04/10/2023
АРВАН ЗҮҮДНИЙ ӨР
(Номын ишлэл)
Гадаад нөхцөл байдал, тухайн хүний төрөлх мөн чанарыг ЗҮҮД л хамгийн үнэнээр тусгадаг. Зүүдэнд хачир чимэг, хэтрүүлэл бараг л байдаггүй. Зүүдэлж байгаа хүн аливааг, хамгийн гол нь өөрийгөө бодтой үнэн цэгнэдэг. Мөрөөдөл бол эсрэгээр. Мөрөөдөж – сэрүүн зүүдэлж байгаа хүн бодтой нөхцлийг хэзээ ч тооцдоггүй, ямагт өөрийнхөө чадвараас илүүг хүсдэг. Унтаж буй хүн сэрүүн байгаа хүнийг бодвол төрөлх чанар, дүр төрхөө илүүтэй хадгалдаг. Мөрөөдөл бол сэрүүн зүүд.
Нойрондоо хүн зүүдэлдэг. Зүүдэнд ер бусын этгээд явдал бишгүйдээ л тохиолдоно шүү дээ. Угаасаа зүүдний ертөнц бол ер бусын ертөнц юм. Тэгэхээр бид амьдралынхаа гуравны нэгийг ер бусын явдлууд дунд өнгөрөөдөг хэлж болно. Зөвхөн энэ л гуравны нэг ч биш, бодтой сэрүүн амьрал ч бас ер бусын тохиолдлоор дүүрэн. Гагцхүү бид олж хардаггүй, мэдэрдэггүй, эсвэл мартчихдаг. Мартана гэдэг гайхамшигтай хишиг буян шүү. Хэрэв бид юуг ч мартдаггүйсэн бол, маш аймшигтай ертөнцөд аж төрөх байлаа. Аж төрөх ч биш юм аа, зүрхээ хэрхэн дэлбэрэхийг чихээрээ сонсох байлаа. Зүрх дэлбэрэх чимээг би, гэхдээ, сонсмооргүй муухай гэж бодохгүй байна. Чин үнэнийг хэлэх юм бол, тэр чимээ хэчнээн гайхамшигтай болохыг төсөөлж байна.
Зүүдийг хэрхэн тайлна, зүүдлэгчид учрах цаашдын үйл явдал яг л тийн өрнөдөг.
Хүн өөрийнхөө бүр гүнд, гүнийхээ чанад гагцхүү зүүдээрээ л дамжиж ордог.
Саяын зүүднээсээ хязгааргүйн цаад утгыг олж харлаа. Энэ зүүд ч мөн хязгааргүй. Зүүдэн дотор яг тэр зүүд өөрөө. Зүүдлэгдэн буй зүүдэнд ч бас тэр зүүд, нөгөө зүүдэнд тэр зүүд. Энэ бүхэн намайг амьд мэнд, зүгээр л унтаж байхад болж байгаа явдал тул амьдрал дотор зүүд, бүх зүйл хязгааргүй зүүд болж таарч байна.
Хүн зүүдээ сонгох биш дээ. Амьдралыг ч гэсэн ...
Орхигдож гээгдсэн, ой санамжаас арчигдсан тэр хоосон зай ... Дуртгалын тэнгэр дэх тэр оньсого мэт “хар нүх” ...
Зүүд гэдэг бол унтаж байгаа хүний сэтгэл санааны үйл амьдрал.
Ихэнх хүн зүүдээ бурхан тэнгэрээс ирдэг гэж боддог.
Ер нь хүний бараг анзаараагүй жижиг сажиг зүйлс зүүдэнд гол байр эзэлж үзэгддэг юм.
Зөвхөн эрт цагийн тайлгач бөө нар л хүнийг аврах үнэн билигт зүүд, хүнийг хөнөөх хуурмаг зүүд хоёрыг ялгах чадвартай. Орчин үед бол хүн тийм чадвараа гээсэн гэж байгаа юм.
Зүүд гэдэг туйлын үнэн зүйл. Хүний сэтгэлд үнэн бодтой байж чаддаг бүхэн л гадаад ертөнцөд жинхнээсээ оршин тогтнодог. Зүүд бол сэтгэл зүрхэн дэх ертөнц. Тэнд багтаагүй зүйл энд байх боломжгүй юм.
Зүүд гэдэг барьцгүй ертөнц шүү дээ. Тэнд болж байгаа явдлуудын хооронд уялдаа холбоо гэж байдаггүй. Бидний мэдэх цаг хугацаа ч тэнд мөрдөгдөхгүй. Хууль ёс үйлчлэхгүй. Нэг тийм анархи нийгэм ч юм уу, абсурд театрт орчихсон юм шиг.
Зүүдэнд логик үнэн гэж байхгүй. Гэхдээ ямар ч хүний зүүд тэнэг байдаггүй. Миний төсөлж байгаагаар бол, усан тэнэг хүн ч зүүдний зүй тогтлын үүднээс ухаалаг л зүүд зүүдлэх ёстой. Ерөөсөө зүүд бол лам нарын, философичдын ярьдаг гэгээрэлтэй их төстэй. Зүүдэлж байгаа хүн зовлонд гутарч, өрөвдөж, шаналах тохиолдол ховор юм шиг надад санагддаг. Ичих эрээлэх, байх ёстойгоосоо өөрөөр, жам ёсноос гадуур байх шаардлага зүүдэнд гардаггүй. Аливааг гоё муухай гэж ялгаж үзэх хэтийдсэн үзэл ч зүүдэлж байгаа хүнд байдаггүй.
Зүүд байгаа нь л тэр. Түүнийг сэрүүн байх үеийнхээ ойлголтоор “ер бусын” гэж нэрлэх хэрэггүй.
Сэрүүн байх үедээ бид зүүдийг ойлгодоггүй. Зүүдэлж байхдаа сэрүүндээ гаргадаг аашаа ч бас ойлгохгүй вий. Амьдралд огт боломжгүй явдал зүүдэнд бишгүй л болдог. Яг түүн шиг зүүдэнд ч оромгүй явдлуудаар энэ амьдрал бас дүүрэн байдаг юм шүү.
-Тэгэхээр зүүд гэж таны хувьд яг юу болж таарч байна аа?
-Ирээдүйг таамаглах оролдлого, магадгүй, боломж.
Зөнч зүүд олон л доо.
Зүүд бол биелээгүй хүслийн дуудлага юм. Ердөө л! Хүүхдүүд үүнийг сайн ойлгодог. Харамсалтай нь, хүсэл зүүдэнд биелэх, амьдрал дээр биелэх хоёулаа адилхан жинхэнэ явдал гэдгийг хүн ухамсарлаж чаддаггүй. Тиймээс ч зүүдэнд биелсэн хүсэл нь сэрсэн хойно баясал таашаал биш, гутрал харуусал төрүүлээд байдаг. Ерөөсөө ихэнх иохиолдолд хүмүүс сайхан зүүд биш, тааламжгүй зүйл л зүүдэлдэг юм шүү дээ. Нэг их тааламжгүй биш байлаа ч, үлдэх сэтгэгдэл нь тэр бүр таатай байдаггүйг миний судалгаанаас үзэж болно.
Эртний зүүдний тухай номнууд цөмөөрөө бурхан тэнгэрээс шившчихсэн юм шиг, бүх зүүдийг нэг хэвэнд цутгасан байдаг: Египетийн XII үеийн зүүдний судар (Нийтийн тоолол эхлэхээс 2000 жилийн өмнө зохиогдсон, нарийндаа Атлантидаас улбаатай эд.), Эртний Энэтхэгийн “”Парисиста” (МЭӨ тооллын V зууны эд), Шинэ Вавилоны зүүдний судар (Нийтийн тооллын өмнөх 663 он)
Мах идэж зүүдэлбэл сэтгэл амаржина гэж энэ бүх сударт дурайтал бичсэн байгаа.
Монгол судлалд нэг аймшигтай ч юм шиг, далд эрчим хүч шингэсэн бололтой нэг зүйл анзаарагдаад байдаг. Хазгайхан гишгэсэн хүн замаа алдаж, ангал руу нисчихдэг.
Зөвхөн тэр мөчүүдэд л бидэнд агшин зуурын гэгээрэл төрдөг. Харамсалтай нь ердөө агшин зуурын л гэгээрэл байдаг тул тэр саруул мэдрэмж төдхөнөө замхран оддог.
Ямар ч хүн ой санамжийнхаа тодорхой хэсгийг гээж алддаг. Түүнийгээ бид мартах гэж тун энгийнээр нэрлэдэг шүү дээ (Мартана гэдэг бол гайхамшигт хишиг буян). Ой санамжаас нь олон зүйл арчигдсаныг тэр саяхан л анзаарсан юм.
Ингэхэд яагаад хүний ой ухаанаас зарим хэсэг нь арчигддаг юм бол? Дундуур нь биеэрээ туучиж гарсан амьдралын тийм ч богинохон биш хэсэг яагаад ор тас байгаагүй юм шиг, үлдвээс зохих хамгийн хүндэтгэлтэй газар болох хүний дурсамжид үлдэж байрлах орон зайгүй болж, тэндээсээ хөөгдөөд ч болохноо тэнүүчилж явахын оронд ерөөсөө хаа ч байхгүй болчихдог хэрэг вэ? Яагаад?
Болох үйл явдлыг зүүд л хэлж өгдөг.
Маш их бодсон зүйлээ хүн зүүдэлдэггүй. Бараг бодоогүй зүйл л зүүдэнд илүүтэй ордог. Маш их бодсон зүйл тэгэхдээ амьдралд байж болох хэмжээнээсээ хэтрээд, хүнийг зохиомол орон зай, зохиомол цаг хугацааны гүнд авааччихдаг.
Хүмүүс хамгийн сүүлчийн зүүдээ л санадаг юм. Хэдийгээр нэг л зүүдийг шөнөжин зүүдэлсэн мэт боддог ч, үнэн хэрэгтээ тэр бол дөрөв юм уу тав дахь зүүд нь байдаг. Хэрэв чи шөнийн хоёр цагт сэрэх юм бол, ямар нэгэн зүүдний хэсгийг санаж байх болно. Харин тэр чигээрээ унтсаар өглөө зүүдлээд сэрэх юм бол, хоёр цагийн нөгөө зүүдийг огт зүүдлээгүй юм шиг ор тас мартчихсан байх вий. Хэрэв арван цагт боссон бол өглөөний зүүд л ой ухаанд чинь хадгалагдана. Зарим үед гурван зүүдээ хүн санадаг. Түүнээс илүүг бараг л үгүй. Гэтэл чиний санаж буй гурван зүүд гэдэг, үнэндээ бол, зургаа долоо дахь зүүд чинь шүү дээ.
Сүүлчийн зүүд л ямар байгаагаас тухайн шөнийн зүүд эрхэм үү, дэмий хоосон зүйл үү гэдэг нь хамаардаг. Гэтэл сүүлчийн зүүд гэдэг ойлголт хязгааргүй. Өнөөдөр чиний хувьд урьд шөнийн зүүд сүүлчийнх. Маргааш бол өнөө шөнийнх, нөгөөдөр бол маргааш шөнө, магадгүй нөгөөдөр үүрээр зүүдлэгдэх зүүд л хамгийн сүүлчийнх шүү дээ.
Хамгийн сүүлчийн зүүдээ л хүн санадаг. Бусад нь түүний хувьд бараг л зүүд биш гэхэд болохоор ...
Өөрийнхөө л зүүдийг үздэг, өөрийнхөө л амьдралаар амьдардаг хүн гэж бараг байдаггүй юм шүү дээ. Нэг бол бусдын зүүд ч чиний зүүд, эсвэл чиний зүүд бүхэн бусдын зүүд. Ухаан нь чи амьдралаа өөрийнхөөрөө л туулна. Гэхдээ бас бусдын өмнөөс амьдрах үе гардаг л юм.
Зүүд бүхэнд утгагүй хэсэг байдаг. Яг л амьдрал шиг.
-Бурхан гэж үнэхээр бий болов уу?
-Байлгүй яах вэ дээ. Тэр бидний дотор унтаж байгаа.
-Тэр зүүдэлдэг үү?\
-Бид унтаж байхдаа зүүдэлдэг. Бурхан үүнийг тойрох учиргүй.
Амьдрал гэдэг үнэндээ зүүдний бие юм. Амьдрал гэдэг зүүдний мэт хоосон бүхний эх бие юм. Амьдрал гэдэг ердөө л биежсэн зүүд.
Тэд хоёулаа биеэ унтаагаар нь орхичихоод зүүдний ертөнцөд уулзаж учирсан ч юм бил үү?
Амьдралын утгыг хүн тэртэй тэргүй таньж гүйцэхгүй. Харин амьдралыг өөрийг нь яаж ийгээд амьдарч барахаас өөр ямар ч зам үгүй.
Тэнгис гэв гэнэт л орон зайн тэс өөр хэмжээс рүү шагайж харах шиг болов.
Сүм бүхэн сүнсний орон.
Юу ч бодохгүй бай. Эсвэл бүх бодлоо зоргонд нь тавь. Бодол хүслээ цагдаж хорьсноос болоод дотор давчиддаг тал ч бий...
Хүний дурсамж ч бас ирээдүйн тухай төсөөлөл шиг бодит амьдралаас зөрж гаждаг.
Нэгэн зүйл дээр алдвал бусад бүх зүйл буруудна.
Хорвоог өөрийнхөө дотроос, бүр гүнээсээ харах ёстой юм билээ. Сайн муугийн үнэн дэнс бидний бүр гүнд л савлаж байдаг.
Монголчууд “гал өөдөө, ус уруугаа” гэж ярьдаг нь галын тэнгэрт тэмүүлэгч шинжийг биширсэн хүндэтгэл юм. Гал шүтэх үзэл нь Чингис хааны “Их ёс (засаг)” хуульд тодорхой туссан бий.
Дэлгэцэн дээр юм уншихад хурууны өндгөнд имрэгдэх цаасны хээ ямагт үгүйлэгддэг. Хэвлэгчээс таатай бүлээхэн хуудас ар араасаа гарч ирнэ. Амьд ч юм шиг бүлээхэн хуудсууд. Уншиж байх зуур бүлээхэн хуудсууд үхэх мэт хөрлөө. Үхэх тухай Тэнгис бодож үзсээн. Амьдрахаа больё л гэвэл больчихож болно. Энэ амархан хэрэг. Үхэхээс амьдрах нь хавьгүй хэцүү. Хүчирхэг хүмүүс аль хэцүүг нь сонгодог.
Чин үнэндээ амьдрал гэдэг эцэс төгсгөлгүй, утга учиргүй давтамжууд ч юм билүү ...
Зохиолч: Г.Аюурзана