
29/10/2023
S1E2- Жендерийн хэвшмэл ойлголт ялгаварлан гадуурхалт.
Жендерийн хэвшмэл болон ялгаварлан гадуурхалт гэж юуг хэлээд байна вэ? Үүнээс үүдэн ямар үр дагавар үүсэж байгаа болон үүсэж болзошгүй талаар энэ 7 хоногийн мэдээлэлдээ оруулахаар шийдлээ. Тайлбар хэсэгт илүү дэлгэрэнгүй мэдээлэл оруулсан тул дуустал нь уншихыг хүсье.
Жендерийн хэвшмэл ойлголт: Бид бие махбодь болон сэтгэл зүйн тал дээр дахин давтагдашгүй гэж ярьдаг хэрнээ жендерийн тал дээр эрэгтэйчүүд бүгд адилхан байх ёстой, эмэгтэйчүүд бүгд адилхан байх ёстой гэх тодорхой шаардлагуудыг их багагүйгээр тавьсаар ирсэн. Энэ ойлголт нь эргээд эерэг болон сөрөг үр дагаварыг бидэнд авчирсаар ирсэн. /Жишээ нь: Эрэгтэйчүүд ширүүн, эрэмгий, хүчтэй, эмэгтэйчүүд дорой, даруу, эсвэл тэвчээртэй гэх мэт/ Жендерийн хэвшмэл ойлголт нь эрэгтэй, эмэгтэй хүмүүсийн талаар бодитой мэдээлэл болж чаддаггүй, харин тэдэнд шударга бус хандах, шударга бус зүйлийг зөвтгөх үндэслэл болдог тул ихээхэн сөрөг үр дагавартай байдаг. Жендерийн хэвшмэл ойлголт нь хувь хүний зан чанар, хандлага, илэрхийлэлийнх нь салшгүй нэг хэсэг болсон байдаг тул өөрчлөх даван туулахад багагүй цаг хугацаа, хүч чармайлт шаарддаг. Энэ нийгэмд, хувь хүн үүссэн хэвшмэл ойлголт нь хүний жендерийн үнэлэмжийг бүрдүүлж, жендерийн үүргээ ойлгох цар хүрээ хязгаарыг тогтоосон байдгыг та бид заавал мэдэх учиртай билээ.
Сөрөг үр дагавар: Монгол улсын хамгийн тод жишээ бол бид эрэгтэй хүүхдүүдээ хүмүүжүүлэхдээ эмэгтэй хүнд гар хүрч болохгүй, эрэгтэй хүн хүчтэй байх ёстой, эрэгтэй хүн уйлдаггүй гэж хүмүүжүүлдэг учраас эрэгтэй хүн эрэгтэй хүнтэйгээ гар зөрүүлэх нь байж болох л зүйл, хүчтэй гэдгээрээ хүчирхийлэл үйлдэх, уйлдаггүй гэхээрээ доторх мэдрэмжүүдээ гаргахгүй явсаар сэтгэл зүйн хувьд асуудалтай, хүнд итгэлгүй болох зэрэг томоохон асуудлууд үүсч байна. Эмэгтэйчүүдийн хувьд бол тэвчээртэй байх ёстой, гэр орны ажлыг зөвхөн эмэгтэйчүүд хийх ёстой, эхнэр болох учир боловсролтой болох шаардлаггүй зэрэг ойлголтуудаас хамаарч эмэгтэй хүний эрх зөрчигдөх, хүчирхийллийг чимээгүй өнгөрөөх, хүүхэд төрүүлсэн л бол гэртээ хүүхдээ хараад хоолоо хийгээд байж байхад болно зэргээр сөрөг үр дагаврууд үүссээр байна.
Энэ мэтчилэн жижиг мэт боловч нийгэмд тогтсон хэвшмэл ойлголтоос та бид өдөр тутмын амьдралдаа их багагүй хохирол амссаар ирсэн.
Жендерийн ялгаварлан гадуурхалт: Хүйсээс хамааран ялгаварлан гадуурхалтын эсрэг тэмцэх нь хүний эрхийг хамгаалах суурь нөхцөл болно гэж үздэг. Монгол улсад эмэгтэйчүүдийн эрх гэж ярьдаг олон Төрийн бус байгууллага /ТТБ/, эмнэлэг зэрэг байдаг ч эрэгтэйчүүдийн эрхийг хамгаалах байгууллага, эрэгтэйчүүдийн эмнэлэг гэх зүйл тэр бүр байддаггүй. Үйл ажиллагаа ажил хөдөлмөр эрхлэхэд зөвхөн эрэгтэй, эмэгтэй гэх хүйс заасан байдаг нь ялгаварлан гадуурхалтын томоохон илрэл юм.