ДОМЧ ТӨВ

31/07/2025

Магтаал горилсон сэтгэл минь доромж сонсохын цагт.
Мартахын мананг ярж, багшийн захиас ургаг.
Цуурай хоосон тарнийн эгшиг болон дуурьсаг.
Цуугиант орчлоос гэтлэхүйн дуудлага болон тодрог.

Жаргал хүссэн сэтгэл минь цөхрөл амсахын цагт.
Жамаараа яваа ертөнцийг хүлцэхийн амтанд уусаг.
Өөрөөс илүү зовлонтыг өрөвдөхийн ухаан тэлэг.
Үйлийн илбэт зүүднээс сэрэхийн шалтгаан болог.

Хонжоо эрсэн сэтгэл минь хохь үзэхийн цагт.
Хоногийн буудал шиг хорвоогоос хоосон явахаа санаг.
Хотол оршихуйн далай дундрах цаггүй хойно.
Хонжих, алдах хоёр нь хуурмаг болохыг таниг.

Буян горилсон сэтгэл минь нүгэлд унахын цагт.
Буртаг дундаас ургах лянхын нууцыг тайлаг.
Бурханы тунгалаг амьсгал буй ахуйд түгвээс.
Бузар, түйтгэр хоёр угаас үгүйг ойлгог.

П.Бадрал
#АгнистынГэгээ дуун хөрвүүлэгч.
Sculpture by Lkhagvasuren Nyamkhuu

27/03/2025

МОНГОЛ УХААН

Хар ус самардаггүй
Хаалга алдалж зогсдоггүй
Хайч ангайлгаж тавьдаггүй
Хайлган МОНГОЛ УХААН

Сав хоосон буцаадаггүй
Санасанаа биелсэнд тооцдоггүй
Сар өдрийг товлодоггүй
Саруул МОНГОЛ УХААН

Уурган дээгүүр алхадаггүй
Усанд ам гардаггүй
Утас зангидаж өгдөггүй
Уужим МОНГОЛ УХААН

Суварганы сүүдэр дээр гишгэдэггүй
Суухдаа ташуур тулдаггүй
Суниахдаа сугаа тэнийлэгэдэггүй
Суут МОНГОЛ УХААН

Зөөхий сүүгээ дээжилдэг
Зөн совинд итгэдэг
Зөв эргэж тойрдог
Зөөлөн МОНГОЛ УХААН

Газар хөндөхдөө аргаддаг
Гал голомтоо тахьдаг
Гар сунгаж золгодог
Гайхам МОНГОЛ УХААН

Найр хийвэл ерөөдөг
Наадам болбол уралддаг
Нас ахивал томоождог
Нандин МОНГОЛ УХААН

Чамлавал нэмж өгдөг
Час гаригаа домнодог
Чагтага голомтоо өвлүүлдэг
Чадалтай МОНГОЛ УХААН

Мэргэдийн үгийг тунгаадаг
Мэдлэг боловсролыг дээдэлдэг
Монгол соёлоо уламжлуулдаг
Мэргэн МОНГОЛ УХААН ...

12/03/2025

Өндөр уулын оройг харж яваарай
Бодол нь уудам болдог юм
Өргөн их нуурын цаад үзүүрийг харахыг хичээгээрэй
Сэтгэл чинь тэр хэрээрээ цалгиатай байдаг юм шүү...

#ӨвгөдийнСургааль

Зургийг: photographer

30/11/2024

Уур хилэнгээ хяна !!!
Уур хилэнгээр хийсэн сонголтыг буцаах боломжгүй ...

Ухаан дутсан газар уур ноёлдог !

26/05/2024

ӨВӨР МОНГОЛ

Хаан эзнийг минь алтан хэвлийдээ тээсэн
Хацар гоо Өэлүн эхийн төрхөм Олхонууд
Хаяа хярхаггүй зовлонг хамтдаа туулсан
Хатдын манлай Бөртийн овог Хонгирад

Хавт Хасарын үрс мэргэн харваач Хорчин
Хатгалдахын цагт оройлж ордог Урад, Мангууд
Эртний өвөг Бодончирын хойчис баруун, зүүн Баарин
Эзний минь амийг сахиж нойргүй хоносон Хишигтэн

Харцгай шувууны жигүүр болон одоход нь
Харууслын шүлэг дуудсан Гилгүүдэй баатрын Сөнид
Тахилга тайлга таслаагүй Эзэн хорооны Дархад
Та бидний сүнсийг элгэндээ нандигнасан Ордос

Авга нарын дээдэс бөх Билгүүдэйн цээжинд
Ахыгаа харвуулсан гуниг амтагдсаар байсан атал
Хага цавчуулсан мөрнөөсөө халуун цусаа савируулж
Хасаг тэрэг үүрч ирсэн бие сэтгэлийн тэнхээ

Үймээнт он жилүүдэд үхрийн баас шиг цувуулсан ч
Үнэнч чанараа гээгээгүй Лигдэн хутагтын Цахар
Хожуу үеийн хаадын голомт шийрлэсэн нутаг
Хатан голын хөндий, Алтан хааны Хөх хот

Язгуурын хэл аялгууг ацаг шүдэндээ хадгалж
Яалт ч үгүй үлдээсэн худам монгол бичгээр
Шандугийн шар талд харууслын дуу зохиож
Цамцан дээрээ бичсэн үнэн зүрхний гуниг

Үхэгт хаан Батмөнхийн зургаан түмэн монгол
Урианхай, Халх, Цахар, Еншөөбү, Түмэд, Ордос
Дөрөөн дээрээ өндийж бичсэн түүх
Дөчин дөрвөн түмний дөрвөн сая үрс

Гартаа бүлтэй бөхчүүдтэй Үзэмчин хошуунд төрж
Гангын урсгал хашсан ухаант гүн Гомбожав
Аниргүй цэнхэр зэрэглээнээс хоосон чанарыг таньсан
Алшаа лхаарамба Агваандандар мэргэдийн оройн чимэг

Эрдмийн оргилд завилсан Ванчинбалын хөвгүүд
Эрдэнийн сэнтийд заларсан Лувсанцүлтэмийн Цахар
Боржгод түүхийг товчоолсон сэцэн Ломигийн Харчин
Болор эрхийг зангидсан Рашпунцагийн Баарин

Мянган хигээс цацруулсан Дарма гүүшийн Жарууд
Мэргэн гэгээний мэндэлсэн эрэмгий түүхтэй Урад
Эрдэнийн товчийг цэцэлсэн Сагансэцэний Ордос
Эрдэмтэн мэргэдээ тоочвол шөнийн од шиг Өвөр Монгол оо

Хайрлан санагалзах сэтгэлийн агаар нэг асан
Халуут эгчийн бэрлэсэн Онниудын Бор хот
Харчин ван, Хайсан гүн, Гаадай мээрин
Хамгийн дуунд мөнхөрсөн Нуунзаяагийн төрхөм

Богд Жавзандамбыг гамингийн шоронгоос суллаж
Буяннэмэх зохиолчийг хүний зэрэгт хүргэсэн
Зон олон Горлосоос тодорч гарсан хөвгүүн
Зоригту баатар Тогтохын үлгэр домог шиг амьдрал

Байлдаж олсон тусгаар тогтнолын минь төлөө
Баатарлаг үйл, эр зоригийн дууль болоод
Бат гүний гянданд зогсоогоороо нөгчсөн
Баргын манлай ван Дамдинсүрэнгийн хойчис

Эх нутгаа тэмцсэн Эзнээгийн хуучин Торгууд
Ээдрээ ончроо ихтэй хорьдугаар зууны үймээн
Элгэн садан монголчуудын ам дамжсан яриа
Ийш тийшээ нүүдэллэсэн эх адаггүй түүх

Хайлж уусахыг дохиолсон цөвүүн цагийг сөрж
Хатууг зөөлөнд урвуулах ухаан сийлсэн Өвөр Монгол
Түүхийн золиос болсон доголон нулимстай Өвөр Монгол
Төрийн минь сүлдэнд залбираад өмөрч уйлдаг Өвөр Монгол

Даамай сайхан хэлээ харь үгтэй хутгаагүй
Дархан Муумянган, Батхаалганы монголчууд
Дайраад ирвэл далай шиг Өвөр Монголын хээр тал
Дасаж суусан нутаг, анд нөхдөө санаж байна

Угсаа гарлаа яривал яахын аргагүй садан
Удаан жилийн нөхөрлөлд сэв суулгахгүй анд
Уруул дордойвч элэг дордойдгүйн үнэн
Улс тусдаа ч үндэс нэгтэй Өвөр Монгол оо

26/05/2024

Монгол бөө мөргөл бол өөхөн доторх уураг
Өндгөн доторх шар шиг сэтгэлгээний гүн гүнзгий ой оршил, оюун ухааны охь уг, эрчим
Чанад нарийн өв соёл, өргөн цараатай түүх шаштир,
Хатуу чанга Харизм юм.

15/02/2024

29/01/2024

Санаанд чинь багтсан л бол
Заяанд чинь багтсан л байдаг юм ...

25/12/2023

"Эзэн Богдоо дагаж хүчээ өргөе,
Бат итгэлд бараа болоё"

06/12/2023

Монголчууд бол УЛ МӨРГҮЙЧҮҮД. Бид байгаа байхгүй нь мэдэгдэхгүй, байршил нь тодорхойгүй, баримт нотолгоогүй амьдарч ирсэн БИЕТ БУС үндэстэн.
Эртний хаадууд бидэнд орд харш байтугай онгон шарилаа ч үлдээгээгүй. Монголын тал нутагт хүн төрөлтөн сая шахам жил амьдрахдаа хэзээ ч, хэн ч амьдарч байгаагүй мэт эзгүй хээр тал, эгэлгүй онгон байгалийг л өвлөж ирсэн.
Монгол нүүдэлчид ертөнцийн анхны бас сүүлчийн хүн шиг амьдралтай, хаан шиг, бас боол шиг ааштай. Маргааш үхэх мэт хээгүй, магад мөнх наслах мэт хэрсүү хүмүүс. Монголчуудад тулах цэг гэж үгүй. Учир нь тэд газар тулж биш тэнгэр чангааж босдог. Монголчууд цаг хугацаанд биш цаг агаарт захирагддаг. Тэд баялагийг хөөж биш тууж эдэлдэг.
Өтлөх тусам тэд унь, ханаа цөөлж, уух идэхээ танаж, оршихуйгаа цэгцлээд оддог. Учруулсан хохирлоо амьддаа барагдуулж, ул мөрөө алгуурхан баллаад, ууршин оддог нь монголчуудын ондоошил.
Монголын ирээдүй өнгөрсөнд, хөдөөгийн хөгжил эс хөгжихүйд бий. Бидний орших, эс оршихын нууц нь магад хонины бэлчээрт холхиж яваа жирийн монгол чавганцын чамархай тушаа байж мэднэ.

Чагдгаагийн Батцэцэг
2023.12.06
Photo source: ergelt.mn

06/12/2023

Ай юутай гайхамшиг.

“Ууландаа мөргөж,уултайгаа үг хэлэлцэхүйд, хүмүүний ухаан бодол уужран тэлж, улам саруулсдаг бөлгөө. Урт холын амьдралын харгуй замд уултайгаа ханьсан, ууландаа шүтэж, сэтгэл зүрхэндээ сүслэн залбирахуйд, хайрхан уул нь алсаас түшин, ээл ивээлээ хайрладаг билээ. Хүмүүн, уул хоёр хүйн холбоотой хэмээхүйн учир энэ буюу.
…Сэтгэл будангуйрч, санаа хоёрдохуйд, нутаг усаа зорьж, их хайрхандаа мөргөж, уулын цэнгэг уснаас нь амсаж, төрсөн бууцандаа нэг хөлбөрч, хөл нүцгэн гүйж явсан мөрөө эргэн нэг харж, хөх тэнгэрийн нь дор хэд хонохуйд, тэр жилдээ ажил үйлс, амьдрал ахуй алив бүхэн сайхан бүтэж, сэтгэл санаа ариусан,хүмүүн, уул хоёрын хүйн холбоо зүрхний чанадад гүн мэдрэгддэг юм даа.”

“БИ УУЛЫН ХҮН” номоос

Photo by: Erdenebulgan Photography

16/08/2023

Зэмлэл
.. Амсуур төдий хүртэхэд арван түмэн үеийг элбэг тэжээх
Амсар дүүрэн эрдэнэсийг асгаж үрж галзуурлаа, тэд нар
Адаг сүүлдээ шунал нь хэтрээд Алтайг минь ухна гэнэ үү
Амнаас амаар дамжиж ирсэн алтан захиасыг зөрчинө гэнэ үү
Хаад дээдсийн сүнс шингэсэн Хан Алтайгаар оролдоно гэнэ үү
Хамаг Монголын сүлд нь болсон Харуул Алтайг сэглэнэ гэнэ үү
Хээтэй говийн минь хээлийг ховхолж хэрмэл тэнэмэлд зарна гэнэ үү
Хишигтэй ходоодны мухрыг тайрч хийтэй сэтгэлтэнд өгнө гэнэ үү
Өрөнд бариад өөдлөх үү та нар, өрөөлд өгөөд өгсөх үү та нар
Эрээн цаас шидэлцэнэ гэнэ үү, элч хэлч илгээнэ гэнэ үү
Эрлэг тамыг сэрээнэ гэнэ үү, эрээн дотроо гаргана гэнэ үү
Аргаар чаргаар авна гэнэ үү, амьтан хүнээр гүйлдэнэ гэнэ үү
Залбираад гуйсан ламын чинь заяач тэнгэр нь хаяна,
Залаад ирсэн бөөгийн чинь удмын тэнгэр нь хаяна
Орхимжтой ламыг чинь судартай нь хийсгэнэ,
Оргойтой бөөг чинь хэцтэй нь хэмхчинэ.
Төрийн нэр барилаа гээд ялаас та нар мултрахгүй
Түмнээс дээр гарлаа гээд ямбаны суудал чинь ивээхгүй
Хов зөөсөн халтар гөлөг хорин үеэрээ хараагдана
Хоршиж нийлсэн золбин нохсын хойчис үүрд зовно
Чиглүүлж залсан чивэлтэн чимээгүй далд үлдэж чадахгүй
Зүглүүлж хумьсан зусарч нохос зүгээр гэмгүй хоцорч барахгүй
Амийг минь тасална гэвэл, алт эрдэнэсийг минь ухна гэвэл
Өрцийг минь зүснэ гэвэл, өргөн биеийг минь сэглэнэ гэвэл
Буруутай бүхэн нэхэлд орж бутарсан шороо болцгоооно
Үлдэх үртэс үгүй болцгоооно, үнэрлэх мөр үгүй болцгооно
Мэлтийх баялаггүй хувхайрч, мэндийн үггүй гөлөрч
Хойчийн буянаа гүвсэн хоосон монголчууд болгох гээ юу, тэд?
Мөнх Тэнгэрээс зарлигтай алтан босгоо сэтэлбэл
Мөшгөж гэсгээх хүч байдгийг харуулна, тэд нарт.
Тэнгэрийн гэсгээлд орох эсэхээ тэнсэцгээ гэж дуулга
Тийрэнд хөтлүүлсэн санаагаа орхицгоо гэж сонордуул
Үгийг минь дутуу дамжуулбал үйлийг нь чи үүрэлцээрэй
Хэлснээс минь гээж дамжуулбал хэрхэхийг өөрөө мэдээрэй
Их Алтай амьтайг, элсэн говь эзэнтэйг мэдрүүлнэ
Хан Алтай амьтайг, халуун говь эзэнтэйг харуулна
Үнэнийг худал болгогсод үртэс болдгийг үзүүлнэ
Үйл нь буруугаар эргэгсэд үнс болдгийг харуулна
Хэлээгүй биш хэллээв шүү, хээлэх эсэхээ өөрсдөө мэдтүгэй!

(2022.05.27)