
26/01/2023
Neurogenic shock
အာရုံကြောစနစ်ထိခိုက်မှုကြောင့်ထိတ်လန့်ခြင်း
==================================
အာရုံကြောထိခိုက်မှုကြောင့်ထိတ်လန့်ခြင်းသည် ဉီးစွာထိခိုက်မှုနှင့်ဆက်စပ်ဖြစ်ပွားသောဒဏ်ရာ နှစ်ခုစလုံး၏ ပေါင်းစပ်မှုဖြစ်ပြီး အလိုအလျှောက်အာရုံ ကြောစနစ်ဆုံးရှုံးသွားကာ Vagus အာရုံကြောမှတွန်းအားပေးသော ဆန့်ကျင် ဘက် parasympa thetic တုံ့ပြန်မှုဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့်လူနာများသည် သွေး ပေါင်ချိန်၊ နှလုံးခုန်နှုန်းနှင့် အပူချိန်ထိန်းညှိမှု မတည်မငြိမ်ဖြစ်ရသည်။
အာရုံကြောထိခိုက်မှုကြောင့်ထိတ်လန့်ခြင်းသည် ချက်ချင်းကုသရန်လိုအပ်ပြီး အန္တရာယ်ရှိသော ဆေးဘက်ဆိုင်ရာအရေးပေါ်အခြေအနေဖြစ်သည်။ ကျောရိုးဒဏ်ရာရရှိပြီးနောက် ခန္ဓာကိုယ်မှသွေးပေါင်ချိန်၊ နှလုံးခုန်နှုန်းနှင့်အပူချိန်တို့ကို ထိန်းညှိခြင်းကိုတားဆီးနိုင်သည်။ ယင်းသည် ကိုယ်တွင်းရှိအင်္ဂါများဆီသို့ အောက်ဆီဂျင်မရောက်ရှိအောင် တားဆီးပေးသောကြောင့် အရေးကြီးသောအခြေအနေတစ်ခုဖြစ်သည်။
ဖြစ်ပွားရသည့်အကြောင်းရင်း
------------------------------------------
အလိုအလျောက်အာရုံကြောစနစ်သည် ခန္ဓာကိုယ်၏တုံ့ပြန်မှုကို တာဝန်ယူသည်။ အာရုံကျောစနစ်ထိခိုက်မိပါက အစပျိုးချိန်တွင် ခန္ဓာကိုယ်သည် မြင့်မားသောသတိပေးချက်အသွင်သို့ရောက်သွားပြီး သွေးကြောများ တင်းကျပ်ခြင်း(ကျဉ်းမြောင်းခြင်း)၊ သွေးပေါင် ချိန်နှင့် နှလုံးခုန်နှုန်းမြင့်တက်လာသည်။ အလိုအလျောက်အာရုံကြောစနစ် ကောင်းစွာအလုပ်မလုပ်ပါက သွေးပေါင်ချိန်ကျဆင်းနိုင်ပြီး ဦးနှောက်၊ တစ်ရှူးများနှင့် ကျောရိုးဗဟိုနမ်ကျောမတို့ကိုထိခိုက်နိုင်သည်။
လက္ခဏာနှင့်ခံစားချက်
-----------------------------------
Neurogenic shock သည် ပုံမှန်အားဖြင့် ကျောရိုးဒဏ်ရာရပြီးနောက် ၁-၆ ပတ်ကြာသည်။ မကုသပါက ကြာရှည်ခံသော တစ်သျှူးများ ပျက်စီးစေနိုင် သည်။ အလိုအလျောက်အာရုံကြောစနစ် ပျောက်ဆုံးသွားပါက ခြေလက်များရှိသွေးကြောများအတွင်း သွေးများစုပုံလာနိုင်သည်။ နှလုံးဆီသို့ပြန်မလာတော့ဘဲ လက်နှင့်ခြေထောက်တို့တွင် သွေးများစုလာနိုင်သည်။ ယင်းက ခန္ဓာကိုယ်အနှံ့သွေးစီးဆင်းမှုနည်းသွားပြီး သွေးလှည့်ပတ်မှုကိုထိခိုက်စေသည်။
အဓိကလက္ခဏာများမှာ သွေးပေါင်ကျလွန်းခြင်း၊ နှလုံးခုန်နှုန်းနည်းခြင်း၊ ခန္ဓာကိုယ်အပူချိန်အတက်အကျဖြစ်ခြင်း၊ အရေပြားနီမြန်းခြင်းတို့ဖြစ်သည်။
ပြုစုနည်း
--------------
လူနာကိုငြိမ်ငြိမ်ထားပြီး မလိုအပ်ပါကမရွှေ့ပါနှင့်။ အသက်ရှုမဝခြင်း၊ ချောင်း ဆိုးခြင်း သို့မဟုတ် လှုပ်ရှားမှုမရှိခြင်းကဲ့သို့သောလက္ခဏာများပြပါက အသက်ကယ်နည်း CPR ကိုစတင်ပါ။ တင်းကျပ်သေ ာအဝတ်အစားများကို လျှော့ပြီး လိုအပ်ပါက အအေးမိခြင်းမှကာကွယ်ရန် စောင်ခြုံပေးပါ။ မည်သည့်အရာကိုမျှ မစားသောက်စေနှင့်၊ အရေးပေါ်ဆေးကုသမှုခံယူရန်လိုအပ်မည်ဖြစ်သည်။
ကျောရိုးဒဏ်ရာကိုကာကွယ်ခြင်းသည် အာရုံကြောဆိုင်ရာရှော့ခ်ဖြစ်နိုင်ခြေကိုလျှော့ချပေးသည်။ ကျောရိုးဒဏ်ရာဖြစ်စေနိုင်သော မတော်တဆမှုများကို ရှောင်ရှားရန်လိုသည်။ ကားမောင်းတဲ့အခါ သတိထားပါ။ ကားပေါ်တွင် ထိုင်ခုံခါးပတ်ကိုပတ်ထားပါ။ ရေထဲသို့ ဒိုင်ပင်ထိုးခြင်းကိုရှောင်ပါ။