21/12/2023
ရင်ကျပ်ထစေတဲ့အရာများ
ပန်းနာရင်ကျပ်အခံရှိတဲ့ ကလေးတွေမှာ ရင်ကျပ်ရောဂါထလာစေတဲ့ အကြောင်းတွေ အများကြီး ရှိပါတယ်။ အမြဲတမ်း လိုလို မိဘတွေပြောလေ့ရှိတာကတော့ "အချိုတွေစားပြီး ရင်ကျပ်ထတယ်" "ကျောင်းမှာ မွေးနေ့ကိတ်စားပြီး ရင်ကျပ်ထတယ်" စတဲ့အချက်တွေပါပဲ။ ဒါတွေက တကယ်မှန်ရဲ့လား။ ဘယ်အချက်အလက်တွေက သိပ္ပံနည်းကျ ရင်ကျပ် တကယ် ထစေသလဲဆိုတာ ရင်ကျပ်ဝေဒနာရှင် မိဘတွေရော၊ ကလေးတွေရော၊ ကုသပေးတဲ့ ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းတွေပါ သိနားလည်ထားဖို့ လိုပါတယ်။ ဒါမှသာ ရင်ကျပ်ထတာကို ကာကွယ်နိုင်မှာပါ။
၁။ ဆေးလိပ်မီးခိုးနှင့် အခြားအခိုးအငွေ့များ
သေချာတဲ့ ရင်ကျပ်ထစေတဲ့ အကြောင်းပါ။ ရင်ကျပ်ဝေဒနာရှင်ရှိတဲ့ အိမ်မှာ၊ ကားထဲမှာ ဘယ်သူမှ ဆေးလိပ် မသောက်သင့်ပါဘူး။
အဲဒီလိုပဲ ထင်းမီးဖို၊ ရေနံဆီမီးဖို၊ မီးသွေးမီးဖိုစတဲ့ မီးဖိုတွေကထွက်တဲ့ အခိုးအငွေ့ တွေကလည်း ရင်ကျပ်ထစေပါတယ်။
ခြင်ဆေးခွေထွန်းရာက ထွက်တဲ့ အငွေ့ဟာလည်း ရင်ကျပ်ထစေနိုင်ပါတယ်။
၂။ အနံ့ပြင်းသော အရာများနှင့် လေထုညစ်ညမ်းမှု
အနံထွက်တဲ့ အမွှေးတိုင်တွေ၊ ပိုးမွှားသန့်စင်ရေးဖျန်းဆေးတွေ၊ လေသန့်ဖို့သုံးတဲ့ ဖျန်းဆေးတွေကလည်း ရင်ကျပ်ကိုထစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့်ဒါတွေကို သုံးတဲ့အခါ အနံ့မထွက်တဲ့ အမျိုးအစားကို သုံးသင့်ပါတယ်။
"ညှော်နံ့တာကို ရင်ကျပ်မှာပေါ့" ဆိုတာ မှန်ပါတယ်။ ဉပမာ - ငြုပ်သီးကြော်တာ၊ ကြက်သွန်ဆီသတ်တာ စတဲ့ အနံ့ပြင်းတဲ့ ညှော်နံ့တွေက ရင်ကျပ်ထစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် အိမ်တွင်းမှာ အနံ့သက်သာအေါင် မီးဖိုခန်း ပြူတင်းပေါက်ဖွင့်ထါး တာ၊ လေစုတ်ပန်ကာသုံးတာတွေက အကျိုးရှိပါတယ်။
အိမ်သုတ်ဆေးနံ့ကလည်း ရင်ကျပ်ထစေပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဆေးသုတ်ပြီးခါစ အနံ့မပျောက်သေးတဲ့ နေအိမ် တိုက်ခန်း စတာတွေမှာ နေဖို့ မသင့်တော်ပါဘူး။
လေထုညစ်ညမ်းမှု (ဉပမာ - ကားမီးခိုးငွေ့) စတာတွေကလည်း ရင်ကျပ်ထစေပါတယ်။ ဒါကြောင့် တချို့လမ်းမကြီးနံဘေးမှာ နေရတဲ့လူတွေမှာ ရင်ကျပ်ပိုထကြပါတယ်။ အဲဒီလိုပဲ အညာမှာ လှည်းလမ်းကြီးတလျှောက် ဖုန်လုံးကြီးတွေ တလိမ့်လိမ့်တက်ရင်လည်း ရင်ကျပ်ကို ထစေပါလိမ့်မယ်။
၃။ တုပ်ကွေးနှင့် နှာစေးချောင်းဆိုး
မိုးရာသီ၊ ဆောင်းရာသီမှာ အဖြစ်များတဲ့ နှာစေးချောင်းဆိုး၊ တုပ်ကွေးရောဂါတွေက ရင်ကျပ်ထစေပါတယ်။ ဒါကတော့ ကျောင်းနေအရွယ်ကလေးငယ်တွေမှာ ရင်ကျပ်ထစေတဲ့ အဓိကအကြောင်း ဖြစ်ပါတယ်။ ကျောင်းမှာ တစ်ယောက်ယောက် နှာစေးချောင်းဆိုး၊ ရာသီတုပ်ကွေးစတာတွေ ကူးပြီးရင် ရင်ကျပ်အခံရှိတဲ့ကလေးက ရင်ကျပ်ထလာပါတော့တယ်။ ကျောင်းတက်တဲ့ကလေးကတဆင့် အိမ်က ကလေးအငယ်ကို ကူးရင် လည်း အငယ်မှာရင်ကျပ်ထလါနိုင်ပါတယ်
ဒါကြောင့် ရင်ကျပ်အခံရှိတဲ့လူနာ ( ကလေး လူကြီး ) တွေက နှာစေးချောင်းဆိုးဖြစ်နေတဲ့ သူတွေနဲ့ ခပ်ဝေးဝေး နေသင့်ပါတယ်။ လက် မကြာခဏ ဆေးတာ၊ လက်သန့်ဆေးရည် သုံးတာတွေ ပြုလုပ်ရပါတယ်။
တစ်အိမ်သားလုံး ရာသီတုပ်ကွေး ကာကွယ်ဆေး နှစ်စဉ် မှန်မှန် ထိုးသင့်ပါတယ်။
၄။ ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှ
ရင်ကျပ်အခံရှိတဲ့ကလေးတွေက ပြေးလွှား ကစားလိုက်ရင် ရင်ကျပ်ထလာတတ်ပါ တယ်။ ချောင်းဆိုးလါတါ |ရွှီရွှီမြည်လာတာ၊ မောလာတာ ဖြစ်တတ်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ရင်ကျပ်အခံရှိတဲ့ ကလေးတွေကိုလည်း အခြားကလေးများနည်းတူ ကိုယ်လက်လှုပ်ရှား အားကစား လုပ်နိုင်စေသင့်ပါတယ်။ ပြိုင်ပွဲဝင်နိုင်တဲ့အဆင့်အထိ လုပ်ပေးလို့ ရပါတယ်။
ဒါကတော့ လိုအပ်တဲ့ ကလေးတွေမှာ ရင်ကျပ်ထိန်းဆေး (ရှူဆေး၊ သောက်ဆေး) တွေ ပုံမှန် ပေးထားတာပါပဲ။ နောက်တစ်ခုကတော့ ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှု မလုပ်ခင် ၁၅ မိနစ် အလိုမှာ ရင်ကျပ်ကုဆေး ရှူဆေး (ဉပမာ - Salbutamol) ရှူဆေး ပေးထားပြီးမှ သွားကစား ခိုင်းလို့ ရပါတယ်။ ဒါဆိုရင် တခြားကလေးတွေနဲ့ အပြိုင် ကစားလို့ ရပါပြီ။
နောက်ပြီး အသုံးဝင်တာကတော့ ဘယ်အားကစားမဆို လုံလောက်တဲ့ သွေးပူ လေ့ကျင့်ခန်း လုပ်ခြင်းနဲ့ တဖြည်းဖြည်း အရှိန်လျှော့ချခြင်း (Cool down) တို့ လုပ်ဖို့ပါပဲ။
၅။ ရာသီဉတု
အေးမြတဲ့ရာသီက ရင်ကျပ်ထစေပါတယ်။ ဒါကြောင့် အအေးဒဏ်ကို ကာကွယ်ဖို့ နွေးနွေးထွေးထွေး ဝတ်ဖို့ လိုပါတယ်။ အအေးထဲ ထွက်ရမယ်ဆိုရင် ပါးစပ်၊ နှာခေါင်း စတဲ့နေရာတွေကို ကာကွယ်ပေးနိုင်တဲ့ မာဖလာ၊ လည်စည်းလိုမျိုး ဝတ်ထားရပါမယ်။
ရာသီဉတု ရုတ်တရက်ပြောင်းဖို့ရှိတာ၊ မုန်တိုင်းကျရောက်နိုင်တာ စတာတွေကို ကြိုတင်သတင်းရရှိထားဖို့ လိုပါတယ်။ ရင်ကျပ်ထစေနိုင်ပါတယ်။
၆။ စိတ်လှုပ်ရှားမှု
အားရပါးရ ရယ်တာ၊ အော်တာ၊ ငိုတာတွေကလည်း ချောင်းဆိုးရင်ကျပ်ကို ထစေနိုင် ပါတယ်။ စိတ်ပူပန်တတ်တာ (ဉပမာ - စာမေးပွဲဖြေရမှာ၊ အင်တာဗျူးသွားရမှာ) စတာတွေ ကလည်း ရင်ကျပ်ထစေတဲ့ အကြောင်းများပါ။ တတ်နိုင်သလောက် စိတ်အေးအေး ထားနိုင်ဖို့ ကြိုးစားပေးရမှာပါ။
၇။ ပိုးဟပ်
မီးဖိုချောင်မှာ ပိုးဟပ်တွေ ရှိတာကလည်း ရင်ကျပ်ထစေပါတယ်။ ဒါကြောင့် မီးဖိုချောင် သန့်ရှင်းရေးကို ဂရုစိုက်ပါ။ စားပြီးပန်းကန်များကို မြန်မြန်ဆေးခြင်း၊ လုံခြုံစွာ ဖုံးအုပ်ထားခြင်း၊ အမှိုက် မကြာခဏ သွန်ပစ်ခြင်းတွေ လုပ်ရမှာပါ။ ပိုးဟပ်တွေ ရှိရင်လည်း ပိုးဟတ်ထေါင်ချောက်သုံးတာ ဖမ်းပြီးရှင်းပြစ်တာ စတာတွေလုပ်ရမှာပါ
၈။ ဖုန်၊ အမှုံ
အမွှေးပွစောင်၊ အမွှေးပွအရုပ်၊ ကော်ဇောစတာတွေထဲမှာ ရှိနေတဲ့ မှက် (Home dust mites) တွေက ရင်ကျပ်ထစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါတွေကို မကြာခဏသန့်ရှင်းရေးလုပ်တာ သို့မဟုတ်မသုံးပဲထားတာ လုပ် ရမှာပါ ။
ခန်းဆီးလိုက်ကာတွေကိုလည်း လျှော်လို့ ဖွတ်လို့ လွယ်တာတွေကိုပဲ သုံးသင့်ပါတယ်။ ခေါင်းအုံး၊ စောင်၊ ခွခေါင်းအုံး၊ အိမ်ယာခင်း စတာတွေရဲ့ အဖုံးတွေကိုလည်း အမွှေးပွမဟုတ်တဲ့ ပြောင်တွေပဲ သုံးဖို့ကောင်းပါတယ်။ မကြာခဏ လျှော်ပေးသင့်ပါတယ်။
ရေငွေ့လွှတ်စက် (Humidifier) တွေလည်း မသုံးသင့်ပါဘူး။
ရာသီဉတုနဲ့ ကိုက်ညီတဲ့ လေအေးစက်၊ ပန်ကာ စတာတွေ သုံးလို့ရပါတယ်။ သိပ်မအေးလွန်းအောင်တော့ ဂရုစိုက် ရမှာပါ။
၉။ တိရစ္ဆာန်များ
အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်တွေရဲ့ အနံ့အသက်၊ အမွှေးအမျှင်၊ မစင်၊ သူတို့ကိုယ်မှာကပ်ငြိနေတဲ့ အင်းဆက်ပိုးမွှားတွေကလည်း ရင်ကျပ်ထစေပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဖြစ်နိုင်ရင် အိမ်ထဲမှာ မထားသင့်ပါဘူး။ မဖြစ်နိုင်လို့ အိမ်ထဲမှာ ထားတယ်ဆိုရင်လည်း အိပ်ခန်း၊ အိပ်ယာ၊ ဆက်တီထိုင်ခုံ စတာတွေပေါ်မတက်စေ သင့်ပါဘူး။
အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်ရှိတဲ့ အိမ်တွေကို သွားလည်ရင်လည်း ရင်ကျပ်ထတတ်ပါတယ်။ တိရစ္ဆာန်တွေရှိတဲ့နေရာ (တခြားအိမ်၊ တိရစ္ဆာန်ရုံ ) စတာတွေကို သွားတယ်ဆိုရင် ရင်ကျပ်ကုဆေး (ရှူဆေး) တွေ အဆင်သင့် ဆောင်သွားဖို့ လိုပါတယ်။
တိရစ္ဆာန် အမွှေးအမျှင်နဲ့ လုပ်ထားတဲ့ ခေါင်းအုံး၊ ခွခေါင်းအုံး၊ အသုံးအဆောင်တွေ (ဉပမာ - ငှက်မွှေးနဲ့လုပ်တာ) စတာတွေကို ရှောင်ရပါမယ်။
၁၀။ အစားအသောက်
တကယ်တော့ အစားအသောက်တွေက ပန်းနာရင်ကျပ်ကို ထစေတဲ့ အဓိက အကြောင်းအရာတွေ မဟုတ်ပါဘူး။ အစားအစာကြောင့် ပန်းနာရင်ကျပ်ခဲပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ပန်းနာရင်ကျပ်ဟာ Allergy (သွေးမတည့်ခြင်း) တစ်မျိုးဖြစ်တဲ့အတွက် တချို့အစားအသောက် တွေကြောင့်လည်း ရင်ကျပ်ထစေနိုင်ပါတယ်။
မိမိ ဘယ်အစားအစာကို စားရင် ရင်ကျပ်ထတတ်တယ်ဆိုတာ မှတ်ထားဖို့ လိုပါတယ်။ အဲ့ဒါကို ရှောင်ရှားဖို့ လိုပါတယ်။ တတ်နိုင်ရင်လည်း အစားအသောက်၊ အနံ့အသက် ဘာမတည့်သလဲဆိုတာ သွေးစစ်ဆေး စမ်းသပ်လို့ ရပါတယ် ကုန်ကျစရိတ်တော့ များပါတယ်။
မတည့်တတ်တာကတော့ ၂ မျိုးရှိပါတယ်။
(၁) ပရိုတင်း (အသားဓာတ်) များတဲ့ အစားအစာများ၊
(၂) အစားအစာတွင် အသုံးပြုသော ဓာတုပစ္စည်းများတို့ ဖြစ်ပါတယ်။
ပရိုတင်း (အသားဓာတ်) များတဲ့ အစားအစာတွေကတော့ အသါး ဉ၊ နို့၊ ငါး နှင့် ရေထွက်ပစ္စည်း စတာတွေပါ။ အသီးအနှံတွေထဲက မြေပဲ၊ ပဲပိစပ်၊ အစေ့အဆံတချို့ကိုလည်း မတည့်တာ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ အစားအသောက်ကို တာရှည်ခံအောင်၊ အရောင်ကောင်းအောင် ပြင်ဆင်ထား ခဲ့ရင်လည်း ပါဝင်တဲ့ ဓာတုပစ္စည်းတွေကို မတည့်တာကြောင့် ရင်ကျပ်ထတတ်ပါတယ်။ အဲဒီပြင်ဆင်ထားတဲ့ အထဲမှာ - အချိုရည်တွေ၊ သနပ်တွေ၊ အသားခြောက်၊ အသီးအနှံခြောက်၊ သကြားလုံး၊ ဝိုင်နဲ့ ဘီယာစတာတွေ ပါပါတယ်။ ဒါကြောင့် အစားအသောက် တွေကို တာရှည်ခံအောင်လုပ်တဲ့ ဓာတုပစ္စည်း၊ အရောင်လှအောင်လုပ်တဲ့ ဆိုးဆေးတွေကြောင့်လည်း ရင်ကျပ်ထတာ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
ဒီလောက်ဆိုရင်တော့ ရင်ကျပ်အခံရှိတဲ့ လူနာ (ကလေး၊ လူကြီး) တွေမှာ ဘယ်အချက် အလက်တွေကို ရင်ကျပ်ထစေသလဲဆိုတာ သိလောက်ပါပြီ။ ရင်ကျပ်ထိန်းဆေး (အဓိကက ရှူဆေး) နဲ့ သောက်ဆေးတွေကို မှန်မှန်သုံးစွဲထားခြင်းဖြင့် ရင်ကျပ်အခံရှိပေမဲ့ သာမာန်လူလို နေနိုင်အောင်၊ ရင်ကျပ်မထအောင် ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ပါတယ်။ ရင်ကျပ်ထစေတဲ့ အကြောင်း အရာတွေကိုပါ ရှောင်ရှားနိုင်ရင်တော့ ပိုကောင်းပါတယ်။ ရင်ကျပ်ထခြင်းဘေးမှ ကင်းဝေးကြ ပါစေ။
Credit Prof.Saw Win
