29/07/2025
လိုင်းပေါ်မှာ အခုရက်ပိုင်း ခွေးရူးပြန်ရောဂါခံစားနေရတဲ့ လူနာတွေကို တစ်ယောက်ပြီးတစ်ယောက် မြင်တွေ့လာလာနေရပါတယ်။
ကမ္ဘာပေါ်မှာ ခွေးရူးပြန်ရောဂါ ခံစားရရင် သေဆုံးဖို့က ရာနှုန်းပြည့်ပါ။
ခွေးရူးပြန်ရောဂါသမိုင်းမှာ အလွန့်အလွန်ရှားပါးစွာ တစ်ယောက်တည်းသာ အသက်ရှင်သန်ခဲ့ဖူးတယ်လို့တော့ သိရပါတယ်။
ခွေးရူးပြန်ရောဂါဖြစ်စေတဲ့ Rabies ခွေးရူးပြန်ပိုးဟာ ခွေး၊ ကြောင်၊ လင်းနို့တွေမှာ ရှိနေတတ်ကြပါတယ်။
သူတို့ကမှတဆင့် လူတွေကို ကူးစက်ခံကြရခြင်းဖြစ်ပါတယ်။
.....
ဒီရောဂါပိုးရဲ့ ရောဂါပျိုးချိန်တွေကို သိထားရင် ကိုယ့်ဆီကို ကူးစက်နိုင်ချေရှိန်ိုင် မရှိနိုင်ကို ကျနော်တို့ အကဲဖြတ်နိုင်ပါလိမ့်မယ်။
ခွေးရူးရောဂါပိုးဝင်ပြီး ခွေးနဲ့ ခွေးရူးရောဂါပိုးဝင်ခံရတဲ့ လူနဲ့ ရောဂါပျိုးရက် အနည်းငယ်ကွာခြားပါတယ်။
ခွေးတွေမှာရောဂါပိုးဝင်ပြီးရင် အနည်းဆုံး ဆယ်ရက်ကြာကနေ၊ အများဆုံး ခြောက်လအတွင်းရောဂါလက္ခဏာပြတတ်ပါတယ်။
ခွေးရူးပြီဆိုရင် လွန်ခဲ့တဲ့ ခြောက်လကတည်းက ဒီခွေးမှာ ခွေးရူးရောဂါပိုး စွဲကပ်နေနိုင်တယ်လို့ ကျနော်တို့ တွေးဆစေချင်ပါတယ်။
ခွေးမှာ ခွေးရူးရောဂါလက္ခဏာတွေပြလာရင်တော့ ရက်ပိုင်းအတွင်း ခွေးဟာသေဆုံးပါတယ်။
ခွေးရူးရောဂါနဲ့ သေဆုံးသွားတဲ့ခွေး ခြောက်လအတွင်း ကိုက်ခံခဲ့ရတဲ့သူတိုင်း ခွေးရူးပြန်ရောဂါဖြစ်ပွားနိုင်ချေ အရမ်းများပါတယ်။
လေ့လာချက်များအရ ခွေးတွေမှာ ခွေးရူးရောဂါဝင်ရောက်တဲ့အခါ ရောဂါပျိုးရက်ဟာ ၆လထိရှိတာတော့ တော်တော်ကိုရှားပါးပါတယ်။
ခွေးရူးရောဂါဝင်ရောက်ပြီး ၁၀ရက်အတွင်း ရောဂါလက္ခဏာတွေပြလာကြတာများပါတယ်။
အဲဒါကြောင့် ခွေးကိုက်ခံရပြီး မိမိကို ကိုက်တဲ့ခွေးကို ၁၀ရက်အတွင်း သေသေချာချာစောင့်ကြည့်လို့ ခွေးဟာမရူးခဲ့လျင် ခွေးရူးရောဂါ ကူးစက်ခံရဖို့ လေးပုံတစ်ပုံလျော့နည်းသွားပြီလို့ မှတ်ယူလို့ရပါတယ်။
ခြောက်လအထိ ခွေးဟာမရူးခဲ့ဘူးဆိုရင်တော့ မိမိမှာ ခွေးရူးပြန်ရောဂါဖြစ်ပွားဖို့ အခွင့်အရေး တော်တော်ကိုနည်းသွားပါပြီ။
ကိုယ့်ကို ကိုက်လိုက်တဲ့ခွေးမှာ ခွေးရူးလက္ခဏာတွေရှိသည်ဖြစ်စေ၊မရှိသည်ဖြစ်စေ ထိုခွေးကို သတ်လိုက်ခြင်းဖြင့် ခွေးရူးရောဂါ ကိုယ့်ဆီမဝင်ရောက်နိုင်တော့ဘူးဆိုတာလည်း အယူအဆအမှားပါ။
ခွေးတွေမှာ ခွေးရူးရောဂါလက္ခဏာတွေမပြသေးပဲလည်းရောဂါပိုးရှိနေနိုင်သလို ၊ လက္ခဏာပြရင်လည်း ရောဂါပိုးသေချာကိုရှိနေနိုင်တဲ့အတွက်၊ ကိုယ့်ကိုကိုက်ပြီးမှ ၊ ထိုခွေးကို သတ်လိုက်လည်း ထိုခွေးဆီမှခွေးရူးရောဂါပိုးက ကိုယ့်ကိုကူးစက်သွားပြီးတာက ကူးစက်သွားပြီးတာပါပဲ။
ထိုကြောင့် ခွေးရူးကိုက်ခံရသည်ဖြစ်စေ ၊ ခွေးကောင်းကိုက်ခံရသည်ဖြစ်စေ ကျနော်တို့ ခွေးရူးပြန်ကာကွယ်ဆေးထိုးကြဖို့လိုအပ်ပါတယ်။
ခွေးရူးပြန်ကာကွယ်ဆေးကို စနစ်တကျ အကြိမ်ပြည့်ထိုးနှံရင် ခွေးရူးပြန်ရောဂါဟာ ရာနှုန်းပြည့်ကို ကိုယ့်ဆီမှာမဖြစ်ပွားနိုင်တော့ပါဘူး။
ခွေးတွေမှာ ခွေးရူးတဲ့ လက္ခဏာတွေကတော့ ၊ ဒယိုးဒယိုင် လမ်းလျှောက်နေမယ်၊ သားရေတွေကျမယ်၊ အရမ်းရန်လိုမယ်၊ မြင်မြင်သမျှ ထိုးကိုက်မယ်၊ အမြှီးကုပ်မယ်၊ ထိန်းချုပ်မရနိုင်ပဲ ပတ်ပြေးနေမယ်။
ခွေးရူးမရူးက အရမ်းသိသာတဲ့အတွက် လူတိုင်းဟာ ဒီခွေးရူးမရူးဆိုတာကိုလည်း လွယ်လွယ်ကူကူသုံးသပ်နိုင်ကြပါတယ်။
.......
လူတွေမှာကြတော့ ခွေးနဲ့ ရောဂါပျိုးရက် အနည်းငယ်ခြားနားပါတယ်။
လူတွေမှာရောဂါပျိုးရက်ဟာ တစ်ပါတ်ကနေ ငါးနှစ်အထိကြာမြင့်တတ်ပါတယ်။
ငါးနှစ်အထိကတော့ တော်တော့်ကိုရှားပါတယ်။
ခွေးကိုက်ခံရပြီး တစ်ပတ်ကနေ တစ်နှစ်အတွင်း ရောဂါလက္ခဏာတွေပြလာကြတာများပါတယ်။
သုံးနှစ်ကြာမှပြတာလည်း ရှားပါးစွာတွေ့ရတတ်ပါတယ်။
......
ခွေးရူးပြန်ရောဂါပိုးဟာ လူတွေရဲ့ ဦးနှောက်ကို အဓိကတိုက်ခိုက်ပါတယ်။
လူတွေမှာ ပြတဲ့ ခွေးရူးပြန်ရောဂါလက္ခဏာတွေကတော့ ၊
ရေအရမ်းကြောက်တာ၊
လေအရမ်းကြောက်တာ၊
ရေမြိုရခက်တာ၊
လည်ပင်းအရမ်းနာတာ၊
ကြွက်သားတွေနာပြီး ကျုံ့လိုက်တင်းလိုက်ဖြစ်တာ၊
ဂနာမငြိမ်တာ၊
အသိစိတ်လွတ်တာ၊
သွေးရူးသွေးတမ်းဖြစ်တာတွေပါပဲ။
.....
ခွေးရူးပြန်ရောဂါဝေဒနာဟာ အရမ်းအရမ်းကို နာကျင်ရတဲ့ ဝေဒနာတွေ စုပြုံခံစားရတဲ့ ရောဂါတစ်မျိုးပါ။
အရမ်းကို နာကျင်ခံစားရပြီးမှ ထွက်ခွာသွားကြရတဲ့ရောဂါပါ။
လက္ခဏာတွေပြပြီဆိုရင်လည်း ရက်ပိုင်းအတွင်းမှာကို ထွက်ခွာသွားကြရပါတယ်။
.....
ခွေးကိုက်ခံရပြီးရင် ၂၄နာရီအတွင်း ခွေးရူးပြန်ကာကွယ်ဆေးထိုးတာက အထိရောက်ဆုံးဖြစ်ပါတယ်။
အကြောင်းကြောင်းကြောင့် ၂၄နာရီကျော်သွားရင်လည်း ခွေးရူးပြန်ကာကွယ်ဆေးကို ထိုးကြရမှာပါ။
ခွေးရူးပြန်ကာကွယ်ဆေးဟာ တစ်ကြိမ်တည်းထိုးဖို့လည်း မလုံလောက်ပါဘူး။
သူ့ကာကွယ်ဆေးသဘောတရားအရ လေးကြိမ်မှ ငါးကြိမ်ထိ ထိုးကြရပါတယ်။
အကြိမ်ရေပြည့် သေသေချာချာ စနစ်တကျထိုးနှံသွားရင် ခွေးရူးပြန်ရောဂါကို ရာနှုန်းပြည့်ကာကွယ်နိုင်ပါတယ်။
ခွေးရူးပြန်ရောဂါကာကွယ်ဆေးကို အကြိမ်ရေပြည့်ထိုးနှံပြီးရင်လည်း တစ်နှစ်ကြာလို့ ခွေးထပ်ကိုက်ခံရရင်၊ အစအဆုံးပြန်ထိုးကြရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
ရက်အလိုက်ခွေးရူးပြန်ကာကွယ်ဆေးထိုးလို့ ရက်ကျော်သွားရင်လည်း အစကနေပြန်ထိုးကြရမှာပါ။
.....
ခွေးကိုက်ခံရရင် ခွေးကိုက်ဒဏ်ရာကို ရေနဲ့သေချာဆေးကြောပါ။
ဆပ်ပြာနဲ့ အချိန်ကြာကြာဆေးပါ။
ခွေးကိုက်ဒဏ်ရာ အနည်းအများ အတိမ်အနက်ပေါ်မူတည်ပြီး ကာကွယ်ဆေးထိုးရခြင်း နည်းလမ်းတွေလည်း ကွဲပြားနိုင်ပါတယ်။
ဒဏ်ရာကြီးပြီး ဒဏ်ရာများရင် ဆေးရုံတွေမှာ Immunoglobulin ဆိုတဲ့ ကာကွယ်ဆေးလည်း ထိုးကြရမှာပါ။
.........
ကျနော်တို့ရွာဘက်မှာ ခွေးရူးပြန်ရောဂါဖြစ်ဖို့ တည်းတည်းလေးပဲလိုတဲ့ မှတ်မှတ်ရရ လူနာလင်မယားနှစ်ယောက်နဲ့ ကျနော်ကြုံဖူးပါတယ်။
ခွေးရူးက သူတို့အိမ်ကနွားပေါက်လေးကို ဝင်ကိုက်တာပါ။
သူတို့ကလည်း နွားလေးကို အရမ်းချစ်တော့ နွားလေးမှာ ခွေးရူးရောဂါ ကူးစက််နိုင်တာကို မမှုပဲ နွားလေးကို ဆက်လက်မွေးဖွားထားခဲ့ပါတယ်။
ခွေးရူးကိုက်ပြီး ဆယ်ရက်အကြာမှာ နွားလေးဟာ ခွေးရူးပြန်လက္ခဏာတွေခံစားလာရပါတယ်။
ယောက်ျားဖြစ်သူဟာ နွားလေးရဲ့ပါးစပ်ထဲက ကြပ်နေတဲ့ ချွဲတွေကို လက်နဲ့နှိုက်ထုတ်ပါတယ်။
မိန်းမကလည်း ကူပါတယ်။
နွားလေးထွက်ခွာသွားတော့ သူတို့ နွားလေးကို မြေမြုပ်လိုက်ကြပါတယ်။
နွားလေးဆုံးပါးပြီး နှစ်ရက်အကြာ လင်မယားနှစ်ယောက် ကျနော့်ဆေးခန်းရောက်လာကြပါတယ်။
စကားစပ်မိရင်း အပေါ်ကအကြောင်းတွေကို ကျနော်တို့ပြောဖြစ်ကြပါတယ်။
သူတို့လင်မယားက "နွားလေးကို သနားလိုက်တာ"လို့ ပဲတတွတ်တွတ် ပြောနေပေမယ့်၊ ကျနော့်အတွေးမှာတော့ ဒီလင်မယားနှစ်ယောက် ခွေးရူးပြန်ရောဂါ ကူးစက်ခံနေရလောက်ပြီလို့ တွက်ဆနေခဲ့ပါပြီ။
ခွေးရူးပြန်ရောဂါကာကွယ်ဆေး လင်မယားနှစ်ယောက်လုံးထိုးသင့်ကြောင်း ကျနော်ပြောပါတော့တယ်။
သူတို့လက်မခံပါဘူး။
သူတို့ လက်မခံမခြင်းလည်း ကျနော်သူတို့လင်မယားနှစ်ယောက်လုံးကို ဆေးခန်းကပြန်မလွှတ်ပါဘူး။
လင်မယားနှစ်ယောက်လုံးနဲ့ကျနော်ကလည်း ရင်းနှီးတာကြာပြီဖြစ်တဲ့ ဆက်ဆံရေးလည်းရှိပါတယ်။
နောက်ဆုံးမှာတော့ ခွေးရူးပြန်ကာကွယ်ဆေးထိုးဖို့ သူတို့လက်ခံခဲ့ပါတယ်။
သူတို့နှစ်ယောက်လုံးကို ကျနော်ကယ်ဆယ်ပေးလိုက်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။
ခွေးရူးပြန်ရောဂါဟာ ခွေးရူးပြန်တဲ့သတ္တဝါရဲ့ ချွဲတွေ သလိပ်တွေနဲ့ သူ့ခန္ဓာကိုယ်ကထွက်တဲ့အရည်တွေမှာလည်း နေနိုင်ပါတယ်။
ရောဂါပိုးရှိတဲ့သူနဲ့ထိတွေ့ပြီးရင်လည်း ထိတွေ့မိသူတွေဟာ ခွေးရူးပြန်ရောဂါကာကွယ်ဆေးကို ထိုးကြရမှာပါ။
.....
ခွေးမကိုက်အောင်နေခြင်းဖြင့် ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ်ဂရုစိုက်ကြပါ။
ကိုက်ခံရရလည်း ကာကွယ်ဆေးထိုးကြပါလို့ခင်ဗျာ။
Crd ....Thet Pan
