31/08/2025
#လူနာများအတွက်အရေးကြီးသောမှတ်ချက် -
(ထရန်နဆတ်မစ်အက်ဆစ်) ၏ သွေးယိုစီးမှုကုသရေးရာ နောက်ဆုံးရအချက်အလက်များ
Tranexamic acid (TXA) သည် သွေးခဲခြင်းဖြစ်စဉ်ကို အကူအညီပေးသော ဆေးဝါးတစ်မျိုးဖြစ်ပြီး သွေးယိုစီးမှုများကို ကုသရာတွင် အသုံးပြုပါသည်။ ၎င်းသည် fibrinolysis ခေါ် သွေးခဲများ ပြိုကွဲခြင်းဖြစ်စဉ်ကို တားဆီးပေးခြင်းဖြင့် သွေးတိတ်စေရန် လုပ်ဆောင်ပါသည်။
အစာအိမ်နှင့် အူလမ်းကြောင်းမှ သွေးယိုစီးမှု (GI Bleeding) အတွက်
အဖြေ - #အသုံးမဝင်ပါ။
နောက်ဆုံးသော ကမ္ဘာ့စံညွှန်းများနှင့် လေ့လာမှုကြီးများ (meta-analyses) အရ အစာအိမ်နှင့်အူလမ်းကြောင်းမှ သွေးယိုစီးသော လူနာများအတွက် TXA ကို အကြံပြုထားခြင်း မရှိတော့ပါ။ အကြောင်းရင်းမှာ ကြီးမားသော လေ့လာမှုတစ်ခုဖြစ်သည့် HALT-IT trial (၂၀၂၀) ၏ ရလဒ်များကြောင့် ဖြစ်သည်။
· HALT-IT Trial (2020): ဤလေ့လာမှုသည် TXA ကို အစာအိမ်နှင့်အူလမ်းကြောင်းမှ သွေးယိုစီးသော လူနာ ၁၂,၀၀၀ ကျော်တွင် စမ်းသပ်ခဲ့သည်။
· ရလဒ်များ: TXA သည် သွေးယိုစီးမှုကြောင့် သေဆုံးနှုန်း (mortality due to bleeding) ကို သိသိသာသာ မလျှော့ချနိုင်ခဲ့ပါ။
· အန္တရာယ်များ: TXA ပေးသော လူနာများတွင် သွေးပြန်ကြောအတွင်း သွေးခဲခြင်း (venous thromboembolism) ဖြစ်ပွားနှုန်း ပိုမိုမြင့်မားကြောင်း တွေ့ရှိရသည်။
· ကောက်ချက်: ဤလေ့လာမှုအရ TXA သည် GI bleeding အတွက် အကျိုးကျေးဇူးမရှိဘဲ အန္တရာယ်သာ ပိုများကြောင်း ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။
ထို့ကြောင့် အမေရိကန် အစာအိမ်အူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာ အသင်း (American College of Gastroenterology - ACG) ၏ 2021 ခုနှစ် လမ်းညွှန်ချက်များတွင်လည်း အစာအိမ်နှင့်အူလမ်းကြောင်းမှ သွေးယိုစီးသော လူနာများတွင် TXA ကို ပုံမှန်အသုံးပြုရန် အကြံမပြုထားပါ။
ခန္ဓာကိုယ်အခြားအစိတ်အပိုင်းများမှ သွေးယိုစီးမှုများအတွက် အသုံးဝင်မှု
အခြားသော သွေးယိုစီးမှုအမျိုးအစားများအတွက်မူ TXA သည် အလွန်အသုံးဝင်ပါသေးသည်။
၁။ ကြီးမားသော ထိခိုက်ဒဏ်ရာရရှိသူများ (Major Trauma)
· CRASH-2 trial (2010): ဤကမ္ဘာ့အဆင့် လေ့လာမှုကြီးအရ ထိခိုက်ဒဏ်ရာကြောင့် သွေးယိုစီးနေသော လူနာများတွင် TXA ကို စောစီးစွာ (ဒဏ်ရာရပြီး ၃ နာရီအတွင်း) ပေးပါက သွေးယိုစီးမှုကြောင့် သေဆုံးနှုန်း လျော့ကျစေသည်။
· အရေးကြီးသော သတ်မှတ်ချက်: ဒဏ်ရာရပြီး ၃ နာရီကျော်လျှင် TXA ပေးခြင်းသည် အကျိုးမရှိဘဲ အန္တရာယ်ရှိနိုင်သည်ဟု ဆိုထားသည်။
· ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ (WHO) ၏ လမ်းညွှန်ချက်များတွင် ထိခိုက်ဒဏ်ရာရ လူနာများအတွက် TXA ကို ထည့်သွင်းအကြံပြုထားသည်။
၂။ ခွဲစိတ်ကုသမှုခံယူသူများ (Surgical Patients)
· အထူးသဖြင့် သွေးဆုံးရှုံးနိုင်ခြေများသော ခွဲစိတ်မှုများ (ဥပမာ - နှလုံး၊ တင်ပဆုံ၊ အရိုးအဆစ် ခွဲစိတ်မှုများ) တွင် TXA ကို သွေးသွန်းမှုနှုန်း လျှော့ချရန် ထိရောက်စွာ အသုံးပြုနိုင်သည်။
· TRAAP Trial အပါအဝင် လေ့လာမှုများစွာက သားဖွားရာတွင် သွေးဆုံးရှုံးမှုကို ကာကွယ်ရန် TXA ၏ အကျိုးကျေးဇူးကို ထောက်ခံထားသည်။
၃။ မိန်းမကိုယ်မှ ပုံမှန်မဟုတ်ဘဲ သွေးဆင်းခြင်း (Abnormal Uterine Bleeding - AUB)
· TXA သည် ရာသီသွေးဆင်းများခြင်း (heavy menstrual bleeding) အတွက် ထိရောက်သော ကုသမှုတစ်ခုဖြစ်သည်။
· ဆေးသောက်ရုံဖြင့် သွေးဆင်းမှုကို သိသာစွာ လျှော့ချနိုင်သည်။
၄။ ဦးနှောက်အတွင်းသွေးယိုခြင်း (Intracranial Haemorrhage)
· TICH-2 trial (2018) အရ လေဖြတ်ပြီး ဦးနှောက်အတွင်း သွေးယိုသော လူနာများတွင် TXA ပေးခြင်းသည် သွေးယိုမှုကို ပိုမဆိုးအောင် တားဆီးပေးနိုင်သော်လည်း လူနာ၏ နောက်ဆုံးရလဒ် (functional outcome) ကို သိသိသာသာ မတိုးတက်စေကြောင်း တွေ့ရှိရသည်။
· ထို့ကြောင့် ပုံမှန်အသုံးပြုရန် ထောက်ခံချက်မှာ အားနည်းနေဆဲဖြစ်ပြီး ဆရာဝန်၏ ဆုံးဖြတ်ချက်အပေါ် မူတည်သည်။
သတိထားရမည့် ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများ
· သွေးခဲခြင်း (Thromboembolism): TXA ၏ အဓိက စိုးရိမ်ရသော ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးမှာ သွေးပြန်ကြောအတွင်း သွေးခဲခြင်း (DVT, PE) ဖြစ်ပွားနိုင်ခြေ မြင့်တက်စေခြင်းပင် ဖြစ်သည်။
· ကျောက်ကပ်အားနည်းသူများ: ကျောက်ကပ်မကောင်းသော လူနာများတွင် ဆေးပမာဏကို ချိန်ညှိပေးရန် လိုအပ်သည်။
· အမြင်အာရုံဝေဝါးခြင်း: အလွန်ရှားပါးသော်လည်း သွေးကြောပိတ်ဆို့ခြင်းကြောင့် ဖြစ်တတ်သည်။
ကောက်ချက်ခြင်း
သွေးယိုစီးမှုအမျိုးအစား TXA ၏ အသုံးဝင်မှု (နောက်ဆုံးရ အချက်အလက်အရ)
အစာအိမ်နှင့်အူလမ်းကြောင်း (GI Bleeding) မအကြံပြုတော့ပါ။ HALT-IT trial အရ သေဆုံးနှုန်းကို မလျှော့ချနိုင်ဘဲ သွေးခဲခြင်းအန္တရာယ် ပိုများသည်။
ထိခိုက်ဒဏ်ရာရခြင်း (Major Trauma) အလွန်အသုံးဝင်သည်။ ဒဏ်ရာရပြီး ၃ နာရီအတွင်း ပေးပါက သေဆုံးနှုန်းကို လျှော့ချနိုင်သည်။
ခွဲစိတ်ကုသမှု (Surgery) အသုံးဝင်သည်။ ခွဲစိတ်မှုကြောင့် သွေးဆုံးရှုံးမှုကို လျှော့ချနိုင်သည်။
သားဖွားရာတွင် သွေးဆင်းခြင်း (Postpartum Haemorrhage) အသုံးဝင်သည်။ သွေးဆုံးရှုံးမှုကို လျှော့ချရန် ထိရောက်သည်။
ပုံမှန်မဟုတ်သော သွေးဆင်းခြင်း (AUB) အသုံးဝင်သည်။ ဆေးသောက်၍ ကုသနိုင်သော နည်းလမ်းကောင်းတစ်ခုဖြစ်သည်။
ဦးနှောက်အတွင်း သွေးယိုခြင်း အကျိုးကျေးဇူး အနည်းငယ်သာရှိသည်။ သွေးယိုမှုကို ပိုမဆိုးအောင် တားဆီးနိုင်သော်လည်း နောက်ဆုံးရလဒ်ကို သိသာစွာ မပြောင်းလဲစေပါ။
အဓိကအချက် - TXA သည် သွေးယိုစီးမှုအားလုံးအတွက် "အံကိုက်ဆေး" မဟုတ်ပါ။ ၎င်း၏ အသုံးဝင်မှုသည် သွေးယိုစီးမှု၏ တည်နေရာ၊ အကြောင်းရင်းနှင့် လူနာ၏ ကျန်းမာရေးအခြေအနေ အပေါ် လုံးဝမူတည်ပါသည်။ အထူးသဖြင့် GI bleeding အတွက်ဆိုလျှင် ယခင်က အသုံးပြုခဲ့သော်လည်း နောက်ဆုံးရ သိပ္ပံနည်းကျ လေ့လာမှုများအရ ထိရောက်မှုမရှိကြောင်း တွေ့ရှိရသဖြင့် ဆရာဝန်များက ရှောင်ကျဉ်လာကြသည်။
---
ကိုးကားချက်များ (References)
1. HALT-IT Trial Collaborators. (2020). Effects of a high-dose 24-h infusion of tranexamic acid on death and thromboembolic events in patients with acute gastrointestinal bleeding (HALT-IT): an international randomised, double-blind, placebo-controlled trial. The Lancet, 395(10241), 1927-1936.
2. CRASH-2 Trial Collaborators. (2010). Effects of tranexamic acid on death, vascular occlusive events, and blood transfusion in trauma patients with significant haemorrhage (CRASH-2): a randomised, placebo-controlled trial. The Lancet, 376(9734), 23-32.
3. Gayet-Ageron, A., et al. (2018). Effect of treatment delay on the effectiveness and safety of antifibrinolytics in acute severe haemorrhage: a meta-analysis of individual patient-level data from 40,138 bleeding patients. The Lancet, 391(10116), 125-132.
4. American College of Gastroenterology. (2021). ACG Clinical Guideline: Upper Gastrointestinal and Ulcer Bleeding.
5. WHO. (2017). Guideline: Use of tranexamic acid for the treatment of postpartum haemorrhage.
6. Sprigg, N., et al. (2018). Tranexamic acid for hyperacute primary IntraCerebral Haemorrhage (TICH-2): an international randomised, placebo-controlled, phase 3 superiority trial. The Lancet, 391(10135), 2107-2115.
7. Peyvandi, F., et al. (2019). Tranexamic acid for gastrointestinal bleeding: a systematic review and meta-analysis. Critical Care Medicine, 47(7), 951-959.
Prof Thein Myint-GI 30.8.2025
(မှတ်ချက် - ဖော်ပြရန်သကုသမှုဆဆုံးဖြတ်ချက်များအတွက် ဆရာဝန်နှင့် တိုင်ပင်ဆွေးနွေးပါ။)
