22/05/2024
(အိပ်ယာပူနာ ကာကွယ်ပါ)
ဆေးရုံတက်လူနာတွေမှာ အိပ်ယာပူနာရှိနေရင်
(က) လူနာရောဂါအခြေအနေကြောင့်လား (Vulnerability) ။
(ခ) လူနာ၊ လူနာရှင်တွေက အနာမဖြစ်အောင်ကာကွယ်ဖို့အတွက် လုံလောက်တဲ့ အသိပညာနဲ့ အလေ့အထမရှိတာလား။ (Preventive awareness)
(ဂ) ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းတွေရဲ့ အသိပညာပေးခြင်း၊ ပြုစုစောင့်ရှောက်မှုအားနည်းခြင်းရှိနေလို့လား (Promotion and care needs)။
စတာတွေ စဉ်းစားစရာဖြစ်လာပါတယ်။
အိပ်ယာပူနာ အခေါ်အဝေါ် အမျိုးအမျိုးရှိပါတယ်။
(က) လဲလျောင်းနာ(Decubitus ulcer)
(ခ) အိပ်ယာပူနာ(Bedsore)
(ဂ) ဖိပွန်းနာ(Pressure sore/ulcer)
(ဃ) ဖိပွန်းဒဏ်ရာ(Pressure injury)
ယနေ့အထိအသုံးများတဲ့ အခေါ်ကတော့ အိပ်ယာပူနာ (Bedsore) ပါ။
အသုံးအနှုန်းအမှန်ကတော့ (Pressure injury) ဖြစ်ပါတယ်။
အတွေ့ရများတဲ့လူနာတွေကတော့
(က) အလွန်အသက်အရွယ်အိုမင်းသူတွေ၊ (ခ) နာတာရှည်ရောဂါတစ်ခုခုဖြင့် အိပ်ယာပေါ်လဲနေရသူတွေ၊
(ဂ) အရိုးအဆစ်၊ ကြွက်သား၊ အာရုံကြော ရောဂါ/ဒဏ်ရာကြောင့် လှုပ်ရှားသွားလာရခက်ခဲသူတွေ
(ဃ) အသက်ရှူပိုက်၊ အစာပိုက်၊ ဆီးပိုက် စတဲ့ဆေးပစ္စည်းကိရိယာများတပ်ဆင်ထားသူတွေ
ဖြစ်ပါတယ်။
ဖြစ်ရတဲ့ အဓိကအကြောင်းရင်းကတော့
(က) အရိုးများသောနေရာပေါ်တွင် အချိန်ကြာမြင့်စွာလဲလျောင်းနေခြင်း (သို့) ထိုင်နေခြင်း၊ အသက်ရှူပိုက်၊ အစာပိုက်၊ ဆီးပိုက်စတဲ့ ဆေးပစ္စည်းကိရိယာများတပ်ဆင်ထားခြင်း။
(ခ) လူနာအနေအထားမမှန်ခြင်း၊ လူနာအနေအထားအချိန်မှန် မပြောင်းခြင်း၊ လူနာရွှေ့ပြောင်းမှု စနစ်မကျသဖြင့် ဖိပွန်းမိခြင်းခြင်း။
(ဂ) လူနာအာဟာရနှင့် ရေဓာတ်ချို့တဲ့ခြင်း။
(ဃ) လူနာ၏ ဆီး၊ ဝမ်း၊ ချွေးများနှင့်မကြာခဏထိတွေ့ပြီး အရေပြားနူး၍လောင်ခြင်း။
(င) လူနာနှင့်လူနာရှင်မှ အိပ်ယာပူနာ ကာကွယ်တတ်ရန် ကျန်းမာရေးအသိနှင့် အလေ့အထမရှိခြင်း။
ပြုစုကုသနည်းတွေရှိပေမယ့် အိပ်ယာပူနာ မဖြစ်အောင်ကာကွယ်တတ်ဖို့က အရမ်းအရေးကြီးပါတယ်။
(က) အိပ်ယာပူနာ ဖြစ်နိုင်သည့်နေရာရှိ အရေပြားကို ပုံမှန် ကြည့်ရှုစစ်ဆေးခြင်း။
(ခ) လဲလျောင်းလူနာကို အနည်းဆုံး ၂ နာရီတစ်ကြိမ် ဘယ်/ညာ ၃၀ ဒီဂရီ စောင်းပေးခြင်း၊ စောင်းရာတွင် အထောက်အကူဖြစ်စေမည့် Positioning wedge/pillow များအသုံးပြုခြင်း။
(ဂ)ထိုင်လျက်ဖြစ်ပါက ခန္ဓာကိုယ်အား ဘေးဘယ်ညာအားပြု၍ တင်ပါးကြွခြင်း၊ ရှေ့သို့အားပြုခြင်း။
(ဃ) ဖိအားလျော့စေမည့် မွေ့ယာ (Pressure relieving mattress)၊ ထိုင်ခင်း (Customised cushions) များအသုံးပြုခြင်း။
(င) လူနာ နေရာရွှေ့ပြောင်းခြင်းပြုလုပ်ရာတွင် အရေပြား ပွန်းပဲ့မှုမဖြစ်စေရန် သေချာမချီရွှေ့ပြောင်းခြင်း။
(စ) ဆီး၊ ဝမ်း၊ ချွေးများ ညစ်ပေနေပါက အား ချက်ချင်းသန့်ရှင်းပေးခြင်း။
(စ) လူနာအား လုံလောက်သော အာဟာရဓာတ်နှင့် ရေဓာတ်ရအောင် ကျွေးမွေးခြင်း။
(ဆ) အရေပြားခြောက်သွေ့ခြင်း၊ ပွန်းပဲ့ခြင်းမှ ကာကွယ်ရန် ရေဓာတ်ပါသော အလှဆီ၊ ချောဆီများ လိမ်ပေးခြင်း
တို့ဖြင့် ကာကွယ်နိုင်ပါတယ်။
အိပ်ယာပူနာ သိသိသာသာဖြစ်လာရင်တော့ အနာရဲ့
(က) အရွယ်အစား(Area)
(ခ) အတိမ်အနက်(Depth)
(ဂ) သငန်ရေ အနည်းအများ(Exudate)
(ဃ) ဆွေးမြေ့တစ်ရှူး(Slough/dead tissue)
(င) ပိုးဝင်မှု လက္ခဏာ (Signs of infection)
စတာတွေပေါ်မူတည်ပြီး
(က) အနာကိုသန့်ရှင်းပေးခြင်းနှင့်ဆေးထည့်ပေးခြင်း (Wound cleansing and dressing)
(ခ) အနာဆွေးမြေ့တစ်ရှူးများကိုရှင်းလင်းပေးခြင်း (Wound debridement)
(ဂ) ခွဲစိတ်ကုသနည်းလမ်းဖြင့် အရေပြားပြန်လည်အုပ်ပေးခြင်း (Skin graft/flap)
(င) ပိုးဝင်သည့်လက္ခဏာများရှိပါက ပိုးသတ်စားဆေး/ထိုးဆေးများပေးခြင်း
စတာတွေနဲ့ကုသရပါတယ်။
အနာ သငန်ရည်များမှု၊ အနာခြောက်ကပ်မှုပေါ်မူတည်ပြီး သင့်တော်မယ့် အနာဆေးထည့်ပစ္စည်းအမျိုးအစားနဲ့ ဆေးထည့်မည့်အကြိမ်ရေကို သက်မှတ်ရပါမယ်။
အိပ်ယာပူနာကို ဖြစ်ပြီးမှ ကုသပါက
(က) အနာဆေးထည့်သည့်ပစ္စည်းများ၊ ပိုးသတ်ဆေးများ၏ ကုန်ကျစရိတ်။
(ခ) ပုံမှန်ဆေးထည့်ရန်အတွက် ပေးရသည့်အချိန်။
(ဂ) ဆေးထည့်ရန် ကျွမ်းကျင်သည့် သူနာပြုလိုအပ်ချက်။
(ဃ) လူနာခံစားရသည့် စိတ်အနှောက်အယှက်ဝေဒနာ။
(င) အခြားလှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာကုသမှုများအား နှောင့်နှေးကြန့်ကြာစေမှု (ဥပမာ- လေ့ကျင့်ခန်းကုထုံးများ)
(စ) ဆေးရုံတက်ရက် တာရှည်သွားရခြင်း
စတာတွေအတွက် ပိုပြီးစိတ်ရှုပ်ရပါတယ်။
ဒါကြောင့် အချိန်ကုန်/ငွေကုန် သက်သာ၊ လူနာလည်း ဝေဒနာအမြန်ကင်းကွာ၊ ပြုစုစောင့်ရှောက်သူများလည်း အလုပ်ရှုပ်သက်သာစေဖို့ အိပ်ယာပူနာကို ကာကွယ်ကြပါစို့။
ဒေါက်တာ သိန်းသန်းဝင်း (ကာယကု)
၂၂-၅-၂၀၂၄ (ကဆုန်လပြည့်နေ့)