19/06/2025
🦴 Дунд чөмөгний ясны хугарал, хадаасны мэс заслын дараах бороололт болон яс сийрэгжилт
📍 Юу болсон бэ?
Дунд чөмөгний яс хугарч, эхний удаад ялтас, хадаасаар хадаж бэхлэх мэс засал хийгдсэн. Гэвч явганаас унаж, хугарсан хэсэг дахин гэмтсэн тул ялтас, хадаасыг авч, ясны дотоод сувагт (intermedullary canal) шинэ интэрмедуларны хадаас (intermedullary nail) хийж бэхэлсэн.
⸻
⏳ Яс хэрхэн бороолдог вэ?
Яс бороолох нь 3 үндсэн үе шатаас бүрддэг:
1. Эхний үрэвслийн үе шат (0–7 хоног)
• Хугарлын хэсэгт цус хурж, гематом үүснэ.
• Үрэвслийн эсүүд ирж, хугарлын орчныг цэвэрлэнэ.
2. Зуурмаг үе шат (1–3 долоо хоног)
• Фибробласт болон хондробласт эсүүд өсөж, зөөлөн эд (cartilage-like callus) үүсгэнэ.
• Энэ нь хугарсан хэсгийг тогтвортой барих үүрэгтэй.
3. Бэхжилтийн үе шат (3 долоо хоногоос – хэдэн сар)
• Зөөлөн эд аажмаар хатуу яс болон хувирна (эндо- болон интрамембран бороолол).
• Ингээд хугарсан хэсэг анхны хэв маягтаа эргэн орж, үе шат дуусна.
⸻
🧍♂️ Яагаад хэт удаан ачаалал өгөхгүй байх хэрэгтэй вэ?
Интэрмедулар хадаас нь ясны голоор орж, дотоод талаас нь тогтвортой байлгадаг. Ясны анхны бороололт хэврэг байдаг тул хэт эрт жингээ бүрэн ачиж явах, эсвэл унаж, гэнэт ачаалал өгөх нь:
• Хугарлын орчмыг дахин гэмтээх
• Борооцолдож буй ясны эдийг хугалах
• Хадаасыг хэт ачаалж, гулсах эсвэл мултрах эрсдэлтэй
Иймд эмчийн заасан хугацаанд бүрэн жингээ ачаалж гишгэхгүй байх нь чухал.
⸻
⚠️ Хэт удаан хөдөлгөөнгүй байх нь яс сийрэгжих шалтгаан болдог
Хөдөлгөөнгүй байх нь ясыг “ачаалал алдагдсан” гэж ойлгуулдаг. Үр дүнд нь:
• Остеокластууд идэвхжиж, ясны эдийг задлах нь давамгай болно
• Остеобластууд идэвхгүй болж, шинэ яс төлжих нь саарна
• Энэ үйл явц нь яс сийрэгжилт (osteopenia / osteoporosis) руу хөтөлдөг
• Уг өөрчлөлт ясны бэхжилтийг сааруулж, ирээдүйд дахин хугарах эрсдэлийг нэмэгдүүлдэг
⸻
✅ Өвчтөнд өгөх зөвлөмж:
🦵 1. Гишгэлтийн ачааллыг зөв дагаж мөрдөх
• Эмчийн зөвшөөрсөн хэмжээнд алхах, таяг, тохойн тулгуур хэрэглэх
🏋️ 2. Идэвхтэй хөдөлгөөн хийх
• Хөдөлгөөн хязгаарлагдмал хэсгээс бусад үеийг тогтмол хөдөлгөх
• Сунаж, агших, хөлөнд цусны эргэлт сайжруулах дасгал хийж байх
🥦 3. Ясны эрүүл мэндийг дэмжих
• Кальци, Д витамин, уураг ихтэй хоол хүнс хэрэглэх
• Шаардлагатай бол нэмэлт бэлдмэл хэрэглэнэ (эмчийн заавраар)
🔄 4. Тогтмол хяналтад орох
• Борооцолт хэр явагдаж байгааг зураг авч хянах
• Гишгэх зөвшөөрөл хэзээ өгөхийг эмч шийднэ
⸻
🧠 Танд сануулах нь:
• “Хэт их гишгэвэл бороололт алдагдана, хэт хөдөлгөөнгүй байвал яс сийрэгжинэ.”
👉 Тэнцвэртэй, хяналттай ачаалал чухал.
