22/05/2025
Сэтгэл зүй гэж юу вэ?
“Чи сэтгэл зүй муутай юм уу?”, “Сэтгэл зүйгээ бэлд”, “Сэтгэл зүйчид очвол яасан юм бэ?” Бидний өдөр тутмын ярианд сэтгэл зүй гэдэг үг улам олонтаа сонсогддог болжээ. Гэхдээ яг үнэндээ сэтгэл зүй гэж чухам юу гэсэн үг вэ?
Сэтгэл зүй (psychology) гэдэг нь хүний сэтгэл, оюун, зан төлөв, мэдрэмж, бодол санаа, харилцааны хэв маяг зэргийг судалдаг шинжлэх ухаан юм. Энэ бол тархи биш, оюун биш, зөвхөн сэтгэл ч биш харин хүн гэдэг амьтны дотоод ертөнц, гадаад илрэл хоёрын огтлолцлын судалгаа гэж ойлгож болно.
Сэтгэл судлалын шинжлэх ухаан нь:
Бид яагаад ингэж боддог вэ?
Бид юунаас болж ингэж мэдэрдэг вэ?
Тэр мэдрэмж яагаад бидний зан авирыг ингэж өөрчилдөг вэ?
гэх мэт асуултад хариу хайдаг.
Жишээ нь: Хэн нэгэнд сэтгэл дотроос хүчтэй уур хүрч байлаа гэж төсөөлье. Уур гэдэг бол мэдрэмж. Гэтэл тэр мэдрэмж хэлээр бус, харцаар, дууны өнгөөр, үйлдлээр илэрч эхэлдэг. Үүнийг ойлгож, тайлбарлаж, удирдах урлаг бол сэтгэл зүйг судалсны ач юм.
Америкийн сэтгэл судлалын холбоо (APA) сэтгэл судлалыг дараах байдлаар тодорхойлсон байдаг:
“Psychology is the scientific study of the mind and behavior.”
(Сэтгэл судлал бол оюун ухаан ба зан авирыг шинжлэх ухааны аргаар судлах ухаан юм.)
Тэгвэл яагаад энэ ухаан бидэнд хэрэгтэй гэж?
Учир нь:
Хүн өөрийгөө танихгүйгээр бусдыг ойлгож чаддаггүй
Өөрийн мэдрэмжээ удирдаж сурахгүйгээр амьдралын томоохон шийдвэрүүдийг зөв гаргах хэцүү
Харилцаанд тулгардаг ихэнх зөрчил буруу ойлголцлоос бус буруу мэдэрч, буруу илэрхийлснээс үүддэг
Сэтгэл зүй бол мэддэг байх ёстой хичээл биш амьдралынхаа туршид дадлагажих ухаан юм.
Тиймээс “өөрийгөө ойлгох” гэдэг нь хийсвэр бус, амьдралын хамгийн том хөрөнгө оруулалт.
