23/06/2025
ရာသီတုပ်ကွေးအကြောင်း သိကောင်းစရာ.........................................................
👉 တုပ်ကွေးဆိုတာတစ်ကမ္ဘာလုံးမှာ အဖြစ်များတဲ့ ရောဂါတစ်ခုပါ။ နှစ်စဉ် ကလေးတွေရဲ့ ၂၀ - ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းနဲ့ လူကြီးတွေ ၅ - ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းလောက်ကတုပ်ကွေးဖြစ်လေ့ရှိကြပါတယ်။ မိုးနဲ့ဆောင်းရာသီတွေမှာအဖြစ်များပါတယ်။
👉 ကိုယ်ခံအားကောင်းနေရင် ဆေးဝါးတွေမလိုပဲပြန်သက်သာသွားမယ့်ရောဂါပါ။
သို့သော်လည်း အသက်အရွယ်ကြီးသူတွေ၊ ကိုယ်ဝန်ဆောင်တွေနဲ့ နာတာရှည်ရောဂါရှိနေသူတွေမှာတော့ တုပ်ကွေးရောဂါပြင်းထန်နိုင်ပြီး အသက်အန္တရာယ်ရှိတဲ့ထိဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
👉 တစ်ကမ္ဘာလုံးအတိုင်းအတာနဲ့ဆိုရင် နှစ်စဉ် ကမ္ဘာ့လူဉီးရေ ၄ သန်းလောက်ကပြင်းထန်တုပ်ကွေး ရောဂါကို ခံစားကြရပြီး လူ ၅ သိန်းနီးပါးလောက် အသက်ဆုံးရှုံးကြရပါတယ်။
⭐ ရာသီတုပ်ကွေးရောဂါဘာကြောင့်ဖြစ်သလဲ?
👉 ရာသီတုပ်ကွေးရောဂါဆိုတာ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကြောင့်ဖြစ်တာပါ။ အသက်ရှုလမ်းကြောင်းကို တုပ်ကွေးဖြစ်စေတဲ့ဗိုင်းရပ်စ်ဝင်ရောက်တဲ့ရောဂါပါ။ ရာသီတုပ်ကွေးဖြစ်စေနိုင်တဲ့ဗိုင်းရပ်စ်အမျိုးအစား (၃) မျိုးရှိပါတယ်၊ အေ၊ ဘီနဲ့စီပါ။ အဲ့ဒီကနေမှ A (H1N1), A (H3N2) စတဲ့အမျိုးအစားကွဲလေးတွေထပ်ခွဲနိုင်ပါတယ်။
⭐ ရာသီတုပ်ကွေးရောဂါဘယ်လိုကူးစက်တာလဲ? ကူးစက်နှုန်းကမြန်လား?
👉 ရာသီတုပ်ကွေးရောဂါခံစားနေရသူတွေ နှာချေ၊ ချောင်းဆိုးလိုက်တဲ့အခါ ထွက်လာတဲ့ အမှုန်အမွှားလေးတွေကနေတဆင့် ကူးစက်တတ်တာမို့ လူတစ်ဉီးကနေတစ်ဉီးကို ကူးစက်ဖို့အရမ်းမြန်ပါတယ်။
⭐ မိမိပတ်ဝန်းကျင်နဲ့မိသားစုကို ဘယ်အချိန်တွေမှာကူးစက်တတ်သလဲ?
👉 ရာသီတုပ်ကွေးလက္ခဏာတွေ မပြမီ တစ်ရက်နဲ့ လက္ခဏာပြသပြီး ခုနစ်ရက်အတွင်းမှာ ကူးစက်တတ်ပါတယ်။ ရောဂါကူးစက်ခံရချိန်မှစလို့ တစ်ရက်မှ လေးရက်အတွင်းလက္ခဏာပြတတ်ပါတယ်။
⭐ ရာသီတုပ်ကွေးလက္ခဏာတွေက ဘာတွေလဲ?
👉 ရာသီတုပ်ကွေးလက္ခဏာတွေကတော့
• ဖျားခြင်း၊
• ချောင်းခြောက်ဆိုးခြင်း၊
• လည်ချောင်းနာခြင်း၊
• နှာရည်ယို၊ နှာပိတ်ခြင်း၊
• ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊
• နုံးခြင်း၊
• ကြွက်သားများနာကျင်ကိုက်ခဲခြင်း၊
• မျက်သားရောင်ခြင်း၊ မျက်စိနာခြင်း၊
စတာတွေပဲဖြစ်ပါတယ်။
👉 နောက်ဆက်တွဲအနေနဲ့ -
• အဆုတ်ရောင်ခြင်း၊
• မူလခံစားနေရတဲ့နာတာရှည်အဆုတ်ရောဂါများပိုဆိုးလာခြင်း၊
• နားပြည်ယိုခြင်း၊
• ဉီးနှောက်ရောင်ခြင်း၊
စတာတွေကိုခံစားရနိုင်ပါတယ်။
👉 ပြင်းထန်ရာသီတုပ်ကွေးလက္ခဏာတွေကတော့ -
• ရုတ်တရက်မူးဝေခြင်း၊
• အသက်ရှုရခက်ခဲခြင်း၊
• ရင်ဘတ်အောင့်ခြင်း၊
• ဗိုက်အောင့်ခြင်း၊
• မကြာခဏ/အပြင်းအထန်အန်ခြင်း၊
• စိတ်အခြေအနေပုံမှန်မဟုတ်ခြင်း/သတိမကောင်းခြင်း၊စတဲ့လက္ခဏာတွေခံစားနေရပြီဆိုရင်တော့ ဆရာဝန်နှင့်အမြန်ဆုံးတိုင်ပင်ဖို့လိုအပ်နေပါပြီ။
⭐ ရာသီတုပ်ကွေးဖြစ်နေပြီလို့ဘယ်လိုသိနိုင်မလဲ?
👉 အဓိကကတော့ ခံစားနေရတဲ့ရောဂါလက္ခဏာတွေကိုကြည့်ပြီး ရာသီတုပ်ကွေးကူးစက်နေပြီလို့ပြောနိုင်ပါတယ်။ အဲဒီလက္ခဏာတွေကတော့ -
• ရုတ်တရက်နေ့ပိုင်းအတွင်းဖျားလာမယ်၊
• ချောင်းခြောက်ဆိုးမယ်၊
• ကိုယ်လက်တွေကိုက်ခဲမယ် ဆိုရင် ရာသီတုပ်ကွေးကူးစက်နေတာဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
👉 ပိုပြီးသေချာချင်ရင်တော့ အာခေါင်တို့ဖတ်၊ နှာခေါင်းတို့ဖတ်ယူပြီးစစ်ဆေးတာ၊ သလိပ်စစ်ဆေးတာ၊ Viral PCR၊ Rapid Antigen Testing စတဲ့နည်းလမ်းများနဲ့စစ်ဆေးနိုင်ပါတယ်။
⭐ ရာသီတုပ်ကွေးရောဂါပျောက်ကင်းအောင်ဘယ်လိုလုပ်ရမလဲ?
👉 အဓိကကတော့ မိမိကိုယ်ခံအားနဲ့ပြန်တိုက်ထုတ်ရမှာဖြစ်တဲ့အတွက် ကိုယ်ခံအားကောင်းရင်ရက်ပိုင်းအတွင်း ဘာဆေးမှမသောက်လဲ ပြန်ကောင်းသွားနိုင်ပါတယ်။
တချို့လူနာတွေမှာတော့ (၇ - ၁၀) ရက်အထိကြာတတ်ပါတယ်၊ ချောင်းခြောက်ဆိုးနေတာကတော့ နှစ်ပတ်လောက်ထိကြာနေတတ်ပါတယ်။
👉 ကိုယ်ခံအားကောင်းစေမယ့်အစာအာဟာရတွေများများနဲ့ခဏခဏစားပေးဖို့လိုပါတယ်။
👉 ရေများများသောက်ပေးရပါမယ်။ ရေနွေးပူပူလေးသောက်ပေးလို့ရပါတယ်။
👉 လည်ချောင်းနာနေရင်ဆားရည်ပူပူနဲ့ပလုတ်ကျင်းပါ။
👉 အဖျားကျဖို့အတွက် ရေပတ်တိုက်ပေး၊ ရေချိုးပေးလို့ရပါတယ်။
👉 ဆေးတွေအနေနဲ့က ခံစားနေရတဲ့လက္ခဏာသက်သာစေမယ့်ဆေးမျိုးတွေသောက်လို့ရပါတယ်။ (ဆရာဝန်နဲ့တိုင်ပင်ပြီးမှသောက်သုံးဖို့အကြံပြုလိုပါတယ်)
- ဖျားတာအတွက် Paracetamol
- နှာရည်ယို၊ နှာချေ၊ နှာပိတ်တာတွေအတွက် Anti-histamine ဆေးတွေ (Burmeton, Cetrizine, etc)
- ချောင်းဆိုးတာအတွက်ချောင်းဆိုးပျောက်ဆေး Cough Suppressant တွေအသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
⭐ ရာသီတုပ်ကွေးကဘယ်လိုလူတွေမှာ ပိုပြင်းထန်ပါသလဲ?
👉
• နာတာရှည်ရောဂါရှိသူတွေ၊
• ကိုယ်ခံအားကျဆင်းနေသူတွေ၊
• ကိုယ်ခံအားကျစေတဲ့ဆေးတွေသောက်သုံးနေရသူတွေ (ကင်ဆာလူနာများ၊ လေးဘက်နာ၊ သွေးလေးဘက်နာလူနာများစသည်ဖြင့်)၊
• ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်တွေ၊
• အဝလွန်သူတွေ၊
• အသက် (၆၅) နှစ်အထက်လူကြီးတွေနဲ့
• (၆) လအောက်ကလေးငယ်တွေမှာပိုမိုပြင်းထန်နိုင်ပါတယ်၊ ကူးစက်ဖို့လည်းလွယ်ကူပါတယ်။
⭐ ရာသီတုပ်ကွေးမကူးစက်အောင်ဘယ်လိုလုပ်ရမလဲ?
👉
• အပြင်သွားလျှင် နှာခေါင်းစည်း (Mask) တပ်ဆင်ခြင်း၊
• လက်ကိုစနစ်တကျဆေးကြောခြင်း၊ လက်သန့်ဆေးရည်အသုံးပြုခြင်း၊
• တကိုယ်ရည်သန့်ရှင်းရေးအလေးထားဆောင်ရွက်ခြင်း၊
• ကိုယ်ခံအားကောင်းမွန်စေမည့်အစာအာဟာရများစားသုံးခြင်း၊
• အိပ်ရေးဝဝအိပ်ခြင်း၊
• လူထူထပ်သောနေရာများသို့မလိုအပ်ပဲမသွားခြင်း၊
• နှာချေ၊ ချောင်းဆိုးလျှင် နှာခေါင်းနှင့်ပါးစပ်ကိုဖုံးအုပ်ထားခြင်း၊
စတဲ့နည်းလမ်းများကိုလုပ်ဆောင်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။
⭐ ရာသီတုပ်ကွေးကာကွယ်ဆေးရောထိုးသင့်လား?
👉 ပြင်းထန်ရာသီတုပ်ကွေးရောဂါခံစားနိုင်ရချေများတဲ့သူတွေ (High Risk Group), ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းတွေနဲ့ ကလေးငယ်တွေကတော့ ရာသီတုပ်ကွေးကာကွယ်ဆေးကို နှစ်စဉ်ထိုးထားသင့်ပါတယ်။
ရာသီတုပ်ကွေးရောဂါကူးစက်ခြင်းမှကင်းဝေးလို့ကိုယ်စိတ်နှစ်ဖြာကျန်းမာချမ်းသာကြပါစေ 🙏🙏🙏
(Mitta Mon Clinic)
Reference : Oxford handbook of clinical medicine 10th edition, CDC
Photo from Google
#ရာသီတုပ်ကွေး