23/07/2025
Bladder (ဆီး မကြာခဏ သွားနေခြင်း)
**"မင်္ဂလာပါ။ ဒီနေ့ ခင်ဗျားကို Overactive Bladder (OAB) လို့ခေါ်တဲ့ 'ဆီးအိမ် အလွန်အကျွံ အလုပ်လုပ်တဲ့ ပြဿနာ' အကြောင်း သေချာရှင်းပြပေးပါ့မယ်။ ဒါဟာ အဖြစ်များတဲ့ ကျန်းမာရေးအခြေအနေတစ်ခုဖြစ်ပြီး စိတ်ပူစရာ မလိုပါဘူး။ ထိရောက်တဲ့ ကုသမှုတွေ အများကြီး ရှိပါတယ်။**
(၁) Overactive Bladder (OAB) ဆိုတာ ဘာလဲ? 😳
* **အတိုချုံး:** ဆီးအိမ်ကြွက်သားတွေ ပုံမှန်မဟုတ်ဘဲ **အလိုအလျောက် ညှစ်တာ (ဆီးအိမ်ကြွက်သား မထိန်းနိုင်ခြင်း)** ကြောင့် ဖြစ်တဲ့ လက္ခဏာစုတစ်ခုပါ။
* **ဘာကြောင့်ဖြစ်တာလဲ?:** ဆီးအိမ်ကို ထိန်းချုပ်ပေးတဲ့ **အာရုံကြောစနစ် ပုံမှန်မဟုတ်တဲ့ အချက်ပြတာ** ကြောင့် အဓိကဖြစ်တတ်ပါတယ်။ တခြားအကြောင်းရင်းတွေလည်း ရှိနိုင်ပါတယ်။ဖြစ်ပါတယ်။
(၂) ဘယ်လို လက္ခဏာတွေ ခံစားရနိုင်သလဲ? (အဓိက ၄ မျိုး)🙄
1. **ဆီးသွားချင်စိတ် ရုတ်တရက် ပြင်းပြင်းထန်ထန် ပေါ်လာခြင်း (Urgency):** ဒါက OAB ရဲ့ **အဓိကလက္ခဏာ** ချက်ချင်းအိမ်သာသွားဖို့ မလုပ်မနေ ဖြစ်လာတတ်ပါတယ်။ ရှောင်လို့ မရပါဘူး။
2. **မကြာခဏ ဆီးသွားရခြင်း (Frequency):** တစ်နေ့ကို ဆီး **၈ ကြိမ်ထက် ပိုသွားခြင်း** (တစ်နေကုန်လုံး ၂ နာရီကြာတိုင်း သွားနေရတာမျိုး)။
3. **ညဘက် ဆီးသွားဖို့ နိုးရခြင်း (Nocturia):** ညဘက်အိပ်ရာကနေ ဆီးသွားဖို့ **၂ ကြိမ်ထက် ပိုနိုးရခြင်း**။
4. **ဆီးသွားချင်စိတ် ပြင်းထန်လာတာနဲ့ တစ်ပြိုင်နက် ဆီးမထိန်းနိုင်ဘဲ ထွက်ကျခြင်း (Urge Incontinence):** အိမ်သာရောက်ဖို့ အချိန်မမီဘဲ ဆီးစိုသွားတတ်တာမျိုးပါ (ဒါပေမယ့် OAB ရှိသူတိုင်း ဆီးမထိန်းနိုင်တာ မဟုတ်ပါဘူး)။
(၃) ဘာတွေကြောင့် ဖြစ်နိုင်သလဲ?🤔
* **အာရုံကြောပြဿနာများ:** ဆီးအိမ်ကို ထိန်းချုပ်တဲ့အာရုံကြောတွေ ပျက်စီးတာ၊ စိတ်ဖိစီးမှုများတာ၊ လေဖြတ်ဖူးတာ၊ ခါးရိုးဆစ်ထိခိုက်မိတာ၊ ဆီးချိုကြောင့် အာရုံကြောထိခိုက်တာ၊ ဦးနှောက်နဲ့အာရုံကြောဆိုင်ရာ ရောဂါတွေ (ဥပမာ - Parkinson's, Multiple Sclerosis)။
* **ဆီးအိမ်ကြွက်သားအားနည်းခြင်း (သို့) ပုံမှန်မဟုတ်ခြင်း။**
* **ဟော်မုန်းအပြောင်းအလဲ:** အထူးသဖြင့် အမျိုးသမီးတွေမှာ သွေးဆုံးပြီးချိန် အီစထရိုဂျင်ဟော်မုန်း လျော့နည်းသွားတာနဲ့ ဆက်စပ်နိုင်ပါတယ်။
* **ဆီးလမ်းကြောင်း ပိုးဝင်ခြင်း (UTI) သို့မဟုတ် ရောင်ရမ်းခြင်း။**
* **ဆီးအိမ်ထဲ နံရံတွယ်နေတဲ့ အကျိတ် (ဥပမာ - ဆီးအိမ်ကျောက်တည်ခြင်း၊ ကင်ဆာမဟုတ်တဲ့အသားပို)။**
* **ဆီးလမ်းကြောင်းပိတ်ဆို့ခြင်း (ဥပမာ - ဆီးကျိတ်ကြီးခြင်း - အမျိုးသားတွေမှာ)၊ ဝမ်းချုပ်ခြင်း။**
* **သောက်သုံးနေတဲ့ ဆေးဝါးအချို့ (ဆီးဆေးများ၊ စိတ်ကျရောဂါဆေးအချို့)။**
* **ကဖိန်း (လက်ဖက်ရည်၊ ကော်ဖီ၊ ကိုလာ)၊ အယ်လ်ကိုဟော၊ ချောကလက်၊ ချဉ်တဲ့အစားအစာတွေ အလွန်အကျွံစားသုံးခြင်းက လက္ခဏာတွေကို ပိုဆိုးစေနိုင်ပါတယ်။**
* **အဝလွန်ခြင်း။**
* **တခါတရံ အတိအကျအကြောင်းရင်း မသိတာလည်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။**
(၄) ဘယ်လိုကုသမလဲ?😧
(အဆင့်ဆင့် ကုသနိုင်ပါတယ်)အဝလွန်ခြင်းက
1. **နေထိုင်မှုပုံစံ ပြောင်းလဲခြင်း (Lifestyle Modifications):**
* **ဆီးလမ်းကြောင်းကို လှုံ့ဆော်တတ်တဲ့ အစားအသောက်တွေ ရှောင်ပါ:** ကော်ဖီ၊ လက်ဖက်ရည်၊ အရက်၊ ချဉ်တဲ့အသီးအနှံ၊ ချောကလက်၊ ပူစပ်တဲ့အစာတွေ(ဥပမာ ငရုပ်ကောင်း)
* **ဆေးလိပ်ဖြတ်ပါ:** နီကိုတင်းက ဆီးအိမ်ကို လှုံ့ဆော်တတ်ပါတယ်။
* **ကိုယ်အလေးချိန် ထိန်းပါ:** ဆီးအိမ်ကို ဖိအားပေးပါတယ်။
* **အရည်သောက်ခြင်းကို ထိန်ညှိပါ:** တစ်နေ့ကို ရေ ၆-၈ ခွက်လောက် သောက်သင့်ပါတယ်။ ညဘက်မသောက်ဘဲ နေ့ဘက်မှာ ညီညီမျှမျှ သောက်ပေးပါ။ အရည်အများကြီး လျှော့သောက်တာကလည်း ဆီးကို ပြင်းစေတတ်ပါတယ်။ ညနေ ၆နာရီနောက်ပိုင်း ရေဆာမှသာ၊ ဆာသလောက် အနည်းငယ် သောက်ပါ။
* **ဝမ်းမချုပ်အောင် ဂရုစိုက်ပါ:** အမျှင်ဓာတ်များများစားပါ။
* **ဆီးအိမ်လေ့ကျင့်ခန်း (Bladder Training):** ဆီးသွားချင်စိတ်ပေါ်လာတိုင်း ချက်ချင်းမသွားဘဲ အနည်းငယ် (၅-၁၀ မိနစ်) ခဏကြာအောင် ထိန်းပြီးမှ သွားတာကို လေ့ကျင့်ပါ။ ကြာလာတာနဲ့အမျှ ထိန်းနိုင်တဲ့အချိန်ကို တိုးသွားအောင် ကြိုးစားပါ။
2. **ကြွက်သားများကို သန်မာစေသော လေ့ကျင့်ခန်းများ (Pelvic Floor Muscle Exercises - Kegels):**
* ဆီးထိန်းထားတဲ့ကြွက်သားတွေကို ညှစ်ပြီး စက္ကန့် ၅-၁၀ နေပါ။ ပြီးရင် ပြန်ဖြေလျှော့ပါ။ တစ်နေ့ကို ၃ ကြိမ်၊ တစ်ကြိမ်မှာ ၁၀ ကြိမ်လောက် ပုံမှန်လုပ်ပေးပါ။ ဒီလေ့ကျင့်ခန်းက အထူးသဖြင့် ဆီးမထိန်းနိုင်တဲ့ ပြဿနာကို သိသိသာသာ သက်သာစေပါတယ်။ ဘယ်လိုမှန်မှန်ကန်ကန်လုပ်ရမလဲဆိုတာ Youtube မှာ ရှာကြည့်ပါ။
3. **ဆေးဝါးကုသမှု (Medications):**
* **ဆီးအိမ်ကြွက်သားကို ပြေလျော့စေသော ဆေးများ (Anticholinergics / Antimuscarinics):** ဥပမာ - Tolterodine (Detrol), Oxybutynin (Ditropan), Solifenacin (Vesicare), Darifenacin (Enablex)။ ဒီဆေးတွေက ဆီးသွားချင်စိတ်ကို သက်သာစေပြီး ဆီးသွားနှုန်းကို နည်းစေပါတယ်။သောက်သုံးသင့်ပါတယ်။
* **Beta-3 Agonists:** ဥပမာ - Mirabegron (Myrbetriq/Betmiga)။ ဆီးအိမ်ကြွက်သားကို ပြေလျော့စေပြီး ဆီးထိန်းနိုင်စွမ်းတိုးစေတဲ့ နောက်ထပ်ဆေးတစ်မျိုး။
* **သတိပြုရန်:** ဆေးတွေမှာ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးတွေ (ပါးစပ်ခြောက်တာ၊ ဝမ်းချုပ်တာ၊ မျက်လုံးဝါးတာ၊ နှလုံးခုန်မြန်တာ) ရှိနိုင်ပါတယ်။ ဆရာဝန်နဲ့ တိုင်ပင်ပြီးမှ
4. **ထိုးဆေးကုသမှု (Botox Injections):**
* ဆီးအိမ်ကြွက်သားထဲကို Botox ထိုးပေးခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ ဒါက ဆီးအိမ်ကြွက်သားကို အားပျော့သွားစေပြီး မလိုအပ်ဘဲ ညှစ်တာတွေကို လျော့ကျစေပါတယ်။ အကျိုးသက်ရောက်မှုက ၆ လကနေ ၉ လလောက် ကြာတတ်ပါတယ်။ လိုအပ်ရင် ထပ်ထိုးရနိုင်ပါတယ်။
5. **အာရုံကြောကို လှုံ့ဆော်သော ကုသမှုမျ� (Nerve Stimulation):**
* **Sacral Neuromodulation (InterStim):** ခါးရိုးအောက်ပိုင်းက ဆီးအိမ်ကို ထိန်းချုပ်ပေးတဲ့အာရုံကြောတွေဆီ လျှပ်စစ်ဓာတ်အား အနည်းငယ်ပေးပြီး ပုံမှန်အချက်ပြမှုတွေ ပြန်ကောင်းအောင် လုပ်ပေးတဲ့ နည်းလမ်းပါ။
* **Percutaneous Tibial Nerveအလွန်ပြင်းထန်တဲ့အခြေအနေတွေမှာမှ Stimulation (PTNS):** ခြေထောက်အနီးက အာရုံကြောတစ်ခုကို ဆေးခန်းမှာပဲ ပုံမှန်လျှပ်စစ်ဓာတ်အား ပေးသွင်းတဲ့ နည်းလမ်းဖြစ်ပါတယ်။
6. **ခွဲစိတ်ကုသမှု (Surgery):**
* အထက်ပါနည်းလမ်းတွေနဲ့ မသက်သာတဲ့ ဆီးအိမ်ကိုပါ လုံးဝပြင်ဆင်ရတဲ့ ခွဲစိတ်မှုတွေ ရှိပါတယ်။ ဒါကတော့ နောက်ဆုံးရွေးချယ်စရာ ဖြစ်ပါတယ်။
(၅) ဘာတွေ မှတ်သားထားသင့်လဲ? 🥰
* OAB ဟာ **သင့်အပြစ် မဟုတ်ပါဘူး။** ရှက်စရာလည်း မလိုပါဘူး။ဆီးထွက်ကျတာရှိလား
* အသက်ကြီးလာတာနဲ့အတူ ပိုဖြစ်နိုင်ပေမယ့် **ပုံမှန်ဖြစ်စဉ် တစ်ခု မဟုတ်ပါဘူး။** ကုသလို့ ရပါတယ်။
* လက္ခဏာတွေကို **မှတ်တမ်းတစ်ခု (Bladder Diary)** လုပ်ထားပါ။ (ဘယ်နှစ်ကြိမ်သွားလဲ၊ ဆီးဘယ်လောက်ထွက်လဲ၊ ဆီးသွားချင်စိတ် ဘယ်လောက်ပြင်းလဲ၊ စသဖြင့်)။ ဒါက ဆရာဝန်အတွက် အရမ်းအသုံးဝင်ပါတယ်။
* **ဆရာဝန်နဲ့ ရက်ချိန်း အတိုင်း ပြသပါ။** ကုသမှုကို မှန်မှန်ခံယူပါ။
* ကုသမှုမှာ **သည်းခံဖို့ လိုပါတယ်။** အထူးသဖြင့် နေထိုင်မှုပြောင်းလဲတာနဲ့ လေ့ကျင့်ခန်းတွေက ရလဒ်ပေါ်ဖို့ အချိန်ယူရပါတယ်။
* **ဆေးကို ညွှန်ကြားထားတဲ့အတိုင်း ပုံမှန်သောက်ပါ။**
သင့်အတွက်
**အရေးကြီးတဲ့ နောက်ဆုံးစကား:** Overactive Bladder က သင့်ဘဝအရည်အသွေးကို ထိခိုက်စေနိုင်တယ်ဆိုပေမယ့် **ထိရောက်တဲ့ ကုသမှုတွေ အများကြီးရှိပါတယ်။** ဒီပြဿနာကို သင့်ဘာသာသင် ရင်ဆိုင်နေစရာ မလိုပါဘူး။ ကျွန်တော်တို့ ဆရာဝန်တွေနဲ့ အတူတူ ဆွေးနွေးပြီး အကောင်းဆုံး ကုသမှုပုံစံကို ရွေးချယ်ပြီး ဘဝအရည်အသွေး ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာစေဖို့ ကြိုးစားနိုင်ပါတယ်။
ဒေါက်တာ ဇင်လင်းမောင်
ကျောက်ကပ်နှင့်ဆီးလမ်းကြောင်းအထူးကု
နေပြည်တော် (ကုတင် - ၁၀၀၀) ပြည်သူ့ဆေးရုံကြီး
#ကျောက်ကပ် #ကျန်းမာရေး #ဆီး
