22/09/2025
Септември - Месец на превенција од самоубиства: Време е да се слуша, поддржи и дејствува.
Септември е месец на превенција од самоубиства! Месец посветен на подигање на свеста за менталното здравје, намалување на стигмата и поттикнување отворен дијалог за еден од најсериозните предизвици во јавното здравје - самоубиството.
Секоја година, илјадници луѓе ширум светот ги губат животите како резултат на „тивката епидемија“ - сериозно ментално здравје. Според податоците од Светската здравствена организација (СЗО), се проценува дека се случуваат околу 720.000 самоубиства секоја година. Глобално, преваленцата кај мажите е 12,8 на 100.000 жители, додека кај жените 5,4 на 100.000 жители. Алармот е додаден од фактот дека 73% од самоубиствата се случуваат во земјите со ниски или средни приходи.
Во Македонија, според најновите податоци, најголем број самоубиства е регистриран кај лица над 50 години. Но, загрижува и зголемувањето на случаите кај млади луѓе на возраст меѓу 15 и 29 години. Самоубиството е една од водечките причини за смрт кај младите луѓе - ситуација која бара итен одговор од сите сектори на општеството.
Менталното здравје во Македонија станува сè поважна тема, особено по пандемијата COVID-19, економските предизвици и промените во социјалните врски. Министерството за здравство, во соработка со Институтот за јавно здравје, работи на подобрување на системот за ментално здравје преку реформи во примарната здравствена заштита, отворање нови центри за психосоцијална поддршка и обука на здравствени професионалци за рано идентификување на факторите на ризик.
Но, борбата против самоубиството не е должност само на здравствениот сектор. Секој од нас има улога - како пријател, член на семејството, колега или сосед. Слушањето, подадената рака - може да спаси живот!
🔹 Ако забележите знаци на повлекување, чувство на безнадежност или очај кај некој близок до вас - не чекајте, разговарајте со него! 🔹 Ако се чувствувате преоптоварено - побарајте стручна помош! Не сте сами!
Во текот на овој месец, да се потсетиме: Секој живот е важен! Со емпатија, навремена поддршка и трајна грижа, можеме да спасиме животи и да изградиме општество кое се грижи - за сите!
Shtatori – Muaji i Parandalimit të Vetëvrasjeve: Është koha për të dëgjuar, për të mbështetur dhe për të vepruar
Shtatori është muaji i parandalimit të vetëvrasjeve! Një muaj i dedikuar për ngritjen e vetëdijes rreth shëndetit mendor, uljen e stigmatizimit dhe nxitjen e një dialogu të hapur për njërin nga sfidat më serioze të shëndetit publik – vetëvrasjen.
Çdo vit, mijëra njerëz në mbarë botën humbin jetën si pasojë e “epidemisë së heshtur” – shëndetit të rënduar mendor. Sipas të dhënave të Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSh), vlerësohet se çdo vit ndodhin rreth 720.000 vetëvrasje. Në nivel global, prevalenca tek burrat është 12.8 për 100.000 banorë, ndërsa tek gratë 5.4 për 100.000 banorë. Alarmi shtohet nga fakti që 73% e vetëvrasjeve ndodhin në vendet me të ardhura të ulëta ose të mesme.
Në Maqedoni, sipas të dhënave të fundit, numri më i madh i vetëvrasjeve është regjistruar tek personat mbi moshën 50 vjeç. Por shqetësues është edhe rritja e rasteve tek të rinjtë të moshës 15 deri 29 vjeç. Vetëvrasja është ndër shkaqet kryesore të vdekshmërisë tek të rinjtë – një situatë që kërkon reagim urgjent nga të gjithë sektorët e shoqërisë.
Shëndeti mendor në Maqedoni po bëhet një temë gjithnjë më e rëndësishme, sidomos pas pandemisë së COVID-19, sfidave ekonomike dhe ndryshimeve në lidhjet sociale. Ministria e Shëndetësisë, në bashkëpunim me Institutin e Shëndetit Publik, po punon në përmirësimin e sistemit të shëndetit mendor përmes reformave në kujdesin shëndetësor parësor, hapjes së qendrave të reja për mbështetje psikosociale dhe trajnimit të profesionistëve shëndetësorë për njohjen e hershme të faktorëve të rrezikut.
Por, lufta kundër vetëvrasjeve nuk është detyrë vetëm e sektorit shëndetësor. Secili prej nesh ka një rol – si mik, si anëtar familjeje, si koleg apo si fqinj. Një dëgjim, një dorë e shtrirë – mund të shpëtojë një jetë!
🔹 Nëse vini re shenja të tërheqjes, ndjenjës së pashpresë apo dëshpërimit tek dikush i afërt – mos prisni, flisni me të! 🔹 Nëse ndiheni të mbingarkuar – kërkoni ndihmë profesionale! Nuk jeni vetëm!
Gjatë këtij muaji, le të kujtojmë: Çdo jetë ka vlerë! Me empati, mbështetje në kohë dhe kujdes të përhershëm, mund të shpëtojmë jetë dhe të ndërtojmë një shoqëri që kujdeset – për të gjithë!