17/03/2025
အယ်ဇိုင်းမားရောဂါကို ကာကွယ်ဖို့
=======================
ပြီးခဲ့တဲ့အပတ် ဆေးပညာဆောင်းပါးတပုဒ်မှာ တရုတ်ပြည်က ၁၉ နှစ်သားလေး လူကြီးတွေမှာ ဖြစ်တဲ့ အယ်ဇိုင်းမားလို့ခေါ်တဲ့ သတိမေ့လျှော့တဲ့ရောဂါ ဖြစ်တဲ့အကြောင်းသတင်းရယ် ပြီးခဲ့တဲ့ သုံးလေးလ ကတဲက သတိထားမိတဲ့ အသက် ၃၀ ၄၀ လူငယ်တွေမှာ အူမကြီးကင်ဆာ အဖြစ်များလာတယ်ဆိုတဲ့ သတင်းရယ်ကို ဖတ်ပြီး ဆေးပညာ ဖတ်စာအုပ်တွေမှာ မပါသေးတဲ့ အကြောင်းလေးတခုကို သတိရလာတယ် ..
ဘာလဲဆိုတော့ သွားမှန်မှန်တိုက်ခြင်း ခံတွင်းသန့်ရှင်းရေး မှန်မှန်လုပ်ခြင်းဟာ အယ်ဇိုင်းမားအပါအဝင် ကြောက်စရာရောဂါ လေးမျိုးကို ကာကွယ်ရာရောက်တယ် ဆိုတဲ့အကြောင်းလေးပါ .. ဆေးသုတေသနသမားတွေ ရေးသားနေကြတာ ကြာပြီ .. ဆေးစာအုပ်တွေထဲမှာ နောက်လေး ငါးနှစ်လောက်မှ ပါလာမှာပေါ့လေ ..
အယ်ဇိုင်းမား (Alzheimer's Disease) လို့ခေါ်တဲ့ အသက်ကြီးလာရင် ဖြစ်တတ်တဲ့ သတိမေ့တတ်တဲ့ ရောဂါရယ် နှလုံးသွေးကြောပိတ်ရောဂါ (Atherosclerosis & Heart Attack) အဆုတ်ရောင်ရမ်းတဲ့ရောဂါ (pneumonia) ရယ် နောက်ဆုံးအရေးကြီးဆုံးဖြစ်တဲ့ အူမကြီးကင်ဆာ (Colon Cancer) တို့ကို ခံတွင်းသန့်ရှင်းရေး မှန်မှန်လုပ်ခြင်းဖြင့် ကာကွယ်ပေးနိုင်တယ်ဆိုတာ အမေရိကန်နှလုံးရောဂါအဖွဲ့ကြီး (American Heart Association) နဲ့ အခြားပညာရှင် အဖွဲ့တွေက ပြောကြပါတယ် ..
သွားတိုက်တာနဲ့ ဒီရောဂါတွေနဲ့ ဘာဆိုင်လို့လဲ ဆိုတာ အခုနောက်ပိုင်း ထပ်သိလာတဲ့ ဗဟုသုတတွေကို ရှင်းပြပါမယ် ..
အယ်ဇိုင်းမားရယ် နှလုံးသွေးကြောပိတ်ရောဂါရယ် အူမကြီးကင်ဆာရယ်မှာ တူညီတချက်က ဘာလဲဆိုတော့ ကာလကြာရှည် ရောင်ရမ်းခြင်း (Chronic Inflammation) ဟာ ရောဂါဖြစ်ဖို့အတွက် အစ ဆိုတာကို ဆေးသုတေသနပညာရှင်တွေက အခုနောက်ပိုင်းမှာ နားလည်လာတယ် .. ကိုယ်ပြောတဲ့ ရောင်ရမ်းခြင်းဆိုတာ ထိခိုက်ဒဏ်ရာရလို့ ရောင်ရမ်းတာနဲ့ မတူဘူး .. မျက်စေ့နဲ့ မမြင်ရတဲ့ ရောင်ရမ်းစေတဲ့ဓါတ် (Proinflammatory cytokines) တွေ အဲဒီရောဂါ ဖြစ်တဲ့နေရာမှာ များလာတာကို ပြောတာ .. အဲဒီရောင်ရမ်းစေတဲ့ ဓါတ်တွေ ဘယ်ကလာလဲ ဆိုတော့ ကိုယ်တို့ပါးစပ်ထဲက ဘက်တီးရီးတွေက ထုတ်ပေးနေတယ်ဆိုတာ အခုနောက်ပိုင်းမှာ ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့ကြတယ် ..
ပါးစပ်ထဲက ဘက်တီးရီးယားတွေက ထုတ်လိုက်တဲ့ အဲဒီ ရောင်ရမ်းစေတဲ့ဓါတ်တွေက သွေးကြောထဲကတဆင့် ဦးနှောက်ထဲ ရောက်တဲ့အခါ ဦးနှောက်ထဲကဆဲလ်တွေ စပြီး ရောင်ရမ်းလာတယ် .. ကာလအတန်ကြာလာတဲ့အခါ ဦးနှောက်ထဲက ထုတ်တဲ့ beta-amyloid နဲ့ tau လို့ခေါ်တဲ့ ပရိုတိန်းဓါတ်တွေ များလာတာကြောင့် ဦးနှောက်ဆဲလ်တွေ အလုပ် ကောင်းကောင်း မလုပ်နိုင်တော့ဘဲ သေကုန်တယ် .. အဲဒီအခါ မှတ်ဉာဏ်တွေ ချို့ယွင်းပြီး အယ်ဇိုင်းမားဆိုတာ ဖြစ်တာပေါ့လေ ..
အဲဒီ သဘာဝအတိုင်းပါဘဲ ရောင်ရမ်းစေတဲ့ ဓါတ်တွေသွေးကြောလေးတွေထဲ ရောက်တဲ့အခါ သွေးကြောနံရံက ဆဲလ် လေးတွေ (Endothelial cells) စပြီး ရောင်ရမ်းလာတယ် နှလုံးကိုပေးတဲ့ သွေးကြောလေးတွေထဲကို ကိုယ်ထဲမှာ ပိုလျံနေတဲ့ မကောင်းတဲ့ ကိုလတ်စရော (LDL cholesterol) တွေ ဝင်လာြပီး သွေးကြောပိတ် (Atherosclerosis) ရောဂါ အဲဒီပိတ်နေတာလေးကွာထွက်ပြီး သွေးကြောတနေရာမှာ ပိတ်ဆို့တဲ့အခါ နှလုံးရောဂါ (Heart Attack) ဆိုတာ ဖြစ်လာတာ .. ပြောချင်တာ ဒီနှလုံးသွေးကြောကျဥ်းရောဂါရဲ့ အစဟာ ပါးစပ်ထဲက ပိုမွှားတွေဆီက ထွက်လာတဲ့ ရောင်ရမ်းစေတဲ့ဓါတ်တွေကြောင့် သွေးကြောလေးတွေ ရောင်ရမ်းခြင်းက အစ ဆိုတာ သိစေချင်တာပါ ..
အူမကြီးကင်ဆာမှာလည်း သဘာဝခြင်း ခပ်ဆင်ဆင်ပါဘဲ .. အဲဒီ ပါးစပ်ထဲက ဘက်တီးရီးယားနှစ်မျိုး (Porphyromonas နဲ့ Fusobacterium) က ပါးစပ်ထဲကနေ အူထဲထိရောက်လာတယ် .. အဲဒီကတဆင့် အူမကြီးနံရံကို ရောင်ရမ်းစေတယ် ကြာလာတဲ့အခါ ကင်ဆာဆဲလ်တွေ စပြီး ပွားလာတယ် ..
ဒီလိုရောဂါကြီးတွေရဲ့အစဟာ ပါးစပ်ထဲက ဘက်တီးရီးယားတွေနဲ့ ပတ်သက်နေတယ်ဆိုတာ အခုနောက်ပိုင်းမှာ နည်းပညာတွေတိုးတက်လာတော့မှ သိလာကြတာ .. Next Generation Sequencing လို့ခေါ်တဲ့ နည်းပညာနဲ့ ပါးစပ်နဲ့ အူလမ်းကြောင်းတလျောက် သိန်းသန်းချီတဲ့ ဘက်တီးရီးယားတွေကို ရှာဖွေတွေ့ရှိရာက စပြီး သူတို့နဲ့ ပတ်သက်နေတဲ့ ဇီဝပြောင်းလဲမှုဖြစ်စဥ်ကို ရှာတွေ့ရက တွေ့ရှိခဲ့ကြတယ် ..
အဲဒီတော့ လွယ်လွယ်ကူကူနဲ့ ဒီလိုရောဂါကြီးတွေကို ကာကွယ်ဖို့အတွက် ခံတွင်းသန့်ရှင်းရေးကို ဂရုစိုက်ကြပါ ..
(၁) တနေ့ကို မနက်တခါ ညတခါ သွားနှစ်ကြိမ်တိုက်ပါ Fluride ပါတဲ့ သွားတိုက်ဆေးကို အသုံးပြုပါ ညဘက်သွားတိုက်တိုင်း Dental floss သုံးပြီး သွားကြားမှာ ညပ်နေတဲ့ အစာတွေကို ရှင်းလင်းပါ .. ပြီးမှ သွားတိုက်ပါ ..
(၂) အချိုဓါတ်များတဲ့ အစာတွေရှောင်ပါ .. သကြားဓါတ်ဟာ ပါးစပ်ထဲမှာ ဘက်တီးရီးယားတွေ ပေါက်ပွားဖို့ အားပေးပါတယ် .. စားမိရင်လည်း ချက်ခြင်းသွားတိုက်ပါ
(၃) တနှစ်တခါ အနည်းဆုံး သွားတွေကို စစ်ဆေးပါ .. သန့်ရှင်းရေးလုပ်ပါ .. သွားပိုးစားတဲ့နေရာမှာ ဘက်တီးရီးယားတွေ ခိုအောင်းပါတယ်
(၄) ဆေးလိပ်သောက်တာ ရပ်ပါ မရပ်နှိုင်ရင် လျော့ပါ .. ဆေးလိပ်ဟာ ဘက်တီးရီးယားတွေက ထွက်တဲ့ ရောင်ရမ်းစေတဲ့ဓါတ်တွေကို ပို များများထွက်အောင် အားပေးပါတယ်..
(၅) ရေများများသောက်ပါ .. ရေဟာ ပါးစပ်ထဲမှာ ကျန်နေတဲ့ အစာဟောင်းတွေ ရှင်းလင်းပေးတယ် .. ပါးစပ်ထဲ ဘက်တီးရီးယားပွားမှုကိုလည်း လျော့ချပေးတယ် ..
(၆) Antiseptic mouth wash e.g., Listering နဲ့ မှန်မှန် ပလုပ်ကျင်းပေးပါ .. မရှိရင် ဆားရေနဲ့ ပလုပ်ကျင်းပေးပါ
ပြည်သူတွေအားလုံး အယ်ဇိုင်းမားရောဂါမှ ကင်းဝေးတဲ့ဘဝ နှလုံးရောဂါ ကင်ဆာရောဂါ တို့မှ ကင်းဝေးတဲ့ဘဝ ရကြပါစေ ..
