෂිත තත්වයන් හා ක්‍රියාවන් විදිහට අත් විඳින්නේත්. එහෙනම් අවදානම (Risk) කියලා කියන්නේ මොකක් ද?
සරලව කෙටියෙන් කියනවා නම්,
අන්තරාය (Hazard) = හානි කරන්න සමත් දෙය. (උදා- ගින්න, විදුලිය, තියුණු ආයුධ)
අවදානම (Risk) = ඒ හානිය සිදු වෙන්න තියෙන ඉඩකඩ (Chance) සහ එයින් වියහැකි හානියේ තියුණු බව යන සාදක දෙකම එකට ගත්තාම එන අගය.
හිතන්න... වියළි තණබිම යනු අන්තරායක්. එහෙත් ඒ් අන්තරායෙන් අන්තරාවක් (Harm) වෙන්න බලපාන සාධක තව ගොඩාක් තියෙනවා. උදාහරණයක් විදිහට අපි සාධක දෙකක් සලකමු.
තණබිමේ පිහිටීම - ඒ කියන්නේ තනබිම බොහොම හුදකලා වුන වනාන්තරයක තිබෙනවද, නැත්නම් ඔබේ ගෙයි අසලම තිබෙනවද?
සිදුවීම සිදුවන ඍතුව - ගිම්හාන කාලයේදී ද, නැත්නම් වැසි කාලයේදී ද? මේ සෑම කරුණුවලින්ම අවදානම වෙනස් වෙනවා.
අවදානම මැන බැලීම - සිදුවීමේ සම්භාවිතාව (Likelihood) හා බරපතල බව (Severity)
***අවදානම ගණනය කරන්නේ කොහොමද?
ඒ් සඳහා ප්‍රධාන සාධක දෙකක් සලකා බලනවා.
1. සිදුවීමේ සම්භාවිතාව (Likelihood) - මේ හානිය සිදු වෙන්න කොච්චර ඉඩකඩ තියෙනවද?
උදාහරණය - ඉඩෝර කාලයේ, සුලං තියන දවසක, මිනිසුන් ගමන් ගන්න පාරක අයිනේ, දැල්වෙමින් පවතින සිගරට් කොටය විසිකර දැමීමේ සම්භාවිතාව ඉහළයි. හද්ද කැලෑවක තෙත් බිමක, වැසි කාලයේ, එහෙම කිරීමේ සම්භාවිතාව හරීම අඩුයි.
2. බරපතල බව (Severity) - මේ හානිය සිදු වුණොත්, එයින් වන හානිය කොච්චර බරපතලද?
උදාහරණය - කුඩා ගස් පැළෑටි දැල්වීමෙන් සිදුවන හානිය සාපේක්ෂව බරපතල බවෙන් අඩුයි. නමුත් ගෙවල් පිටින් ගමක් මුළුමනින්ම දැවී යාම, ජීවිත නැති වීමේ හානිය, බරපතල බවෙන් ඉතා ඉහළයි.
*** අවදානම් Matrix එක (Risk Matrix)
අවදානම් ගණනයේදි සංඛ්‍යාත්මක අගයක් ලබා ගැනීමට භාවිතා කරන්නේ "අවදානම් matrix" එකක්. මෙහිදි සිදුවීමේ සම්භාවිතාව (Likelihood) හා බරපතල බව (Severity) යන සාධක දෙක ගුණනය කලාම, අපිට අවදානමේ මට්ටම ගණනය කරගත හැකියි.
අඩු සම්භාවිතාව x අඩු බරපතල බව = අඩු අවදානම (Green)
ඉහළ සම්භාවිතාව x අඩු බරපතල බව = මධ්‍යම අවදානම (Yellow)
ඉහළ සම්භාවිතාව x ඉහළ බරපතල බව = ඉහළ අවදානම (Red)
අපේ සිගරට් කොටයේ උදාහරණයම පමණක් නොවේ පොදුවේ පැහැදිලි කරගත්තොත් රතු පැහැයෙන් සංඛේතවත් වන්නේ ඉහළ අවදානමක් සහිත හා සිදුවීමේ සම්භාවිතාව ද ඉහළ, බරපතල සිද්ධින්ය. මේ සිදුවීම් වැළැක්වීම වෙනුවෙන් ඉහළම ප්‍රමුඛතාව දිය යුතු ය.
තමන්ට වගේම අන් අයගේත් සුරක්ෂිත බව තහවුරු කිරීම ජීවිතයේ අත් නොහල හැකි වගකීමක්
ඔබ මම, අපි හැමෝම, අපේ දරුවෙක් ව අනතුරකට ලක් වීමේ ඉහළ අවදානම ක් තියෙනවා නම්, අපි එයාව රකින්න ගන්න උත්සහය කොයි වගේ ද?
අන්න ඒ වුවමනාව මුලින්ම ඔයාට දැනෙන්න අවශ්‍යයයි. බරපතල බව ගණනය කරලා, ඉන්පසු අවදානම අඩු කිරීමට පියවර අරගෙන දරුවව අතින් අල්ලාගෙන හරි යාම, ඔහුට අනතුරු ගැන උගන්වා දීම, වගේ විවිධාකාර දේ ඔයා කරයි. ඒකම තමා ආරක්ෂාව සඳහා හැම ක්ෂේත්රයකදීම අප කළ යුතු දේ.
අන්තරාය හඳුනා ගන්න
අවදානම ගණනය කරන්න – එය සිදු වීමට ඉඩක් කොච්චරද? සිදු වුණොත් හානිය කොච්චරද?
ඉහළ අවදානම (රතු පැහැය) සෑම විටම අඩු කරන්න.
එක් සිගරට් කොටයක් නිසා ගමක් දැවිලා යන්න, ජීවිත ගණනක් අහිමි වෙන්න සිදුවීම් සිදුවන්නේ අපගේ සුළු ප්‍රමාදයකිිින් වෙන්න පුළුවන්.
රජුගේ මාලිගාව සහ ඔටුන්න ආරක්ෂා කිරීමේ සැබෑ රහස කුමක්ද?. What is the king’s true secret to protecting his castle and crown? Knowing the hazards and risks in advance.” අවදානම් සහ අනතුරු කල්තියා දැන ගැනීම.
මාගේ මිත්‍රවරුනි!
ආරක්ෂාව කියන්නේ නීතියෙන්වත් ප්‍රතිපත්ති වලින් වත් ආරක්ෂා කරන්න පුළුවන් දෙයක් නෙමෙයි. ආරක්ෂාව කියන්නේ මනුස්සකමටමයි. මනුෂ්‍යත්වයට ගරු කිරීමයි. සුරක්ෂිත සංස්කෘතියක් උදෙසා අපි එක් වෙමු, අවදි වෙමු,
සුභ උදෑසනක්!
