
10/09/2025
🦠 တီဘီ အဆုတ်ရောင် (TB) ရောဂါ (သို့) ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ဘုံရန်သူ
ကျွန်တော်တို့ရဲ့ရန်ကုန်မြို့ကြီးဟာ မပြီးဆုံးနိုင်သေးသောTB တိုက်ပွဲကိုတိုက်နေရတာဖြစ်ပါတယ်။ လူဦးရေ ၁၀၀,၀၀၀ မှာ ၈၀၀ က TB ပိုးတွေ့နေရပါတယ်။ တီဘီရောဂါဟာ အဖြစ်များပေမယ့် စောစောသိ၊ စောစောကုရင် ပျောက်ကင်းနိုင်တဲ့ ရောဂါတစ်ခုပါ။ မိမိနဲ့ မိသားစုကို ဘေးကင်းအောင်ထားနိုင်ဖို့ TB နဲ့ပတ်သက်ပြီး ဒီအချက်တွေကို သိထားဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။
________________________________________
👉 ဘယ်အချိန်မှာ တီဘီလို့ သံသယရှိရမလဲ?
မိမိ (သို့မဟုတ်) မိသားစုဝင်တစ်ဦးဦးမှာ အောက်ပါလက္ခဏာတွေ ရှိနေရင် ဆရာဝန်နဲ့ အမြန်ဆုံးပြသပြီး စစ်ဆေးသင့်ပါတယ်၊
• ချောင်းဆိုးတာ ၂ ပတ်ကျော် ကြာနေရင်
• သွေးပါအောင် ချောင်းဆိုးရင်
• အဖျားကြီးတာ၊ အထူးသဖြင့် ညနေဘက် ဖျားတာများရင်
• ညဘက် ချွေးထွက်များရင်
• ကိုယ်အလေးချိန်ကျပြီး အစားအသောက်ပျက်ရင်
• အားအင်ကုန်ခမ်းပြီး အမြဲတမ်း ပင်ပန်းနွမ်းနယ်နေရင်
________________________________________
👉 တီဘီကို ဘယ်လို စစ်ဆေးအတည်ပြုမလဲ?
တီဘီရောဂါ ကိုအလွယ်တကူစစ်ဆေးနိုင်ပြီး အောက်ဖော်ပြပါ စစ်ဆေးမှု့များကို အစိုးရကျန်းမာရေးဌာန/ဆေးရုံဆေးခန်းတွေနဲ့ NGO ဆေးခန်းများစွာမှာ အခမဲ့ စစ်ဆေးပေးနေပါတယ်။
• သလိပ်စစ်ဆေးခြင်း - သလိပ် (အချွဲ) မှာ တီဘီပိုးရှိ၊ မရှိကို စစ်ဆေးတာပါ။
• ရင်ဘတ်ဓာတ်မှန် (Chest X-ray) - အဆုတ်မှာ ဖြစ်နေတဲ့ ရောဂါလက္ခဏာတွေကို ကြည့်တာပါ။
• GeneXpert စမ်းသပ်စစ်ဆေးခြင်း - ရောဂါပိုးကို မြန်မြန်ဆန်ဆန်ရှာဖွေနိုင်ပြီး ဆေးယဉ်ပါးမှု ရှိ၊ မရှိကိုပါ တစ်ခါတည်းသိနိုင်တဲ့ ခေတ်မီနည်းလမ်းဖြစ်ပါတယ်။
________________________________________
👉 တီဘီ ဘယ်လို ကူးစက်သလဲ? ဘယ်လိုကာကွယ်မလဲ?
တီဘီပိုးရှိသူ ချောင်းဆိုးတာ၊ နှာချေတာ၊ စကားပြောတာတွေကနေ လေထဲကတစ်ဆင့် ကူးစက်ပါတယ်။ လူထူထပ်တဲ့နေရာတွေ ဒါမှမဟုတ် လေဝင်လေထွက်မကောင်းတဲ့ အခန်းတွေမှာ အလွယ်တကူ ကူးစက်နိုင်ပါတယ်။
ကာကွယ်နိုင်ရန်: ✅ ချောင်းဆိုးရင် သို့မဟုတ် နှာချေရင် ပါးစပ်ကို ဖုံးအုပ်ပါ။ ✅ ရောဂါလက္ခဏာရှိရင် နှာခေါင်းစည်း (Mask) တပ်ဆင်ပါ။ ✅ လေဝင်လေထွက်ကောင်းအောင် ပြတင်းပေါက်တွေကို ဖွင့်ထားပါ။ ✅ စောစော စစ်ဆေးပြီး ကုသမှုခံယူပါ။ ✅ လက္ခဏာရှိတဲ့ သူငယ်ချင်း၊ မိသားစုဝင်တွေကို စောစောစစ်ဆေးဖို့ တိုက်တွန်းပေးပါ။ ✅ လိုအပ်သူများ TB ကာကွယ်ဆေးသောက်ပါ (TPT) (နောက်ပို့စ်တွင် အသေးစိတ်ဖော်ပြပေးပါမယ်။)
________________________________________
👉 တီဘီ ကုသမှုအစီအစဉ်နဲ့ ရောဂါပျောက်ကင်းနိုင်ခြေ
တီဘီရောဂါဟာ မှန်ကန်တဲ့ဆေးဝါးနဲ့ ကုသရင် ပျောက်ကင်းနိုင်ပါတယ်။
• ကုသမှုကြာချိန် - ပုံမှန်အားဖြင့် ၆ လကြာမြင့်ပါတယ်။ (ဆေးယဉ်ပါးတီဘီဆိုရင်တော့ ပိုကြာနိုင်ပါတယ် - ၈လ မှ ၂၄လ) ။
• ဆေးဝါး - အမျိုးသား တီဘီ တိုက်ဖျက်ရေး အစီအစဉ်အောက်မှာ ဆေးဝါးများ အခမဲ့ ရရှိနိုင်ပါတယ်။
• အောင်မြင်မှု - ဆေးကို ပုံမှန်သောက်သုံးပြီး သတ်မှတ်ကာလပြည့်အောင် ကုသရင် ၉၀% နီးပါး ပျောက်ကင်းပါတယ်။
________________________________________
⚠️ ကုသမှုမခံယူရင် ဒါမှမဟုတ် ဆေးပြည့်အောင်မသောက်ရင် ဖြစ်လာနိုင်တဲ့ အန္တရာယ်များ
တီဘီဟာ ကုသမှုမခံယူရင် အသက်အန္တရာယ်ရှိသလို၊ ဆေးပုံမှန်မသောက်ရင်လည်း နောက်ဆက်တွဲ ပြဿနာတွေ ပိုဆိုးစေနိုင်ပါတယ်။
• အဆုတ်ပြင်းထန်စွာပျက်စီးခြင်း
• အခြားအင်္ဂါများသို့ ပျံ့နှံ့ခြင်း - ဦးနှောက်၊ ကျောက်ကပ်၊ အရိုး၊ အဆစ်နဲ့ ကျောရိုး စတဲ့ ခန္ဓာကိုယ်အစိတ်ပိုင်းတွေဆီ ပိုးပြန့်သွားနိုင်ပါတယ်။
• အသက်ဆုံးရှုံးခြင်း
• ဆေးယဉ်ပါးတီဘီ (MDR-TB) ဖြစ်ခြင်း
💡 ဆေးယဉ်ပါးတီဘီ (MDR-TB) ဆိုတာ ဘာလဲ?
• ဖြစ်ရခြင်းအကြောင်းရင်း - လူနာက ဆေးတွေကို ပုံမှန်မသောက်လို့၊ ဆေးဖြတ်လိုက်လို့ တီဘီပိုးတွေက ပုံမှန်ပေးနေတဲ့ အဓိကဆေးဝါးနှစ်မျိုး (Isoniazid နဲ့ Rifampicin) ကို ခံနိုင်ရည်ရှိသွားတာပါ။
• အန္တရာယ် - MDR-TB ဟာ ကုသဖို့ ပိုခက်ခဲပြီး ကုသချိန် ၁၈ လကနေ ၂၄ လအထိ ကြာမြင့်ပါတယ်။ ပိုပြင်းထန်တဲ့ ဆေးဝါးတွေ သုံးရတာကြောင့် ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးလည်း ပိုများနိုင်သော်လည်း ကုသမှုမခံယူလျှင် အသက်ဆုံးရှုံးနိုင်ပါတယ်။
________________________________________
✅ အဓိကမှတ်သားထားဖို့လိုတာတွေကတော့
• ပျောက်ကင်းနိုင်ပါတယ်။
• စောစောသံသယရှိပါ။
• စောစော စစ်ပါ (လွယ်ကူပြီး အခမဲ့ရပါတယ်)။
• စောစော ကုပါ။ ဆေးလုံးဝမဖြတ်ဘဲ ဆေးပြည့်အောင် သောက်ပါ။
• ဆေးမဖြတ်ဘဲ သောက်ခြင်းဖြင့် ဆေးယဉ်ပါးတီဘီ (MDR-TB) ဖြစ်ခြင်းမှ ကာကွယ်ပါ။
• ရောဂါပိုးမပြန့်ပွားအောင် ကာကွယ်ပြီး မိသားစုနဲ့ မိမိပတ်ဝန်းကျင်မှသူတွေကို ကာကွယ်ပါ။
• လိုအပ်သူများ TB ကာကွယ်ဆေးသောက်ပါ (TPT) နောက်ပို့စ်တွင် အသေးစိတ်ဖော်ပြပေးပါမယ်။