13/01/2025
ခွေးရူးပြန်ရောဂါကာကွယ်ရေး
••••••••••••••••••••••••••••••
💠ခွေးရူးပြန်ရောဂါဆိုတာဘာလဲ?
ခွေးရူးပြန်ရောဂါကို Rabies လို့ခေါ်ပါတယ်။ ခွေးရူးပြန်ဆိုတာ မြန်မာအခေါ်ပါ။ ခွေးတမျိုးတည်းမှာဖြစ်တာမဟုတ်ပါဘူး။ အာရှနဲ့ အာဖရိကမှာ အများဆုံးဖြစ်ကြတဲ့ ရောဂါပါ။ Virus ကြောင့်ဖြစ်ရပါတယ်။ တိရိစ္ဆာန်မှတဆင့်ကူးစက်တဲ့ရောဂါဖြစ်ပါတယ်။ Rabies ကြောင့် နှစ်စဉ် လူ သောင်းနဲ့ချီပြီး သေဆုံးရပါတယ်။ အဲဒီထဲက ၄၀%သောဦးရေဟာ အသက်၁၅နှစ်အောက် ကလေးများဖြစ်ကြပါတယ်။
💠ခွေးရူးပြန်ရောဂါပိုးက ဘယ်လိုကူးစက်ပါသလဲ?
Rabies Virus ကိုသယ်ဆောင်သူ တိရိစ္ဆာန်များမှတဆင့်ကူးစက်ပါတယ်။
ဥပမာ - လင်းနို့၊ Raccoon 🦝 ၊ ရှဉ့် ၊ မြေခွေး နှင့် ရောဂါပိုးကူးစက်ထားသူ ခွေး ၊ ကြောင်များ
လူတွေမှာ ခွေးရူးပြန်ရောဂါဖြစ်ရခြင်းရဲ့ ၉၉% က ခွေးကိုက်ခံရခြင်း၊ အကုတ်အခြစ်ခံရခြင်းကြောင့်ပါ။ ဒါကြောင့် ခွေးကိုက်မခံရအောင်ကာကွယ်ခြင်းနဲ့ ခွေးများကို ကာကွယ်ဆေးထိုးခြင်းက Rabies ရောဂါကိုကာကွယ်ခြင်းပဲဖြစ်ပါတယ်။
ရောဂါပိုးကူးစက်ခံရပြီး ဦးနှောက်အာရုံကြောပင်မစနစ်ကို ထိခိုက်ပြီဆိုတာနဲ့...Rabies လက္ခဏာတွေစပြပြီဆိုတာနဲ့ သေနှုန်းဟာ ၁၀၀% ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ခွေးကိုက်ခံလိုက်ရတိုင်း Rabiesရောဂါတန်းဖြစ်မှာမဟုတ်ပါဘူး။ Post Exposure Prophylaxis (PEP) လို့ခေါ်တဲ့ ခွေးကိုက်ခံရပြီးနောက်ထိန်းချုပ်မှုကို စနစ်တကျလုပ်ရင် Virus က ဗဟိုအာရုံကြောစနစ် (ဦးနှောက်နှင့် အာရုံကြောမကြီး)ကိုမရောက်အောင် ကာကွယ်နိုင်ပါတယ်။
💠PEP ဆိုတာဘာလဲ? ဘယ်လိုလုပ်ရမှာလဲ?
PEP ဆိုတာ Virus ကို ဗဟိုအာရုံကြောစနစ်ကို မရောက်အောင်တားဆီးတဲ့ ထိန်းချုပ်မှုပါ။ PEP မှာ အနာကိုသေချာဆေးကြောခြင်း၊ Human Rabies Vaccine ထိုးနှံခြင်း၊ လိုအပ်ပါက Rabies Immunoglobulin (RIG) ထိုးနှံခြင်းတို့ပါဝင်ပါတယ်။ လူတစ်ဦးကို Rabies ဖြစ်စေနိုင်တယ်လို့သံသယရှိတဲ့ အကောင်တစ်ကောင်က ကိုက်ခြင်း၊ကုတ်ခြစ်ခြင်းပြုလုပ်မိတာနဲ့ အမြန်ဆုံး ဆေးပေးခန်းကိုသွားရောက်ပြသသင့်ပါတယ်။
🔺🔺🔺Rabies ရဲ့ ကြောက်စရာကောင်းမှု🔺🔺🔺
ကျွန်မတို့ပတ်ဝန်းကျင်မှာ တခြားသောရောဂါတွေက ရောဂါလက္ခဏာပြရင် ဘာရောဂါဖြစ်နေနိုင်တယ်...ဒါဆိုရင်တော့ ဆေးခန်းပြရမယ်...အိမ်မှာ
ဘယ်လိုပြုစုစောင့်ရှောက်ထားရမယ်ဆိုတာမျိုးရှိပါတယ်။ Rabies ကတော့ ဒီလိုမဟုတ်ပါဘူး။
သူက လက္ခဏာပြတဲ့အချိန်ထိ စောင့်လို့မရပါဘူး။ လက္ခဏာစပြပြီဆိုတာနဲ့ အသက်ဆုံးရှုံးဖို့က ၁၀၀% ဖြစ်တာမို့ ကျွန်မအနေနဲ့ စာဖတ်သူများနဲ့ လူထုကိုသတိပေးချင်တာက ခွေးကိုက်ခံရသည်ဖြစ်စေ/ကြောင်ကိုက်ခံရသည်ဖြစ်စေ/ အကုတ်ခံရသည်ဖြစ်စေ/ ဘယ်တိရိစ္ဆာန်မဆို အကိုက် အကုတ်ခံရပြီဆိုတာနဲ့ အမြန်ဆုံး ဆေးရုံ/ဆေးခန်း/ကျန်းမာရေးဌာနကို အချိန်မဆိုင်းသွားဖို့ပဲမှာချင်ပါတယ်။
🔺Rabiesရောဂါဆိုတာ အခြားရောဂါတွေလို လက္ခဏာပေါ်မှ ကုရတာမဟုတ်ပါဘူး။ လက္ခဏာပေါ်ရင် အသက်ဆုံးရှုံးဖို့ ၁၀၀% ဖြစ်တာကိုဖော်ပြလိုက်ခြင်းပဲဖြစ်ပါတယ်။
💠မတော်တဆခွေးကိုက်ခံရပြီဆိုပါက PEP အတွက်ဘာလုပ်ကြမလဲ?
ခွေးကိုက်ခံရတဲ့ဒဏ်ရာကို ဆပ်ပြာ၊ရေနဲ့ ၁၅မိနစ်ကြာအောင် ဆေးကြောပါ။ ရေလောင်းချပြီးဆေးတာမျိုး ဘုံဘိုင်အောက်မှာဆေးတာမျိုးက အကောင်းဆုံးပါ။ ရေများများနဲ့ဆေးကြောပါ။
ပြီးရင်တော့ ဒဏ်ရာဟာ ဆေးထိုးရမယ့်ဒဏ်ရာဟုတ်မဟုတ် ဆုံးဖြတ်ဖို့ အနီးဆုံး ကျန်းမာရေးဌာနကိုသွားရပါမယ်။ Category I , II, III ရှိပါတယ်။ ဒီလို Category ခွဲတာကတော့ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုပေးသူ ဆရာဝန်များက ဆုံးဖြတ်ပေးမှာဖြစ်ပါတယ်။
◾ဗဟုသုတအနေနဲ့ပြောရရင် Cat I ဆိုရင် အနာဆေးကြောစရာလ်ိုအပ်ပြီး Vaccine ထိုးဖို့မလိုအပ်ပါဘူး။
Cat II ဆိုရင် Wound Washing နဲ့ Vaccine ချက်ချင်းထိုးရပါတယ်။
Cat III ဆိုရင်တော့ Wound Washing + Vaccine ချက်ချင်းထိုးခြင်း+ rabies immunoglobulin/monoclonal antibodies ထိုးနှံခြင်းပြုလုပ်ရပါတယ်။ ကာကွယ်ဆေးထိုးရပြီဆိုရင်တော့ Course ပြည့်အောင်ထိုးရမှာမို့ ဆရာဝန်ကရက်ချိန်းအတိုင်းပြန်ခေါ်ပါလိမ့်မယ်။ စနစ်တကျ သွားရောက် ထိုးနှံရုံပါပဲ။
◾လူထုဘက်ကတော့ အကောင်တကောင်အကိုက်ခံရခြင်းဖြစ်တာနဲ့ အနာကို ဆပ်ပြာ/ရေနဲ့ ၁၅မိနစ်ကြာအောင် သေချာဆေးကြောပြီး ဆေးခန်းသွားရမှာပါ။
◾သွေးထွက်များနေရင် အဝတ်သန့်သန့်နဲ့ဖိထားပေးလို့ရပါတယ်။ ဆရာဝန်မကြည့်ရသေးခင် အိုင်အိုဒင်းဆေးရည်တွေလောင်းထည့်ထားတာမျိုးမပြုလုပ်သင့်ပါဘူး။
💠Rabiesရောဂါကာကွယ်ရေး
မဖြစ်ခင်တည်းက ကြိိုတင်ကာကွယ်သင့်တဲ့အထဲမှာ Rabiesရောဂါက ထိပ်ဆုံးကပါ။
အိမ်မွေးခွေး၊ကြောင်အပါအဝင် အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်များအားလုံးကို ကာကွယ်ဆေးထိုးနှံထားရပါမယ်။
ရောဂါပိုးကူးစက်နိုင်ခြေမြင့်များတဲ့အလုပ်လုပ်ကိုင်သူများကိုတော့ Pre-Exposure Prophylaxis အနေနဲ့ ကြိုတင်ပြီး ကာကွယ်ဆေးထိုးနှံထားသင့်ပါတယ်။
အားလုံးကျန်းမာပျော်ရွှင်ကြပါစေ။
မောင်(ဆေး-၁)မာမီ
✅စာများကို လွတ်လပ်စွာ share နိုင်ပါတယ်။ ခွင့်ပြုချက်တောင်းရန်မလိုပါ။
❗️Credit မပေးဘဲ တစ်ဆင့်ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြခြင်းမပြုရန်မေတ္တာရပ်ခံပါတယ်။
