27/09/2025
ကင်ဆာရဲ့ လျှို့ဝှက်ချက်တွေကို ဖော်ထုတ်ကြမယ်
အပိုင်း (၂) - ဓာတ်ခွဲခန်းထဲက ထောက်လှမ်းရေးတပ်ဖွဲ့
ကံကောင်းတာက ခေတ်မီဆေးပညာဟာ ဒီမျိုးဗီဇအလွဲတွေကို လိုက်လံရှာဖွေနိုင်ပြီး ထိထိရောက်ရောက် တိုက်ခိုက်နိုင်ပါပြီ။ ဒီလို ကုသမှုမျိုးကို တိကျတဲ့ ကင်ဆာကုထုံး (Precision Oncology) လို့ခေါ်ပါတယ်။ လူနာတစ်ယောက်ချင်းစီရဲ့ ကင်ဆာ မျိုးဗီဇကို ဆန်းစစ်ပြီးမှ သူ့အတွက် အကောင်းဆုံး ဆေးကုသမှုကို ညွှန်ကြားပေးတာပါ။ ဒီလိုရှာဖွေဖို့အတွက် ဓာတ်ခွဲခန်းထဲမှာ ထောက်လှမ်းရေးတပ်ဖွဲ့တွေ ရှိပါတယ်။
၁။ NGS စစ်ဆင်ရေး (Next-Generation Sequencing) - "စုံစမ်းရေးအဖွဲ့"
ဒီနည်းပညာကတော့ ခေတ်မီစစ်ဆင်ရေးတစ်ခုပါပဲ။ ကင်ဆာဆဲလ်ထဲက မျိုးဗီဇပေါင်း ရာနဲ့ချီပြီး တစ်ပြိုင်နက်တည်း စစ်ဆေးနိုင်တယ်။ ဘယ်ဗီဇမှာ အလွဲရှိနေလဲဆိုတာ ချက်ချင်းသိရှိပြီး ဘယ်ဆေးက အဆင်ပြေမယ်ဆိုတာ ညွှန်ကြားပေးနိုင်တဲ့ စုံစမ်းရေးမှူးကြီးတစ်ယောက်နဲ့ တူပါတယ်။
၂။ PCR နည်းပညာ (Polymerase Chain Reaction) - "ထောက်လှမ်းရေးသူလျှို"
ဒီနည်းကတော့ သူလျှိုကောင်းတစ်ယောက်လိုပါပဲ။ သိထားပြီးသား ရန်သူ (မျိုးဗီဇအလွဲတစ်မျိုး) ကို ချက်ချင်း အာရုံစိုက် လိုက်လံရှာဖွေနိုင်တယ်။ အထူးသဖြင့် Digital PCR (dPCR) ဆိုရင် သွေးထဲမှာရှိတဲ့ ကင်ဆာဆဲလ်က လွှတ်လိုက်တဲ့ DNA အမှုန်အမွှားလေးတွေကိုတောင် ဖမ်းယူ စစ်ဆေးနိုင်တဲ့ အထူးထောက်လှမ်းရေးသမားပါ။
ဥပမာ: အဆုတ်ကင်ဆာရှိသူတွေမှာ EGFR လို့ခေါ်တဲ့ ဗီဇအလွဲ ရှိမရှိကို သွေးနမူနာလေးနဲ့တင် စစ်ဆေးလို့ရပါပြီ။ ဒီနည်းပညာကို LEO Healthcare မှာ အသုံးပြုနေပါပြီ။
၃။ FISH စစ်ဆေးနည်း (Fluorescence In Situ Hybridization) - "အဏုမြူအလင်းရောင်နဲ့ ရှာဖွေသူ"
ဒီနည်းကတော့ မျိုးဗီဇရဲ့ ပုံစံပြောင်းလဲမှုကို မဟုတ်ဘဲ၊ မျိုးဗီဇတွေ အရမ်းများနေလား (Gene Amplification) (ဥပမာ- ရင်သားကင်ဆာမှာ HER2 ဗီဇ အရေအတွက်များနေခြင်း) ဒါမှမဟုတ် ဗီဇတွေ နေရာမှားရောက်နေလား (Translocation) ဆိုတာကို အဏုမြူအလင်းတွေနဲ့ စူးစမ်းရှာဖွေတဲ့နည်းပါ။ ဒီနည်းကိုလည်း LEO Healthcare မှာ စစ်ဆေးပေးနေပါတယ်။
၄။ IHC စစ်ဆေးနည်း (Immunohistochemistry) - "ပရိုတင်း စူးစမ်းရှာဖွေရေး"
ဒီနည်းကတော့ မျိုးဗီဇကိုတိုက်ရိုက်မကြည့်တော့ဘဲ၊ မျိုးဗီဇအလွဲကြောင့် ထွက်လာတဲ့ ပရိုတင်းဓာတ် (ထုတ်ကုန်ပစ္စည်း) ကို စစ်ဆေးတာပါ။ မှန်ဘီလူးအောက်မှာ အထူးဆေးဆိုးပြီး ဒီပရိုတင်းရှိနေလား၊ မရှိတော့ဘူးလားဆိုတာ ကြည့်တာပါ။
ဥပမာ: Lynch syndrome ရှိမရှိကို MLH1/MSH2 ပရိုတင်းတွေ ဆုံးရှုံးနေလားဆိုတာ ဒီနည်းနဲ့ စစ်ဆေးနိုင်ပါတယ်။ LEO Healthcare မှာဆိုရင် ကင်ဆာအမျိုးအစားပေါင်းများစွာအတွက် ဒီ IHC စစ်ဆေးမှုတွေကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် လုပ်ဆောင်ပေးနိုင်နေပါပြီ။
ဒီနည်းပညာတွေဟာ ကင်ဆာကို ယခင်ကထက် ပိုမိုတိကျစွာ ရှာဖွေလို့ရစေပြီး၊ ပိုမိုထိရောက်တဲ့ ကုသမှုလမ်းကြောင်းကို ရွေးချယ်နိုင်အောင် ကူညီပေးနေပါပြီ။ ကင်ဆာဆိုတာ လက်နဲ့မထိရဲ၊ မျက်စိနဲ့မကြည့်ရဲစရာ မဟုတ်တော့ပါဘူး။ သိပ္ပံနည်းကျ နားလည်ပြီး တိုက်ထုတ်လို့ရတဲ့ ရောဂါတစ်ခုသာ ဖြစ်ပါတယ်။
(သတိပြုရန် - အထက်ပါ ဆောင်းပါးသည် ကျန်းမာရေးဗဟုသုတ သိရှိရန်အတွက်သာဖြစ်ပြီး ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ ဆေးကုသမှုခံယူရန်အတွက် ဆရာဝန်နှင့် တိုင်ပင်ဆွေးနွေးပြီးမှသာ ဆုံးဖြတ်ရပါမည်။)**
ကိုးကားချက်များ (References):
1.Abbosh, C., et al. (2017). Phylogenetic ctDNA analysis depicts early-stage lung cancer evolution. Nature.
2.Boland, C. R., & Goel, A. (2010). Microsatellite instability in colorectal cancer. Gastroenterology.
3.Cheng, D. T., et al. (2015). Memorial Sloan Kettering-Integrated Mutation Profiling of Actionable Cancer Targets (MSK-IMPACT): A hybridization capture-based next-generation sequencing clinical assay for solid tumor molecular oncology. Nature Biotechnology.
4.Davies, H., et al. (2002). Mutations of the BRAF gene in human cancer. Nature.
5.Hanahan, D., & Weinberg, R. A. (2011). Hallmarks of cancer: the next generation. Cell.
6.Le, D. T., et al. (2017). Mismatch repair deficiency predicts response of solid tumors to PD-1 blockade. Science.
7.Levine, A. J. (2020). p53: 800 million years of evolution and 40 years of discovery. Nature Reviews Cancer.
8.Long, G. V., et al. (2015). Combined BRAF and MEK inhibition versus BRAF inhibition alone in melanoma. The New England Journal of Medicine.
9.Soria, J. C., et al. (2018). Osimertinib in untreated EGFR-mutated advanced non-small-cell lung cancer. The New England Journal of Medicine.
10.Vogelstein, B., et al. (2013). Cancer genome landscapes. Science.
11.Wolff, A. C., et al. (2018). Human epidermal growth factor receptor 2 testing in breast cancer: American Society of Clinical Oncology/College of American Pathologists clinical practice guideline focused update. Journal of Clinical Oncology.
