15/07/2025
အစာအိမ်ကင်ဆာတွေအသက်ငယ်တဲ့သူတွေမှာပိုအဖြစ်များလာပါတယ်၊အသက်(၃၁)နှစ်နဲ့ကွယ်လွန်သွားပါပြီ။
**အစာအိမ်ကင်ဆာ ကာကွယ်နည်းများနှင့် လူငယ်များတွင် ပိုအဖြစ်များလာရသည့် အကြောင်းရင်းများ**
#အစာအိမ်ကင်ဆာကာကွယ်နည်းများ:**
1. **H. pylori ဘက်တီးရီးယား ကုသပါ:**
ဒီပိုးဟာ အစာအိမ်ကင်ဆာအဖြစ်အများဆုံး အကြောင်းရင်းဖြစ်ပါတယ်။ ဗိုက်အောင့်၊ ရင်ပူတာမျိုးရှိရင် ဆရာဝန်နဲ့ စစ်ဆေးကုသပါ။ ပိုးရှိရင် ပိုးသတ်ဆေး (antibiotics) သောက်ကုသဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။
2. **အငန်ဓာတ် လျှော့စားပါ:**
အလွန်ငန်တဲ့အစားအစာတွေ (ငါးပိ၊ ငါးခြောက်၊ ပုဇွန်ခြောက်၊ ဆားစိမ်အသားများ၊ ပြုပြင်ထားသောအစားအစာများ) ကို လျှော့စားပါ။ ဟင်းချက်ရာတွင် ဆားနည်းနည်းသာ ထည့်ပါ။
3. **အသီးအရွက်နှင့် သစ်သီးများ များများစားပါ:**
ဗီတာမင်နဲ့ သတ္တုဓာတ်ကြွယ်ဝတဲ့ လတ်ဆတ်သော အသီးအနှံနဲ့ ဟင်းသီးဟင်းရွက်တွေ (ဥပမာ - ပန်းဂေါ်ဖီစိမ်း၊ မုန်လာဥနီ၊ ခရမ်းချဉ်သီး၊ ဟင်းနုနွယ်၊ သံပုရာသီး) ကို နေ့စဉ်စားသုံးပေးပါ။ ဒါတွေမှာ ကင်ဆာကိုတိုက်ဖျက်နိုင်တဲ့ ဓာတ်တိုးဆန့်ကျင်ပစ္စည်းတွေ ပါဝင်ပါတယ်။
4. **အချဉ်ဓာတ်များသော အသီးများ သင့်တင့်မျှတစွာစားပါ:**
ခရမ်းချဉ်သီး၊ သံပုရာသီး၊ လိမ္မော်သီးစတာတွေမှာ ဗီတာမင် C နဲ့ အခြားဓာတ်တိုးဆန့်ကျင်ပစ္စည်းတွေ ပါဝင်ပါတယ်။
5. **ဆေးလိပ်၊ ကွမ်း၊ အရက်ဖြတ်ပါ:**
ဆေးလိပ်သောက်ခြင်း၊ ကွမ်းစားခြင်းနဲ့ အရက်အလွန်အကျွံသောက်ခြင်းတို့ဟာ အစာအိမ်ကင်ဆာ ဖြစ်နိုင်ခြေကို သိသိသာသာ မြင့်တက်စေပါတယ်။ လုံးဝရှောင်ကြဉ်ပါ (သို့) ဖြတ်ပါ။
6. **ကျန်းမာရေးနှင့် ညီညွတ်သော ကိုယ်အလေးချိန်ကို ထိန်းသိမ်းပါ:**
ဝလွန်းခြင်း (အထူးသဖြင့် ဗိုက်ပူခြင်း) ဟာ အစာအိမ်အပါအဝင် ကင်ဆာအမျိုးမျိုး ဖြစ်နိုင်ခြေကို မြင့်စေပါတယ်။ ပုံမှန်လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်ပြီး ကျန်းမာရေးနဲ့ညီအောင် စားသောက်ပါ။
7. **အသားကင်/မီးကင် လျှော့စားပါ:**
မီးကင်ထားသော အသားများ (အထူးသဖြင့် မီးခိုးမှာနေသော အသားများ) တွင် ကင်ဆာဖြစ်စေနိုင်သော ဓာတုပစ္စည်းများ ဖြစ်ပေါ်နိုင်ပါတယ်။
8. **မိသားစုရာဇဝင် သိရှိပါ:**
မိသားစုထဲမှာ အစာအိမ်ကင်ဆာ (သို့) အခြားကင်ဆာရာဇဝင်ရှိရင် ဆရာဝန်ကို ပြောပြပါ။ ပုံမှန်စစ်ဆေးမှု လိုအပ်နိုင်ပါတယ်။
9. **အစာအိမ် နာတာရှည်ရောဂါများ ကုသမှုခံယူပါ:**
အစာအိမ်အနာနဲ့ နာတာရှည် အစာအိမ်ရောင်ရမ်းခြင်း (chronic gastritis) ရှိရင် သေချာကုသပါ။
**လူငယ်တွေမှာ အစာအိမ်ကင်ဆာ ပိုအဖြစ်များလာရတဲ့ အကြောင်းရင်းများ:**
အရင်ကဆို အစာအိမ်ကင်ဆာဟာ အသက် ၅၀ ကျော်၊ ၆၀ နှင့်အထက် လူကြီးတွေမှာ အဖြစ်များပါတယ်။ ဒါပေမယ့် နောက်ပိုင်းနှစ်တွေမှာ အသက် ၄၀ အောက် လူငယ်တွေမှာပါ ဖြစ်ပွားနှုန်း တိုးလာနေပါတယ်။ အဓိက အကြောင်းရင်းတွေကတော့ -
1. **အစားအသောက် ပုံစံပြောင်းလဲလာခြင်း:**
* **အငန်နှင့် ပြုပြင်ထားသော အစားအစာများ ပိုစားလာခြင်း:** လူငယ်တွေဟာ အသင့်စား၊ အပြင်စာ (Fast Food), ပြုပြင်ထားသောအစားအစာ (Processed Food), ဆိုဒါအချိုရည်၊ အငန်ဓာတ်များတဲ့ မုန့်ပဲသရေစာတွေကို ပိုစားသုံးလာကြပါတယ်။ ဒါတွေဟာ အစာအိမ်အတွက် မကောင်းပါဘူး။
* **အသီးအရွက်နှင့် အမျှင်ဓာတ် စားသုံးမှု နည်းလာခြင်း:** လတ်ဆတ်တဲ့ သစ်သီးနဲ့ ဟင်းသီးဟင်းရွက်တွေ စားသုံးမှုနည်းပြီး အမျှင်ဓာတ်လျော့နည်းလာတာကြောင့် အစာအိမ်ကင်ဆာ ဖြစ်နိုင်ခြေ မြင့်တက်စေပါတယ်။
2. **H. pylori ပိုး ကုသမှု ခက်ခဲလာခြင်း (ပိုးက ဆေးယဉ်ပါးလာခြင်း):**
နှစ်တွေကြာလာတာနဲ့အမျှ H. pylori ပိုးတွေဟာ ပိုးသတ်ဆေးတွေကို ခံနိုင်ရည်ရှိလာကြပါတယ် (Antibiotic Resistance)။ ဒါကြောင့် လူငယ်တွေမှာ ပိုးရှိနေရင်တောင် ရိုးရိုးပိုးသတ်ဆေးတွေနဲ့ ကုသရခက်ခဲလာပြီး ပိုးက ဆက်ရှိနေတတ်ပါတယ်။ ဒီပိုးဟာ အချိန်ကြာလာတဲ့အခါ အစာအိမ်ကင်ဆာကို ဦးတည်စေနိုင်ပါတယ်။
3. **ဆေးလိပ်၊ အရက် သောက်သုံးမှု:**
လူငယ်တွေကြားမှာ ဆေးလိပ်သောက်ခြင်း၊ အရက်သောက်ခြင်းဟာ ပိုမိုတွေ့ရလာပါတယ်။ ဒီအလေ့အထတွေဟာ အစာအိမ်နံရံကို ထိခိုက်စေပြီး ကင်ဆာဖြစ်စေနိုင်တဲ့ အန္တရာယ်တွေကို ပိုများစေပါတယ်။
4. **ဝလွန်းခြင်း (အထူးသဖြင့် ဗိုက်ပူခြင်း):**
လူငယ်တွေမှာ အဝလွန်ခြင်းနှုန်း တိုးလာနေပါတယ်။ ဝလွန်းခြင်း၊ အထူးသဖြင့် ဗိုက်တွင်းအဆီများခြင်း (Visceral Fat) ဟာ နာတာရှည် ရောင်ရမ်းမှုကို ဖြစ်စေပြီး အစာအိမ်အပါအဝင် ကင်ဆာအမျိုးမျိုး ဖြစ်နိုင်ခြေကို မြင့်တက်စေပါတယ်။
5. **စိတ်ဖိစီးမှု များလာခြင်း:**
လူငယ်ဘဝရဲ့ လူမှုရေး၊ စီးပွားရေး၊ ပညာရေး ဖိစီးမှုတွေဟာ များပြားလာပါတယ်။ နာတာရှည် စိတ်ဖိစီးမှုဟာ ကိုယ်ခံအားစနစ်ကို အားနည်းစေပြီး ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ ရောင်ရမ်းမှုတုံ့ပြန်နိုင်စွမ်းကို ထိခိုက်စေတာကြောင့် ကင်ဆာဖြစ်နိုင်ခြေကို အားပေးနိုင်ပါတယ်။
6. **အစောပိုင်း လက္ခဏာတွေကို လျစ်လျူရှုမိခြင်း (သို့) မှားယွင်းအမှတ်မှိခြင်း:**
လူငယ်တွေဟာ ဗိုက်အောင့်တာ၊ အစာမကြေတာ၊ ရင်ပူတာမျိုးကို အစာအိမ်ရောဂါ သာမန်လောက်ပဲ ထင်ပြီး ပေါ့ပေါ့ဆဆ နေတတ်ကြပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ဆရာဝန်တွေကလည်း လူငယ်တွေမှာ အစာအိမ်ကင်ဆာ ဖြစ်နိုင်ခြေနည်းတယ်လို့ ထင်တတ်ကြပါတယ်။ ဒီလိုလျစ်လျူရှုမှုတွေကြောင့် ရောဂါကို စောစောစီးစီး မသိနိုင်ဘဲ နောက်ကျမှ ရောက်လာတတ်ပါတယ်။
7. **ပတ်ဝန်းကျင် ညစ်ညမ်းမှုနှင့် အခြားအကြောင်းရင်းများ:**
လေထုညစ်ညမ်းမှု၊ ရေထုညစ်ညမ်းမှုတွေနဲ့ ထိတွေ့မှုများလာခြင်းကလည်း ကင်ဆာဖြစ်နိုင်ခြေကို တစ်နည်းနည်းနဲ့ မြင့်တက်စေနိုင်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် မျိုးရိုးဗီဇဆိုင်ရာ အကြောင်းရင်းတွေလည်း ပါဝင်နိုင်ပါတယ်။
**သတိပြုရန်:**
* အစာအိမ်နာခြင်း၊ အစာမြိုချရခက်ခြင်း၊ ဗိုက်အလွန်အောင့်ခြင်း၊ အစာစားချင်စိတ်နည်းခြင်း၊ ကိုယ်အလေးချိန်အလိုလိုကျခြင်း၊ အန်ဖတ်တွင် သွေးပါခြင်း (သို့) ဝမ်းမည်းမည်းသွားခြင်း စတဲ့ လက္ခဏာတွေ ကြာရှည်စွာ ခံစားရရင် **ဆရာဝန်နဲ့ အမြန်ပြသပါ။**
Prof Thein Myint-GI 15.7.2025
* အထက်ပါ
**ကျန်းမာရေးကို ဂရုစိုက်ပြီး အန္တရာယ်ကင်းတဲ့ ဘဝပုံစံကို ရွေးချယ်ကြပါစို့။**
