Chancellor Pharmacy

27/01/2025

ဆေးမတည့်သူ

တနေ့က အူကြောင်ကြောင် ပို့စ်တခု တွေ့လိုက်တယ် ။ "အင်္ဂလိပ်ဆေးတွေနဲ့ အိုဗာတင်းနဲ့ တွဲမသောက်ပါနဲ့ ၊ side effects တွေရတတ်တယ်"တဲ့ ။ ဘယ်အင်္ဂလိပ်ဆေး သောက်လို့ ဘာ side effects ရတာလည်း ဆိုတာလည်း မပြောဘူး ။

လူမှုကွန်ရက်ဆိုတာကလည်း ရေးချင်တဲ့လူက ရေးချင်ရာ ဝင်ရေးလို့ရတဲ့နေရာပဲလေ ။ မဂ္ဂဇင်း သတင်းစာလို တည်းဖြတ်သူမှ မရှိတာ ။

ကျနော်တို့မြန်မာ လူမျိုးတွေဆိုတာကလည်း စိတ်ရင်းကောင်းတယ် ၊ အကောင်းမြင်တတ်တယ် ၊ တွေ့တာကို လွယ်လွယ်နဲ့ ယုံတတ်သူတွေများတယ် ။ ဒါဟာ ဘယ်လိုလူကရေးထားတာ ၊ ဖြစ်နိုင် မဖြစ်နိုင် ယုတ္တိ ရှိမရှိဆိုတာမျိုး သိပ်စဥ်းစားမနေတော့ဘူး ။ အထူးသဖြင့် ဖေ့စဘွတ်ပေါ်က ဆေးနည်းတွေ ဆေးမြီးတို တွေဆို သဘောကျတတ်ကြတာ ။ ကင်ဆာဖြစ်ရင် ဘယ်အရွက် ဘယ်အမြစ်ကိုကြိုသောက် ပျောက်တယ် ၊ ဆီးချိုဆို ဒီအရွက်သာသောက် ဆရာဝန်ဆီသွားမနေနဲ့ အိမ်ဘေးက ဘယ်သူ ဘယ်ဝါ ဒါနဲ့ပျောက်သွားတာ ဆိုတာမျိုးတွေပေါ့ ။ ဆရာဝန်တွေ ကျကျနန ရေးထားရင်တောင် ရှည်လို့ ဒါလောက် သဘောတကျ ဖတ်ကြပါမလားမသိဘူး ။

ရန်ကုန်မှာ တခါတုန်းက လမ်းဘေးမှာ ချရောင်းနေတဲ့ ပိုစတာ တခု အမှတ်ရသေးတယ် ။ "တွဲမစားသင့်သော အစာများ" ဆိုပြီး ပုံလေးတွေနဲ့ အရောင်လွင်လွင်လေးတွေ ရောင်းနေတာ ။ အဲဒီ ပိုစတာထဲက အတိုင်းသာ ဆိုရင် ထမင်းနဲ့ ရေကလွဲပြီး ဘာမှ စားစရာ မရှိတော့ဘူး ။

လူတွေက ဆေးပညာနဲ့ ပတ်သက်လာရင် ကျန်းမာရေးနဲ့ပတ်သက်လာရင် တွေ့သမျှ အဆိုအမိန့်တွေကို ချင့်ယုံတတ်ဖို့ အရေးကြီးပါတယ် ။ အစားအသောက်ချက်နည်း တွေ့ကရာတွေ ကြည့်ပြီး လိုက်လုပ်ရင် အရသာ မရှိတာပဲဖြစ်မယ် ။ အဝတ်အထည် ဖက်ရှင် ဒီဇိုင်း တွေ့တာလျှောက်လုပ်ရင် မလှ မပ ဖြစ်တာပဲရှိမယ် ။ ကျန်းမာရေးနဲ့ပတ်သက်လာရင်တော့ တတ်ကျွမ်းနားလည်သူက ရေးတာမဟုတ်ရင် ဆင်ခြင်ပြီးမှ ယုံသင့်တယ် ။ ပြောသမျှ လျှောက်လုပ်ရင် ကျန်းမာရေး အသက်အန္တရာယ် ထိခိုက်နိုင်တာမိုလား ။

သိပ္ပံနည်းကျ အထောက်အထားတွေ ရှာဖတ်ဖို့ဆိုတာလည်း ထမင်းနပ်မှန်အောင် ရုန်းကန်နေရသူတွေမှာ ဘယ်လွယ်ပါ့မလဲ ။ Health education information ဆိုတာကလည်း အနောက်နိုင်ငံတွေလောက် မတွင်ကျယ်ဘူး ထင်ပါတယ် ။

ပင်နီစလင်နဲ့ မတည့်ဘူး ( Penicillin allergy )

"ပင်နီစလင်နဲ့ မတည့်ဘူး" ၊ "ပင်နီစလင် ရှော့ဖြစ်တယ် ၊ ပင်နီစလင်ထိုးလိုက်တာ အပ်တောင်မနှုတ်ရသေးဘူး အသက်ထွက်သွားတယ်" ၊ "ပင်ရှော့ ဖြစ်တယ်" ဆိုတာ အားလုံးကြားဖူးကြမှာပါ ။ ဘယ်သူဘယ်ဝါဖြင့် ဆေးထိုးမှားတာ ဆေးခန်းမှာပဲသေပြီ စသည်ဖြင့်ပြောကြတယ် ။

ဆေးရုံဆေးခန်းတွေမှာလည်း ပင်နီစလင်နဲ့ မတည့်ဘူး ဆိုတာ မှတ်တမ်းမှာ မင်နီတွေနဲ့ ထင်းနေအောင် ရေးထားလေ့ရှိကြတယ် ။ တချို့ဆို ဆရာဝန်ဆီသွားရင် ပင်နီစလင်နဲ့ မတည့်ကြောင်းကို ကြိုပြီး စိုးရိမ်တကြီး ပြောထားတတ်ကြတယ် ။

ဒီနေ့ ကျနော် နားထောင်ခဲ့တဲ့ မီရှီဂန် ရေဒီယိုက "ပင်နီစလင် နဲ့ မတည့်သူတွေအကြောင်း" ဆွေးနွေးတဲ့ အစီအစဥ်လေး သဘောကျလို့ ပြန်ပြောပြပါရစေ ။ ဆွေးနွေးသူ ဆရာဝန်ကြီး ၄ ယောက်က အမေရိကန် ထိပ်သီးတက္ကသိုလ်ကြီးတွေ ဆေးရုံကြီးတွေက ထိပ်တန်း သုတေသနပညာရှင်တွေပါ ။ Physician နဲ့ Immunologist တွေပါ ။

ခေါင်းစဥ်က ( Are you really allergic to penicillin? ) တဲ့ ။ ပင်နီစလင် နဲ့ တကယ်မတည့်တာလား ?

သူတို့ သုတေသန တွေ့ရှိချက်အရ ပင်နီစလင် နဲ့ မတည့်ဘူး ဆိုသူ လူနာ ၁၀၀ မှာ ၉၈ ယောက်က တကယ် မတည့်တာ ( allergy အစစ် ) မဟုတ်ဘူး တဲ့ ။ ဘဝမှာငယ်ငယ်က နေမကောင်း ဖြစ်ခဲ့ချိန်မှာ ကြည့်ပေးတဲ့ ဆရာဝန် ဆရာမများက ဆေးသောက်ပြီး အပိန့်တွေ ထွက်လာတာ အသားတွေနီလာတာကို ( penicillin allergy ) ဆိုပြီး မှတ်တမ်းထဲ ထည့်လိုက်တာ တသက်လုံးပါသွားတာမျိုးတဲ့ ။ ဆေးကြောင့် ဖြစ်တာ မဟုတ်ပဲ ရောဂါကြောင့် အဖုအပိန့် အနီတွေထွက်လာတာကို ပင်နီစလင်နဲ့ မတည့်တာလို့ ယူဆလိုက်ကြတာတဲ့ ။ ဗိုင်းရပ် ကြောင့်ဖြစ်တဲ့ရောဂါအတော်များမှာ အပိန့်ထွက်တတ်တယ် ။ ဆရာဝန် အများစုက မှတ်တမ်းမှာ ပင်နီစလင် မတည့်ဘူးဆိုရင် ဆက်မမေးတော့ပဲ ဒီအတိုင်း ထားလိုက်ကြတယ် ။

ပင်နီစလင် သောက်ရင် ထိုးရင် ဘာဖြစ်လဲလို့ သေချာမေးကြည့်ရင် ပျို့ချင်အန်ချင်တယ် မူးတယ် ဗိုက်နာတယ် အပိန့် ( နည်းနည်း ) ထွက်တယ် လို့ပြောကြတယ် ။ အဲဒါက drug allergy အစစ် မဟုတ်ဘူး ၊ side effects တွေသာ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်တဲ့ ။ တနည်း အားဖြင့် စိုးရိမ်စရာ မရှိဘူးပေါ့ ။

ဒီနေ့ဆွေးနွေးကြတဲ့ ဆရာကြီး ဆရာမကြီးတွေက Immunologist တွေမို့ သူတို့ကတော့ penicillin allergy ဆိုသူတွေကို သေသေချာချာ မေးစမ်းပြီး တကယ်ဟုတ်မဟုတ် စစ်ဆေးကြတယ် ။ ဆရာဝန်မကြီးတယောက်က ပြောသွားတယ် ။ သူ့ဆေးရုံမှာ တနှစ်အတွင်း လူ ၃၀၀၀ ကို စစ်ကြည့်တာ လူ ၃၀ လောက်က အဖုအပိန့်ထွက် ပြီး လူ ၂ ယောက်မှာသာ မတည့်တဲ့ လက္ခဏာ ဆိုးဆိုးဝါးဝါး တွေရတယ်တဲ့ ။

ပင်နီစလင် မတည့်သူကို ဆရာဝန်တွေက သူ့ထက် ပိုပြီးပြင်းတဲ့ ဆေးတွေနဲ့ ကုရတယ် ။ အဲဒီဆေးတွေက ပိုပြီး စျေးလည်းကြီးတယ် ၊ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုး ( side effects) တွေလည်း ပိုဆိုးတယ် ။ ဆေးမတိုးတာ ( antibiotic resistance) လည်း ဖြစ်လာနိုင်တယ် ။ ပင်နီစလင် နဲ့ သူ့ရဲ့ မိသားစုဝင် ( ဥပမာ amoxicillin, flucloxacillin ) ဆိုတာတွေက ရောဂါပိုး အတော်များကို နိုင်ပြီး ဘေးထွက်ဆိုးကျိုး နည်းတယ် ။ စျေးလည်း သက်သာတယ် ။

သူတို့က လူနာတွေကို ဒီလို စမ်းပြီး ပင်နီစလင် မတည့်ဘူး ဆိုတဲ့ မှတ်တမ်း ဖြုတ်ပေးတာကို ( delabling) လို့ ခေါ်ပါတယ် ။

ပင်နီစလင် နဲ့ တည့်မတည့် စမ်းပုံက (၁) Skin prick test ဆိုပြီး အရေပြားကို ခြစ်ပြီးစမ်းတယ် ။ ( ၂ ) ခြစ်စမ်းတာ ဘာမှ မဖြစ်ရင် Intradermal အရေပြားထဲကို ဆေးထိုးအပ်နဲ့ ထိုးစမ်းတယ် ( ၃ ) နံပတ် ၂ နဲ့ ဘာမှ မဖြစ်ရင် ဆေးနဲ့ တည့်တာ သေချာသလောက်ဖြစ်နေပြီ ။ ( ၃ ) အဲဒီလူကို နောက်ဆုံး ဆေးရုံမှာ ပင်နီစလင် တိုက်ပြီး ၂ နာရီ ထိုင်စောင့်ခိုင်းတယ် ။ အဲဒါမှ ဘာမှ မဖြစ်ရင် အောင်ပြီ ပေါ့ ။ ပင်နီစလင်နဲ့ တည့်တယ်ပေါ့ ။ နေမကောင်းရင် ပင်နီစလင်ပေးလို့ရပြီပေါ့ ။

အဆိုးဝါးဆုံး တကယ့် penicillin allergy ကတော့ anaphylaxis ဆိုတဲ့ အခြေအနေပါ ။ penicillin မှမဟုတ်ဘူး တချို့ဆို ပျားတုတ်ခံရတာ ၊ မြေပဲဆံ စားမိတာနဲ့တောင် anaphylaxis ဖြစ်တတ်တယ် ။ ဒါကတော့ ချက်ခြင်း သွေးပေါင်ကျ ၊ သတိမေ့ ၊ အသက်ရှူလမ်းကြောင်း ပိတ်ပြီး သေသွားနိုင်တဲ့ အရေးပေါ် အခြေအနေပါ ။ တချို့လည်း နာရီပိုင်းကြာမှ ဖြစ်ကြတယ် ။ ဒီလို ဖြစ်ရင်Epinephrine ( adrenaline) ဆိုတဲ့ ဆေးထိုးပြီး ချက်ခြင်း အရေးပေါ် ကုရပါတယ် ။ ဒါနဲ့ မှမရသေးရင် hydrocortisone လို အသက်ကယ်ဆေးထိုး ၊ drip တွေသွင်း ဖို့ လိုနိုင်ပါတယ် ။ ဒီနိုင်ငံမှာ အဲလို မှတ်တမ်းရှိသူတွေဟာ အရေးပေါ် ထိုးဆေး Epipen ဆိုတာကို သွားလေရာ အမြဲဆောင်သွားရတယ် ။ ကျောင်းတွေမှာလည်း အရေးပေါ် သုံးဖို့ epipen ကို ထားဖို့ ဥပဒေနဲ့ ပြဌာန်း ထားပါတယ် ။

ကျနော် ညောင်ဦးမှာ ဆေးခန်းဖွင့်တုန်းက ဆန်တန်းရပ်က ဦးတင်မောင် ရဲ့ ဇနီး ဒေါ်သန်းသန်း ကို ကျနော့် ဆေးခန်းမှာ ပင်နီစလင်ထိုးပေးလိုက်တယ် ။ သူအိမ်ပြန်သွားပြီး နာရီဝက်လောက်နေတော့ ပြန်ရောက်လာတယ် ။ နေရတာ မကောင်းဘူး ဆရာ တဲ့ ။ အဲဒါနဲ့ သူ့ကို ကုတင်ပေါ် လှဲခိုင်းပြီး စမ်းနေရင်းပဲ စကားမေးမရတော့ဘူး ။ သတိလစ်သွားတယ် ။ အဲဒီမှာ adrenaline ထိုး အကြောရှာ ဆေးထိုး drip ချိတ် လုပ်ပေမဲ့ သတိပြန်မလည်လာဘူး ။ သွေးပေါင်လည်း တက်မလာဘူး ။ ဒါနဲ့ ကျနော်လည်း ချွေးပျံပြီး မနီးမဝေးမှာရှိတဲ့ ဆရာဦးတင်ထွေး ကို အရေးပေါ်ခေါ်ခိုင်းရတယ် ။ ဆရာ ဦးတင်ထွေးက ညောင်ဦး မြို့နယ် ဆရာဝန်ကြီးပါ ။ ကျနော်နဲ့လည်း ခင်နေလို့ ချက်ခြင်းလိုက်လာတယ် ။ သူ့ညွှန်ကြားချက်နဲ့ ခြေ ၂ ဖက် လက် ၂ ဖက်မှာ အပ် ၄ချောင်းထိုးပြီး drip တွေ အမြန်ချိတ် hydrocortisone တွေထိုးနဲ့ မိနစ် ၂၀ လောက်နေမှ သွေးပေါင်ပြန်တက်ပြီး သတိရလာတယ် ။ ဆရာဦးတင်ထွေး ကျေးဇူးကို ဒီနေ့အထိ သတိရ အောက်မေ့လျက်ပါ ။

အဓိက ပြောချင်တာကတော့ ပင်နီစလင် မတည့်သူ ၁၀၀ မှာ ၉၈ ယောက်က တကယ်မတည့်တာ မဟုတ်ကြောင်းပါပဲ ။ ပင်နီစလင် တည့်မတည့် စစ်ကြည့်ဖို့ကလည်း အလွန်ကြီး ခက်ခဲလှတာမဟုတ်ကြောင်း ၊ ပင်နီစလင်နဲ့သာ တည့်ရင် ဆေးပညာမှာ အလွန် အစွမ်းထက်ပြီး အသုံးဝင်လှတဲ့ ဆေးစွမ်းကောင်း တလက်ကို လိုရင်ပြန်သုံးနိုင်မှာ ဖြစ်တဲ့အကြောင်း အမေရိကန် ဆရာဝန်ကြီးများ ရဲ့ သုတေသန ဆွေးနွေးခန်းကို ပြန်ပြီး ဖောက်သည် ချလိုက်ရပါတယ်ခင်ဗျာ ။ ဗမာပြည်မှာတော့ ဒါမျိုး တာဝန်ခံပြီး လုပ်ပေးနိုင်တဲ့ Immunologist ဦးရေ နည်းမယ်ထင်တယ် ။

" Are you really allergic to penicillin ? "

(Michigan Radio)

Host . Steven Dubnar

Participants

1. Dr Kimberly Blumenthal, Allergist, Immunologist and researcher, Massachusetts General Hospital and Harvard Medical School

2. Dr Theresa MacPhall , Associate Professor of Science and Technology Studies at Steven Institute of Technology

3. Dr Thomas Platts - Mills , Professor of Medicine,University of Virginia

4. Eleanor Resnick, Allergist Immunologist at Mt Sinai Hospital, New York.

ဒေါက် တာ လှ ဘူး

13/10/2024

12/09/2024

ယနေ့ ဆိုင်ရှေ့-------

15/08/2024

ဒီရက်ပိုင်းတွေမှာစျေးရောင်းရတာအတော်ခက်ခဲလှပါတယ်။သမုဒ္ဒရာဝမ်းတထွာအတွက်လှုပ်ရှားရသလို၊ဝယ်ယူသုံးစွဲရသူတွေမှာလည်းအခက်အခဲတွေနဲ့ချည်းပဲဆိုတာကိုယ်ချင်းစာမိပါတယ်။
စျေးနှုန်းတွေက တရက်ပြီးတရက်မရိုးနိုင်အောင်တက်ပြီးရင်းတက်၊ကျနော့်မှာလည်းစျေးဝယ်တွေနဲ့မျက်နှာချင်းဆိုင်ရ၊မျက်နှာပူရ။ဖြစ်နိုင်ရင် ဒီရက်ပိုင်းတနေရာရာမှာလစ်ပြေးချင်စိတ်တောင်ပေါက်မိတော့တာပါပဲ။
ကိုယ်တိုင်ပြန်မေးမိတဲ့စကားလေးပါပဲ၊" ငါ ဘာလုပ်နိုင်လဲ၊ဘယ်လိုလုပ်ပေးရမလဲ၊" တွေးမိတိုင်း ကိုယ်ကိုကိုယ်ပဲအားမလို၊အားမရပါပဲ။ ဒါကြောင့် ဝယ်ယူသူတွေအတွက်၊ကျနော်အတတ်နိုင်ဆုံးစျေးကိုဆွဲချ၊ရောင်းပေးပါတယ်။ကုမ္ပဏီတွေနဲ့အတိုက်အခံလုပ်ရပါတယ်၊ဝန်ထမ်းလေးတွေကိုလည်းသိသိနဲ့မာန်မဲမိပါတယ်။
ဒါပေမဲ့၊မရပါဘူး၊ကျနော်ပဲရှုံးပါတယ်။
ဘယ်လိုပဲဖြစ်ဖြစ်၊ကျနော် ဝယ်ယူသူတွေဘက်ကအမြဲရပ်တည်နေတယ်ဆိုတာ သစ္စာပြု၍ဆိုဝံပါကြောင်း ။

24/03/2024

များများစား မြန်မြန်သေ
-------------------------
“ကိုယ်တိုင်လည်း အစားမကျူးနှင့်၊ ကိုယ့်မိသားစုကိုလည်း အလွန်အကျူးမစားစေနှင့်”

ထိုရှေးဟောင်းစကားပုံလေးကို သဘောကျမိပါသည်။

“အစားအသောက် မီးမတောက်နှင့်” ဟူ၍လည်း အဘိုးအဘွားတွေက ဆုံးမခဲ့ဖူးသည်။

ဆရာဝန်တစ်ဦး၏

“များများစား၊ မြန်မြန်သေ၊ နည်းနည်းစား အသက်ရှည်” ဟူသည့် ဆောင်ပုဒ်ကိုလည်း သဘောကျမိသည်။

အစားကျူးလွန်းသူတွေမှာ သွေးတိုး၊ ဆီးချို၊ လေဖြတ်စသည့် နောက်ဆက်တွဲ ဆိုးကျိုးတွေကို ခံစားရမည်။

တက္ကဆက်တက္ကသိုလ်မှ ပါမောက္ခတစ်ဦးသည် လူတို့၏ စားသောက်နေထိုင်မှု ပုံစံများနှင့် ပတ်သက်ပြီး လေ့လာနေသည်။ သူက ကြွက်တွေကို စမ်းသပ်ပြီး လေ့လာသည်။

ပထမအုပ်စု ကြွက်အကောင် ၁၀၀ ကို အစားအစာများ ကြိုက်သလောက်စားစေရန် စီစဉ်ပေးထားသည်။ အတိုင်းအဆမရှိ ပုံပေးထားသည်။

ဒုတိယအုပ်စု ကြွက် အကောင် ၁၀၀ ကို ၆၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်သာ အစာကိုကျွေးသည့်စနစ် ကျင့်သုံးထားသည်။

တတိယအုပ်စု ကြွက် အကောင် ၁၀၀ ကို အစားအစာများ ကြိုက်သလောက် စားစေရန် ခွင့်ပြုသော်လည်း သူတို့စားသည့် အစားအစာများမှာ ပရိုတိန်း (အသားဓာတ်) ပါဝင်မှု ပုံမှန်ထက်၊ ထက်ဝက်လျှော့ချထားသည်။

ထိုကြွက်များအားလုံးသည် နောက် ၂ နှစ်ခွဲခန့် အကြာတွင် အကောင် ၁၀၀ အနက် မည်သည့်အုပ်စုတွင် အကောင်မည်မျှ အသက်ရှင်ကျန်ခဲ့မည်ဆိုခြင်းကို စမ်းသပ်ကြည့်ကြသည်။

ပထမအုပ်စုတွင် ကြွက် ၁၃ ကောင်သာ အသက်ရှင်သည်။ အတိုင်းအဆမရှိ စားသောက်ရသော အုပ်စုဖြစ်သည်။

ဒုတိယအုပ်စုတွင် ၉၇ ကောင်အသက်ရှင်ပြီး၊ ၃ ကောင်သာ သေဆုံးသည်။ ထိုအုပ်စုသည် အစာကို ၆၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်သာ စားရသော အုပ်စုဖြစ်သည်။

တတိယအုပ်စုသည် အကောင် ၅၀ သာ အသက်ရှင်သည်။ ဤအုပ်စုမှာ ပရိုတိန်း ၅၀ ရာခိုင်နှုန်း အလျှော့ခံ ထားရသည့် အုပ်စုဖြစ်သည်။

ထိုလေ့လာစမ်းသပ်မှုအရ များများစား မြန်မြန်သေဆိုသည့် အဆိုကို ထောက်ခံရာရောက်သည်။ အစားအစာကို ဗိုက်ပြည့်အောင်မစား၊ ၆၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်သာ စားသူများမှာ အသက်ပိုရှည်ကြောင်း တွေ့ရမည်။ တတိယအုပ်စု ကလည်း ရလဒ်မကောင်းပါ။ အသားဓာတ်စားတိုင်း ကောင်းသလားဆိုသည်ကို စဉ်းစားစရာ ဖြစ်စေသည်။

အသက်ရှည်ရာ အနာမဲ့ကြောင်း စားသောက်နေထိုင်မှုပုံစံများကို ပြုပြင်ပြောင်းလဲသင့်ပါသည်။ မည်သို့ ပြုပြင် ပြောင်းလဲကြမည်နည်း

(၁) ဗိုက်ပြည့်အောင် မစားပါနှင့်။ ၇၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်သာ အကန့်အသတ်နှင့် စားသင့်သည်။ ဗိုက်ပြည့်တော့မည် ဆိုသည့် အနေအထားမရောက်မီ စားနေခြင်းကို ရပ်တန့်နိုင်အောင် ကြိုးစားသင့်သည်။

(၂) အစားအစာကို ဘူဖေးပုံစံဖြင့် ကြိုက်သလောက် ထည့်စားနိုင်သည့် ပုံစံမျိုး မပြင်ဆင်ထားသင့်ပါ။ တစ်ပန်းကန်စားမည်ဆိုလျှင် တစ်ပန်းကန်ပဲ တော်ရုံထည့်ပါ။ ဟင်းကိုလည်း သီးသန့်တစ်ခွက်ထည့်စားမည့် အစား လိုသလောက်သာ ပုံပြီး ထမင်းပြတ်၊ ဟင်းပြတ်စားနိုင်စေရန် ကြိုးစားသင့်သည်။ ထမင်းစားပြီး အချိုလေး တည်းလိုက်ဦးမည်ဆိုကာ နောက်ထပ် အစားအစာတစ်ခုကို သတ်မှတ်ထားပြီး စားသုံးနေသည့် အလေ့အထကို ရှောင်သင့်ပါသည်။

(၃) မိသားစုနှင့်အတူ ထိုင်စားနေသည် ဆိုလျှင်လည်း ကိုယ့်အကန့်အသတ်နှင့် ကိုယ်ဖြတ်နိုင်အောင် ကြိုးစား သင့်ပါသည်။ သူတို့ထည့်ပေးတိုင်း မစားသင့်ပါ။

(၄) ဆိုင်များတွင် သွားပြီး စားသောက်ရမည့် အနေအထားတစ်ခုကို ရောက်နေပြီ ဆိုလျှင်လည်း အများကြီးမှာပြီး မကုန် ကုန်အောင်စားရသည့် ဆိုင်မျိုးကိုရှောင်ပါ။ တစ်ခါစား၊ ကိုယ့်အနေအထားနှင့် ၇၀ ရာခိုင်နှုန်းလောက် ကိုက်ညီမည့် ဆိုင်မျိုးကိုသာ ရွေးချယ်သင့်ပါသည်။

(၅) ရေခဲသေတ္တာထဲတွင် အစားအသောက်အစုံ ဝယ်ထည့်ထားခြင်းကို ရှောင်ပါ။

(၆) အဆာခံလိုက်လျှင် အစားကို ပိုပြီး စားချင်စိတ် ဖြစ်လာတတ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် ဆာပြီဆိုလျှင် အသီးဖျော်ရည် တစ်ခုခုကို သောက်နိုင်စေရန် ကြိုးစားသင့်သည်။ အဆာမခံပါနှင့် ပုံမှန်စားနိုင်အောင် ကြိုးစားပါ။

အသက်ရှည်ရာ အနာမဲ့ကြောင်း ဗိုက် (စိတ်) ကတောင်းဆိုသမျှ အလိုမလိုက်ကြစေလိုပါ။

(The More You Eat, The Sooner You Die)

တင်ညွန့်

၂၄.၃.၂၀၂၄

22/01/2024

ကျန်းမာရေးကောင်းပြီး ဘာလို့ရုတ်တရက် သေဆုံးသွားရတာလဲ?

ဒီတစ်ဆောင်းမှာ အအေးဓာဏ်ကြောင့်
လူတချို့ ရုတ်တရက်သေဆုံးသွားကြတယ်။

အားလုံး အံ့သြနေတာက တချို့ဆို နှလုံးရောဂါမရှိ၊ ဆေးလိပ်၊ အရက်လည်း
မသောက်ပဲနဲ့ အကောင်းကြီး ဘာလို့ရုတ်တရက် သေဆုံးသွားရတာလဲ ဆိုတာပါပဲ။

တချို့က အေးလွန်းလို့ ညအိပ်ရင် အဝတ်တွေအများကြီးဝတ်ပြီးအိပ်တာတောင် ရုတ်တရက် သေဆုံးသွားကြတယ်။
တကယ်ဆို အဝတ်အများကြီး ဝတ်တာထက် မှန်ကန်တဲ့ အလေ့အကျင့်ကိုသိဖို့နဲ့
လုပ်ဆောင်နိုင်မှသာ ရုတ်တရက်သေဆုံးခြင်းက ကာကွယ်နိုင်မှာပါ။

ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် ဒီလိုရုတ်တရက်အဖြစ်က ကာကွယ်နိုင်အောင် အောက်ပါအချက် (၆)ချက်ကို သတိပြုသင့်တယ်။

(၁) အရမ်းအေးရင် အိပ်ယာနိုးတာနဲ့ ခနပဲ မှေးပြီး စောင်ကိုဖယ်ကာ ဖြေးဖြေးထရပါမယ်။ ပြီးတာနဲ့ အနွေးထည်တထည် ချက်ချင်းဝတ်ပြီး ခန္ဓာကိုယ် အနွေးဓာတ်ကို ဆက်ထိန်းထားရမယ်။ ဒါမှ အရေပြားအောက်က သွေးကြောတွေ ကျုံ့ပြီး ဖြစ်မဲ့အန္တရာယ်က ကာကွယ်နိုင်မယ်။

(၂) မျက်နှာသစ် သွားတိုက်တဲ့အခါမှာရေနွေးလေးနဲ့ သုံးရပါမယ်။ မျက်နှာသစ်တာ ခနပဲဆိုပြီး ရေအေးသုံးရင် မျက်နှာက သွေးကြောတွေ ရေအေးကြောင့် ခဲသွားနိုင်ပြီး ရုတ်တရက် အန္တရာယ်ရှိနိုင်တယ်။

(၃) အေးလွန်းလို့ ရေနွေးစိမ်မယ်၊ ရေချိုးကြမယ်ဆိုရင်လည်း ပြီးရင် ကိုယ်ပေါ်က ရေစက်တွေကို တဘက်နဲ့ ချက်ခြင်းသုတ်ပစ်ရမယ်။ အဲ့ဒီရေစက်ကလေးတွေက လေအေးနဲ့တွေ့ပြီး ခန္ဓာကိုယ်ကိုအန္တရာယ်ဖြစ်စေနိုင်တယ်။

(၄) နားရွက်နဲ့လည်ပင်းကိုလည်း နွေးနွေးထွေးထွေး ထားရပါမယ်။ ရုတ်တရက်သေဆုံးသွားတဲ့ လူတွေထဲမှာ များသောအားဖြင့်က လည်ပင်းနဲ့ နားရွက်ကို နွေးထွေးအောင် မထားကြတာ တွေ့ရတယ်။ လည်ပင်းမှာ ဦးဏှောက်နဲ့ခန္ဓာကိုယ်ကို ဆက်သွယ်ပေးထားတဲ့ အာရုံကြောနဲ့ သွေးကြောတွေ အများကြီးရှိနေပါတယ်။
ဒါ့ကြောင့် လည်ပင်းနဲ့နားရွက်ကို နွေးထွေးစွာထားရပါမယ်။

(၅) အေးရင် ဘယ်လိုဝတ်တာ အကောင်းဆုံးလဲဆိုတော့ အတွင်းဆုံးက ချည်သားလက်ရှည်၊ အလယ်က သိုးမွေးလက်ရှည်နဲ့ အပြင်က လေကာ အနွေးထည် ဖြစ်ရပါ့မယ်။ အကယ်၍ ဝတ်ပုံ မမှန်ရင်လည်း နှလုံးသွေးကြောတွေ
အေးပြီး ရုတ်တရက် အန္တရာယ်ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။

(၆) အားကစားလုပ်တာ ကောင်းပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ သိထားရမှာက အားကစားလုပ်နေချိန်မှာ နှလုံးဟာ ပုံမှန်ထက် 6~17 ဆ ပိုအလုပ်လုပ်နေတာရယ်၊ ကြွက်သားထဲက သွေးတွေက ပုံမှန်ထက် 25 ဆ ပိုစီးဆင်းနေတာကြောင့် အားကစားမလုပ်ခင် သွေးပူလေ့ကျင့်ခန်းလုပ်ပြီးမှ လုပ်တာက ရုတ်တရက် အန္တရာယ်ကို ကာကွယ်နိုင်မယ်

😍ဒါကြောင့် မိသားစုကိုချစ်ရင် မိမိကိုယ်ကို ဂရုစိုက်ပါ

ရာသီဥတုအေးရင် နွေးနွေးထွေးထွေးနေဖို့ မမေ့ပါနဲ့။

မိမိကိုယ်ကိုယ် ချစ်သလို သူတပါးကိုချစ်တတ်ရင် ဒီဆောင်းပါးကို မိတ်ဆွေများဆီ မျှဝေနိုင်ပါတယ်

08/12/2023

အမေးများသောလိုင်းပေါ်မှရောင်းချနေသောကျား/မ အားတိုးဆေးများ။-------------
အမေးများနေသောကြောင့်လိုင်းပေါ်တွင်စေ့စေ့စပ်စပ်ဝင်ရောက်လေ့လာရပါသည်။
လေ့လာရသမျှလိုင်းပေါ်တွင်ရောင်းချနေသောဆေးဝါးများမှာ မိမိတို့နိုင်ငံ၏အဖြစ်များဆုံးသော၊လိုအပ်နေသောအပရိကရောဂါကုဆေးဝါးများပင်ဖြစ်နေပါသည်။
(၁)ယားနာလိမ်းဆေးများ၊
(၂)အလှအပဆိုင်ရာဆေးဝါးများ၊
(၃)လတ်တလော ဆီးချိုအဟာရနို့မှုန့်များ၊
(၄)အများမျှော်လင့်နေကြတဲ့------လာပါပြီဗျာ---ကျား/မဆိုင်ရာအားဆေးနှင့်ဆက်စပ်ပစ္စည်းများပဲဖြစ်ပါတယ်။
စာရှည်မည်စိုး၍လိုတိုရှင်းပဲရေးပါမည်။
အထက်ပါကြော်ငြာဆေးဝါးများသည်၊ကြော်ငြာသလိုဒက်ဒက်ထိပျောက်စေဆေးဝါးများမဟုတ်ပဲ၊ဆေးဆိုင်များတွင်ဆရာဝန်လက်မှတ်ဖြင့်သော်၄င်း၊မိမိဘာသာနှင့်၄င်းအလွယ်တကူဝယ်ယူရနိုင်သောဆေးဝါးများပင်ဖြစ်ပါသည်။
ဘာကြောင့်ရောင်းကြ၊ဝယ်ကြပါသလဲဟုဆိုရင်ရောင်းသူရောင်း၍ဝယ်သူကဝယ်နေကြသောကြောင့်ဖြစ်သည်။
ဝယ်သူမှာခံစားနေရသောဝေဒနါဖြင့်မစွမ်းနိုင်သောအခါအားကိုးရာထွက်ပေါက်အဖြစ်ကြော်ငြာကိုအဟုတ်ထင်ယုံလိုက်ခြင်းပင်ဖြစ်သည်။
ရောင်းသူမှာ(ရောင်းချသောဆေးဝါးအတုကိုမဆိုလို)ပကတိတန်ဖိုးထက်တစ်ဆယ်ဆမှနှစ်ဆယ်ဆအထိအမြတ်ရ၍ရောင်းချနေခြင်းဖြစ်သည်။ဥပမာ။ ။၃၀၀၀ကျပ်တန်ကို ၃သောင်းမှ ၅သောင်းကျပ်ထိစျေးတင်ရောင်းကြသည်။
အထူးသဖြင့်ကျား/မအားတိုးဆေးများနှင့်ဆက်စပ်ပစ္စည်းများဖြစ်သည်။
ဤကိစ္စမှာအရှက်အကြောက်ဖြင့်ရင်ဆိုင်ရသောကြောင့်မှားသည်၊မှန်သည်၊ဟုတ်၊မဟုတ် ကိုမိမိဘာသာကြိတ်၍ကြံစည်ပြုလုပ်ရခြင်းဖြစ်သည်။
နိဂုံးချုပ်။ ။
(၁)မိုးပျံအောင်ကြော်ငြာနေသည့်ဆေးကိုမိမိလိုအပ်ချက်နဲ့အကိုက်ဖြစ်နေ၍သုံးစွဲချင်ပါက နီးစပ်ရာဆရာဝန်(ဆေးဝါးကျွမ်းကျင်နှံ့စပ်မှုရှိသော)ကိုမေးပါ။ဆေးဝါးလေ့လာမှု့ရှိသောဆေးဆိုင်များတွင်မေးပါ။
(၂)ကြော်ငြာသည့်လုပ်ငန်းတည်နေရာရှိ/မရှိစုံစမ်းပါ။ဖုန်းနံပါတ်အကြုံးမဝင်ပါ။
(၃)လုပ်ငန်းတည်နေရာမရှိသော်လည်း ရောင်းချသောသူ၏လိပ်စာကို အတိအကျသိပါစေ။
(၄)ဆေးဝါးတွင်ပါရှိသောဆေးကုန်းကြမ်းပစ္စည်းကိုရောင်းချသူထံသဘောမျှလောက်စနည်းနာကြည့်ပါ။
ကျန်တာမိမိဘာသာစဥ်းစားချင့်ချိန်၍သာဆက်လက်ဆုံးဖြတ်ကြပါ။
မည်သူကိုမျှထိခိုက်နစ်နာစေရန်မရည်ရွယ်ပါ၊လောကပါလတရားအားဖြင့်သာ----------

02/09/2023

ချန် ဆယ် လာ ဆေး ဆိုင် တွင် အရောင်း မိန်း က လေး ၊ယော ကျာ်း လေး များ၊ စိတ် ဝင် စားပါ က လာ ရောက်
စုံ စမ်း မေးမြန် နိုင် ပါ သည်။

20/04/2023

Beat the summer heat အပူဒဏ်ကာကွယ်ရန်

ဒီစာကိုရေးတဲ့နှစ်က မတ်လလယ်မှာ ရေးရတယ်။ အခုအပူဒဏ်ခံစားနေရသူတွေ စိတ်သက်သာရာရပါစေ။
နွေအပူဒဏ်ကာကွယ်ဘို့ရာ အရိပ်ထဲမှာသာနေပါ။ နားနိုင်သမျှ နားနေပါ။ အိမ်ထဲ-ကျောင်းထဲ-ရုံထဲ-ရုံးထဲမှာသာနေပါ။ ပြင်းထန်တဲ့အလုပ်မျိုးတွေ ရှောင်ထားပါ။ ဖြစ်နိုင်ရင် အဲယားကွန်နဲ့ နေပါ။ အပြင်မှာအလုပ်လုပ်ရရင် အရိပ်ခိုတာ မကြာခဏလုပ်ပါ။ နေနဲ့တွေ့ချိန် နည်းနိုင်သမျှနည်းအောင်လုပ်ပါ။ အပြင်ထွက်စရာရှိရင် ပြင်ဆင်ပါ။ ချည်ထည် လက်ရှည်ဝတ်ပါ။ အနက်ရောင်မသင့်ပါ။ ထီး၊ ဦးထုပ်၊ ခမောက် ဆောင်းပါ။ နေကာမျက်မှန်တပ်ပါ။
ရေယူသွားပါ။ ရေကို အေးနေအောင်စီမံပါ။ ဖြစ်နိုင်ရင် လေအေးစက်ပါယာဉ်သုံးပါ။ ရေပန်း-ဖြန်းစရာသုံးနိုင်ပါတယ်။ ရေ တနေကုန်သောက်ပါ။ မဆာလည်းသောက်ပါ။ ဆာလာပြီဆိုတာ ရေနဲ့ ဓါတ်ဆား ခမ်းလာလို့ဖြစ်တယ်။ ORS ဓါတ်ဆားထုပ် သောက်ပါ။ သိပ််အေးတဲ့အရည်ကို မသောက်ပါနဲ့။ အစာအိမ်ကြွက်တက်သလို ဖြစ်စေနိုင်လို့ပါ။
အနာသက်သာဆေးတွေနဲ့ ဝမ်းနုပ်ဆေးတွေကို သိပ်လိုမှသာသောက်ပါ။ အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးတွေက ချွေးထွက်စေတာ သတိထားပါ။ ရေဓါတ်နည်းစေတယ်။ အပူဒဏ်ခံရရင်ဘာတွေဖြစ်လာမလဲ၊ ဘယ်လိုလုပ်ရမလဲ သိထားပါ။ သူများဖြစ်ရင် အကူအညီပေးပါ။ Heat stroke အပူဒဏ်ဘယ်လိုခံမလဲစာရေးထားပါတယ်။
အရေပြားခြောက်နေရင် ဘာလုပ်ရမလဲ
အကြောင်းခံဆေးဝါးတွေဆိုရင် ဆေးဖြတ်တာနဲ့ သက်သာလာမယ်။ Emollient ဆေး နေ့စဉ်သုံးပါ။ Moisturizer စနစ်တကျသုံးပါ။ အပျော့စားတွေက Cetaphil lotion, Lubriderm lotion နဲ့ AmLactin 12% lotion ဆေးတွေ သုံးနိုင်တယ်။ အပြင်းစားတွေက Vaseline နဲ့ Aquaphor တွေဖြစ်တယ်။ Vaseline တနေ့ ၂-၃ ကြိမ်လိမ်းပါ။ Moisturizer နဲ့ Foundation တွေဟာ Sunscreen SPF 15 အနည်းဆုံးရှိသင့်တယ်။ နေကောင်းကောင်း ထွက်နေချိန်တွေ နေရောင်နဲ့ ထိတွေ့တာကို ရှောင်နိုင်သမျှရှောင်ပါ။ ရေဟာ လူ့အသက်ဖြစ်တယ်။ အရေပြားရဲ့အသက်လည်း ဖြစ်တယ်။ အစိုဓါတ်က အောက်ကနေအထက်ကို လာရတာ ဖြစ်တယ်။ ရေဓါတ်နည်းရင် အရေပြား ခြောက်သွေ့နေလို့ Moisturize သုံးရတယ်။ အဲတာတွေနဲ့ မရသေးရင် စတီရွိုက်ပါတဲ့လိမ်းဆေးတွေသုံးနိုင်တယ်။ Hydrocortisone 1% cream အပျော့စား၊ Pramosone 2.5% cream အပျော့စား၊ Triamcinolone 0.1% cream အလတ်စား၊ Clobetasol 0.05% cream အပြင်းစားတွေဖြစ်တယ်။ စတီရွိုက်ဆေးတွေက တာရှည်သုံးရင် အရေပြားကို ပါးစေတယ်။
ယားရင် Diphenhydramine (Benadryl), hydroxyzine (Vistaril, Atarax), Loratidine (Claritin) နဲ့ Cetirizine တွေ သောက်နိုင်တယ်။ အထူး Moisturizers တွေကိုလဲ သုံးနိုင်တယ်။ လက်တစ်အက်စစ်ပါတဲ့ (Amlactin, Lac-Hydrin) နဲ့ ယူရီယာပါတဲ့ (Urix or Carmol) တွေဖြစ်တယ်။ ရေမွှေးမပါတာက ကောင်းတယ်။
Calamine lotion လိမ်းဆေးက အရေပြားမှာအနေရခက်တာတွေကို သက်သာဆေးတယ်။ ယားတာသက်သာမယ်။ အင်းဆက်လို အကောင်ကိုက်တာ သက်သာမယ်။ ဆေးနဲ့မတည့်သူက မသုံးရပါ။ ကိုယ်ဝန်ဆောင်နေချိန်၊ ကလေး နို့တိုက်နေချိန်တွေမှာ မသုံးရပါ။ မျက်စိထဲမဝင်ရ။ အရေပြားနုကိုမလိမ်းရပါ။ ၆ လအောက်ကလေးတွေကို မသုံးရပါ။ ဆေးနဲ့မတည့်ရင် ဆေးလိမ်းရာမှာ နီရဲပြီး ယားလာမယ်။ သိပ်ဆိုးရင် အသက်ရှူခက်တာဖြစ်မယ်။
ရေအေးနဲ့သာ ရေချိုးပါ။ အဝတ်အစား ချောင်ချိတာနဲ့ ချည်ထည်သာ ဝတ်ဆင်ပါ။ အသက်ကြီးသူတွေ ပိုသတိထားပါ။ အရက်မသောက်ပါနဲ့။ မိုးလေဝသသတင်း နားထောင်နေပါ။ အကြံပြုချက်တွေကို လိုက်နာပါ။ ဆပ်ပြာ အပျော့စားသုံးပါ။ ဥပမာ Dove soapless cleanser, Aveeno cleanser, Cetaphil cleanser တွေဖြစ်တယ်။ အစားအသောက် လုံလောက် မျှတအောင် စားသုံးရမယ်။ အိုမီဂါ သရီးနဲ့ ဗီတာမင် (အေ) ကောင်းတယ်။ သနပ်ခါးစစ်စစ်ထက် ကောင်းတာ မရှိပါ။ သခွါးသီးလို အသီးအနှံတွေက ကြော်ငြာကောင်းကောင်း တံဆိပ်လှလှလေးတွေနဲ့ စျေးကြီးကြီးပေးရတာတွေထက် အစစ်ကိုသာသုံးပါ။
နေကလည်း ဆူနေအောင်ပူ၊ လူသုံးစရာ သောက်စရာ ရေကရှား၊ သဘာဝတရားကပေးထားတဲ့ အေးစရာတွေရှာပါ။ အမိုးမှာထန်းရွက်၊ လက်ဖြစ်ဝါး၊ ကြမ်းကြားကလေ၊ ဗူးခါးရေ၊ စိတ်အနေ အေးဆေးပါစေ။ ဓါတ်ဆားရေ မှီဝဲပါလေ။ ကံတရား အားကိုးနိုင်ကြစေ။

ဒေါက်တာတင့်ဆွေ