Archives de la Ville de Luxembourg

Archives de la Ville de Luxembourg Vous pourrez dorénavant découvrir ici chaque dimanche un nouveau document de notre banque de donn?

🇱🇺 Am Joer 1688, war Lëtzebuerg vun de Fransouse besat an et huet een sech op eng eventuell Belagerung virbereet. Esou k...
19/12/2025

🇱🇺 Am Joer 1688, war Lëtzebuerg vun de Fransouse besat an et huet een sech op eng eventuell Belagerung virbereet. Esou koum et dann och zu dëser Lëscht mat den « bouches inutiles comme soldats étrangers, mendiants et autres ». Ënnert « autres » konnt ee Fraen oder Wittfrae vun Zaldote fannen, Hiewammen, Handwierker (Steemetzer, Zammermänner, Perruquieren, Schneider...), Kanner, al Leit a generell Persounen déi net fir d'Verdeedegung gebraucht ginn. Mir gesinn hei e flotten Tableau vun der ziviller Bevëlkerung aus der Stad, deels mam Virnumm erwäänt, deels mat mei Detailer.

🇫🇷 En 1688, Luxembourg, alors occupée par les Français, se prépare à l’éventualité d’un siège. En prévision, on prépare une liste de « bouches inutiles comme soldats étrangers, mendiants et autres ». Parmi les « autres », on trouve par exemple des femmes, épouses ou veuves de soldats, des nourrices, des artisans (maçons, charpentiers, perruquiers, tailleurs…), des enfants, des vieillards et globalement une grande partie de la population non combattante. On voit là un tableau de toute la population civile de la ville, parfois décrite par un simple prénom, parfois avec davantage de détails.

🇬🇧 In 1688, Luxembourg, then occupied by the French, was preparing for the possibility of a siege. In anticipation, a list was drawn up of “useless mouths such as foreign soldiers, beggars, and others.” Among the “others” were women, wives or widows of soldiers, nurses, craftsmen (masons, carpenters, wig makers, tailors, etc.), children, the elderly, and generally a large part of the non-combatant population. This provides a picture of the entire civilian population of the city, sometimes described by a simple first name, sometimes in greater detail.

🇱🇺

🇱🇺 Kéis als Wärung ?Am 17. Joerhonnert ware Gratifikatiounen em d’neit Joer, wéi och haut nach, eng interessant Ergänzun...
12/12/2025

🇱🇺 Kéis als Wärung ?

Am 17. Joerhonnert ware Gratifikatiounen em d’neit Joer, wéi och haut nach, eng interessant Ergänzung zum Loun. Den 1. Januar 1690, huet de Stater Baumâitre sech em dës Gratifikatioune gekëmmert. Ugestallte vum Staat a vun der Stad kruten dat Joer Käerzen an hollännesche Kéis. Den Tambour, also de Stadtrommler, esou wéi de Concierge vum Stadhaus krute béid e Kéis, genau esou wéi de Prévôt an de Receveur. 1085 Pënner Kéis goufen esou verschenkt, dat Ganzt fir eng Zomme vun 325 Pond an 10 Sou.

🇫🇷 Le fromage comme moyen de paiement

Les étrennes au XVIIe siècle, comme encore aujourd’hui, représentent un complément de revenu pour certaines personnes au nouvel an. Le 1er janvier 1690, le Baumaître de la ville de Luxembourg distribue des étrennes en nature, des bougies ou des fromages de Hollande, aux employés de l’Etat ou de la Ville. Le tambour de la ville et le concierge de l’Hôtel de Ville reçoivent chacun un fromage. Soit autant que le prévôt ou le receveur des aides. 1085 livres de fromage sont ainsi offertes, pour la somme de 325 livres et 10 sous.

🇬🇧 Cheese as a means of payment

In the 17th century, as is still the case today, New Year's gifts provided additional income for some people at the start of the year. On January 1, 1690, the Baumaître of the city of Luxembourg distributed gifts in kind, such as candles and Dutch cheese, to state and city employees. The city drummer and the concierge of the Town Hall each received a cheese, the same as the provost or the tax collector. A total of 1,085 pounds of cheese were given away, at a cost of 325 pounds and 10 sous.

🇱🇺 Duerch den Éischte Weltkrich gouf et am Land e grousse Manktem u Liewensmëttel, esou och an der Gemeng Hollerech. All...
06/12/2025

🇱🇺 Duerch den Éischte Weltkrich gouf et am Land e grousse Manktem u Liewensmëttel, esou och an der Gemeng Hollerech. Alles huet gefeelt: Fleesch, Weess, Kuelen, Kaffi, Gromperen. Wéi dësen Ausschnëtt aus dem Gemengerot vun Hollerech weist, gouf zum Beispill Weess, net nëmme fir d'Broutbaken benotzt. Verschidden Industrien, wéi d'Händschefabrick hu Miel fir d'Gierwe vun Déierenhait geholl. Fir déi Periode wou et kee Manktem u Weess gouf, konnt e rëm genotzt ginn, fir ënnert anerem d' Händschefabrick um Lafen ze halen.

🇫🇷 La première guerre mondiale a été une source de problèmes d’approvisionnement généralisé au Luxembourg. Tout manque : la viande, le blé, le charbon, le café, les pommes de terre. Dans cet extrait des délibérations du conseil communal de Hollerich, on voit cependant que la farine ne sert pas uniquement à faire du pain. Certaines industries en ont besoin, comme la fabrique de gants qui utilise la farine pour le tannage des peaux. Un surplus dans l’approvisionnement peut servir à continuer à faire tourner les usines.

🇬🇧 The First World War caused widespread supply problems in Luxembourg. Everything was in short supply: meat, wheat, coal, coffee, potatoes. However, this excerpt from the deliberations of the Hollerich municipal council shows that flour was not only used to make bread. Certain industries needed it, such as the glove factory, which used flour for tanning leather. Any surplus in supply could be used to keep factories running.

🇱🇺

🇱🇺 An den 1920er an 1930er Jore gouf de Stater Theater wéinst schlechte Sëtzer, Manktem un Hygiène a Sécherheetsbedenken...
29/11/2025

🇱🇺 An den 1920er an 1930er Jore gouf de Stater Theater wéinst schlechte Sëtzer, Manktem un Hygiène a Sécherheetsbedenken déi esouguer vum Chef vun de Berliner Pompjee ënnerstrach goufen, staark kritiséiert. Den Theater gëtt et säit 1869 a befënnt sech an der Kierch aus dem Joer 1630 vum ale Kapuzinerklouschter. Vill Projeten, wéi dës aus dem Joer 1951 goufen net ëmgesat. Schlussendlech gëtt en neien Theater gebaut, de groussen Theater um Glacis, deen 1964 ageweit gouf. Den alen Theater gouf du eréischt no laange Jore reamenagéiert an huet seng Dieren ënnert dem Numm Kapuzinertheater den 1. Februar 1985 opgemaach.

🇫🇷 Dès les années 1920-1930, le Théâtre de la Ville de Luxembourg, installé depuis 1869 dans l’église du couvent des Capucins construite en 1630, était vivement critiqué pour ses sièges inconfortables, son manque d’hygiène et ses graves lacunes en matière de sécurité, soulignées notamment par un rapport du chef des pompiers berlinois. Plusieurs projets de rénovation, dont ceux de 1951 ci-dessous, furent abandonnés. On décida finalement de construire un nouveau théâtre, le Grand Théâtre du Glacis, inauguré en 1964. L’ancien théâtre, laissé à l’abandon, fut ensuite réhabilité et rouvrit ses portes sous le nom de Théâtre des Capucins le 1er février 1985.

🇬🇧 In the 1920s and 1930s, the Théâtre de la Ville de Luxembourg (housed since 1869 in the Capuchin monastery church built in 1630), was heavily criticized for its uncomfortable seats, poor hygiene, and serious safety deficiencies. Several renovation projects, including those of 1951 shown below, were abandoned. It was finally decided to build a new theater, the Grand Théâtre at Glacis, which opened in 1964. The old theater, left abandoned, was then renovated and reopened under the name Théâtre des Capucins on February 1, 1985.


🇱🇺 Lëtzebuerg am Wanter 1827D'Kanner verwandelen d'Weer Richtung Gronn, Clausen, Pafendall an Eech a Schlittpisten, wat ...
22/11/2025

🇱🇺 Lëtzebuerg am Wanter 1827

D'Kanner verwandelen d'Weer Richtung Gronn, Clausen, Pafendall an Eech a Schlittpisten, wat d'Weer deelweis onbrauchbar a geféierlech mécht. Keen anere wéi de Gouverneur Willmar beklot sech beim Buergermeeschter Röser iwwert d'Zoustänn. Dësen wéist sech iwwert dës Interventioun iwwerrascht a verbitt den Dag drop d'Schlittfueren ouni Päerd, ausser a Clausen, « où l’on est dans l’usage d’aller à patiner ».

🇫🇷 Hiver 1827 à Luxembourg

Les enfants transforment les descentes vers le Grund, Clausen, Pfaffenthal et Eich en pistes de luge, rendant les chemins impraticables et dangereux. Le gouverneur du Grand-Duché Willmar s’en émeut et alerte le bourgmestre Röser. Surpris par cette intervention, il interdit dès le lendemain la glissade à traîneau non attelé, sauf à Clausen, « où l’on est dans l’usage d’aller à patiner ».

🇬🇧 Winter 1827 in Luxembourg

Children turn the paths to Grund, Clausen, Pfaffenthal, and Eich into sledding tracks, making the paths impassable and dangerous. The governor of the Grand Duchy, Willmar, was concerned and alerted Mayor Röser. Surprised by this intervention, he banned sledding the very next day, except in Clausen, “where it is customary to go ice-skating.”

🛷

🇱🇺 D'Okkupatioun vun der Stad Lëtzebuerg duerch d'Fransousen ab dem Joer 1795 huet sech net ouni Reiwungen ofgespillt. D...
15/11/2025

🇱🇺 D'Okkupatioun vun der Stad Lëtzebuerg duerch d'Fransousen ab dem Joer 1795 huet sech net ouni Reiwungen ofgespillt. Dëst weist eis ënnert anerem dësen Extrait aus dem Gemengerot vum 23 Fructidor aus dem Joer III (9. September 1795). Et geet riets vu 15 Persounen déi festgeholl goufe wéinst Onrouen an engem Cabaret an der vergaangener Nuecht. Nieft den "propos indécents sur le compte des Français", hätt de Grupp och nach e Wuechtposten degradéiert. Et waren net déi éischt Leit déi wéinst Änlechem festgeholl goufen an d'Awunner hunn sech och iwwert exzessiv Strofe beschwéiert.

🇫🇷 L’occupation de la ville de Luxembourg par les Français en 1795 ne s’est pas faite sans heurts comme le montre cet extrait du registre des délibérations de la commune du 23 fructidor an III (9 septembre 1795). Le conseil communal rapporte l’arrestation de 15 personnes pour des débordements survenus la nuit précédente dans un cabaret. En plus « des propos indécents sur le compte des Français », le groupe a commis des dégradations sur le poste de garde. Il ne s’agit pas des premières personnes arrêtées pour des désordres, ce dont les habitants se plaignent, jugeant les peines exagérées.

🇬🇧 The occupation of Luxembourg City by the French in 1795 did not go smoothly, as shown by this extract from the municipal council's minutes of September 9, 1795. The municipal council reports the arrest of 15 people for disturbances that occurred the previous night in a cabaret. In addition to “indecent remarks about the French,” the group caused damage to the guard post. These were not the first people to be arrested for disorderly conduct, which the inhabitants complain about, considering the penalties to be excessive.

🇱🇺 Mam Traité vu London gouf 1867 d'Enn vun der Stater Festung ënnerschreiwen.  D'Schleefe vun der Festung, déi ronn  16...
08/11/2025

🇱🇺 Mam Traité vu London gouf 1867 d'Enn vun der Stater Festung ënnerschreiwen. D'Schleefe vun der Festung, déi ronn 16 Joer an Usproch geholl huet, konnt no an no Bauterrain fräi maachen. Mat dëser Affiche vun 1890, huet d'Stad Lëtzebuerg wollten zwee Terraine beim ale Bastioun Berlaimont versteeën. De Bastioun Belaimont stoung ongeféier tëscht dem haitegem Boulvard Royal, der Avenue Pescatore, der Goergen Strooss an der Côte d'Eich.

🇫🇷 Le traité de Londres de 1867 mit fin à la forteresse de Luxembourg. Son démantèlement, étalé sur près de seize ans, libéra progressivement des terrains à bâtir. Comme le montre cette affiche de 1890, où la Ville mit en vente deux parcelles situées près de l’ancien bastion Berlaimont, à proximité de l’actuel boulevard Royal, de l’avenue Pescatore, de la rue W***y Goergen et de la Côte d’Eich.

🇬🇧 The Treaty of London of 1867 put an end to the fortress of Luxembourg. Its dismantling, which took place over a period of nearly sixteen years, gradually freed up land for construction. As shown in this 1890 poster, the City put up for sale two plots of land located near the former Berlaimont bastion, close to what is now Boulevard Royal, Avenue Pescatore, Rue W***y Goergen, and Côte d'Eich.

🇱🇺 No zwee Joer hin an hier, fir déi richteg Plaz ze fannen gouf festgehalen d'Stater Gare an der Gemeng Hollerech, mei ...
01/11/2025

🇱🇺 No zwee Joer hin an hier, fir déi richteg Plaz ze fannen gouf festgehalen d'Stater Gare an der Gemeng Hollerech, mei genau an der Bouneweger Sektioun, ze erbauen. Als Festivitéit ronderëm d'Leeë vum Grondsteen, huet d'Stad Lëtzebuerg den 30. Oktober 1858 op e Bal an d'Märei invitéiert. Dobäi war och de Prënz Henri, Lieutenant-Représentant zu Lëtzebuerg vum Kinnek Groussherzog. Well déi éischt Gare sech am Festungsrayon befonnt huet, misst se aus Holz gebaut ginn.

🇫🇷 Après avoir hésité deux ans entre plusieurs sites d’implantation pour une gare de chemin de fer, c’est la commune de Hollerich, dans la section de Bonnevoie qui est choisie. Un bal est organisé à l’Hôtel de Ville le 30 octobre 1858, en présence du Prince Henri, Lieutenant-Représentant du roi grand-duc à Luxembourg, pour fêter la pose de la première pierre. Cette gare sera construite en bois selon la réglementation en vigueur pour les bâtiments se trouvant dans le rayon de la forteresse.

🇬🇧 After two years of deliberation between several potential sites for a railway station, the municipality of Hollerich, in the Bonnevoie district, was chosen. A ball was held at the Town Hall of Luxembourg on October 30, 1858, in the presence of Prince Henri, the King-Grand Duke's representative in Luxembourg, to celebrate the laying of the foundation stone. The station was to be built of wood, in accordance with the regulations in force for buildings located within the radius of the fortress.

🇱🇺 Erkennt Dir dëst Gebai dat haut nach an engem vun onse Stater Quartiere steet? Wësst der wéi eng vun dëse Propositiou...
25/10/2025

🇱🇺 Erkennt Dir dëst Gebai dat haut nach an engem vun onse Stater Quartiere steet? Wësst der wéi eng vun dëse Propositioune vum Joseph Jentgen zréckgehale goufen?

🇫🇷 Saurez-vous reconnaître le bâtiment, encore existant ? Laquelle de ces trois propositions de Joseph Jentgen a-t-elle été retenue?

🇬🇧 Can you recognize the building, which still exists today? Which of these three proposals by Joseph Jentgen was chosen?

🇱🇺 D’Geschicht vum ManktemZu der Analyse vun engem Dokument, gehéiert och dozou d’physesch Verfassung vum Material selwe...
11/10/2025

🇱🇺 D’Geschicht vum Manktem

Zu der Analyse vun engem Dokument, gehéiert och dozou d’physesch Verfassung vum Material selwer an Uecht ze huelen. D’Zeien ze erkennen, vu vergaangenen oder manner heefege Praxissen. Esou wéi an dësem Fall wou Timbere warscheinlech ausgeschnidde goufen, fir d’Kollektioun vun engem Passionéierten (ouni vill Respekt virum Dokument) ze vervollstännegen.

🇫🇷 L’histoire en creux

Analyser des documents d’archives, c’est aussi considérer leur état physique comme le témoin de pratiques disparues ou qui tendent à disparaître avec le changement des modes de vie. Les timbres qui étaient sur ces lettres ont été découpés pour nourrir la collection d’un passionné (peu respectueux du document).

🇬🇧 The hidden history
Analysing archival documents also means considering their physical condition as evidence of practices that have disappeared or are tending to disappear with changing lifestyles. The stamps that were on these letters have been cut out to feed the collection of an enthusiast (who has little respect for the document).

🇱🇺 Am Joer 1554 huet e Brand grouss Deeler vun der Stad Lëtzebuerg zerstéiert. Mat dëser Charte aus dem Joer 1567, versp...
04/10/2025

🇱🇺 Am Joer 1554 huet e Brand grouss Deeler vun der Stad Lëtzebuerg zerstéiert. Mat dëser Charte aus dem Joer 1567, versprecht de Philippe II de Stater Bierger fir d’Hallschent vun de Käschten opzekommen, wann se hiren Dach mat Schifer beleeën. Dëst gouf scho vum Karel V nom Brand annoncéiert, mee et ass näischt nokomm an d’Awunner hu weiderhin hir Diecher mat Stréi beluecht. Et war en uerge Brand zu Yvoix deen de Philippe II dozou bruecht huet dës Propos ze widderhuelen. Mee och hei gouf näischt Weideres ënnerholl an d’Offer gouf 1575 widderholl.

🇫🇷 En 1554, un incendie dévaste la ville de Luxembourg, détruisant une grande partie de la cité médiévale. Par cette charte du 21 octobre 1567, Philippe II promet de financer la moitié des frais pour couvrir les toits d’ardoise, une offre déjà formulée sans suite par Charles Quint. Faute d’aide, les habitants continuent d’utiliser le chaume. C’est un nouvel incendie à Yvoix qui a poussé Philippe II à réitérer la promesse, mais là encore, aucune mesure concrète n’est prise, et l’offre sera répétée en 1575.

🇬🇧 In 1554, a fire devastated the city of Luxembourg, destroying much of the medieval town. In this charter dated October 21, 1567, Philip II promised to finance half of the costs of covering the roofs with slate, an offer already made without follow-up by Charles V. Without assistance, the inhabitants continued to use thatch. It was another fire in Yvoix that prompted Philip II to reiterate this promise, but once again, no concrete measures were taken, and the offer was repeated in 1575.

🇱🇺 Veräiner, Commerce an Eenzelpersounen : vertraut eis är Archiven un!Mat der Zäit, verléiere vill Veräiner a Betriber ...
27/09/2025

🇱🇺 Veräiner, Commerce an Eenzelpersounen : vertraut eis är Archiven un!

Mat der Zäit, verléiere vill Veräiner a Betriber d’Spuere vun hirer Geschicht. Fir dass dës Geschicht awer net a Vergiessenheet geréit, invitéiere mir d’Stater Veräiner, Betriber an Eenzelpersounen, eis hir Archiven unzevertrauen, egal op se physesch oder digital sinn. Dëst zum Erhalt vun der sozialer, kultureller an ekonomescher Geschicht vun onser Stad.
Mei Infos am aktuellen CITY!

🇫🇷 Associations, commerces et particuliers : confiez-nous vos archives !

Avec le temps, de nombreuses associations et commerces perdent la trace de leur propre histoire, leurs archives s’égarant au fil des années et des mandats. Afin que cette mémoire précieuse ne disparaisse pas, nous invitons les associations, les commerces ainsi que les particuliers de la Ville de Luxembourg à nous transmettre leurs archives, qu’elles soient physiques ou numériques. Préservons ensemble l’histoire économique, sociale et culturelle de notre ville.
Plus d'informations dans l'actuel CITY!

🇬🇧 Associations, businesses and individuals: entrust us with your archives!

Over time, many associations and businesses lose track of their own history, with their archives getting lost over the years. To ensure that this precious memory is not lost, we invite associations, businesses and individuals in the City of Luxembourg to send us their archives, whether physical or digital. Let's work together to preserve the economic, social and cultural history of our city.
More information in the current CITY!

Adresse

42, Place Guillaume II
Luxembourg
L-2090

Notifications

Soyez le premier à savoir et laissez-nous vous envoyer un courriel lorsque Archives de la Ville de Luxembourg publie des nouvelles et des promotions. Votre adresse e-mail ne sera pas utilisée à d'autres fins, et vous pouvez vous désabonner à tout moment.

Contacter La Pratique

Envoyer un message à Archives de la Ville de Luxembourg:

Partager

Share on Facebook Share on Twitter Share on LinkedIn
Share on Pinterest Share on Reddit Share via Email
Share on WhatsApp Share on Instagram Share on Telegram