Doctor Mai ratata

Doctor Mai ratata Domin Wayar da kan Al'ummma akan Abunda ya Shafi Lafiya, ta yadda zamu Kula da Kanmu domin Kauracewa Kamuwa da Cututtuka.

DA NAMA DA KIFI WANE YAFI AMFANI A JIKI ?Muna Jiran Ra'ayoyinku.
24/10/2025

DA NAMA DA KIFI WANE YAFI AMFANI A JIKI ?

Muna Jiran Ra'ayoyinku.

SHIN CIN KOSAI YANA DA ILLA KO AMFANI ?Tambaya  mai muhimmanci ceAmsar a takaice ita ce: A'a, kosai (ko akara) ba shi da...
24/10/2025

SHIN CIN KOSAI YANA DA ILLA KO AMFANI ?

Tambaya mai muhimmanci ce

Amsar a takaice ita ce: A'a, kosai (ko akara) ba shi da illa ainihi, amma hanyar da ake yi shi ne yake iya haifar da wasu matsaloli.
​Kosai yana da fa'idodi masu yawa ga lafiya saboda yana da sinadarai masu gina jiki. Sai dai, saboda yana da zurfin soyuwa a cikin mai, akwai abubuwan da ya k**ata a kula da su.
​Zan raba bayanin zuwa kashi biyu: Fa'idodin Kosai da kuma Matakan Da Ya Kamata A Kula Da Su (Illolin Da Ya Ke Iya Kawowa).

​1. Fa'idodin Kosai (Abubuwa Masu Kyau)

​Kosai abinci ne mai gina jiki sosai saboda yana da asali daga wake (ko dai waken suya, waken baƙin ido, ko mak**ancinsu), wanda ke cike da sinadarai masu amfani:

​Sinadarin Protein (Garkuwar Jiki): Kosai yana da yawan protein (furotin) wanda yake da matuƙar muhimmanci wajen gina tsoka, gyara sassan jiki, da kuma samar da kuzari. Wannan ya sa kosai ya zama kyakkyawan abinci mai maye gurbin nama ga masu cin ganyayyaki.

​Sinadarin Fiber (Rigar Ciki): Wake yana da yawan fiber (zarzam) wanda yake taimakawa wajen narkewar abinci da kuma kiyaye lafiyar hanji. Fiber yana sa mutum ya ji ƙoshi na dogon lokaci, wanda hakan yana taimakawa wajen kula da nauyin jiki.

​Bitamin da Ma'adanai: Kosai yana ɗauke da bitamin k**ar su Folate (Vitamin B_9) da kuma ma'adanai k**ar Iron (ƙarfe), Potassium, da Magnesium, waɗanda duka suna da amfani ga jini, zuciya, da kashin baya.

​Antioxidants (Masu Yaƙi da Cututtuka): Wake yana ɗauke da sinadaran antioxidants waɗanda ke yaƙar lalacewar ƙwayoyin halitta (cell damage) a cikin jiki.

​2. Matakan Da Ya Kamata A Kula Da Su (Illolin Da Ya Ke Iya Kawowa)

​Illar cin kosai ba ta samo asali daga waken ba, amma daga yadda ake soyashi.

​A. Matsalar Yawan Mai da Zafi (Deep Frying)

​Idan aka soya kosai a mai mai yawa (deep-fried), abin da zai iya haifar da illa sune:

​Yawan Calories da Kitsen Mai Yawa: Kosai yana shan mai da yawa yayin soyuwa. Wannan yana ƙara yawan kitsen (fats) da adadin calories a cikin kosai. Yawan cin abinci mai kitse da yawan calories na iya haifar da ƙiba da kuma ƙara haɗarin kamuwa da cututtukan zuciya da hawwan jini a tsawon lokaci.

​Mugun Mai: Idan an yi amfani da mai marar kyau, ko kuma mai da aka soya abubuwa da shi akai-akai (reused oil), sinadarai masu cutarwa na iya shiga cikin kosai. Yawan zafi na iya canza yanayin mai zuwa sinadaran da zasu iya zama masu illa ga lafiya.

​B. Sauran Matakan Kulawa

​Matsalar Gas (Flatulence): Kamar kowane irin wake, kosai na iya haifar da gas (iska) ko kumburin ciki ga wasu mutane, saboda yawan fiber da yake da shi. Wannan ba illa bace mai haɗari, amma yana iya damun mutum.

​Shawara Ta Ƙarshe

​Don cin kosai lafiya, za ka iya yin waɗannan abubuwa:

​Iyakance Yawan Ci: Ka ci kosai a matsakaici, ba wai kullum ba, don kaucewa yawan calories da kitse.

​Nemi Mai Mai Kyau: Idan za ka ci a wajen sayarwa, ka tabbatar da cewa suna amfani da sabon mai mai kyau.

​Haɗa shi da Abincin Ganye: Ka ci kosai tare da koyarwa (pap/ogi), ko kuma kayan lambu (vegetables) k**ar su tumatir, albasa, ko ganye domin samun cikakken abinci mai gina jiki.

​A takaice, kosai abinci ne mai kyau da gina jiki, amma yawan man da ake soyashi da shi ne babban abin kula. Ka rage yawan cin shi da kuma zaɓan inda aka soya shi da kyau, to ba za ka damu da illoli ba.

​Shin akwai wani abu game da abinci mai gina jiki da kuke so mu tattauna akai?

AMFANIN TAFARNUWA ( GARLIC OIL) GA LAFIYARMU JIKINMU​Man Tafarnuwa wani mai ne mai ɗauke da sinadarai masu ƙarfi, mafi s...
23/10/2025

AMFANIN TAFARNUWA ( GARLIC OIL) GA LAFIYARMU JIKINMU

​Man Tafarnuwa wani mai ne mai ɗauke da sinadarai masu ƙarfi, mafi shahara a cikinsu shi ne Allicin.
Wannan sinadari ne ke ba Tafarnuwa ƙamshinta da kuma mafi yawan ikon warkarwarta.
Ana yawan amfani da man Tafarnuwa wajen magungunan gargajiya da na zamani saboda amfaninsa k**ar haka:

​1. Inganta Lafiyar Zuciya da Magudanar Jini
​Man Tafarnuwa yana ɗaya daga cikin manyan abubuwan da ke taimakawa lafiyar Zuciya (Heart).

2. ​Rage Hawan Jini (Blood Pressure): Sinadaran da ke cikin Tafarnuwa na taimakawa wajen shakata da faɗaɗa magudanar jini, wanda hakan ke rage matsin lamba a jiki.

3. ​Rage Cholesterol: Yana da ikon rage yawan mummunan kitse (LDL Cholesterol) a cikin jini, wanda hakan ke hana toshewar jini kuma yana rage haɗarin kamuwa da bugun zuciya.

​4 Karfafa Tsarin Garkuwar Jiki
​Sinadarin Allicin da wasu sinadarai na sulfur da ke cikin man Tafarnuwa suna sanya shi zama mai ƙarfin gaske wajen yaki da cututtuka.

5. ​Yaki da Sanyi da Mura: Yin amfani da man Tafarnuwa na iya taimakawa wajen rage tsananin alamun mura da kuma saurin murmurewa daga rashin lafiya.
​Magani ne na Halitta: Yana aiki azaman maganin rigakafi (Antibiotic) da maganin cututtukan Fungi (Antifungal) na halitta, wanda ke taimakawa wajen kashe ƙwayoyin cuta masu cutarwa.

​6. Amfanin Kariyar Sanda (Antioxidant Properties)
​Man Tafarnuwa yana ɗauke da sinadarai masu tarin yawa na Antioxidants waɗanda ke yaƙi da lalacewa a matakin salula (cellular damage).

7. ​Kariya daga Lalacewa: Yana taimakawa wajen kawar da Free Radicals (kwayoyin da ke kawo tsufa da cututtuka), wanda hakan ke bada kariya daga wasu nau'ikan cututtukan daji (k**ar na hanji da na ciki).

8.​Lafiyar Fata: Saboda ikonsa na rage kumburi da yaƙi da ƙwayoyin cuta, man Tafarnuwa na da amfani wajen maganin kuraje da wasu matsalolin fata.

​YADDA AKW AKE AMFANI DA MAN TAFARNUWA.

​Man Tafarnuwa yana da yiwuwar amfani da shi ta hanyoyi daban-daban:
​Cikin Abinci: Ana iya amfani da shi wajen dafa abinci ko a zuba shi a cikin miya ko salat.
​Kariyar Jiki (Supplements): Ana samunsa a cikin kwayoyi (capsules) don mutanen da basa son ɗanɗanon Tafarnuwa mai tsanani.

​Shafa a Fata: Ana iya shafa shi kai tsaye a kan fata don maganin ciwo ko rauni, amma a tabbatar an haɗa shi da wani mai mai laushi (carrier oil) domin gudun kone-kone.

​Gargaɗi: Duk da amfaninsa, yana da kyau mutum ya nemi shawarar likita kafin ya fara amfani da man Tafarnuwa, musamman idan yana shan wasu magunguna na hawan jini ko kuma magungunan da ke rage daskarar jini (Blood Thinners).

ALLAH YA BAMU LAFIYA

AMFANI SHAN RAKE YANA DA YAWA AMMA GA KADAN DAGA CIKI​Yana Kara Karfi: Rake yana da sinadarin s**ari wanda ke baiwa jiki...
23/10/2025

AMFANI SHAN RAKE YANA DA YAWA AMMA GA KADAN DAGA CIKI

​Yana Kara Karfi: Rake yana da sinadarin s**ari wanda ke baiwa jiki kuzari da karfi cikin sauri.

Wannan yana da amfani musamman ga mutanen da suke aiki mai wahala ko kuma suna motsa jiki.

​Yana Taimakawa Hada Jini: Yana dauke da sinadarin iron, wanda ke da matukar muhimmanci wajen samar da jinin jiki.

Wannan yana taimakawa wajen hana karancin jini (anemia).

​Yana Kara Lafiyar Hanta: Bincike ya nuna cewa ruwan rake yana taimakawa wajen kare hanta daga cututtuka kuma yana taimakawa hanta tayi aikinta yadda ya k**ata.

​Yana Taimakawa Wajen Fitar da Guba Daga Jiki: Yana da sinadarai masu taimakawa wajen fitar da guba da datti daga cikin jiki, musamman ta hanyar mafitsara.

​Yana da Amfani ga Fata: Saboda yana da sinadarin antioxidants, yana taimakawa wajen rage tsufa a fata, yana sanya fata ta zama mai laushi da kyau.

​Yana Kara Karfin Garkuwar Jiki: Ruwan rake yana dauke da sinadarin Vitamin C da antioxidants, wadanda ke taimakawa wajen karfafa garkuwar jiki domin yakar cututtuka.

​Yana Taimakawa Wajen Narkar da Abinci: Sinadarin potassium da ke cikin rake yana taimakawa wajen daidaita yanayin acidity a cikin ciki, wanda ke taimakawa wajen narkar da abinci da kuma hana matsalar kumburin cik

ALLAH YASA MU DACE

SHIN KANA FAMA DA KAIKAYIN JIKI ?Dalilan da Ke Kawo Kaikayin Jiki​Kaikayin jiki (Pruritus) alama ce ta gama gari kuma ma...
23/10/2025

SHIN KANA FAMA DA KAIKAYIN JIKI ?

Dalilan da Ke Kawo Kaikayin Jiki

​Kaikayin jiki (Pruritus) alama ce ta gama gari kuma mai iya zama mai damuwa. Dalilan da ke kawo shi suna da yawa, kuma sun haɗa da matsalolin fata kai tsaye ko kuma alamomin cututtukan da ke cikin jiki.

​1. Bushewar Fata (Xerosis)

​Wannan shine dalili mafi yawa na kaikayi, musamman a cikin yanayin sanyi, lokacin hunturu, ko kuma idan aka yi wanka da ruwan zafi sosai.

​Bayanin sa: Fatar tana bushewa, tana iya yage, amma babu kuraje masu yawa da za su bayyana.

​Magani: Yin amfani da man shafawa mai kauri (moisturizers) akai-akai.

​2. Cututtukan Fata Kai Tsaye (Dermatologic Conditions)

​Waɗannan cututtukan fata ne ke kawo kaikayi da kuraje a lokaci guda.

​Kuru (Eczema/Atopic Dermatitis): Wannan cuta ce mai sa fata ta yi ja, ta kumbura, kuma tana sa kaikayi mai tsanani, musamman a hannu, gwiwowin baya, da wuyan hannu.

​Ausa (Contact Dermatitis): Yana faruwa ne idan fata ta taɓa wani abu da bai dace da ita ba, k**ar sabulu, kayan shafa, ko ƙarfe (misali nickel).

​Psoriasis: Yana haifar da warwara da manyan tabo masu kauri, kuma suna sa kaikayi.

​3. Rashin Jituwar Jiki (Allergies)

​Idan jiki ya amsa wani abu da ba a saba da shi ba, zai iya saki sinadarai masu suna histamines, waɗanda ke kawo kaikayi.

​Abinci: Rashin jituwa da gyada, kifi, ko madara.

​Magunguna: Wasu magunguna, musamman masu rage zafin jiki (k**ar aspirin) ko maganin ciwon opioids, na iya sa jiki ya yi kaikayi.

​Kwaro/Gizo-gizo: Cizon sauro, ƙwarii, ko gizo-gizo na haifar da ɗigo da kaikayi a wurin da s**a ciza.

​Kambara (Scabies): Ƙwari ne ƙanana da ke shiga ƙarƙashin fata, suna haifar da kaikayi mai tsanani, musamman da daddare.

​4. Cututtukan Ciki Masu Muhimmanci

​A wasu lokuta da ba kasafai ba, kaikayi na iya zama alama ta ciki, inda yake shafar jiki baki ɗaya.

​Cututtukan Hanta: Idan hanta ba ta aiki da kyau, sinadarai k**ar bile salts na iya taruwa a cikin jini, wanda ke haifar da kaikayi. Wannan kaikayi yakan fi tsanani a hannaye da tafin ƙafa.

​Cututtukan Koda (Renal Failure): Cutar koda na iya sa guba ta taru a cikin jiki, wanda ke haifar da kaikayi.

​Cututtukan Jini da Sassan Jiki (Systemic Diseases): Irin su Ciwon Suga (Diabetes), wasu cututtukan lymphoma, ko matsalolin thyroid na iya kawo kaikayin jiki duka.

ILLAR SHAN SIGARI DA CIN GORO GA LAFIYAR JIKI​Wadannan halaye guda biyu, shan sigari da cin goro, sun zama ruwan dare a ...
21/10/2025

ILLAR SHAN SIGARI DA CIN GORO GA LAFIYAR JIKI

​Wadannan halaye guda biyu, shan sigari da cin goro, sun zama ruwan dare a cikin al'ummu daban-daban, amma kuma suna dauke da matsalolin lafiya masu yawa da ke iya shafar rayuwar mutum. Yana da matukar muhimmanci a fahimci hadarinsu domin kiyaye lafiya.

​1. Illolin Shan Sigari (Ci******es)
​Shan sigari yana daya daga cikin manyan abubuwan da ke jawo mutuwa da kuma cututtuka a duniya. Yana shafar kusan kowace sassan jiki saboda sinadarai masu guba fiye da 7,000 da ke cikinta, ciki har da ni****ne (wanda ke jawo jaraba) da carbon monoxide.
​Babban Hadarin Lafiya:

​Cutar Kansa (Cancer): Sigari na jawo cutar kansa a sassa daban-daban na jiki, musamman ciwon kansa na huhu (lung cancer). Har ila yau, tana jawo cutar kansa ta makogwaro, baki, mafitsara, koda, da kuma hanta.

​Cututtukan Huhu (Lung Diseases): Yana lalata hanyoyin numfashi da kuma kumburan huhu. Wannan yana haifar da cututtukan k**ar COPD (Chronic Obstructive Pulmonary Disease), wanda ke sanya wahalar numfashi, da kuma astha (hawaye).

​Cututtukan Zuciya da Jini (Cardiovascular Diseases): Ni****ne yana kara yawan bugun zuciya da kuma hawan jini. Haka kuma yana sanya jini ya yi kauri, wanda ke kara hadarin bugun zuciya (heart attack) da kuma shanyewar jiki (stroke).
​Illa ga Hakora da Baki:

Yana jawo tabo a hakora, warin baki mai tsanani, da kuma saurin kamuwa da cututtukan danko.

​Illa ga Wasu (Secondhand Smoke): Hayakin sigari yana da hadari sosai ga wadanda ba sa shan ta, musamman yara da mata masu juna biyu, yana sa su fuskanci hadarin kamuwa da cututtukan huhu da na numfashi.

​2. Illolin Cin Goro (Kola Nut Chewing)
​Goro yana dauke da sinadarin Caffeine da Kolatin, wadanda ke sanya mutum ya ji kuzari da farkawa. Amma cin goro mai yawa yana da nasa illolin ga lafiyar dan Adam:
​Babban Hadarin Lafiya:

​Ciwon Kansa na Baki (Oral Cancer): Daya daga cikin manyan hadarin cin goro shi ne karuwar hadarin kamuwa da ciwon kansa a lebe, harshe, ko kuma cikin baki. Wannan yana faruwa ne saboda yawan sinadarai da ke tattare da goro da kuma yadda yake goga fatar baki.

​Lalacewar Hakora da Danko (Dental Damage): Yawan cin goro yana canza launin hakora zuwa baki ko ruwan kasa. Haka kuma yana haifar da lalacewar hakora da danko saboda sinadaran da ke cikinsa.
​Jaraba da Rashin Bacci: Caffeine da ke cikin goro yana sa a ji farkawa, amma kuma yana jawo jaraba (addiction). Idan aka daina ci, mutum yana iya fuskantar ciwon kai ko kasala. Yawan cin goro, musamman da yamma, yana haddasa rashin bacci (insomnia).
​Matsalolin Zuciya da Jini: Kamar shan sigari, sinadarin caffeine yana kara yawan bugun zuciya da kuma hawan jini
(hypertension), wanda ke sanya damuwa ga zuciya.

​Matsalolin Ciki (Digestive Issues): Cin goro da yawa na iya haifar da tashin zuciya, gudawa, ko kuma kara yawan acid a cikin ciki.
​Shawarwari na Karshe

​Ganin yadda wadannan halaye ke da hadari ga kusan kowace sashin jiki, shawarar likitoci da kwararrun lafiya ita ce a guji duka biyun gaba daya. Idan kana shan sigari ko cin goro, neman taimako don dainawa shine hanya mafi kyau don kare lafiyar ka da ta wadanda ke kusa da kai.

​Kiyaye abinci mai gina jiki, shan isasshen ruwa, da kuma motsa jiki su ne ginshikin samun cikakkiyar lafiya.

CIKAKKEN BAYANI AKAN WARIN BAKI.Yawancin lokuta, warin baki yana faruwa ne saboda ƙwayoyin cuta da ke taruwa a cikin bak...
21/10/2025

CIKAKKEN BAYANI AKAN WARIN BAKI.

Yawancin lokuta, warin baki yana faruwa ne saboda ƙwayoyin cuta da ke taruwa a cikin baki, musamman a kan harshe da kuma tsakanin haƙora. Waɗannan ƙwayoyin cuta suna fitar da gas mai wari mara kyau. Ga wasu daga cikin dalilan da ke kawo warin baki:

1..​Rashin Tsabtace Baki:
​Rashin Goge Haƙora da Harshe akai-akai: Idan ba a goge haƙora ba sau biyu a rana kuma a tsaftace harshe, ragowar abinci da ƙwayoyin cuta za su taru su haifar da wari.

2. ​Rashin Amfani da Abu Mai Tsaftace Tsakanin Haƙora (Dental Floss): Abinci yana makalewa tsakanin haƙora inda buroshi ba ya isa, kuma idan ba a cire su ba, za su ruɓe su haifar da wari.

3. ​Bushewar Baki (Dry Mouth/Xerostomia):
​Yau tana taimakawa wajen wanke ƙwayoyin cuta da ragowar abinci. Idan bakin ya bushe saboda rashin shan ruwa, shan wasu magunguna, ko kuma wata cuta, ƙwayoyin cuta za su iya yaɗuwa cikin sauƙi.

4. ​Abinci:
​Wasu abinci k**ar tafarnuwa, albasa, da wasu kayan yaji suna iya sa baki yayi wari saboda sunadaran da ke cikinsu. Bayan sun narke a cikin ciki, ana fitar da su ta hanyar huhu, kuma hakan yakan sa numfashi yayi wari.
​Shan kofi da sauran abubuwan sha masu ɗauke da caffeine na iya taimakawa wajen bushewar baki, wanda hakan zai iya kawo wari.

5. ​Shan Taba Sigari da Sauran Kayayyakin Taba:
​Shan taba yana haifar da warin baki da kansa, kuma yana ƙara bushewar baki da kuma haɗarin kamuwa da cututtukan baki da gumis, waɗanda duk suna iya kawo wari.

6. ​Cutar Gumis (Periodontal Disease):
​Idan ƙwayoyin cuta s**a haifar da kumburi da kamuwa da cuta a gumis, yana iya zama sanadin warin baki mai tsanani. Gumis na iya zama ja, su kumbura, har ma su zubar da jini.

7. ​Ciwon Haƙori ko Ruɓewar Haƙori:
​Haƙori da ya ruɓe ko kuma yana da rami zai iya tara abinci da ƙwayoyin cuta a ciki, wanda zai iya haifar da wari.
​Wasu Cututtuka:
​Kamuwa da Cututtuka a Maƙogwaro ko Hanci: Misali, cututtukan sinus, tonsillitis (kumburin maƙogwaro), ko kuma wani abu da ya makale a hanci na iya haifar da wari.

8. ​Cutar Siga (Diabetes): Wasu lokuta, mutanen da ke da ciwon siga marasa sarrafawa za su iya samun warin baki mai k**a da na 'ya'yan itace.

9. ​Cutar Koda ko Hanta: A lokuta masu tsanani, cututtukan koda ko hanta na iya haifar da warin baki na musamman.
​Reflux Acid (GERD): Hawan ruwan ciki zuwa maƙogwaro na iya haifar da warin baki.

​Magunguna:
​Wasu magunguna na iya haifar da bushewar baki a matsayin wani tasiri na gefe, wanda hakan zai iya kawo warin baki.
​Idan kuna fama da warin baki, yana da kyau ku ga likitan haƙora don gano dalilin da kuma samun magani.
​Ga misali na bakin da ke da warin baki

Domin karin bayani ku Tuntubemu.

DALILAN DA SUKE SA TSOKAR JIKINMU RAWA GIRGIZA​Rawa (ko gijjiza) a tsokar jiki yana faruwa ne lokacin da tsokoki suke yi...
21/10/2025

DALILAN DA SUKE SA TSOKAR JIKINMU RAWA GIRGIZA

​Rawa (ko gijjiza) a tsokar jiki yana faruwa ne lokacin da tsokoki suke yin kwangila da sakin kansu ba tare da nufin mutum ba. Wannan na iya zama alama ce ta wani abu mai sauƙi (k**ar gajiya) ko kuma wata babbar matsalar lafiya (k**ar cututtukan jijiya).

​1. Dalilai Na Yau Da Kullum Da Na Wucin Gadi
​Waɗannan su ne dalilan da s**a fi yawa kuma galibi s**an ɓace da kansu bayan ɗan lokaci kaɗan.

​A. Gajiya Da Ƙarfin Aiki (Muscle Fatigue)
​Bayani: Idan mutum ya yi aiki mai nauyi ko motsa jiki fiye da yadda ya saba, tsokoki suna gajiya. Wannan gajiya yana haifar da tarin wasu sinadarai (k**ar lactic acid) wanda ke sa su fara rawa a matsayin alamar cewa suna buƙatar hutu.
​Misali: Rawan da ke faruwa a hannu bayan ɗaukar kaya mai nauyi, ko a ƙafa bayan gudu mai tsawo.

​B. Damuwa, Fargaba, Da Tsoro (Stress and Anxiety)
​Bayani: Lokacin da mutum yake cikin damuwa (stress) ko fargaba (anxiety), jiki yana sakin homon (k**ar adrenaline). Adrenaline yana sa zuciya ta yi sauri, jini ya zagaya da sauri, kuma yana sa tsokoki su kasance cikin shiri, wanda hakan ke haifar da rawa.
​Misali: Rawan hannu kafin yin jawabi ko bayan labari mai firgitarwa.

​C. Abubuwan Da Ke Ƙara Zafin Jiki (Stimulants)
​Bayani: Shan abubuwan sha masu ɗauke da Caffeine (k**ar kofi, shayi, ko wasu abubuwan sha masu sanyi) da yawa na iya sa jijiyoyi su yi zafi da haifar da rawan jiki.

​D. Karancin Sikari A Jini (Hypoglycemia)
​Bayani: Idan sikari (glucose) ya yi ƙasa a cikin jini, kwakwalwa da tsokoki ba su samun isasshen kuzari. Jiki yana mayar da martani ta hanyar rawa a matsayin hanyar faɗakarwa da kuma ƙoƙarin samar da kuzari.

​E. Sanyi (Cold Temperatures)
​Bayani: Lokacin da aka yi sanyi, jiki yana rawa (shivering) ne a matsayin wata hanya ta samar da zafi don ɗaga zafin jikin da ya faɗi.

​2. Dalilai Na Likita Da Na Jijiya (Neurological/Medical Causes)
​Waɗannan su ne rawan jiki da ba ya wucewa, kuma galibi yana nuna akwai wata matsala ta tsarin jijiyoyi.

​A. Gijjizar Asali (Essential Tremor)
​Bayani: Wannan ita ce cuta ta gijjiza mafi yawa. Tana shafar kusan kashi ɗaya na yawan jama'a. Yawanci tana farawa a hannu kuma tana zama mai tsanani lokacin da mutum yake ƙoƙarin yin wani aiki (misali, rubutu ko miƙa hannu).
​Bambanci: Ba cutar Parkinson ba ce, amma wata cuta ce mai zaman kanta.

​B. Cutar Parkinson (Parkinson's Disease)
​Bayani: Gijjizar da ke tattare da cutar Parkinson yawanci tana farawa ne a cikin yanayin hutu (lokacin da mutum bai yi wani motsi ba) kuma sau da yawa tana farawa a gefe ɗaya na jiki kafin ta bazu.

​C. Lalacewar Jijiyoyi (Nerve Damage ko Neuropathy)
​Bayani: Rauni, ciwon s**ari (diabetes), ko wasu cututtuka na iya lalata jijiyoyin da ke kula da motsin tsokoki. Wannan lalacewa na iya haifar da rawa ko maƙarƙashiya.

​D. Tasirin Magunguna (Medication Side Effects)
​Bayani: Wasu magunguna, musamman waɗanda ake amfani da su don asma (asthma), damuwa (depression), ko cututtukan ƙwaƙwalwa, na iya haifar da rawan hannu ko jiki a matsayin illarsu ta gefe.

​E. Wasu Yanayin Lafiya
​Gland ɗin Thyroid Mai Zafi (Hyperthyroidism): Lokacin da gland ɗin thyroid ya samar da homon da yawa, zai iya hanzarta aikin jiki, wanda ke haifar da rawan hannu mai sauri da kuma rage nauyi.

​Shanyewar Jiki (Stroke): Lalacewar ƙwaƙwalwa bayan shanyewar jiki na iya shafar sassan da ke kula da daidaiton motsi, yana haifar da rawan jiki.
​Lokacin Da Ya Kamata Ku Ga Likita
​Idan rawan jikin ku:

​Ya fara ba zato ba tsammani kuma yana da tsanani.
​Ba ya gushewa ko kuma ya yi muni tare da lokaci.
​Ya hana ku yin ayyukan yau da kullum (k**ar cin abinci ko rubutu).
​Ya haɗu da wasu alamomi k**ar taurin jiki, matsalolin tafiya, ko zafin kai.
​Wadannan na buƙatar ganin likita domin a bincika ku yadda ya k**ata.

MUN BANKADO DALILIN DAYASA KUKE KAMUWA DA OLSA Dalilan Kamuwa da Olsa (Raunin Ciki ko Hanji) ​Olsa wani rauni ne ko ciwo...
21/10/2025

MUN BANKADO DALILIN DAYASA KUKE KAMUWA DA OLSA

Dalilan Kamuwa da Olsa (Raunin Ciki ko Hanji)

​Olsa wani rauni ne ko ciwo mai zafi wanda yake samuwa a rufin cikin ciki (stomach) ko kuma a farkon sassan karamin hanji (duodenum).

​Dalilai guda biyu ne s**a fi jawo faruwar sa:

​1. Kwayar Cuta (Bacterial Infection) – H. pylori

​Wannan ita ce babbar dalilin kamuwa da Olsa a yawancin lokuta. Kwayar cuta ce mai suna Helicobacter pylori (wanda aka fi sani da H. pylori).

• ​Yadda Yake Aiki: H. pylori tana rayuwa a cikin rufin ciki. Tana haifar da kumburi (inflammation) kuma tana karya kariyar rufin cikin da ke hana ruwan acid na ciki cinye shi.

• ​Sak**ako: Da zarar kariya ta lalace, ruwan tsami (acid) na ciki yana samun damar kai hari da haifar da rauni (olsa).

​2. Shan Wasu Magungunan Rage Ciwo (NSAIDs)

​Wannan shine dalili na biyu mafi girma. Waɗannan magunguna ana kiran su Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drugs (NSAIDs), kuma suna haɗa da magunguna k**ar Ibuprofen, Aspirin, da Naproxen.

• ​Yadda Yake Aiki: Yin amfani da waɗannan magunguna akai-akai, musamman na tsawon lokaci, yana hana jiki samar da sinadari mai mahimmanci wanda yake taimakawa wajen kare rufin ciki da kuma samar da majina mai kariya (mucus).

• ​Sak**ako: Idan babu wannan majina mai kariya, ruwan acid na ciki yana iya ci da raunana rufin ciki da sauri, wanda hakan ke haifar da Olsa.

​Abubuwan da ke Ƙara Matsala (Risk Factors)

​Duk da cewa wadannan abubuwa ba su ne suke haifar da Olsa ba, suna iya tsananta shi ko kuma su kara yiwuwar kamuwa da shi:

• ​Shan Taba (Smoking): Yana kara samar da acid na ciki kuma yana rage ikon rufin cikin na kare kansa.

• ​Yin Amfani da Barasa: Barasa na iya lalata rufin ciki da kuma kara yawan acid.

• ​Damuwa (Stress) da Abinci Mai Yaji (Spicy Food): Waɗannan ba sa haifar da Olsa, amma suna iya kara tsananta alamunsa ta hanyar kara fitar da acid na ciki.

ALLAH YA BAMU LAFIYA.

CUTAR KUMBURIN KARAMIN HANJI ( ACUTE ENTERITIS)                               (Acute Enteritis) ​Acute Enteritis cuta ce...
21/10/2025

CUTAR KUMBURIN KARAMIN HANJI ( ACUTE ENTERITIS)
(Acute Enteritis)

​Acute Enteritis cuta ce ta gaggawa da ke haifar da kumburi a cikin ƙaramar hanji (small intestine). Wannan kumburi yana sa ɓangaren hanji ya kumbura kuma ya ji zafi, wanda hakan ke shafar aikin narkar da abinci da kuma shanyewar ruwa a cikin jiki.

​Sau da yawa, kumburin na iya shiga har zuwa cikin ciki (stomach) da kuma babbar hanji (large intestine), wanda a lokacin ake kiran ta Gastroenteritis (wanda mutane ke kira da 'Zazzabin Ciki').

​Alamomin Cutar (Symptoms)

​Alamomin cutar Acute Enteritis suna bayyana ne cikin ƴan sa'o'i zuwa ƴan kwanaki bayan kamuwa da ita. Suna k**a da waɗanda ka bayyana:

• ​Gudawa (Diarrhea): Sau da yawa mai ruwa-ruwa.

• ​Amai da Tashin Zuciya (Nausea and Vomiting).

• ​Ciwon Ciki da Murɗa (Abdominal Pain and Cramping): Wannan shi ne abin da aka fi sani da "Ciwon gefen ciki" ko "Zazzabin hanji."

• ​Zazzaɓi (Fever).

• ​Rashin Ci (Loss of Appetite).

​Hatsarin Rashin Ruwa a Jiki (Dehydration)

​Babban haɗari da ke tattare da Acute Enteritis shi ne Rashin Ruwa a Jiki (Dehydration), wanda gudawa da amai ke jawowa. Wajibi ne a kula da waɗannan alamomin, musamman ga yara ƙanana:

• ​Jin ƙishirwa mai tsanani.

• ​Baki ya bushe.

• ​Jiri, musamman idan aka tashi tsaye.

• ​Fitsari ya yi duhu sosai ko kuma rashin yin fitsari.

• ​Idanu sun shige.

​Dalilan Kamuwa da Cutar (Causes)

​Kamar yadda ka faɗa, mafi yawan lokuta ana kamuwa da wannan cuta ta hanyar kamuwa da ƙwayoyin cuta (Infections). Mafi yawan dalilan sune:

• ​Abinci ko Ruwan Gurbatacce: Shan ruwan da bai da tsabta ko cin abincin da ƙwayoyin cuta s**a shiga ciki (Contaminated Food and Water). Waɗannan ƙwayoyin cuta sun haɗa da:

• ​Kwayoyin Baktiriya (Bacteria): Kamar Salmonella, Campylobacter, ko E. coli.

• ​Kwayoyin Birus (Viruses): Kamar Rotavirus ko Norovirus.

• ​Kwayoyin Parasite (Parasites).

• ​Rashin Tsabta: Rashin wanke hannu bayan fita daga bayan gida ko kafin cin abinci.

• ​Wasu Magunguna: Amfani da wasu magungunan rage zafi (k**ar NSAIDs).

• ​Wasu Yanayin Lafiya: Raunin da radiation ya jawo (misali, bayan jinya), ko kuma wasu cututtuka k**ar Crohn's disease ko Celiac disease.

​Magani da Kariya (Treatment and Prevention)

​A mafi yawan lokuta, cutar ta Enteritis tana warkewa da kanta cikin ƴan kwanaki. Amma ana buƙatar tallafi k**ar haka:

​Magani

• ​Maido da Ruwa a Jiki (Rehydration): Wannan shi ne magani mafi muhimmanci. A sha ruwa mai yawa ko kuma maganin dawo da ruwa a jiki (Oral Rehydration Solution - ORS) domin maye gurbin ruwan da ya fita ta hanyar gudawa da amai.

• ​Hutu: Samun cikakken hutu yana taimaka wa jiki ya murmure.

• ​Abinci Mai Sauƙi: Cin abinci mai sauƙi k**ar shinkafa, ayaba, miyar gishiri (broth), da burodi mai sauƙi (bland foods).

• ​Magungunan Baktiriya (Antibiotics): Ana amfani da su ne kawai idan cutar ta yi tsanani kuma likita ya tabbatar da cewa ƙwayoyin bacteria ne s**a jawo ta. Ba a ba da shawarar magungunan rigakafin kwayoyin cuta ga cututtukan da ƙwayoyin virus s**a haifar ba.

​Kariya

​Domin kiyaye kai da iyalanka daga Acute Enteritis, wajibi ne a kiyaye abubuwa masu zuwa:

• ​Wanke Hannu: A wanke hannu da sabulu da ruwa mai tsafta, musamman bayan fita daga bayan gida da kuma kafin shirya ko cin abinci.

• ​Ruwa Mai Tsafta: A riƙa shan ruwan sha mai tsafta. Idan aka yi zargin ruwa bai da tsabta, a dafa shi (Boil it) kafin a sha.

• ​Dafa Abinci Yadda Ya Kamata: A tabbatar an dafa nama, kaza, da ƙwai sosai har su kai ga matakin da ya dace.

• ​Guje wa Abinci Gurbatacce: A ajiye abinci a wurin da ya dace kuma a guji cin abincin da ya daɗe ko wanda ya soma lalacewa.

​ALLAH YA BAMU LAFIYA kuma ya kare mu daga dukkan cututtuka.

WANE LOKACI YA KAMATA MU KARYA KUMULLO DA SAFE WATO BREAK FAST.Muhimman Abubuwan Da Ya Kamata Mu Ci Don Karin Kumallo ​K...
21/10/2025

WANE LOKACI YA KAMATA MU KARYA KUMULLO DA SAFE WATO BREAK FAST.

Muhimman Abubuwan Da Ya Kamata Mu Ci Don Karin Kumallo

​Karin kumallo (Breakfast) shi ne abinci mafi mahimmanci a cikin yini, saboda shi ke farkar da jikinmu bayan dogon barci da kuma bamu kuzari don farawa da ayyukan yini. Zai fi kyau a zaɓi abincin da zai wadatar da jiki da kuma ƙoshi na tsawon lokaci.

​Akwai manyan nau'ukan abinci guda uku (3) da ya k**ata a haɗa su a cikin karin kumallo mai inganci: Protein (Sinadarin Gina Jiki), Fiber (Sinadarin Kwalwa) da kuma Healthy Fats (Kitse Mai Amfani).

​1. Abincin da ke da wadataccen Protein (Sinadarin Gina Jiki)

​Protein yana da mahimmanci saboda yana taimaka wa wajen ƙoshi da kuma kiyaye tsokoki. Idan ka ci abinci mai protein da safe, zai rage maka sha'awar cin abinci maras kyau kafin cin abinci na rana.

1.Kwai
Cike yake da protein mai inganci, vitamins, da kuma ma'adanai. Ana iya dafawa, soyawa, ko yi masa omelette.

2.Madara Mai Kauri
Yana da protein ninki biyu fiye da madara ta yau da kullum. Zaka iya ƙara masa 'ya'yan itace ko zuma.

3.Kifi da Kaza: amma yana da kyau kada acika cin mai kitse.

2. Abincin da ke da wadataccen Fiber da Carbohydrates Masu Inganci

​Carbohydrates sune tushen kuzari (energy), amma yana da kyau a zaɓi masu nau'in complex carbs (masu narkewa a hankali) waɗanda ke ɗauke da fiber. Fiber yana taimakawa wajen narkewa da kuma kiyaye glucose na jini.

1.Aya (Oats)
2.Oatmeal/Porridge
3.Gurasar Alk**a
4.Whole-Wheat Bread

Yi amfani da gurasar da aka yi da dukkanin ƙwayar alk**a (whole grain) maimakon farar gurasar da aka sarrafa..

3. Abincin da ke da wadataccen Healthy Fats (Kitse Mai Amfani)

​Kitse mai amfani yana da mahimmanci ga lafiyar kwakwalwa, zuciya, da kuma jin ƙoshi.

Avocado

Yana ɗauke da monounsaturated fats (kitse mai kyau). Ana iya sanya shi a kan gurasar alk**a.

Gyada da Zuma
Misali, gyadar goro (walnuts), gyada (peanuts), ko flaxseeds. Suna da omega-3
fatty acids da protein.
Man Zaitun

Zaka iya amfani da man zaitun kaɗan wajen soya ƙwai ko ƙarin abinci.

Abubuwan da Ya Kamata a Guje Su ko Rage Cin Su

​Domin samun cikakkiyar lafiya da safe, yana da kyau a rage yawan cin waɗannan abubuwan:

• ​Abincin da Ke Cike da Suga (Processed Sugars): Misali, 'ya'yan itace na roba, cereals masu zaki, ko wasu kayan gasa masu yawan s**ari. Suna haifar da saurin ƙaruwar glucose, amma kuma saurin faɗuwarsa, wanda hakan zai sa ka ji yunwa da gajiya da wuri.

• ​Abincin da Aka Sarrafa Sosai (Highly Processed Foods): Misali, sausages ko naman alade mai yawan gishiri da kitse mara kyau.

• ​Abinci Mai Kitse Marar Inganci: Misali, abincin da aka soya a cikin mai mai yawa wanda ba shi da inganci.

​Layin Ƙarshe:

Karin kumallo mafi kyau shine wanda aka haɗa shi da Protein, Fiber, da Healthy Fats. Wannan haɗin zai tabbatar da cewa kana da kuzari mai ɗorewa, ƙoshin lafiya, da kuma lafiyar jiki gaba ɗaya.

Allah yasa mu dace

Address

No. A16. M. Sani Plaza Old Army Barrack , Unguwan Gwari Juction Suleja Abuja
Abuja

Telephone

+2348161923214

Website

Alerts

Be the first to know and let us send you an email when Doctor Mai ratata posts news and promotions. Your email address will not be used for any other purpose, and you can unsubscribe at any time.

Contact The Practice

Send a message to Doctor Mai ratata:

Share

Share on Facebook Share on Twitter Share on LinkedIn
Share on Pinterest Share on Reddit Share via Email
Share on WhatsApp Share on Instagram Share on Telegram