
22/08/2024
https://www.facebook.com/share/p/UmLAS5mgzkTtURo2/?mibextid=WC7FNe
တိကျမှန်ကန်မှုရှိသော ဓာတ်ခွဲစစ်ဆေးချက်ရလဒ်အဖြေရရှိရေးအတွက် လူနာ၏ ပူးပေါင်းပါဝင်ဆောင်ရွက်မှုနှင့် ပတ်သက်၍ သိကောင်းစရာများ _အပိုင်း (၁)
==============
ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ ရောဂါရှာဖွေစစ်ဆေးခြင်းလုပ်ငန်းများကို ဆောင်ရွက်ရာတွင် အရည်အသွေးပြည့်မီပြီး တိကျမှန်ကန်သော ဓာတ်ခွဲစမ်းသပ်စစ်ဆေးမှုရလဒ်အဖြေရရှိရန်အတွက် ဓာတ်ခွဲခန်း၏ အရည်အသွေးစနစ်အကောင်အထည်ဖော်လိုက်နာဆောင်ရွက်မှု၊ ဓာတ်ခွဲပညာရှင်တို့၏ နည်းပညာကျွမ်းကျင်မှုတို့သည် အရေးပါလှသည့် အခန်းကဏ္ဍအနေဖြင့် တည်ရှိပါသည်။ ထို့အတူပင် အခြားတစ်ဘက်၌လည်း ဓာတ်ခွဲစစ်ဆေးမှုကို ခံယူမည့်သူ (လူနာ)၏ ပူးပေါင်းပါဝင်ဆောင်ရွက်မှုသည်လည်း အရေးပါလှပါသည်။
ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ ဓာတ်ခွဲစစ်ဆေးစမ်းသပ်ခြင်းဆိုသည်မှာ မိမိခန္ဓာကိုယ်မှရရှိလာသော ဓာတ်ခွဲနမူနာများ (သွေး၊ ဆီး၊ ဝမ်း၊ သလိပ်နှင့် ခန္ဓာကိုယ်မှ ထွက်ရှိသောအရည်များ) ကို အသုံးပြု၍ မိမိ၏ ကျန်းမာရေးအခြေအနေများကို ဓာတ်ခွဲခန်း၌ စက်ပစ္စည်းကိရယာများကို အသုံးပြု၍ ဓာတ်ခွဲစစ်ဆေးစမ်းသပ်ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ထိုကဲ့သို့ ဓာတ်ခွဲစမ်းသပ်စစ်ဆေးရာမှ ရရှိလာသော ဓာတ်ခွဲစမ်းသပ်စစ်ဆေးမှုရလဒ်အဖြေများကို ခြယ်လှယ်လွှမ်းမိုးထားသော အကြောင်းအရာများစွာ ရှိပါသည်။ ဤဆောင်းပါး၌ လူနာအနေဖြင့် ဓာတ်ခွဲစမ်းသပ်စစ်ဆေးမှုမခံယူမီ မိမိအနေဖြင့် ကြိုတင်သိရှိထားသင့်သော ဆောင်ရန်၊ ရှောင်ရန်များကို တင်ပြချင်ပါသည်။
ဓာတ်ခွဲစမ်းသပ်စစ်ဆေးမှုရလဒ်အဖြေများကို ခြယ်လှယ်လွှမ်းမိုးနေသော အကြောင်းအရာများ၊ အချက်အလက်များ
1️⃣Fasting (Fasting Glucose, Fasting Lipid profile)
အချို့ဓာတ်ခွဲမှုများသည် "Fasting" ဟုခေါ်သော နံနက်စာမစားမီ ပြုလုပ်ကြရပါသည်။ Fasting သည် အမျိုးမျိုးရှိပါသည်။ Fasting လုပ်ရမည့် အချိန်ကို တွက်ချက်ပုံမှာ ရှေ့တစ်ရက်နောက်ဆုံးညစာစားပြီးသည့်အချိန်မှ စတင်၍ ဓာတ်ခွဲစမ်းသပ်စစ်ဆေးမှုခံယူမည့်နေ့ ၏ မနက်စာမစားမီအချိန်ထိ မည်သည့်အစားအစာမျှ မစားဘဲနေသည့် အချိန်အတိုင်းအတာကာလကို တွက်ချက်ယူခြင်းဖြစ်ပါသည်။ Fasting လုပ်ရမည့်အချိန်အနေဖြင့် (၈) နာရီ၊ (၁၀) နာရီ၊ (၁၂) နာရီ စသဖြင့် ကြာတတ်ပါသည်။ ဥပမာ - သွေးထဲတွင် အချိုဓာတ်ဂလူးကို့စ်ဓာတ် (Glucose) စစ်ဆေးခြင်း၊ သွေးထဲရှိ အဆီဓာတ်အမျိုးမျိုး (Lipid profile) ကို စစ်ဆေးခြင်းတို့ ဖြစ်ပါသည်။ ဤသို့ အနည်းဆုံးသတ်မှတ်ထားသော "Fasting" အချိန်ကာလမပြည့်မီ၊ မကိုက်ညီလျှင် သင်၏ ဓာတ်ခွဲအဖြေများ တိကျမှန်ကန်မှုရှိနိုင်မည် မဟုတ်ပါ။
ထို့ကြောင့် "Fasting" အချိန်ပြည့်အောင် စောင့်ပါ။
2️⃣ အချို့ ဓာတ်ခွဲစမ်းသပ်မှုများသည် အစားအစာ (အထူးသဖြင့် အဆီများသောအစားအစာ၊ အချိုလွန်ကဲသော အစားအစာ)စားသောက်ထားပြီး (၄) နာရီမှ (၆) နာရီအတွင်း ပြုလုပ်၍ မရပါ။ ဥပမာ - Liver function test ဟုခေါ်သော အသည်းကောင်းမကောင်း၊ အလုပ်ကောင်းကောင်း လုပ်မလုပ် သိနိုင်သော ဓာတ်ခွဲစမ်းသပ်စစ်ဆေးခြင်း၊ Alkaline phosphatase, AST, ALT, PT, Bilirubin, Albumin အစရှိသည်။ ထို့ကြောင့် သင့်အနေဖြင့် မည်သည့်ဓာတ်ခွဲစမ်းသပ်စစ်ဆေးမှုကို ခံယူမှာလဲ ပြောပြပါ။ သတ်မှတ်ကန့်သတ်ချိန်ကို သိရှိနိုင်ရန် မေးမြန်းပါ။ သတ်မှတ်ချိန်ပြည့်အောင် စောင့်ဆိုင်းပါ။
3️⃣အဆီအဆိမ့်များသော အစားအစာများကို လွန်ကဲစွာ စားထားခြင်း
အချို့ဓာတ်ခွဲစစ်ဆေးမှုများတွင် အဆီများသော အစားအစာများကို လွန်ခဲ့သော ရက်အနည်းငယ်အတွင်းက စားထားမိလျှင် ဓာတ်ခွဲအဖြေရလဒ်များ ပြောင်းလဲသွားတတ်ပါသည်။ ဥပမာ - အသည်းရောဂါအတွက် Alkaline phosphatase စမ်းသပ်ခြင်း၊ အဆီအမျိုးမျိုး စမ်းသပ်ခြင်း။
ဤအချက်ကိုလည်း အသည်းကောင်းမကောင်း ဓာတ်ခွဲစစ်ဆေးသောအခါ သတိထားရန် လိုအပ်ပါသည်။
4️⃣24 hr Urine examination - (၂၄) နာရီအတွင်း သွားထားခဲ့သော ဆီးကိုစစ်ဆေးခြင်း
အချို့ဓာတ်ခွဲမှုများသည် (အထူးသဖြင့် ဆီးစစ်ခြင်း) (၂၄) နာရီ စုဆောင်းထားသော/ (၂၄) နာရီအတွင်း စုစုပေါင်းသွားထားသော ဆီးပမာဏတိကျမှုအပေါ် မူတည်တွက်ချက်ရသည်။
ဤ (၂၄) နာရီဆီးကို စစ်ဆေးခြင်းမှာ သင်၏ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုမရှိလျှင် မည်သို့မျှ တိကျသော အဖြေထွက်မည် မဟုတ်ပေ။ ဆေးရုံ၌ ဖြစ်စေ၊ ပြင်ပလူနာဌာန၌ ဖြစ်စေ၊ အိမ်၌ ဖြစ်စေ ဤ (၂၄) နာရီဆီးကို စမ်းသပ်စစ်ဆေးခြင်း အဖြေမှန်ကန်ရေးအတွက် ဓာတ်ခွဲခန်းမှ ညွှန်ကြားချက်ကို နားလည်သဘောပေါက်သည်အထိ မေးမြန်းရန်နှင့် ၎င်းညွှန်ကြားချက်အတိုင်း လိုက်နာလုပ်ဆောင်ရန် အထူးအရေးကြီးပါသည်။ ဥပမာ - အချို့သော အသည်းရောဂါ၊ ကျောက်ကပ်ရောဂါ၊ Endocrine ရောဂါ စသည်တို့ကို စမ်းသပ်စစ်ဆေးခြင်း။
5️⃣အရက်သောက်ထားခြင်း
သည်းခြေရောဂါ၊ အသည်းရောဂါ၊ သွေးခဲခြင်း သွေးကျဲခြင်းနှင့်ပတ်သက်သောရောဂါအတွက် ဓာတ်ခွဲစမ်းသပ်စစ်ဆေးမှုအတော်များများသည် အရက်သောက်ထားပါက ဓာတ်ခွဲအဖြေများ မှန်ကန်တိကျမှုရှိမည် မဟုတ်ပေ။
6️⃣အမျိုးသမီးများ ကိုယ်ဝန်ရှိနေခြင်း၊ ကိုယ်ဝန်တားဆေးသောက်နေခြင်း/သောက်ထားခြင်း၊ ကိုယ်ဝန်တားဆေးထိုးထားခြင်း
ဤအခြေအနေများသည်လည်း အချို့ဓာတ်ခွဲစစ်ဆေးမှုရလဒ်များကို အပြောင်းအလဲဖြစ်စေပါသည်။ ဥပမာ - အသည်းရောဂါ၊ သွေးခဲခြင်း သွေးကျဲခြင်းနှင့်ပတ်သက်သောရောဂါများအတွက် စမ်းသပ်စစ်ဆေးခြင်း။
7️⃣အမျိုးသမီးများ ကိုယ်ဝန်နုစဉ်အချိန်၊ ကိုယ်ဝန်ရင့်စဉ်အချိန်နှင့် ရာသီဓမ္မတာပေါ်ချိန်များဖြစ်နေခြင်း
အချို့ဓာတ်ခွဲရလဒ်အဖြေများကို ပြောင်းလဲစေတတ်ပါသည်။ ဥပမာ - သွေးအားနည်းခြင်း၊ အသားဓာတ် စစ်ဆေးခြင်းနှင့် သည်းခြေရောဂါအတွက် စမ်းသပ်စစ်ဆေးခြင်း။
8️⃣အောက်ဖော်ပြပါဆေးများကို သောက်နေခြင်း (စွဲစွဲမြဲမြဲသောက်နေခြင်း၊ ပုံမှန်သောက်နေခြင်း)
o အချို့သော ဗီတာမင်ဆေးများ (Vit B Complex, Vit K, Vit A, Vit E, etc.)
o ကိုယ်ပူကျဆေး
o အအေးမိနှာစေးချောင်းဆိုးဆေးများ
o ပဋိဇီဝဆေးများ
o အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးများ
o သွေးကျဲဆေး၊ သွေးခဲဆေးများ၊
o ကိုယ်ဝန်တားဆေး
o ဟော်မုန်းပါသောဆေးများ
o အိပ်ဆေးများ၊ စိတ်ငြိမ်ဆးများ
o စိတ်ရောဂါကုဆေးများ (စိတ်ကြွ/စိတ်ကျ)
o မူးယစ်ဆေးများ
o ဆီးချိုထိန်းဆေးများ
o Cortisone, steroids
ဓာတ်ခွဲစမ်းသပ်စစ်ဆေးမှုရလဒ်များအပေါ်၌ သက်ရောက်မှုအနည်းနှင့်အများ ရှိပါသည်။ ထို့ကြောင့် ဓာတ်ခွဲစစ်ဆေးမှုတစ်ခုခုပြုလုပ်မည်ဆိုလျှင် မိမိသောက်လက်စဆေးများကို ဆရာဝန်နှင့် ပြောပြတိုင်ပင်ပါ။ ဓာတ်ခွဲခန်းတာဝန်ခံကိုလည်း သတင်းပေး၍ အကြံဉာဏ်ရယူပါ။
9️⃣Drip များ၊ Saline များ သွင်းခြင်း/ချိတ်ထားခြင်း
လတ်တလောအချိန်၌ Drip , Saline များ သွင်းခြင်း/ချိတ်ထားခြင်းသည် အချို့ ဓာတ်ခွဲရလဒ်အဖြေများကို ကွဲလွဲစေပါသည်။ ဥပမာ - သွေးတွင်း အသားဓာတ်၊ အချိုဓာတ်စစ်ဆေးခြင်းစသည်။
🔟ပုံမှန်ပြုလုပ်လေ့ပြုလုပ်ထမရှိသော ပြင်းထန်သော ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားအားကစားမှုများကို ပြုလုပ်ထားခြင်း
အချို့ ဓာတ်ခွဲရလဒ်အဖြေများကို ကွဲလွဲစေပါသည်။ အထူးသဖြင့် နှလုံးနှင့် အသည်းအခြေအနေကို စမ်းသပ်စစ်ဆေးခြင်း။
1️⃣1️⃣အိပ်ရေးဆက်တိုက်ပျက်ထားခြင်း၊ ခရီးရက်ရှည်သွားထားခြင်း
ဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်များ ကမောက်ကမ ဖြစ်နေနိုင်သည့်အတွက် အချို့ ဓာတ်ခွဲရလဒ်အဖြေများကို ကွဲလွဲစေပါသည်။
ထို့ကြောင့် ဓာတ်ခွဲခန်းအနေဖြင့် ဓာတ်ခွဲစမ်းသပ်စစ်ဆေးသည့်အမျိုးအစားအလိုက် လူနာ (သို့မဟုတ်) လူနာရှင်အား ဆောင်ရန်၊ ရှောင်ရန်အချက်အလက်များကို တိကျစွာ ရှင်းလင်းပြောကြားပေးရန် လိုအပ်ပါသည်။ ဓာတ်ခွဲစမ်းသပ်စစ်ဆေးမှုကို ခံယူမည့် လူနာအနေဖြင့်လည်း ဓာတ်ခွဲခန်းမှ ရှင်းလင်းပြောကြားလိုက်သော ညွှန်ကြားချက်များကို နားလည်သဘောပေါက်သည်အထိ မေးမြန်းရန်နှင့် ၎င်းညွှန်ကြားချက်အတိုင်း လိုက်နာရန် လိုအပ်ပါသည်။
အပိုင်း (၂) ဆက်လက်ဖော်ပြပါမည်။🎲
ခင်မင်လေးစားစွာဖြင့်
စုလှိုင်တင့် 🧿