30/08/2022
ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ်အဆုံးစီရင်ခြင်း (Su***de) နဲ့ ပက်သက်ပြီး Responsible Media Reporting ဆိုတာ ရှိပါတယ်။ Su***de နဲ့ ပက်သက်တဲ့ သတင်းတွေရေးကြရင် (post တွေတင်ကြရင်) လိုက်နာကြရမဲ့ ရှောင်ရန်၊ ဆောင်ရန်တွေ အကြောင်းပါ။
အကြမ်းဖျဥ်းပြောရရင်
❌️❌️ရှောင်ရန်တွေက❌️❌️
၁။ public ကို အတွေး၊ အမြင် တိမ်းစောင်းစေနိုင်တဲ့ အရေးအသား၊ စကားလုံး အသုံးအနှုန်းတွေကို ရှောင်ရပါမယ်။
ဥပမာ - "ကြပ်တည်းတဲ့ကာလမှာ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် အဆုံးစီရင်ခြင်းက လူတွေရဲ့ စိတ်ထွက်ပေါက်တစ်ခုအနေနဲ့ ရေပန်းစားလာပါတယ်" ဆိုတဲ့ အရေးအသားမျိုး။
"နောက်ဆုံးမှာတော့ ကို A သည် သူ့လွတ်မြောက်ရာလမ်းကို ရှာတွေ့သွားခဲ့သည်" ဆိုတာမျိုး။
ဒါမျိုး အရေးအသားတွေက စာဖတ်သူတွေကို su***de ဟာ အကြပ်အတည်းကာလမှာ မှန်ကန်သောလုပ်ရပ်/ဖြေရှင်းနည်း၊ ဖြစ်သင့်သောလုပ်ရပ်၊ ဖြစ်နေကြဖြစ်ရပ်၊ တစ်ခုတည်းသော စိတ်ထွက်ပေါက်လို့ အထင်ရောက်သွားစေနိုင်လို့ပါ။
Su***de သတင်းကိုဖော်ပြတဲ့အခါမှ drama ဇာတ်လမ်းတစ်ပုဒ်လို၊ လွမ်းမောဖွယ် ကဗျာတစ်ပုဒ်လိုလဲ မရေးသင့်ပါဘူး။ လေ့လာချက်တွေအရ ဒီလိုအရေးအသားတွေက တစ်ချို့သောသူတွေ (ဥပမာ - စိတ်ထိခိုက်ခံစားလွယ်နေသူတွေ၊ အကြပ်အတည်းနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရသူတွေ၊ စိတ်ဓါတ်ကျနေသူတွေ) ကို တွန်းအားပေးသလိုဖြစ်စေနိုင်ပြီး su***de case တွေ များလာစေနိုင်ပါတယ်။
၂။ Su***de case တစ်ခုရဲ့ နေရာကိုရေးသားဖော်ပြတဲ့ အခါမှာ အသေးစိပ်ရေးသားတာ၊ နေရာအခေါ်အဝေါ်ကို su***de နဲ့ ပက်သက်ပြီး တစ်နည်းတစ်ဖုံ တင်စားသုံးနှုန်းရေးသားတာမျိုးတွေကို ရှောင်ကြဥ်ရပါမယ်။
၃။ Su***de လုပ်သွားတဲ့ နည်းလမ်းကို အသေးစိပ်ရေးသားတာမျိုးကို ရှောင်ကြဥ်ရပါမယ်။ ဒီလိုရေးသားဖော်ပြတာက su***de လုပ်ဖို့ စဥ်းစားမိနေသူကို နည်းလမ်းပေးသလို၊ တွန်းအားပေးသလို ဖြစ်သွားစေနိုင်လို့ပါ။
၄။ Su***de ပြုလုပ်သွားသူရဲ့ ဓါတ်ပုံ၊ သူ့မိသားစုရဲ့ ဓါတ်ပုံ က စလို့ ဒီဖြစ်စဥ်နဲ့ ပက်သက်တဲ့ အခြားဘယ်ဓါတ်ပုံ၊ video၊ အသံ file ကိုမှ မဖော်ပြရပါဘူး။ Su***de မလုပ်မီနောက်ဆုံးရေးခဲ့တဲ့ နှုတ်ဆက်စာ၊ သေတမ်းစာ၊ စကားပြော file၊ video file ဘာကိုမှ မဖော်ပြရပါဘူး။ (အခု online ပေါ်မှာ တော်တော်များများ တွေ့နေရတဲ့ ဖိနပ်ပုံကိုလဲ မတင်သင့်ပါဘူး။)
ဒါတွေက သေဆုံးသွားသူ (နှင့် ကျန်ရစ်သူ မိသားစု) ရဲ့ privacy နဲ့ ဂုဏ်သိက္ခာကို ထိခိုက်စေနိုင်သလို ကြည့်မြင် ဖတ်ရှုရတဲ့ စာဖတ်သူတွေရဲ့ စိတ်ကိုလဲ တစ်နည်းတစ်ဖုံ တိမ်းညွှတ်သွားစေနိုင်လို့ပါ။
✅✅️️ လိုက်နာသင့်တာတွေက✅️✅️
၁။ စာဖတ်သူကို စိတ်ကျန်းမာရေး ဗဟုသုတ တိုးစေမဲ့ အချက်တွေကို ထည့်သွင်းရေးသားရပါမယ်။ (ဥပမာ - ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် အဆုံးစီရင်လိုတဲ့စိတ်က စိတ်ဓါတ်ကျသူတွေ၊ အကြပ်အတည်းနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရသူတွေမှာ ဖြစ်ပေါ်တတ်ပါတယ်။ မိသားစု၊ သူငယ်ချင်း၊ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုပေးသူတွေ ကို ရင်ဖွင့်တိုင်ပင်ရပါမယ်)
၂။ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ်အဆုံးစီရင်လိုစိတ် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ရင်၊ အလွန်အမင်းစိတ်ဖိစီးမှု နဲ့ ရင်ဆိုင်ရရင် ဆက်သွယ်နိုင်မဲ့ ဝန်ဆောင်မှုပေးတဲ့ အဖွဲ့တွေနဲ့ပက်သက်ပြီး ဖော်ပြထားရပါမယ်။ (ဥပမာ - online နှစ်သိမ့်ဆွေးနွေးပေးတဲ့ အဖွဲ့တွေရဲ့ page, phone number, hotlines, Link)
၃။ စိတ်ကျန်းမာရေးပြသနာတွေ၊ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ်အဆုံးစီရင်တာတွေ နဲ့ ပက်သက်ပြီး အယူအဆလွဲမှားမှု၊ ခွဲခြားဆက်ဆံမှုတွေ လျော့နည်းအောင် ရေးသားဖော်ပြရပါမယ်။ ကျန်းမာရေးအသိပညာပေးတဲ့အချက်တွေ ထည့်သွင်းရေးသားရပါမယ်။
၄။ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် အဆုံးစီရင်လိုတဲ့ စိတ်ကို တောင့်ခံကျော်လွှားနိုင်ခဲ့တဲ့ သူတွေအကြောင်းကို အသားပေးရေးသားရပါမယ်။
ပြည့်ပြည့်စုံစုံဖတ်ချင်ရင် WHO က ထုတ်တဲ့ "Preventing Su***de: A resource for media professionals" ဆိုတဲ့ စာအုပ်ကို ဖတ်ကြည့်ပါနော်။
ဒီ post က ကိုယ်ရေးတတ်သလို၊ ရေးတတ်သလောက် ရေးတာမို့ မပြည့်စုံလို့ပါ။
*** ပုံလေးကတော့ စိတ်ဖိစီးမှုတွေနဲ့ စိတ်ကျန်းမာရေးပြသနာတွေအတွက် အခမဲဲ့ တိုင်ပင်ဆွေးနွေးနိုင်တဲ့ ဝန်ဆောင်မှုတွေရှိကြောင်း information ပေးတာပါ။
Credit Moan Thawdar
