27/08/2025
အောက်ပါတို့သည် ဦးနှောက်တစ်ခုလုံးတက်တဲ့အတက်ရောဂါ (တစ်ကိုယ်လုံးတက်သော အတက်ရောဂါ - Generalized Seizures) နှင့် ဦးနှောက်တစိတ်တဒေသကိုတက်တဲ့အတက်ရောဂါ (တစ်စိတ်တစ်ဒေသတက်သော အတက်ရောဂါ - Focal Seizures) တို့၏ အဓိကကွာခြားချက်များဖြစ်ပါသည်။
---
၁။ အစပြုသည့်နေရာ (Origin of Seizure)
· ဦးနှောက်တစ်ခုလုံးတက်ခြင်း (Generalized Seizures): ဦးနှောက်တစ်ခုလုံးမှ တစ်ပြိုင်နက် အစပြုသည်။
· ဦးနှောက်တစိတ်တဒေသကိုတက်ခြင်း (Focal Seizures): ဦးနှောက်၏ တစ်ချို့သော အာရုံကြောဆဲလ်အုပ်စုတစ်ခုတည်းမှ အစပြုသည်။
---
၂။ သိရှိနိုင်သော လက္ခဏာများ (Symptoms)
· ဦးနှောက်တစ်ခုလုံးတက်ခြင်း:
· သိရှိမှုဆုံးရှုံးမှု (Loss of consciousness): လူနာသည် အမြဲလိုလို သတိလစ်သွားတတ်သည်။
· တကိုယ်လုံးကြွက်သားများ တောင့်တင်းခြင်း (Tonic), ဆတ်ခနဲ လှုပ်ရှားခြင်း (Clonic): ဥပမာ - Tonic-Clonic (Grand Mal) seizure များတွင် ခန္ဓာကိုယ်တစ်ခုလုံး တောင့်တင်းပြီး ဆတ်ခနဲဆတ်ခနဲ လှုပ်ရှားသည်။
· ကြွက်သားအားလုံး ရုတ်တရက်ပျော့ခွေကျသွားခြင်း (Atonic): ရုတ်တရက် ခြေကျိုးလိုက်သကဲ့သို့ လဲကျသွားတတ်သည်။
· ခဏတာ စိုက်ကြည့်နေခြင်း (Absence): စကားပြောနေရင်း စကားကိုင်ပြီး စိုက်ကြည့်နေတတ်သည် (သိပ်မပြင်းထန်သော လှုပ်ရှားမှုများ ရှိနိုင်သည်)။
· ဦးနှောက်တစိတ်တဒေသကိုတက်ခြင်း:
· သိရှိမှု မဆုံးရှုံးခြင်း (Without loss of awareness): လူနာသည် သတိရှိနေပြီး ဖြစ်ပျက်နေသည်များကို သိရှိနိုင်သေးသည်။ ထူးဆန်းသော ခံစားချက်များ (ဥပမာ- ဗိုက်ထဲ ပျံ့တက်လာခြင်း၊ ကြောက်ရွံ့လာခြင်း၊ ရင်းနှီးနေသကဲ့သို့ ခံစားရခြင်း - Déjà vu)၊ မျက်စိရှေ့မှောက် အလင်းတန်းများ/အရောင်များ မြင်ရခြင်း၊ အနံ့ဆိုးထွက်ခြင်း၊ ပါးစပ်တွင် ခါးသောအရသာမျိုးဖြစ်ခြင်း စသည့် အာရုံခံစားမှုဆိုင်ရာ လက္ခဏာများ ခံစားရနိုင်သည်။
· သိရှိမှု ဆုံးရှုံးခြင်း/ဝေဝါးခြင်း (With impaired awareness): လူနာသည် ပတ်ဝန်းကျင်နှင့် ဆက်သွယ်မှုမရှိတော့ပေ။ မျက်နှာပြင်၌ ကြောက်ရွံ့သည့်အမူအရာဖြစ်နေတတ်ပြီး နှုတ်ခမ်းသီး၊ လက်သီး၊ အဝတ်အစားများကို ကိုင်ဆွဲနေတတ်သည်။ ထပ်တလဲလဲ ဝါးခြင်း၊ မျိုချခြင်း၊ လမ်းလျှောက်ခြင်း စသည့် ရည်ရွယ်ချက်မရှိသော လှုပ်ရှားမှုများ (automations) ပြုလုပ်တတ်သည်။
· ခန္ဓာကိုယ်၏ တစ်ခြမ်း (သို့) တစ်စိတ်တစ်ဒေသသာ လှုပ်ရှားမှုဖြစ်ခြင်း: ဥပမာ - လက်တဘက်တည်း ဆတ်ခနဲလှုပ်ရှားခြင်း။
---
၃။ တက်ပြီးနောက် အခြေအနေ (Post-Seizure State)
· ဦးနှောက်တစ်ခုလုံးတက်ခြင်း: တက်ပြီးသည့်နောက် တက်ပြီးနောက် အားနည်းခြင်း (Postictal state) ဖြစ်လေ့ရှိသည်။ လူနာသည် မောပန်းနွမ်းနယ်ပြီး အိပ်ပျော်သွားတတ်ကာ နာရီအနည်းငယ်ကြာသည်အထိ စိတ်ရှုပ်ထွေးနေတတ်သည်။
· ဦးနှောက်တစိတ်တဒေသကိုတက်ခြင်း: တက်ပြီးနောက် စိတ်ရှုပ်ထွေးမှု ဖြစ်တတ်သော်လည်း ဦးနှောက်တစ်ခုလုံးတက်သလောက် မပြင်းထန်တတ်ပေ။
---
၄။ ဦးနှောက်လှိုင်း (EEG) ရလဒ်
· ဦးနှောက်တစ်ခုလုံးတက်ခြင်း: EEG တွင် ဦးနှောက် နှစ်ခြမ်းလုံးမှ ပုံမှန်မဟုတ်သော လှိုင်းပုံစံများ (abnormal patterns) ကို တစ်ပြိုင်နက်တည်း တွေ့ရှိရသည်။
· ဦးနှောက်တစိတ်တဒေသကိုတက်ခြင်း: EEG တွင် ဦးနှောက်၏ တစ်နေရာထဲမှသာ ပုံမှန်မဟုတ်သော လှိုင်းပုံစံများ ကို တွေ့ရှိရသည်။
---
အကျဉ်းချုပ်ကွာခြားချက်များ
အချက် ဦးနှောက်တစ်ခုလုံးတက်ခြင်း (Generalized Seizure) ဦးနှောက်တစိတ်တဒေသကိုတက်ခြင်း (Focal Seizure)
အစ ဦးနှောက်တစ်ခုလုံးမှ တစ်ပြိုင်နက် ဦးနှောက်၏ တစ်နေရာထဲမှ
သိရှိမှု အမြဲလိုလို ဆုံးရှုံး ဆုံးရှုံးနိုင်/မဆုံးရှုံးနိုင်
လှုပ်ရှားမှု ခန္ဓာကိုယ်တစ်ခုလုံး ပါဝင် ခန္ဓာကိုယ်၏ တစ်စိတ်တစ်ဒေသသာ ပါဝင်
တက်ပြီးနောက် အိပ်ပျော်/စိတ်ရှုပ် စိတ်ရှုပ်နိုင်သည်
---
အရေးကြီးသော သတိပြုရန်
· Focal seizure မှစတင်ပြီး ဦးနှောက်တစ်ခုလုံးသို့ ပျံ့နှံ့သွားကာ Generalized seizure အဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲသွားနိုင်သည်။ ဤသို့သော အခြေအနေကို Focal to Bilateral Tonic-Clonic Seizure ဟုခေါ်ပါသည်။
· အတက်ရောဂါ၏ အမျိုးအစားအတိအကျကို ဆရာဝန်မှ လူနာ၏ ရောဂါရာဇဝင်၊ မျက်မြင်တက်ပုံကို ကြားရခြင်း၊ EEG နှင့် neuroimaging (CT scan, MRI) စစ်ဆေးမှုများဖြင့် ဆုံးဖြတ်မည်ဖြစ်ပါသည်။
· ကုသမှုနည်းလမ်းသည် အတက်ရောဂါအမျိုးအစားပေါ် မူတည်၍ ကွဲပြားနိုင်သောကြောင့် အတိအကျသိရှိရန် အလွန်အရေးကြီးပါသည်။
ဤအချက်အလက်များသည် အထွေထွေဗဟုသုတအတွက်သာဖြစ်ပြီး ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်သူ၏ အကြံပေးချက်ကို အစားထိုးရန်မဟုတ်ပါ။ အတက်ရောဂါလက္ခဏာများ ခံစားရပါက နီးစပ်ရာ ဆေးရုံ/ဆေးခန်းသို့ အမြန်ဆုံးပြသပြီး စစ်ဆေးကုသမှုခံယူပါ။
#ရုက္ခစိုးအာရုံကြောအားဆေး #အာရုံကြောအားဆေး #အတက်ရောဂါ #အတက်
