13/06/2025
ကင်ဆာပင်လယ်ပြင် ပျော်ပျော်ကြီး လက်ပစ်ကူးကြပြီလား ?
We are swimming in the sea of Carcinogens ကမ္ဘာပေါ်မှာလည်း ကင်ဆာတွေအဖြစ်များလွန်းလို့ ကင်ဆာဖြစ်စေနိုင်သော အရာများကြား ကူးခတ်သွားနေကြသည်လို့ တင်စားပြီး ဖော်ပြထားပါသည် ၊ မန္တလေးမြို့ရှိ Z& T အစာအိမ်အူလမ်းကြောင်း အထူးကုဆေးခန်းမှာတော့ တစ်ပါတ်လျှင် ၁ယောက် ၂ယောက် တွေ့ရာမှ ယခုဆို ရက်ဆက်ဆိုသလိုပင် ၁ရက် ၂ရက်ခြား ၁ယောက်လောက်တွေ့နေရသည် ၊ ယခင်က အသက်ကြီးသူများတွင်သာ ပိုတွေ့ရသော်လည်း ယခုအခါ အစားအသောက် အနေအထိုင် ပြောင်းလဲလာမူ့များကြောင့် အသက် ၁၈ ၊ ၂၁ ၊ ၂၂ ၊ ၂၃ ၊ ၂၅ ၊ ၂၆ ၊၂၇ အရွယ်လူငယ်များ ကင်ဆာဖြစ်ခြင်းအား ၆လအတွင်းပင် တွေ့ရှိခဲ့ရပါသည် ။
ကင်ဆာလို့ သိလိုက်ရသည်နှင့် လူနာကိုယ်တိုင်ကတော့ပိုဆိုးသည် ၊ လူနာရှင်များရော နွေခေါင်ခေါင် မိုးကြိုးပစ်ခံလိုက်ရသလို ဖြစ်သွားကြပါသည် ၊ ကင်ဆာတွေ့လိုက်သည်နှင့်ပင် ကုသပေးရမယ့် ဆရာဝန်ဖက်မှာလည်း ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ရမယ့် စမ်းသပ်စစ်ဆေးမူ့တွေ ၊ ပြင်ဆင်ရမှာတွေ၊ ခွဲစိတ်ကုသရမှာတွေ၊ ခွဲစိတ်ဖြတ်တောက်ပြီးလို့ ဆက်လက်ပြီး ကင်ဆာဆေးသွင်းရမှာတွေ၊ မိမိလူနာ ကုသမူ့ကို ကိုယ်ကာယပိုင်းဆိုင်ရာ ခံနိုင်ရည်ရှိမူ့ ၊ စိတ်ဓာတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပြင်ဆင်ထားနိုင်မူ့ ၊ အရေးအကြီးဆုံး လည်းဖြစ်တဲ့ ငွေရေးကြေးရေးဆိုင်ရာ တတ်နိုင်မူ့ရှိပါ့မလားလို့ ဆင့်ကဲဆင့်ကဲ အစီအစဉ်များစွာ အတွေးများစွာ တန်းစီပြီး ဖြစ်လာရပါတော့တယ် ၊ လူနာကတော့ ပိုဆိုးတာပေါ့ ၊ ခံစားရမယ့် ကာယိကဝေဒနာ ၊ စေတသိကဝေဒနာ ၊ ကင်ဆာဖြစ်လို့ ငါတော့သေတော့မှာလား ၊ ငါချစ်ရတဲ့ မိသားစုဝင်တွေကို ခွဲရတော့မလား ၊ မသေခင်ဘယ်လောက်ထိခံစားရပါ့မလဲ ၊ အရင်လိုပြန်ကောင်းပါတော့မလား ၊ မိမိမှာရှိသော ငွေကြေးနှင့်ရော ကုသမူ့စရိတ်များ တတ်နိုင်ပါ့မလားလို့ လားပေါင်းများစွာဖြင့် စိတ်ပင်ပန်းနွမ်းနယ်ကြရပါတော့သည် ၊ ကာကွယ်ခြင်းသည် ကုသခြင်းထက်ပိုကောင်းပါသည် Prevention is Better than Cure ဆိုသလို ထိုကြောက်စရာကောင်းလှသောအစာအိမ်ကင်ဆာ၏ သဘောသဘာဝများကို ဆင်ခြင်ရှောင်ရှားနိုင်ကြရန် စေတနာ မေတ္တာရှေ့ထားပြီး မျှဝေပေးလိုက်ပါရစေ ။
🥩🥓🍔🍟🍕🌭🍗🥙🥘🍲🥗🍿🍷🍸🍺🍻
အစာအိမ်ကင်ဆာ
၁။ အစာအိမ်အတွင်းရှိနံရံတွင် နာတာရှည် အစာအိမ်ရောင်ခြင်း မှတဆင့် အနာဖြစ်၍ ထိုအနာမှပျောက်သွားပြီး မကြာခဏ ထပ်တစ်လဲလဲ အနာဖြစ်ပြန်ကာ ကင်ဆာဆဲလ်များ ပြောင်းလဲဝင်ရောက်ပြီး အစာအိမ်ကင်ဆာဖြစ်သွားခြင်း ဖြစ်ပါသည်။
၂ ။ ကင်ဆာဖြစ်စေသော အဓိကအကြောင်းများ ။
( က ) အစာအိမ်ပိုး Helicobactor Pylori ( H pylori ) ပိုးရှိခြင်း ၊ ၄င်းပိုးသည် အက်ဆစ်ကို ပုံမှန်ထက် များစွာထွက်ပြီး ထိုအက်ဆစ်များလောင်ကျွမ်းရာမှ အစာအိမ်နံရံများ မကြာခဏ ရောင်ရမ်းစေပြီး အနာများ ဖြစ်စေပါသည်၊ ထိုမှတဆင့် ကင်ဆာအဖြစ်ပြောင်းသွားစေပါသည် ၊ ထိုပိုးသည် မသန့်ရှင်းသော အစားအစာများ ယင်နားစာများ ဥပမာ - လက်လုပ်ချဉ် မုန်ညှင်းချဉ် ချဉ်ဖတ်တည်ထားသော အသီးအရွက်များ ၊ ဖုန်တက်သောအစားအစာများ၊ လမ်းဘေးမှ အသုတ်များ ၊မာလာဟင်း မာလာရှမ်းကော ၊ အကင်များ၊ချဥ်ပေါင်းများ၊ သင်္ဘောသီးထောင်း အစုံထောင်းများ ၊ ဝက်သားတုတ်ထိုးမှ အချဉ်ရေ ငရုပ်ဆီများ တွင် အများဆုံးရှိသည် ။
( ခ ) ဆားများများပါသော ငါးပိ ငါးခြောက် အစားအစာများ၊ သံဗူးများ ဝက်အူချောင်းများ ၊ ကြာရှည်ခံရန် ဓာတုဗေဒဆေးများဖြင့် စီမံထားသော အစားအစာများ ၊ လမ်းဘေးအကင်ဆိုင်များတွင် အသားနူးရန် စိမ်ရသည့် အနှစ်များအတွင်း၌ ပါသော ယမ်းစိမ်း ( Nitrosamine ) များ ၊ ထိုအကင်ဆိုင်များတွင် ကင်ရာ၌ တူးနေသော အကင်များ ထဲမှ မီးကျွမ်းပြီးမဲနေသော ကာဗွန်ပါသော ဓာတ်များ အစာအိမ်အတွင်းရောက်သွားလျင် အစာချေရည်များနှင့် ဓာတ်ပြုပြီး ကင်ဆာဖြစ်ပွားစေပါသည် ။
( ဂ ) အသားများများစားပြီး အသီးအရွက်လျှော့စားခြင်း ။
( ဃ ) ဆေးလိပ်သောက်ခြင်းသည် အရက်သောက်ခြင်းထက်ပိုဆိုးစေပါသည် ၊ ကွမ်းများများစားလျှင် ကွမ်းထဲမှထုံးပေါက်ပြီး အစာအိမ်နံရံပွန်းကာ အနာများဖြစ်တတ်ပါသည်။
( င ) မျိုးရိုးလိုက်ခြင်း
မိမိ၏ အဖိုးအဖွား အဖေအမေ တို့တွင် အစာအိမ်ကင်ဆာဖြစ်ခဲ့လျှင် မိမိမှလည်း ကင်ဆာဖြစ်နိုင်ချေများပါသည် ။
၃ ။ ရောဂါလက္ခဏာများ
( က ) ကင်ဆာအဆင့် အစောပိုင်းတွင်
- အစာမကြေခြင်း ၊ ရင်ပြည့်ရင်ကယ်ဖြစ်ခြင်း ၊ ပျို့ခြင်း ၊ အန်ခြင်း ၊ အစားအသောက်ပျက်ခြင်း ၊ ရင်ပူခြင်း ၊ ဗိုက်အောင့်ခြင်းတို့ ဖြစ်တတ်ပါသည် ။
( ခ ) ကင်ဆာအဆင့်လွန်လျှင်
ကင်ဆာအနာမှသွေးကြောပေါက်၍ သွေးယိုစိမ့်မူ့ကြောင့် ကော်ဖီအနှစ်ကဲ့သို့ မဲမဲအဖတ်များအန်ခြင်း ၊ ပိုဆိုးလာလျှင် သွေးအနီရောင်များပါအန်ခြင်း ၊ ကတ္တရာစေးကဲ့သို့ ဝမ်းမဲမဲပျစ်ပျစ် ၊ အလွန်အနံ့ဆိုးသော ဝမ်းမဲများသွားခြင်း ၊ ကိုယ်အလေးချိန်သိသိသာသာကျသွားခြင်း ၊ မကြာခဏ ဗိုက်အလွန်အောင့်ခြင်း ၊ ပိုဆိုးလာလျှင် ဝမ်းဗိုက်မှနေ၍ အလုံးအား စမ်းမိခြင်း ၊ရေဖျဉ်းစွဲခြင်း ၊ အစာနှင့်ရေအား ကောင်းစွာမမျိုနိုင်ခြင်း ၊ နောက်ဆုံးတွင် အဆင့်လွန်၍ အခြားနေရာများသို့ ပျံ့သွားကာ တစ်ကိုယ်လုံးအသားဝါခြင်း ( အသည်းသို့ပျံ့သွားခြင်း ) ခါးနာခြင်း ( ခါးရိုးဆစ်အရိုးသို့ ပျံ့သွားခြင်း ) ၊ အသက်ရူမဝခြင်း ( အဆုတ်သို့ပျံ့သွားခြင်း ) တို့ခံစားရပါမည်။
၄ ။ ရောဂါရှာဖွေခြင်း
အစာအိမ်မှန်ပြောင်းကြည့်ခြင်းသည် အကောင်းဆုံးသော ရောဂါ ရှာဖွေခြင်းဖြစ်ပါသည် ၊ ကင်ဆာအနာအား တိုက်ရိုက်ကြည့်ရူ့ တွေ့မြင်နိုင်ပြီး အသားစအဖြေယူကာ ကင်ဆာအဆင့်ကိုသော်၄င်း ခွဲစိတ်ပြီးလျှင် ကင်ဆာဆေးသွင်းခြင်း သို့မဟုတ် ဓာတ်ကင်ခြင်းတို့အား မည်သည့်ကုသခြင်းနှင့် သင့်တော်သည်ကို ရွေးချယ်ရာတွင်၄င်း များစွာအထောက်အကူဖြစ်ပါသည်။ ကင်ဆာသည်ဝမ်းဗိုက်အတွင်း မည်သည့်နေရာများသို့ ပျံ့နှံ့နေခြင်း နှင့် အကျိတ်များရှိ/ မရှိတို့အား သိနိုင်ရန် Ultrasound နှင့် CT scan ကွန်ပျူတာဓာတ်မှန်တို့ ရိုက်ရန်လိုပါသည်။
၅ ။ ကုသခြင်း
ကင်ဆာရောဂါအားကုသရာတွင် Multidisciplinary Team Approach ( Joint Care ) ဟုခေါ်သော သက်ဆိုင်ရာ ကုသမူ့ဌာနပေါင်းစုံတို့ ဆွေးနွေးတိုင်ပင် အဖြေရှာကုသခြင်းက အကောင်းဆုံးဖြစ်ပါသည် ၊ သို့သော် အဓိက အကျဆုံး ကုသနည်းမှာ ၄င်း အစာအိမ်ကင်ဆာနှင့် အကျိတ်များအား ဖြတ်ထုတ်ခြင်းနည်းဖြစ်သော ခွဲစိတ်ကုသခြင်း သာဖြစ်ပါသည်။ ခွဲစိတ်ဖြတ်တောက်ပြီးသော ကင်ဆာမှ ကြွင်းကျန်သော ကင်ဆာအပိုင်းများ အကြိတ်များအား အသားစအဖြေပေါ်မူတည်၍ ကင်ဆာဆေးသွင်းခြင်း ဓာတ်ရောင်ခြည်ပေးကုသခြင်း ( ဓာတ်ကင်ခြင်း ) တို့ ဖြင့် ဆက်လက်ကုသရပါမည် ။
၆ ။ အစာအိမ်ကင်ဆာအား ကာကွယ်ခြင်း
ကာကွယ်ခြင်းသည် ကုသခြင်းထက် ပို၍ ထိရောက်ပါသည် ၊ Prevention is better than Cure .
- H pylori အစာအိမ်ပိုးသည် ကင်ဆာကိုများစွာဖြစ်စေတတ်သောကြောင့် မသန့်ရှင်းသော အစားအစာများကို များစွာ နေ့စဥ်ရက်ဆက် စားသုံးခြင်းမှရှောင်ကြဉ်ရပါမည်၊ အစာအိမ်ပိုးရှိလျှင် ၄င်း၏ ပိုးသတ်ဆေးကို တိကျစွာ သောက်ရပါမည်၊
- လတ်ဆတ်သော အသားများနှင့်အသီးအရွက်
များများစားရန် ။
- မှိူတက်သော ရက်လွန်သော
အစာများမစားရန် ။
- ဆားများများပါသော ငါးပိ ငါးခြောက် အစားအစာများ သံဗူးများ ဝက်အူချောင်းများ ကြာရှည်ခံရန် ဓာတုဗေဒဆေးများဖြင့် စီမံထားသော အစားအစာများ ၊ ယမ်းစိမ်းပါသော အစားအစာများကို လျှော့စားရန် ။
- မီးကျွမ်းနေသော အကင်များအားရှောင်ရန် ။
- မကြာခဏ ဗိုက်အောင့်၍ နာတာရှည် အစာအိမ်ရောင်ခြင်းဖြစ်လျှင် ပေါ့ဆ၍မနေပဲ ထိထိရောက်ရောက်ကုသရပါမည်။
- မျိုးရိုးလိုက်တတ်သော ရောဂါဖြစ်၍ ကင်ဆာမျိုးရိုးရှိလျှင် အသက်၄၀အရွယ်၌ စောစီးစွာ အစာအိမ်မှန်ပြောင်းကြည့်၍ အစာအိမ်ဆရာဝန်နှင့် ကြိုတင်တိုင်ပင်ဆွေးနွေးကာ ပြသထားသင့်ပါသည် ။
- နာတာရှည် အစာအိမ်ရောင်စေသော အပူအစပ် အသုပ်၊ လက်လုပ်ချဉ် မုန်ညှင်းချဉ်၊ မာကြောသောအစာများ ၊ အစာအိမ်အက်ဆစ်ပိုထွက်စေသော လက်ဖက်ရည် ကော်ဖီပြင်းပြင်း၊ အရက် ဆေးလိပ် ကွမ်းနှင့် အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးများ အလွန်အကျွံ မသောက်ရန် လိုအပ်ပါသည် ။
🥘🍲🥗🍖🌭🥫🍺🥂🍾☕🥕🥑🥦🍓🍊🍇🥭🍒
အူမကြီးကင်ဆာဆိုသည်မှာ
၁။ အူမကြီးနံရံတွင် အလုံး အကျိတ် ၊ အနာများဖြစ်ပြီး ထိုမှတဆင့် ကင်ဆာဖြစ်ခြင်းဖြစ်ပါသည် ၊ အချို့ အူမကြီးနံရံတွင် အသားပို အလုံးငယ်များ Polyps များအား သေချာစွာ မကုသလျှင်လည်း နောင်တစ်ချိန်တွင် ကင်ဆာဖြစ်သွားနိုင်ပါသည် ၊ အူမကြီးကင်ဆာသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဒုတိယ အဖြစ်အများဆုံးကင်ဆာ ဖြစ်ပါသည် ။
၂ ။ ဖြစ်ပွားစေသော အကြောင်းရင်းများ ။
( က ) အသက် ၅၀ကျော်လျှင် ပိုဖြစ်နိုင်ပါသည် ၊ သို့သော် ယခုခေတ်တွင် အသက်ငယ်ရွယ်သူများလည်း ဖြစ်ကြပါသည် ၊ မိမိအတွေ့အကြုံအရဆိုလျှင် အငယ်ဆုံး ၁၈နှစ်အထိတွေ့ဖူးပါသည် ၊ အချို့ဆရာဝန်ကြီးများ ၎င်းထက်ပင် အသက်ပိုငယ်သူများအား တွေ့ကြရသည်ဟုဆိုပါသည် ။
( ခ ) ယခင် အူမကြီးနံရံတွင် အသားပိုများရှိခြင်း ၊ ၎င်းအသားပိုများသည် အချိန်ကြာလာသည်နှင့်အမျှ အချို့သည် Adenoma - Carcinoma Sequence ဟုခေါ်သော ရိုးရိုးအသားပိုမှ ဆန်းပြားသော မှားယွင်းသည့် ဗီဇပြောင်းလဲမူ့ ( APC , KRAS နှင့် p53 Gene Mutation ) တို့ဖြစ်ကြပြီး ကင်ဆာဆဲလ်များ ပြောင်းလဲဝင်ရောက်လာခြင်းဖြစ်သွားကြသည် ၊ထို့ကြောင့် အသားပိုများရှိလျှင် မှန်ပြောင်းဖြင့် စောစီးစွာ ဖြတ်တောက်ပြီး အသားစအဖြေယူကာ စိတ်ချထားရန် လိုပါသည် ။
( ဂ ) မျိုးရိုးလိုက်ခြင်း ၊ အူမကြီးကင်ဆာသည် Gene မျိုးရိုးဗီဇနှင့် ဆက်နွယ်သောကြောင့် မိသားစုဝင်များတွင် ထိုရောဂါရှိခဲ့လျှင် သတိထားကြရန်လိုပါသည် ။
( ဃ ) အသားများများစားခြင်း ၊ စည်သွပ်ဗူးအတွင်းမှအသားများ ဓာတုဗေဒဆေးဝါးများဖြင့် ကြာရှည်ခံရန်စီမံထားသော အသားများများစားကြခြင်း ၊ အသီးအရွက် အနည်းငယ်သာ စားသုံးခြင်း ၊ ရေသောက်နည်းခြင်းကြောင့် မကြာခဏ ဝမ်းချုပ်တတ်ကြပါသည် ၊ ဝမ်းချုပ်သောအခါ မစင်နှင့် အူမကြီးနံရံတို့သည် နီးကပ်စွာထိတွေ့မူ့ အချိန်ကြာမြင့်စွာရှိနေကြတော့သည် ၊ ထိုသို့ အချိန်ကြာလေ မစင်အတွင်းမှ ဖော်ပြပါအစားအစာများ၏ စွန့်ပစ်ပစ္စည်းများ Chemicals ဓာတုဗေဒ ဓာတ်များ အူနံရံအတွင်း စိမ့်ဝင်ပျံနှံ့စေပြီး ကင်ဆာဖြစ်စေပါသည် ။
( င ) ယခုအခါတွင် ဝိသမလောဘသားများက သစ်သီးများ အသီးအရွက်များအား အရွယ်အစား
ကြီးရန်သော်၎င်း အချိန်မရောက်မီ မှည့်ရန် ရာသီချိန်မဟုတ်လျှင် စျေးပိုရ၍ ပိုးသတ်ဆေးများ လိုသည်ထက် ပိုဖျန်းခြင်း ဆေးတို့ခြင်း တို့မှတဆင့် ထိုဓာတုဗေဒ ဆေးဝါးများကိုပါ ခန္ဓာကိုယ်အတွင်း စားသုံးမိလျှင်လည်း ကင်ဆာဓာတ်များ ဖြစ်ပေါ်လာစေပါသည်။
( စ ) မကြာခဏ အူရောင်ခြင်း အူနံရံတွင် အနာများဖြစ်ခြင်းတို့ကြောင့် အူနံရံများပွန်းပဲ့ကာ အနာကျက်လျှင် ဆဲလ်အသစ်များ အစားထိုး ဖြစ်ပေါ်ရပါသည်၊ သို့သော် အနာဖြစ်လိုက် အနာဖေးတက်လိုက် အနာပြန်ဖြစ်လိုက် အနာဖေးပြန်တက်လိုက်နှင့် သံသရာလည်ကာ တစ်ချိန်တွင် ( ခ ) မှ ဖော်ပြပါ ဆန်းပြားသော ဗီဇပြောင်းလဲခြင်း Gene Mutation များ ဖြစ်လာလျှင် အူမကြီးကင်ဆာ ဖြစ်သွားနိုင်ပါသည်။
( ဆ ) အရက်သောက်ခြင်း ၊ ဆေးလိပ်သောက်ခြင်း တို့ကြောင့် အထက်ဖော်ပြပါ နံရံများပွန်းပြီး အနာဖေးတက်ချိန်တွင် ဆန်းပြားသော ဗီဇပြောင်းလဲမူ့ Gene Mutation ကို ပို၍ဖြစ်စေကာ အူမကြီးကင်ဆာဖြစ်ရန် တွန်းအားပေးပါသည်။
၃။ ရောဂါ လက္ခဏာများ
( က ) ဝမ်းမကြာခဏချုပ်ခြင်း ပြီးလျှင် ဝမ်းလျှောပြန်ခြင်းတို့ တလှည့်စီ ဖြစ်ပေါ်နေပါသည် ၊ ( Alteration of Bowel Habbits ) အူထဲတွင် ကင်ဆာအလုံး အကြိတ်ဖြစ်ပြီး ထိုအရာက ပိတ်ဆို့နေသောကြောင့် ဝမ်းချုပ်ခြင်းကို ခံစားရပါသည်၊ ၃ -၄ ရက် အကြာတွင် ဝမ်းနူတ်ဆေး သောက်သောကြောင့် နောက်ရက်များတွင် ဝမ်းများလျှောပြန်တော့သည်
၊ ဝမ်းသွားသော်လည်း နဂိုအကျိတ်အလုံးက ရှိနေ၍ ဝမ်းကျန်သကဲ့သို့၎င်း ဝမ်းသွားရတာ မကုန်စင်ဟု၎င်း ခံစားရပြန်သည် ( Incomplete Sence of Defecation )
ညဖက်တွင် တစ်ညလုံးအိပ်နေရာ ပုံမှန်ဆိုလျှင် အူထဲမှ မစင်များအား မစင်စွန့်ရန် အစာဟောင်းအိမ် ( မစင်အိမ် )သို့ တစ်ညလုံး ပို့ဆောင် စုဆောင်းထားပြီး ဖြစ်ပါသည် ၊ ထို့ကြောင့် မနက်ခင်းတွင် မစင်အိမ်တင်းသကဲ့သို့ ခံစားရကာ ဝမ်းသွားကြခြင်းဖြစ်သည် ၊ ကင်ဆာဖြစ်နေလျှင် ကင်ဆာအကျိတ်က ခံနေသောကြောင့် မစင်အိမ်အတွင်း မစင်များအပြည့်အဝမရောက်ပါ ၊ ထိုအကျိတ်အလုံး၏ နောက်ဖက်၌ မစင်များက လာစုနေသည် ၊ ထိုအကျိတ်မှလည်း သွေးပုပ် ပြည်ပုပ် အကျိအချွဲများထွက်သေးသည် ၊ မနက်မိုးလင်း၍ အိပ်ယာမှထသော် မတ်တပ်ရပ်လိုက်လျှင် တစ်ညလုံးစုဆောင်းထားသော အကျိအချွဲ သွေးပုပ်ပြည်ပုတ်တို့သည် မစင်နှင့်ရောပြီး ထိုပိတ်နေသော ကင်ဆာအလုံးကိုကျော်ဖြတ်ကာ ဝေါကနဲထွက်ကျလာခြင်းကြောင့် မနက်ခင်းစောစော ဝမ်းပျက်ဝမ်းလျှောဖြစ်သကဲ့သို့ ဖြစ်ကြရပြန်သည် ( Early Morning Spurious Diarrhoea ) ။
( ခ ) ညာဖက်အခြမ်းအူမကြီးတွင် ကင်ဆာအလုံးပိုဖြစ်တတ်၍ ထိုအလုံးမှ ပိတ်နေသောကြောင့် အူပိတ်သည့်လက္ခဏာများ ဖြစ်သည့် လေထိုးလေအောင့်ခြင်း ၊ အန်ခြင်း ၊ ဗိုက်ဖောင်းလာခြင်း ၊ ဝမ်းချုပ်ပြီးနောက်ဆုံး လေပင်မလည်တော့သည့် အခြေအနေဖြစ်သွားနိုင်ပါသည် ။
( ဂ ) ဘယ်ဘက်အခြမ်း အူမကြီးတွင် ကင်ဆာအနာပိုဖြစ်တတ်၍ အနာမှ သွေးထွက်သောကြောင့် ဝမ်းသွားလျှင် သွေးသော်၎င်း ၊ အနံ့ဆိုးဆိုး ညိုပုပ်ပုပ် အချွဲများ ပါလာပါသည် ။
( ဃ ) မည်သည့်ကင်ဆာတွင်မဆို ဖြစ်တတ်သော အစားအသောက်ပျက်ခြင်း ၊ ကိုယ်အလေးချိန်ရုတ်တရက်ထိုးကျခြင်း ၊ သွေးအားနည်းခြင်း ၊ အထွေထွေအားနည်းခြင်းတို့လည်း ဖြစ်လာကြပါသည်။
၄ ။ ရောဂါရှာဖွေခြင်း
( က ) အူမကြီးမှန်ပြောင်းသည် အထိရောက်ဆုံးနှင့် အကောင်းဆုံး ရောဂါရှာဖွေခြင်း ဖြစ်ပါသည် ၊ မျက်စိဖြင့် သေသေချာချာမြင်ရခြင်း အလုံးအကျိတ်အနေအထား တည်နေရာ အရွယ်အစား မျက်နှာပြင် အနာရှိ/မရှိနှင့် ၎င်းအနာမှသွေးယိုစိမ့်မူ့ရှိ/မရှိတို့ကို မျက်မြင်ဒိဌ တွေ့ရကာ ကင်ဆာဆဲလ်များဖွဲ့စည်းပုံ အမျိုးအစား ကင်ဆာအဆင့်နှင် ထိုကင်ဆာခွဲစိတ်ကုသပြီးလျှင် ကင်ဆာဆေးသွင်း ကုရမည်လား ? ဓာတ်ကင်ရမည်လား? တို့အား သိနိုင်ရန် အသားစအဖြေယူ၍ သေချာစွာ စစ်ဆေးနိုင်ပါသည်။
( ခ ) အခြားစမ်းသပ် စစ်ဆေးခြင်းများဖြစ်သော ဝမ်းအတွင်းသွေးပါ/ မပါ စစ်ဆေးခြင်း ၊ ကင်ဆာရှိနိုင်ခြေ ရှိ/ မရှိ CEA ဆိုသော သွေးအတွင်းဓာတ်တစ်မျိုးစစ်ခြင်း တို့အား ပြုလုပ်နိုင်ပါသည် ၊ သို့သော် ယခုဖော်ပြပါ စစ်ဆေးမူ့များမှာ မှန်ပြောင်းကြည့်ရူ့ရန်မဖြစ်နိုင်သော အခြေအနေများတွင် ပြုလုပ်ရသော စမ်းသပ် စစ်ဆေးမူ့များ ဖြစ်ပါသည် ၊ ဆင်တစ်ကောင်လုံးကိုမြင်ရပြီးဖြစ်သော အူမကြီးမှန်ပြောင်းနှင့် အသားစအဖြေ သေချာနေလျှင် ဆင်ခြေရာဟုခေါ်ဆိုသော ထိုဖော်ပြပါ စစ်ဆေးမူ့များ လုပ်ရန်မလိုတော့ပါ ။
( ဂ ) ထိုအူမကြီးကင်ဆာသည် ဝမ်းဗိုက်အတွင်း မည်သည့်ကလီစာများသို့ ပျံနှံ့နေသည် ၊ အဆင့်သတ်မှတ်ရန် လိုသောအခါနှင့် မခွဲစိတ်မီအသေးစိတ် သိရှိနိုင်ရန် တယ်လီဗေးရှင်း ဓာတ်မှန် Ultrasound နှင့် ကွန်ပျူတာဓာတ်မှန် CT scan တို့ရိုက်ရန် လိုအပ်ပါသည်။
၅ ။ ရောဂါကုသခြင်း ။
ကင်ဆာရောဂါတစ်ခုဖြစ်လျှင် မခွဲစိတ်မီကတည်းက ခွဲစိတ်ကုသခြင်း ဌာနမှ ဦးဆောင်ကာ အခြားသော ဌာနများဖြစ်သည့် ကင်ဆာအားဆေးသွင်းသော ဓာတ်ကင်သော ဌာန ၊ ဓာတ်ခွဲ ဌာန ၊ ဓာတ်မှန်ဌာန ၊ မခွဲစိတ်မီ အခြားရှိသောရောဂါများအား ရှိသည့်အလျှောက် ဥပမာ နှလုံး သွေးတိုး ဆီးချို ရောဂါတို့အား အကောင်းဆုံးပြုပြင်ပြင်ဆင်ပေးရသော ဆေးပညာဌာန ၊ မေ့ဆေးဌာန ၊ ခွဲစိတ်ပြီးပြန်လည်ကျန်းမာအောင် ကိုယ်ကာယကုသမူ့ဌာန ၊ နောက်ဆုံးလိုအပ်လျှင် ရောဂါကြောင့် စိတ်ဓာတ်ကျမူ့အား တွန်းလှန်ဖယ်ရှားရန် စိတ်ကျန်းမာရေးဌာန တို့နှင့် ပူးပေါင်းကာ အကောင်းဆုံး ညှိနိူင်းတိုင်ပင် ကုသခြင်း Multidisciplinary Team Approach နှင့် ကုသခြင်းသည် အကောင်းဆုံးအဖြေကို လူနာအတွက် ရရှိမည်ဖြစ်ပါသည် ၊သို့သော် မည်သို့ပင် ဌာနများမှ ဆရာဝန်များစွာပါဝင်ပါစေ လူနာမှာ အက္ခရာသာဖြစ်ပါသည် ၊ ( Patient is the center of Medical Universe ) အူမကြီးကင်ဆာအားဖြတ်တောက်ခွဲစိတ်ရာတွင် ရောဂါအလိုက် အူမကြီးနေရာအလိုက် တဆင့်တည်း တစ်ခါတည်းအပြီး ခွဲစိတ်ခြင်း ၊ နှစ်ဆင့်ခွဲစိတ်ခြင်း ၊ သုံးဆင့်ခွဲစိတ်ခြင်း ၊ဝမ်းဗိုက်မှ မစင်စွန့်စေခြင်း ( ယာယီ / အမြဲတန်း အူလမ်းကြောင်းအား လမ်းလွှဲကုသခြင်း) တို့နည်းလမ်းမျိုးစုံရှိရာတွင် အသင့်တော်ဆုံးအား ခွဲစိတ်ဆရာဝန်ကြီးမှ အသေးစိတ်စဉ်းစားဆုံးဖြတ်ကာ ခွဲစိတ်ကုသပါသည် ၊ ခွဲစိတ်ပြီးလျှင် ကြွင်းကျန်နေသော ကင်ဆာအပိုင်းများ အကျိတ်များအား အသားစအဖြေပေါ်မူတည်၍ ဓာတ်ကင်၍သော်၎င်း ၊ ကင်ဆာဆေးသွင်း၍သော်၎င်း ဆက်လက်ကုသရပါမည်။
၆ ။ ရောဂါကာကွယ်ခြင်း
အားလုံးသိကြသည့်အတိုင်း မည်သည့်ရောဂါမဆို ကာကွယ်ခြင်းမှာ ကုသခြင်းထက်ပိုထိရောက် ကောင်းမွန်ပါသည်
၊ Prevention is Better than Cure .
- ဝမ်းအချုပ်မခံရပါ ၊ ရေများများသောက်ခြင်း၊ သဘာဝအသီးအနှံများ ဥပမာ သင်္ဘောသီးစားခြင်း ၊ မန်ကျည်းဖျော်ရည်တို့ သောက်သုံးခြင်းတို့ ဖြင့် ဝမ်းနေ့စဉ်ပုံမှန်သွားစေရပါမည်၊
- အသားများလျှော့စားရန် ၊ ဓာတုဗေဒဆေးဝါးများနှင့် ကြာရှည်ခံရန်စီမံထားသော အသားဗူးများမှ အသားများလွန်ကဲစွာ မစားသုံးရန် ၊
- သဘာဝ အသီးအနှံများ အသီးအရွက်များအား ပိုးသတ်ဆေးများဖြန်းထားခြင်းမှ ကင်းဝေးရန် ရေသေချာဆေးခြင်း အချိန်အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ ရေစိမ်ထားပြီးမှ များများစားသုံးပါ ၊ သဘာဝထက် လွန်ကဲစွာကြီးမားနေသော ထူးခြားသော အရောင်အဆင်းများရှိသော အသီးများ အသီးအရွက်များစားသုံးခြင်းကို သတိကြီးစွာထားရပါမည် ၊
- အရက်နှင့် ဆေးလိပ်ရှောင်ပါ ၊
- မကြာခဏ အူရောင်ခြင်းမဖြစ်ရန်လည်း မသန့်ရှင်းသော အစားအစာစားခြင်း မသန့်ရှင်းသော ရေသောက်ခြင်းတို့အား ဆင်ခြင်ရပါမည် ၊
- မျိုးရိုးလိုက်တတ်သောရောဂါဖြစ်၍ အူမကြီးကင်ဆာ မျိုးရိုးရှိလျှင် အသက်၄၀အရွယ်၌စောစီးစွာ အစာအိမ်အူလမ်းကြောင်း ဆရာဝန်နှင့်ပြသပြီး အူမကြီးမှန်ပြောင်း ကြည့်ရူ့ထားရပါမည် ။
မြင်မှယုံကြည်ရသည် Seeing is Believing ပုံတစ်ပုံသည် စကားလုံး တစ်ထောင်ထက် တာသွားသည် A picture saves thousand words ဆိုသကဲ့သို့ မျက်မြင်တွေ့ပြီး ပိုယုံရန် ၊ပိုကြောက်ရန်၊ ပိုဆင်ခြင်ရန်၊ ပိုပျောက်ကင်းရန် ရည်ရွယ်၍ လူနာရှင်ထံမှ ခွင့်တောင်းပြီး ပုံများ ၁၀စက္ကန့်စာ video လေးများ ဖြင့် ဖော်ပြပေးလိုက်ရပါသည် ၊
ဤ ဆောင်းပါးလေးအား ဖတ်ရူ့မိပြီး မိမိတို့အကျိုးရှိသည်ဟု ယူဆလျှင် အခြားသူများလည်း အကျိုးရှိစေရန် ထပ်ဆင့် မျှဝေပေးကြခြင်းဖြင့် အစာအိမ်ကင်ဆာ အူမကြီးကင်ဆာရောဂါဆိုးကြီးမှကင်းဝေးကြကာ ဆေးလည်းအစာ အစာလည်းဆေး ဖြစ်ကြပြီး အာရောဂျန်ပရမံလာဘံ ဖြစ်နိုင်ကြပါစေ ။
Dr မိုးမြတ်အောင်
အစာအိမ်အူလမ်းကြောင်း ခွဲစိတ်အထူးကု ဆရာဝန်
Z& T Gastrointestinal specialist Clinic
Mandalay
🥘🍲🥗🍖🌭🥫🍺🥂🍾☕🥕🥑🥦🍓🍇🍉🍊🍒
