Dr Gayan Kumuditha Dayaratna

26/08/2025

⭕දකුණු දනිස්සට එක ආතරයිටිස් එකක්, වම් දනිස්සට වෙන ආතරයිටිස් එකක් - එහෙමත් වෙන්න පුලුවන්ද ?
==========================

⭕දනිස් කැක්කුමක් එක්ක ඕන වයසක ලෙඩෙක් ආවොත් ඕන රෝගියායෙක්ට ඇහෙන කතාව තමා කාටිලේජ ගෙවෙන්න ඇවිල්ලා, කැල්සියම් බැඳිලා, මැරබෝන් ගෙවිලා වගේ වැල් බයිලා.

⭕සමහරු, විශේෂයෙන්ම හොර වෙද්දු ඔය කෙබර ඇදබාන්නෙ X ray එකක් හෝ ලේ රිපෝට් එකක් වත් නොකර. ඇත්තටම ඒ ගොල්ලන්ට ඒවා බලන්න තේරෙන්නෙත් නැහැනෙ.

⭕ඔය අවුරුදු 55ක විතර කාන්ථාවක්ගේ X ray එකක් සහ ලේ රිපෝට් කීපයක්. ලෙඩා පලවෙනි වතාවට තමා MBBS doctor කෙනෙක් හම්බුවෙලා තිබ්බේ. ඒ වයිද්‍යවරයා තමා ඔය රෝගියා මට යොමුකලේ.

⭕මේ ලෙඩාට දකුණු දනිස්සට ඇවිල්ලා තියෙන්නේ Rheumatoid Arthritis කියන එක. Rheumatoid arthritis එක නිසා හන්ඳිය ගෙවෙනකොට දනිස්සේ එලිය පැත්ත සහ ඇතුල්පැත්ත දෙකම දලවශයෙන් සමානව ගෙවෙනවා (X ray එක බලන්න, R කියල දාල තියෙන්නේ දකුණ කියන එක)

✅ලෙඩේ සැරටම ආපු නිසා තමා අර ලේ රිපෝර්ට් තුනේම ආතරයිටිස් එක පෙන්නන්නේ.

✅වැදගත් දේ තමා ඔය රෝගියාට මුලින්ම කැක්කුම ඇවිල්ලා තියෙන්නේ ඔය දරුණුවට ගෙවිල තියන දකුණු දනිස්සේ නෙවේ, අනෙක් කකුලේ.

✅මැරොබෝන් ගෙවිලා කියලා මැරබෝන් පැලවෙනකම් උලලා තිබ්බා ලෝකෙ නැති දේවල් දනිස් දෙකටම (මැරොබෝන් කියල එකක් නම් දන්නෙ නෑ, බෝන් මැරෝ කියන එකේ නම් ලේ හැදෙනවා). මොනව ගෑවත් කවදාවත් රෝගය අඩුවෙන්නේ නෑ. මොකෝ rheumatoid arthritis ලෙඩේ හොඳකරගන්න නම් අනිවාර්යයෙන් DMARDs කියන බෙහෙත් ගන්න ඕනේ.

✅එහෙම නිසි කලට නිසි ප්‍රතිකාරෙ ගත්ත නම් කවදාවත් ඔය දනිස්ස ඔහොම ගෙවෙන්නේ නෑ.

⭕වම් පැත්තේ දනිස්සට ඇවිල්ලා තියෙන්නේ osteoarthritis කියන එක. ඒ රෝගයේදී තමා හන්ඳියේ ඇතුලු පැත්ත ගෙවෙන්නේ. හිමීට දශක ගානක් තිස්සේ ලෙඩේ යනවා. මේක නිට්ටාවට සුව කරන්න පුලුවන් දනිස් බද්ධ කරල විතරක් වුනාට හැමෝටම එහෙම කරන්න වෙන්නෙ නෑ.

✅සමහර අයට දනිස් බද්ද කරන්න වෙනවා. සමහර අයට බොන බෙහෙත් විතරක් සහ ඉන්ජෙක්ශන් ඇති. වම් දනිස්සට අර කලින් කියපු DMARDs කියන ප්‍රතිකාර හරියන්නේ නෑ.

⭕මොනව කලත් දැන් ලෙඩා අමාරුවෙ වැටිලා. දනිස්සක් රජයේ රෝහලක බද්ධ කරන්න වසර ගාණක් පෝලිමේ ඉන්න වෙනවා. කොහොමත් දිගට ප්‍රතිකාර ගන්න වෙනවා.

⭕පණිවිඩේ තමා හැමදාම කියන එක. ලෙඩ වලට බෙහෙත් ගන්න ඕනේ දොස්තරලගෙන මිසක් හොර දොස්තරලගෙන් නෙවේ. ඇඟේ අවයව සවුත්තු වුනහම ගොඩ යනවා කියන එක ඉතින් ලොකු යුද්ධයක්.

⭕Dr HEGK Dayaratna
සන්ඳි කායික රෝග සහ සන්ඳි ආශ්‍රිත රෝග ආතරයිටිස් රක්තවාත සම්බන්ධ වෛද්‍ය
MBBS,MRCP SE (Rheumatology)

18/08/2025

⭕ කොන්ඳෙ කැක්කුම තරුණ කාන්ථාවන් අතර ඉතා බහුලයි.

⭕ කොන්ඳ කැක්කුම ගැන සවිස්තරාත්මකව ලියපු පෝස්ට් එකක් පලවෙනි ලින්ක් එකේ තියෙන්නෙ.

⭕ ඔය පහල තියන X ray එක අවුරුදු විස්සක් වයස ගැගැණු කෙනෙක්ගේ sacroiliac joint එකේ X ray එකක්.

⭕ රෝගියා කිව්වෙ අවුරුදු දෙකක විතර ඉඳන් මට කොන්ඳෙ කැක්කුම තියනවා. උදේට නැගිටිනකොට වැඩියි. මාරුවෙන් මාරුවට තට්ටම් පවා රිදෙනවා කියලා.

⭕ කැක්කුම එක තැන වාඩි වෙලා හිටියොත් වැඩියි. ආයෙ රෑටත් කැක්කුම වැඩි වෙනවා කියලත් රෝගියා සඳහන් කලා.

⭕ රෝගියා තෙල් බෙහෙත් සාත්තු වලට හරි ගියෙ නැති නිසා කොන්ඳෙ කාටිලේජ ප්‍රශ්නයක් කියල හිතාගෙන physiotherapist කෙනෙක් හම්බුවෙන්න ගියහම එතුමා පොඩි exercise ටිකක් කියල දීල සායනයට එවල තිබ්බා ලෙඩේ හරියටම මොකක්ද කියල ලියාගෙන එන්න කියල.

⭕ ඔය රෝගියාගේ උකුලේ sacroiliac joints දෙකේ x ray එකක්. නුපුරුදු ඇහකට ඕක නෝමල් වගෙ පෙනුනට ඔය හන්ඳි දෙකේ Spondyloarthritis කියල හැඳින්වෙන ආතරයිටිස් රෝගයේ ලක්ශණ සැලකියයුතු ලෙස පේන්න තියනවා.

⭕ පසුව ඒක තහවුරු කරන්න කරපු MRI පරීක්ෂණ වාර්ථාව ඒක සනාථ කලා.

⭕ මෙම රෝග තත්වයට biologics කියල හැඳින්වෙන ආතරයිටිස් බෙහෙත් වලට කලින්ම රෝගියාව යොමුකරන්න වෙනවා.

⭕ ප්‍රතිකාර නැතිව හිටියොත් රෝගය නිසා කාලයත් එක්ක කොන්ඳ පොල්ගහක් වගේ කෙලින් වෙලා, බෙල්ලෙන් ඉහල කොටස බිමට නැවෙනවාට අමතරව පෙනහලු, හදවත, ඇස් වගේ අවයව වල සංකුලතා ඇති කරන්න පුලුවන්.

⭕ හැබැයි සාමාන්‍යයෙන් ආතරයිටිස් බලන්න කියල කරන ESR, CRP රිපෝර්ට් දෙක ඔය රෝගියාගේ හැමදාම නෝමල්.

⭕ Rheumatoid factor, ANA වගේ ටෙස්ට් කොහොමත් මෙම රෝගයේදී පොසිටිව් වෙන්නෙ නෑ.

⭕ පණිවිඩේ තමා හැම ආතරයිටිස් ලෙඩක්ම ලේ වල පෙන්නන්නෙ නෑ. නිශ්චිත ප්‍රථිකාර වලට නොපමාව යොමුවෙන්න.

⭕ ලෙඩාගේ රෝගය හොයා ගත්තේ physiotherapist මහතා කල්පනාවෙන් හිටපු හින්ඳා බව විශේෂයෙන් කියන්න ඕනේ.

Dr ගයාන් දයාරත්න
රක්තවාත සහ සන්ධි ආශ්‍රිත රෝග වෛද්‍ය
MBBS, MRCP SPECIALITY IN (RHEUMATOLOGY)
(UK)

18/08/2025

පිළිකාව කියන වචනෙටත් අපි බයයි. ඒත්, මුල් අවස්ථාවේදී හඳුනාගැනීමෙන් ජීවිත බේරා ගන්න පුලුවන්.
මෙම ලිපියෙන් අපි පිළිකාවේ පොදු මූලික ලක්ෂණ කිහිපයක් කතා කරලා තියෙනවා. මේ රෝග ලක්ෂණ ගැන දැනුවත් වීම සහ වහාම වෛද්‍ය උපදෙස් ලබා ගැනීම වැදගත් වෙනවා.

පිළිකාවක් කියන්නේ මොකක්ද?

ශරීරයේ අසාමාන්‍ය සෛල පාලනයකින් තොරව වර්ධනය වෙලා පිළිකා හැදෙනවා. මේ පිළිකා අපේ ඇගේ සාමාන්‍ය ක්‍රියාකාරිත්වයට බාධා කරනවා. පිළිකාවක් ඇඟේ එක තැනකින් තවත් තැනකට පැතිරෙන්න පුලුවන්.

⚠️ ඔයා මේ රෝග ලකෂණ ගැන අවධානයෙන් ඉන්න.

🔴 හේතුවක් නැතුව ඇඟේ බර අඩු වෙනව නම් ඒ පිළිකාවක ලකුණක් වෙන්න පුලුවන් (ආහාර පාලනයකින් හෝ ව්‍යායාම කරන්නේ නැතුව ඔයාගේ බර කිලෝග්‍රෑම් 5 කට වඩා අඩු උනොත්, වෛද්‍යවරයෙකු හමුවන්න.)

🔴 ගැටිති හෝ ඉදිමීම්
පියයුරුවල, කිහිල්ලේ හෝ ශරීරයේ ඕනෑම තැනක තියෙන ගැටිත්තක් පිළිකාවක් වෙන්න පුලුවන්.

🔴 අසාමාන්‍ය ලේ ගැලීම
මලපහ එක්ක, මුත්‍රා එක්ක, කැස්සත් එක්ක, යෝනි මාර්ගයෙන් අසාමාන්‍ය විදියට වෙන ලේ ගැලීමක් පිලිකාවක ලක්ෂණයක් වෙන්න පුලුවන්.

🔴 සමේ වෙනස්කම්
සමේ තියෙන ලප සහ ඒවායේ වෙනස්කම්, හොඳ වෙන්නේ නැති තුවාල සමේ පිලිකා වල අනතුරු ඇඟවීමේ ලකුණක් වෙන්න පුළුවන්.

🔴 දීර්ඝකාලීන පවතින කැස්ස ගොඩක්ම ඔයා දුම් පානය කරන කෙනෙක් නම්, ඒක පෙනහළු පිළිකාවක ලකුණක් වෙන්න පුලුවන්.

🔴 කටහඩේ ගොරෝසු බව උගුරේ පිළිකාවක් වෙන්න පුලුවන්.

🔴 මලපහ කිරීමේ වෙනස්කම්
මලබද්ධය හෝ බුරුලට යාම, හෝ මළපහ වර්ණය වෙනස්වීම් බඩවැල් ව පිළිකාවක් වෙන්න පුලුවන්.

🔴 මුත්‍ර පිට කිරීමේ වෙනස්කම්
නිතර හෝ වේදනාකාරී මුත්‍රා කිරීම මුත්‍රාශයේ පිළිකාවක් වෙන්න පුලුවන්.

🔴 ගිලීමේ අපහසුතා
කෑම ගිලිනකොට හිර වෙනවා වගේ දැනෙනවනම් උගුරේ හෝ ගලනාලයේ පිළිකාවක ලක්ෂණයක් වෙන්න පුලුවන්.

🔴 පැහැදිලි කළ නොහැකි වේදනාව
නොකඩවා පවතින හිසරදය, දීර්ඝ කාලීනව තියෙන කොන්දේ වේදනාව හෝ බඩේ වේදනාවන් පිළිකාවක මුල් ලකුණක් වෙන්න පුලුවන්.

ඉහලින් තියෙන හැම රෝග ලක්ෂණයක්ම පිලිකාවක් වෙන්නේ නෑ. පිළිකා නොවන හේතුවක් හින්ද එන්න පුලුවන්. හොදම දේ රෝග ලක්ෂණ තියෙනවනම් වෛද්‍ය වරයෙකු හමු වීමයි.

❤ඔයා මොනවද කරන්න ඕනේ?

✔️රෝග ලක්ෂණ නොසලකා හරින්න එපා. සති කිහිපයකට වඩා පවතින මෙම රෝග ලක්ෂණ තියෙනව නම් ළගම රජයේ රෝහලේ වෛද්‍යවරයෙකු හමුවන්න.

✔️සෞඛ්‍ය පරීක්ෂාවන් වලින් (මැමෝග්‍රෑම්, පැප් ස්මියර් හෝ කොලොනොස්කොපි වැනි) පිළිකාව මුල් අවධියේ දීම හඳුනාගන්න පුලුවන්.

✔️ඔයාගේ පවුලේ පිලිකා පිලිබද ඉතිහාසය දැනගන්න. ඔබගේ පවුලේ ළගම ඥාතියෙකුට පිලිකාවක් තිබුනේ නම් ඔයාට පිලිකා ඇතිවීමේ අවදානමක් තියෙනවා.

වෛද්‍ය ගයාන් දයාරත්න



🗣ඔයාට මේ ගැන ප්‍රශ්න තියෙනවද? Comment එකකින් අහන්න. පුලුවන් විදියට reply කරන්නම්.

📢 සමාජය දැනුවත් කිරීම යුතුකමක් කියලා මම හිතන නිසා කාර්ය බහුල උනත් මේ වගේ දෙයක් ලියන්න වෙලාව වෙන් කරගන්නවා. මට පුලුවන් ලියලා දාන්න විතරයි.. මේ ලිපිය තව අයට දකින්න share කරන්න. කාටමහරි වැදගත් වේවි.

වෛද්‍ය ගයාන් දයාරත්න
MBBS MRCP speciality in Rheumatology (UK)

🗣Share කරන්න. Copy paste කරන්න එපා. දහසක් වැඩ අස්සේ මේවා ලියන්නේ. කාරුණික ඉල්ලීමක්.😍

,

31/07/2025

ඔයාලා ප්‍රෙශර් වලට බයවෙන්න ඕන හේතු පහක් කියන්නද ???

අංක එක

Silent හැබැයි Dangerous
- ප්‍රෙශර් කියන්නේ මුල් අවදියේදි එහෙම ලොකුවට කැක්කුමක් වේදනාවක් එන ලෙඩක් නෙවෙයි.
- සමහරවිට අහම්බෙන් ප්‍රෙශර් බලනකල්ම් කෙනෙක්ට ප්‍රෙශර් තියෙනවා කියලා නොදැන ඉන්නත් පුලුවන්
- හැබැයි ඇග ඇතුලේ වැඩේ ගානට යනවා.කෙලවෙනකල් දන්නේම නෑ..

අංක දෙක

ප්‍රෙශර් එක ඔයාගේ හදවත ලෙඩ කරනවා
- අපේ රුධිර නාල වල ප්‍රෙශර් වැඩි කිය්න්නේ හාට් එකට වැඩියෙන් වැඩ කරන්න වෙනවා.
- එතකොට ලේසියෙන්ම හාට් ඇටෑක් එන්න පුලුවන්.
- හදවත දුර්වල වෙලා හාට් ෆේලියර් තත්වයක් එන්න පුලුවන්

අංක තුන

පෙශ්‍රර් එක නිසා ඔයාට අංශභාගය එන්න පුලුවන්
- මොළයේ නහරයක් පිපිරිලා වගේම මොළයේ රුධිර නාල වල රුධිර කැටියක් සිරවීමෙනුත් අංශභාග තත්ව ඇතිවෙන්න අධි රුධිර පීඩනය හේතුවක් වෙනවා

හතර

දන්නවද ප්‍රෙශර් වලට ඔයාගේ ඇස් අන්ධ කරන්නත් පුලුවන්..

- ඇස් වල තියන පුංචි පුංචි රුධිර නාල වලට හානි වුනාම ඔයාලගේ ඇස් වල පෙනීම ටිකෙන් ටික අඩුකරලා නැතිම කරලා දාන්න ප්‍රෙශර් වලට පුලුවන්

අංක පහ

වකුගඩු දෙකටත් හානි කරන්න ප්‍රෙශර් වලට පුලුවන්...

- කාලයක් යනකොට වකුගඩු දුර්වල වෙලා ඒවගෙන් කරන වැඩ ටික කරගන්න බැරුව යනවා..

ඉතින් කලින් කිව්වා වගේ ප්‍රෙශර් කියන්නේ මුලදි මුලින් ලොකුවට අමාරු දෙන ලෙඩක් නෙවෙයි.

ඒ නිසා ගොඩක් අය ප්‍රෙශර් වලට බෙහෙත් ගන්න උවමනාවක් කරන්නේ නෑ.

හැබැයි මම කලින් කිව්වා වගේ හිමින් හිමින් අපේ අවයව වලට කරන්න පුලුවන් උපරිම හානියත් කරලා තමයි නවතින්නේ..
Dr Gayan Dayaratna

18/07/2025

සෙෘබ්‍යය පාඞම
_උන හැදුනම කවුරුත් වගේ පැරසිටමෝල් ගන්නවනේ..

ඔහොම පැරසිටමෝල් බොනකොට කට්ටිය කරන වැරැද්දක් කියන්නද ?

විශේෂයෙන් පොඩි බබාලට එහෙම පැරසිටමෝල් දෙනකොට මේ වැඩේ අපේ අම්මලා කරනවා..

ඒ තමයි හරි ගානට පැය 6 සම්පූර්ණ වෙනකොටම පැරසිටමෝල් පොවන එක.
එහෙම නැත්නම් බොන එක.

උණ ආශ්‍රිතව රෝගයක් හැදුන වෙලාවට ඒක ටිකක් හොද වැඩක්මත් නෙවෙයි..

ඒ කියන්නේ ????

මෙහෙමයි.උණට අපි පැරසිටමෝල් බොනකොට ඒක ගන්න ඕන උණ තියෙනවා නම් විතරයි..

මෙහෙම හිතන්න...

ඔන්න උදේ 8ට අපි පැරසිටමෝල් බොනවා.
ඊලගට පැය 6 සම්පූර්ණ වෙන්නේ හවස 2ටනේ..

ප්‍රශ්නයක් නෑ..කාටහරි ඒ වෙලාවට පැරසිටමෝල් බොන්න පුලුවන්..

හැබැයි..හරි නම් වෙන්න ඕන මෙහෙම.

අපි හවස 2ට බලන්න ඕන උණ තියෙනවාද කියලා.පොඩි බබෙක්ට නම් උණ කටුවකින් බලන එක තමයි වඩාත්ම හොද..

ඊට පස්සේ එහෙම උණ තියෙනවා නම් විතරක් ඊලගට පැරසිටමෝල් දෙන්න.

උණ නැත්නම් පැරසිටමෝල් දෙන්න අවශ්‍ය නෑ.

ඊලගට උණ එන්නේ කොයි වෙලාවටද ඒ වෙලාවට පැරසිටමෝල් දෙන්න.

පැය හය සම්පූර්ණ වෙනකොටම පැරසිටමෝල් නොදී පැය හයක ගැප් එක තියලා උණ එන වෙලාවට විතරක් පැරසිටමෝල් දෙන්න කියලා තමයි මේ කියන්නේ..

ඊලගට ඔයාලට එන ප්‍රශ්නේ මොකද්ද ඕකේ වෙනස කියන එක...

උණ කියන්නේ ලෙඩක් නෙවෙයිනේ.රෝග ලක්ෂණයක්.ගොඩක් වෙලාවට ආසාදන තත්වයක් නිසා / infection එකකට එන රෝග ලක්ෂණයක්..

ඒ කියන්නේ කැස්ස හෙම්බිරිස්සාව එක්ක , වමනය බඩ එලිය එක්ක , තුවාල එක්ක , මූත්‍රා අමාරු එක්ක වගේ එක එක හේතු එක්ක උණ හැදෙනවා.

එතකොට අපි
දෙන බෙහෙත් වැඩ කරනවද නැද්ද ?
ලෙඩේ හොද වෙන පැත්තට යනවද ?
ලෙඩේ නරක පැත්තට යනවද කියලා ?
බලන එක ලක්ෂණයක් තමයි මෙන්න මේ උණ එනවද නැද්ද කියන එක...

ඉතින් කවුරුහරි කෙනෙක් හරියටම පැය හයෙන් හයට පැරසිටමෝල් ගන්නකොට වෙන්නේ එයාට උණ මතුවෙන්න ඉඩක් නැතිවෙන එක.
පැරසිටමෝල් වලින් ඒක වහගෙන ඉන්න එක.
ලෙඩේ ඇග ඇතුලේ තිබ්බත් පිටට නොපෙන්වන එක.

ඒ නිසා වඩාම සුදුසු පැය හයක ගැප් එක තියලා උණ එන වෙලාවට විතරක් පැරසිටමෝල් බොන එක.

විශේෂයෙන් පොඩි බබාලට මේක කරන්න පුලුවන් නම් වඩා හොදයි.

බලන්න ඔයාලත් පැරසිටමෝල් දුන්නේ මෙහෙමද කියල

14/07/2025

11/07/2025

Feeling unwell but can’t visit the hospital?
🩺 Consult Dr. Gayan Dayaratna from the comfort of your home!

✅ Expert in Rheumatology and General Practice
✅ Six year experience in Renal care and Diabetology
and hypertension Dyslipidemia
✅ Online Booking via WhatsApp or Zoom
✅ 24/7 Support | SLMC Registered
Skip the travel. Avoid the wait.
Get personalized online medical consultation from Dr. Gayan Dayaratna (MBBS, MRCPSCE Rheumatology UK).
Now available for fast booking through WhatsApp & Zoom.

📌 Just scan the QR & chat instantly!
📞 +94 776 627 753

Your health. Your time. Your convenience.

05/07/2025

"අම්මා සීනි වැඩියිනේ, මෙහෙම තිබුනොත් operation එක කරන්න වෙන්නේ නෑ."

"පැණි රස කෑම, පිටි කෑම චුට්ටක් වත් කන්නේ නෑ පුතේ. බෙහෙත් ටිකත් හරියට බොනවා."

"ඒ උනාට සීනි වැඩිනේ"

"ඒක තමයි මටත් හිතා ගන්න බෑ."

Operation එකකට ආව අම්මා කෙනෙක්ගේ සීනි හොදටම වැඩියි. එහෙම තියාගෙන Operation කරන්න ගියාම එන complication වැඩියි. Operation එක පරක්කු කරන්න වෙනවා.
ඒත්..... ඒ අම්මා කියන්නෙම කෑම පාලනය කරනවා, බෙහෙත් ටිකත් හරියට බොනවා කියලා. වෙනදා Clinic එකේ සීනී normal තියෙනවලු.

එහෙනම් සීනි පාලනය නොවෙන්න හේතුව හොයාගන්න වෙනවා.
මම කෝකටත් කියලා HbA1C පරීක්ෂණයක් කරා. ඒක ගොඩක් වැඩී.

"අම්ම සිල් ගන්නවා නේද?"

"ඔව් පුතේ."

"එහෙනම් බොරු කියන්නේ නෑනේ. බොරු කිව්වොත් අපායේ යනවා."

"මේ report එකේ නම් තියෙන්නේ ගිය මාස තුනේම සීනි පාලනයක් නෑ කියලා."

"ගෙදරදි නම් සීනි දාලා තේ එකක් එහෙම බොනවා." ඒක කිව්වේ අපායේ යන්න වෙයි කියලා බයට වෙන්න ඇති.

අද හෑල්ල මාස තුනක sugar control එක බලන HbA1C test එක ගැන.

අපේ ලේ වල රතු රුධිරාණු වල හිමොග්ලොබින් තියෙනවා. අපේ රුධිරයේ ඔක්සිජන් අරන් යන්නේ හිමොග්ලොබින් වලින්. ලේ වල ග්ලූකෝස් (සීනි) මට්ටම ඉහළ යනකොට, ඒ ග්ලූකෝස් රතු රුධිරාණුවල තියෙන හිමොග්ලොබින් එක්ක රසායනිකව බැඳෙනවා. මේ බැඳීමෙන් තමයි Glycated Hemoglobin (HbA1C) හැදෙන්නේ. රතු රුධිරාණු ආසන්න වශයෙන් දවස් 90-120ක් ජීවත් වෙන නිසා, HbA1C එකෙන් ඒ කාලය තුළ අපේ රුධිරයේ සීනි පාලනය ගැන ඉඟියක් ගන්න පුලුවන්.

HbA1C එකෙන් බලන්නේ මොනවද?
- දියවැඩියාව තියෙනවද කියලා බලන්න පුලුවන්.
- දියවැඩියාව පාලනය වෙනවද කියලා බලන්න පුලුවන් ( ඔයා දැනටමත් දියවැඩියාවට ප්‍රතිකාර ගන්න කෙනෙක් නම්, මේ පරීක්ෂණයෙන් ඒ ප්‍රතිකාර ඵලදායීද කියලා තේරුම් ගන්න පුළුවන්)

HbA1C මට්ටම
- සාමාන්‍ය : 5.7% ට අඩු
- දියවැඩියාවට ආසන්න : 5.7% - 6.4%
- දියවැඩියාව : 6.5% හෝ ඊට වැඩි

පරීක්ෂණයට fasting ඉන්න ඕනේ නෑ. ඕන වෙලාවක lab එකකදි ලේ ටිකක් අරගෙන කරන්න පුළුවන්.

ඔබේ HbA1C එක අඩු කර ගන්නේ කොහොමද?
- දවසට මිනිත්තු 30ක් හෝ සතියකට 5 වතාවක් ව්‍යායාම කරන්න.
- සීනි, පිටි, තෙල් බහුල ආහාර අඩු කරන්න. එළවළු, පලතුරු, ධාන්‍ය වැඩිපුර ගන්න.
- වෛද්‍යවරයෙකුගේ උපදෙස් මත ඖෂධ ගන්න.

Diabetic control වෙන්නේ නැතුව operation කරන එක අවදානම්

1️⃣ඉහළ රුධිර සීනි මට්ටම ඔබේ ශරීරයේ ආසාදනවලට එරෙහිව සටන් කරන හැකියාව අඩු කරනවා. operation එකෙන් පස්සේ තුවාල ආසාදනය වෙන්න තියෙන ඉඩ වැඩි වෙනවා.

2️⃣sugar control නැත්නම්, operation එකෙන් පස්සේ තුවාල සුව වෙන්න ගොඩක් කල් ගත වෙන්න පුළුවන්.

3️⃣sugar control නැත්නම් හෘදය, රුධි නාල, හෝ වකුගඩු වලට හානි කරන්න පුළුවන්. Surgery එකකදී anesthesia හෝ stress එක නිසා මේ අවයව වලට තවත් බරපතල ගැටළු ඇති වෙන්න ඉඩ තියෙනවා.

ඉතින් අවදානමක් අරන් operation කරන්න බෑනේ. Sugar control කරගන්න ඕනේ කටයුතු සූදානම් කරලා පස්සේ දවසක එන්න කියලා ඒ අම්මව ටිකට් කපලා ගෙදර යැව්වා.

සෞඛ්‍ය සම්පන්නව ඉන්න! 💪

📢 මේ ගැන තවත් දැනගන්න ඕන නම්, comment එකකින් අහන්න.
📢 හැමෝටම දකින්න share කරන්න

වෛද්‍ය ගයාන් සෙනෙවිරත්න

19/06/2025

✳️Metformin මගින් වකුගඩු නරක් වේ/ වකුගඩු අමාරු හෙදෙනවා කියන්නේ සමාජයේ බහුලව දකින්න පුලුවන් මිත්‍යාවක්

✳️Metformin යනු දෙවන වර්ගයේ දියවැඩියාව රෝගීන්ට පලමුව ලබාදෙන ඖෂධයකි. එමගින් වකුගඩු වලට හානි නොවේ. නමුත් දියවැඩියාවේ අතුරු ප්‍රතිපලයක් ලෙස වකුගඩු රෝගය සෑදුනු (එහි උත්සන්න අවස්ථාවේ ඇති) රෝගීන්ට Metformin සුදුසු නොවේ. මෙම රෝගින් Metformin භාවිතා කලහොත් Lactic Acidosis නම් රෝග තත්වය වර්ධනය විය හැක.

✳️✳️✳️Metformin මගින් වකගඩු නරක් වීමක්/ වකුගඩු අකර්මන්‍ය වීමක් සිදු නොවේ

🔆Metformin භාවිතයේ ඇති වාසි මොනවාද ?

Metformin තමයි diabetes type 2 තියෙන බොහෝ දෙනෙක්ට දෙන පළමු බෙහෙත. ඒක එච්චරටම වැදගත් වෙන්නේ ඇයි?

1. Blood sugar අඩු කරනවා

2. Insulin හොඳින් වැඩ කරන්න උදව් කරනවා. Diabetes type 2 එකේදී ඔයාගේ ඇඟේ insulin හරි විදිහට වැඩ කරන්නේ නෑ. Metformin ඒ insulin sensitivity වැඩි කරලා, ලේ වල ග්ලූකෝස් control කරන්න උදව් කරනවා.

3. බර වැඩි වෙන්න ඉඩ තියන්නේ නෑ
වෙනත් diabetes බෙහෙත් අපේ බර වැඩි කරනවා. ඒත් Metformin එහෙම නෑ. ඒක බර control කරන්නත් උදව් වෙනවා.

4. අඩු බයක්, ලාබයි
Metformin බොහෝ වෙලාවට side effects අඩුයි, ලාබයි.

ඒ නිසා diabetes type 2 තියෙන බොහෝ අයට Metformin තමයි බෙහෙත් ලිස්ට් එකේ මුලටම එන්නේ.
කෙටියෙන් කිවහොත්
✅රුධිර සීනී මට්ටම අඩු වීම
✅රුධිර සීනී මට්ටම අධිකව අඩු වී Hypoglycemia නම් තත්වය වර්ධනය නොවීම
✅ශරීර බර යම්තාක් ප්‍රමාණයක් අඩු වීම

🔆Metformin භාවිතා නොකල යුත්තේ කවුද ?

~Metformin වලින් වකුගඩු නරක් වෙනවද?

අපි හැමෝම ආසයි අපේ ආදරණීය අය එක්ක ්හිනාවෙලා, රසවත් ජීවිතයක් ගත කරන්න. ඒත් diabetes (දියවැඩියාව) තියෙනවා නම්, ඒක control කරගන්න එක ලේසි නෑ. ඒකට බෙහෙත්, ආහාරපාන, ජීවන රටාව ගැන හිතන්න වෙනවා. Diabetes වලට ලෝකයේ බහුලවම භාවිතා කරන බෙහෙතක් තමයි Metformin කියන්නේ. ඒත් Metformin ගැන එක එක කතා තියෙනවා. ඒක වකුගඩු වලට හානිදායකයි කියලත් බයක් තියෙනවා. ඒක ඇත්තද? අපි ඒ ගැන ටිකක් කතා කරමු.

✅රුධිර Creatinine මට්ටම 1.5mg/dl වඩා වැඩි රෝගීන් (උග්‍ර වකුගඩු අකර්මන්‍ය රෝගීන්)
✅හදවත අකර්මන්‍ය වූ රෝගීන් (Heart Failure)
✅ අක්මාව අකර්මන්‍ය වූ රෝගීන් (Liver Failure)
✅වෙනත් උග්‍ර ලෙඩ රෝග ශරීරයේ තවමත් පවතින රෝගීන් ( Acute critical illness)

⛑️Metformin Diabetes වලට වැදගත් වෙන්නේ ඇයි?

⛑️වකුගඩු අමාරුව (Chronic Kidney Disease-CKD) තියෙන අයට Metformin දෙන්නේ නැත්තේ ඇයි?
ඒ නිසා Metformin ඇඟේ එකතු වෙලා, ඉතාමත් කලාතුරකින් එන තත්ත්වයක් වුණත්, lactic acidosis කියන තත්ත්වය ඇති වෙන්න පුළුවන්.

ඒත් මේක වැරදි විදිහට තේරුම් අරන් තියෙනවා. CKD තියෙන අයට Metformin දෙන්නේ නැත්තේ වකුගඩු වලට හානි කරන නිසා නෙමෙයි. වකුගඩු වල ක්‍රියාකාරීත්වය අඩු උනාම Metformin ඇඟෙන් ඉවත් වෙන්නේ නැති නිසා, lactic acidosis වගේ ගැටලු එන්න බය නිසා. (CKD තියෙන අයගේ වකුගඩු හරි විදිහට වැඩ කරන්නේ නෑ)

ඒත් CKD නැති අයට Metformin වකුගඩු වලට හානි කරනවා කියලා හිතන්න ඕන නෑ. Research වලින් පෙන්නලා තියෙනවා Metformin CKD නැති අයගේ වකුගඩු වලට හානි කරන්නේ නැති බව සහ CKD රෝගීන්ගේ වකුගඩුවේ ක්‍රියා කාරිත්වය සහ මුත්‍රා පිටවීමෙ අගය EGFR 30-40ට වඩා වැඩිනම් Metformin ඹෘෂධය නියම්ත මාත්‍රාව සමගින් වෛද්‍ය උපදෙස් වලට අනුගතව සීනි පාලනය කිරීමට භාවිතා කරනු ලබයි

⛑️Diabetes තියෙන අය Metformin බොන්නේ නැතුව හිටියොත් මොකද වෙන්නේ?
Metformin තමයි diabetes type 2 එක control කරන්න ලොකුම බලපෑමක් කරන බෙහෙතක්. ඒක බොන්නේ නැතුව හිටියොත්, මොකද වෙන්නේ?

1. Blood sugar ඉහළ යනවා
Complications එනවා ඒ කියන්නෙ සීනි වැඩි වීමෙන් ශරීරයට වන දරැනු හානිය
Blood sugar ඉහළ යද්දි, හාට් ඇටෑක්, අංශභාග, වකුගඩු අමාරුව, ඇස්වලට හානි, පාදවලට ගැටලු වගේ බරපතළ ගැටලු එන්න පුළුවන්.

⛑️ඉතින්, Metformin ගැන බය වෙන්න ඕනද?
CKD නැති අයට Metformin ගැන බය වෙන්න ඕන නෑ. ඒක ඔයාගේ diabetes control කරලා, ඔයාට ලස්සන ජීවිතයක් ගත කරන්න උදව් කරන බෙහෙතක්.

📢 සමාජය දැනුවත් කිරීම යුතුකමක් කියලා මම හිතන නිසා කාර්ය බහුල උනත් මේ වගේ දෙයක් ලියන්න වෙලාව වෙන් කරගන්නවා. මට පුලුවන් ලියලා දාන්න විතරයි. මගේ facebook පිටුවේ සිටින සහෝදර සහෝදරියන් මේ ලිපිය තව අයට දකින්න share කරන්න. කාටමහරි වැදගත් වේවි.

වෛද්‍ය ගයාන් දයාරත්න
වකුගඩු නිවාරන සහ ලේපිරිසිදු
කිරීමේ ඒකකය
Doctor Incharge of Dialysis and nephrology unit

17/05/2025

ගැස්ටික්ද ගෑස්ට්‍රයිටිස්ද කතා පාඩම 2

අපි සාමාන්‍යයෙන් ඕපිඩී එකේ වැඩ කරන වෙලාවට බලන ලෙඩ්ඩුන්ගෙන් 70-80%කගෙන්ම ඇහුවොත්

ඩොක්ටර් මට ගැස්ට්‍රයිටීස්
මගේ බඩ දනවා..
ඩොක්ටර් මගේ බඩේ ගෑස් වගේ..
අපෝ ඒ බෙහෙත් බොන්න බෑ ගැස්ට්‍රයිටීස් එනවා..

වගේ එකම වර්ගයේ කතා ටිකක් අහගන්න පුලුවන්...

බඩේ ගෑස් / ගැස්ට්‍රයිටීස් / එහෙම නැත්නම් ගෑස්ටික් ගැන අද පොඩි දෙයක් කියන්නම්

වෛද්‍ය විද්‍යාත්මකව අපි මේකට කියන්නේ peptic ulcer disease කියලා.Gastritis කියන වචනෙත් කියනවා.

( හැබැයි ගෑස්ටික් / බඩේ ගෑස් කියන්නේ නම් අපි හදාගත්ත වචන )

එතකොට මේකේ හරි නම් peptic ulcer disease / පෙප්ටික් අල්සර් ඩිසිසීස් එහෙම නැත්නම් Gastritis / ගැස්ට්‍රයිටීස් වෙන්න ඕන.මේ post එක කියවන ඔයාලා නම් මීට පස්සේ ගෑස්ටික් ගෑස්ටික් ගාන්න එපා.

මොකද්ද ගැස්ට්‍රයිටීස් හැදුනම වෙන්නේ ??

අපේ ආහාර මාර්ග පද්ධතිය ගත්තම පිළිවෙලින් මුඛය අන්නස්‍රෝතය ඊලගට ආමාශය තමයි පිහිටලා තියෙන්නේ.කවුරුත් දන්නවනේ අන්නස්‍රෝතය කියන්නේ බටයක් වගේ ව්‍යුහයක්.ආමාශය කියන්නේ මල්ලක් වගේ දෙයක්.අපි මුඛ්‍ය හරහා ගන්න ආහාර අන්නස්‍රෝතය හරහා ගිහින් මල්ලක් වගේ තියන ආමාශයට තමයි මුලින්ම වැටෙන්නේ.

ඊට පස්සේ ආමාශයේදි තමයි අපි ගන්න ආහාර දිරවන්නේ.ජීර්ණය වෙන්නේ.ඒක වෙන්නේ ආමාශයේ සිද්ධ වෙන රිද්මයානුකූල චලනය එක්ක.හිතන්නකෝ කෑම අඹරන මැෂින් එකක් වගේ කියලා.

හරි ඊලගට මේ ආහාර දිරවන වැඩේට විවිධ එන්සයිම වර්ග සහ ඇසිඩ් වර්ග උදව් වෙනවා.සාමාන්‍යයෙන් ආමාශය ඇතුලේ අපි ගන්න ආහාර පැය 2-4 කාලයක් තියෙනවා.ඔයා කාලය ඇතුලත ඒ ආහාර දිරවීමේ ක්‍රියාවලියට ලක්වෙනවා.

ඊට පස්සේ කුඩා බඩවැලට සහ මහා බඩවැලට යොමුවෙන ආහාර වල පෝෂ්‍ය ද්‍රව්‍ය උරා ගන්න එක කරනවා..
මේක තමයි සාමාන්‍ය ක්‍රියාවලිය.

මුලින් කිව්වනේ මේවා බටයක් සහ මල්ලක් වගේ ව්‍යුහයක් කියලා.ඒ කියන්නේ මේවා හැදිලා තියෙන්න බිත්තියක් තියෙන්න ඕන.ආමාශයේ මේ බිත්තිය හැදිලා තියෙන්නේ ඒයාට වෙන්වුන කාර්‍යයන් කරන්න සුදුසු විදියට හැදුන හරිම සියුම් බිත්තියකින්.

දැන් හිතන්න ඔයා රෑ කෑම 8ට විතර ගන්නවා.ඊට පස්සේ රෑ නිදාගෙන ඇහැරිලා උදේ මුකුත් නොකා නොබී හිස්බඩ ඉස්කෝලේ හරි වැඩට හරි යනවා.
ආය කන්නේ දවල් 1-2 ට විතර.රෑ ගත්ත කෑම දිරවලා අවසන් වෙනකොට අපි හිතමුකෝ රෑ 12-1 විතර වුනා කියලා.ඊට පස්සේ ආයෙත් ඔයා කෑම ගන්නේ පැය 12කට පස්සේ.උදේ කෑම මිස් වුන නිසා.

ඔය අතරේ ආමාශය නිකන් ඉන්නේ නෑ.මුලින් කිව්ව ඇසිඩ් වර්ග ස්‍රාවය කරනවා.ඒත් ඒවා වැඩ කරන්න ඕනකරන කෑම ආමාශයේ නෑ.ඉතින් ඊලගට වෙන්නේ ආමාශයේ තියෙන සියුම් බිත්ති වලට මේ ඇසිඩ් නිසා හානිවෙනවා.ප්‍රදාහ තත්වයක් ඇතිවෙනවා.කාලයත් එක්ක නිතර නිතර මේ වැඩේ වෙන්න ගියාම ටිකෙන් ටික ඒ ස්ථාන තුවාල වෙනවා.

ඔන්න ඉතින් ඊලගට පටන් ගන්නවා වැඩේ...

▶️බඩ දැවිල්ල / බඩේ කැක්කුම
▶️බඩ පුරවලා දාන එක
▶️නිතර ඔක්කාරයට එන එක
▶️වමනය
▶️කාපු ගමන් වැසිකිළි යන්න ඕනවෙන එක
▶️හිසරදය / ඇගට අමාරු ගතිය

වගේ රෝග ලක්ෂණ මතුවෙනවා..

ඒ අතරේ සමහර අයට වේලක් දෙකක් නොකා ඉන්නකොට මේ අමාරු වැඩිවෙනවා.
සමහර අයට සැර කෑමක් පිටි කෑමක් තෙල් කෑමක් කාපු ගමන් අමාරු එනවා..
ටිකක් කල් ගියාම මොන කෑමක් කෑවත් ගැස්ට්‍රයිටීස් අමාරු වැඩිවෙනවා..දෙයක් කන්න කන්න අමාරු වැඩිවෙනවා.ඒකට එයාලා නොකා ඉන්නවා.එතකොට තව තව අමාරු වැඩිවෙනවා..
චක්‍රයක් වගේ ඕක කැරකෙනවා.

ගැස්ට්‍රයිටීස් වලට ඕන තරම් බෙහෙත් බොන පෙති සිරප් ඉන්ජෙක්ෂන් තියෙනවා.
ඒත් මම නම් දකින විදියට මේ ලෙඩේ හොද කරගන්න තියන හොදම මාර්ගය කෑම වලින් පරිස්සම් වෙන එක කියලා.
ශෝට් ඊට්ස් රයිස් කොත්තු පාන් පරාටා වගේ පිටි තෙල් තියෙන කෑම අනිවාර්යයෙන් අඩු කරන්න වෙනවා.ඒ වගේම තමයි සැර කෑමත්..
ඒ එක්ක වෙලාවට කන එකත් කරන්නම වෙනවා..

ගැස්ට්‍රයිටීස් තියෙනවා කියලා හරියටම දැනගන්න නම් බොහෝ වෙලාවට එන්ඩොස්කොපි පරික්ෂාවක් කරන්න වෙනවා.
රුධිර පරික්ෂණ සහ ස්කෑන් වලින් ගැස්ට්‍රයිටීස් තියෙනවා කියලා හරියටම කියන්න අමාරුයි.
බොහෝ විට වෙන්නේ සායන ඉතිහාසය අනුව වෛද්‍යවරුන්ට හැකි වෙනවා ගැස්ට්‍රයිටීස් ‍රෝග විනිශ්චය කරන්න.

ඉතින් පොඩි කාලේ ඉදන්ම හුරුවෙන්න වෙලාවට කන්න.නැත්නම් වයස වෙද්දි දවස පුරා වද විදින්න තමයි වෙන්නේ..

වෛද්‍ය විද්‍යාත්මකව මේ රෝග සරලව මේ විදියට නෙවෙයි වෙන්නේ.මීට වඩා ගොඩක් ක්‍රියාවලි සහ හේතු නිසා ගැස්ට්‍රයිටීස් කියන තත්වය ඇතිවෙන්න පුලුවන්.මේ විදියට ගොඩක් සරලව ලියන්න හිතුවේ හැමෝටම තේරෙන්න ඕන නිසා සහ කෑම කියන සාධකය ගැස්ට්‍රයිටීස් එක්ක බැදිලා තියන විදිය ගැන කියන්න ඕන නිසා

ආ දකින දකින එක කන්න යන්නේ නැතුව පරිස්සමෙන්
Dr Gayan Dayarthna

16/05/2025

ඔන්න මේ දවස්වල ආයෙමත් අලුත් ලෙඩක් පැතිරෙනවලු..

***චිකුන්ගුන් යා / chikungunya
කෙටියෙන් ලියාගෙන යන්නම්..
මේක හැදෙන්න හේතු කාරකය වෙන්නේ chikungunya කියන වයිරස් එක.

මේ වයිරස් එක අපට ගෙනැල්ලා දෙන්නේ මදුරුවන් විසින්.

වැඩේ කියන්නේ ඩෙංගු වලට හේතුවෙන වයිරස් එක අපට ගෙනැල්ලා දෙන මදුරුවෝ සෙට් එකම තමයි මේකත් අපට ගෙනැල්ලා දෙන්නේ.

ඒ නිසා ඩෙංගු වලට අදාල මදුරුවන් බෝවෙන්නේ කෙසේද චිකුන්ගුන් යා වලටත් ඒක පොදු වෙනවා.
දවල් කාලයේ තමයි ගොඩක් දුරට මෙයාලා සක්‍රීය වෙන්නේ.

මේ මදුරුවෙක් විදලා දවස් 3-7ක් පමණ ගියාම තමයි රෝග ලක්ෂණ මතුවෙන්නේ

▶️ උණ - අධික උණ ගන්න පුලුවන්
▶️ සන්ධිපත් අමාරුව - ලොකු වේදනාවක් එක්ක ජොයින්ට්ස් රිදෙන්න ගන්නවා.
▶️ මස්පිඩු වේදනාවත් එනවා
▶️ හිසරදය
▶️ විඩාගතිය / මහන්සිය
▶️ සමේ එන rash

වගේ අමාරු තමයි එන්නේ.
ඩෙංගු වලට එන අමාරු වලට බොහෝ දුරට සමානයි කියන්නත් පුලුවන්

මේක ගොඩක් දුරට ඩෙංගු වගේ මරාන්තික නම් නෑ.සංකූලතා වුනත් එන්නේ අඩුවෙන්.

▶️විවෙකිව ඉන්න එක
▶️ශරීරයේ වතුර ප්‍රමාණය නිවැරදිව පවත්වාගැනීම
▶️උණට පැරසිටමෝල් ගැනීම
වගේ ප්‍රතිකාර තමයි මේකට තියෙන්නේ.
මේ දවස්වල වැස්ස නිසාත් පාසැල් නිවාඩු නිසා පොඩි අය එලියේ ගොඩක් වෙලා රැදෙන නිසාත් මේ රෝගයේ පොඩි වර්ධනයක් පෙන්නුම් කරනවා.

කොළඹ ආශ්‍රිතව පොඩ්ඩක් වැඩි වැඩියෙන් රෝගීන් හමුවෙනවා.
ඉතින්..කරන්න තියෙන්නේ මදුරුවෝ බෝවෙන තැන් හොයාගෙන ඒවා පිරිසිදු කරන එක තමයි.ඒ වගේම මදුරු දෂ්ට කිරීම් වලින් බේරෙන්න.
දවස් තුනක් විතර උණ තියෙනවා නම් ඩොක්ටර් කෙනෙක් හම්බවෙන්න..

ලෙඩේ නම චිකන්ගුනයා නෙවෙයි.චිකුන්ගුන් යා

Gayan
#