Karel de Graaf Bourgogne-Agenturen

08/01/2025

Na een jaar afwezigheid zijn we dit jaar weer te vinden op de Wine Professional! Op de oude, vertrouwde plek en natuurlijk met een verticaaltje van onze Narvaux. Dit jaar worden we vergezeld door Marco Caschera van Maison Vincent Girardin.
De Wine Professional vindt plaats in de Rai te Amsterdam van maandag 13 t/m woensdag 15 januari. Zien we je daar?

25/09/2024

Regen, regen, regen!

Je kunt er niet meer omheen: het klimaat verandert. De richting en de impact van deze verandering is echter niet elk jaar hetzelfde. Na een aantal zeer droge jaren met veel zonuren en hittegolven was 2024 allesbehalve droog en zonnig. Het groeiseizoen 2023 eindigde met een hittegolf tijdens de oogst, die al in augustus begon. Daarna sloeg het weer om. In de periode van half oktober tot half mei is de hoeveelheid regen gevallen die normaal in een jaar valt. Met alle problemen van dien.
De wijngaarden waren moeilijk te betreden, doordat de klei zich opstapelde onder je zolen. Dat betekende dat ook de tractoren de wijngaarden maar zeer mondjesmaat in konden. Onkruid schoot uit de grond. Vooral distels met enorme wortels en winde hadden vrij spel. Met name die laatste is vervelend. Het is een klimplant die langs de wijnstokken omhoogklimt en zich maar lastig laat verwijderen.

Het grootste probleem was echter de valse meeldauw (mildiou), die vrij spel had door de voor hem ideale weersomstandigheden. Deze schimmel is heel besmettelijk en verspreidt zich door de regen makkelijk van blad naar blad. Ook is het risico op verspreiding van wijngaard naar wijngaard groot door de mensen die er werken en de tractoren. Valse meeldauw is goed te bestrijden, zowel conventioneel als biologisch, mits de producten de kans krijgen om in te werken. Als er, zoals dit jaar, te snel weer regen valt, is het bijna niet te doen. Dit is met name het geval bij producenten die biologisch werken. Zij werken met een contactproduct dat er door de regen weer afspoelt. Overigens zijn steeds meer chemische producten ook contactproducten.

De mate waarin valse meeldauw kan floreren is afhankelijk van de ligging van de wijngaarden. De vochtige omstandigheden zijn ideaal voor schimmels, waardoor de impact in deze wijngaarden het grootst is. Over het algemeen geldt, dat hoe lager de wijngaard ligt, hoe meer regenwater zich er verzamelt en hoe slechter de bodem in staat is het regenwater op te nemen en af te voeren. Dit betreft dus vooral de regionale appellations.
Zolang de valse meeldauw zich beperkt tot de bladeren, is er niet zoveel aan de hand. Maar als hij via de huidmondjes de plant binnendringt en de toekomstige druiven gaat aanvallen, is dat problematisch. Hierdoor vindt de vruchtzetting niet volledig plaats, zullen de druiven zich niet gelijktijdig kunnen ontwikkelen en raken de trossen niet volledig gesloten. In sommige gevallen zie je zelfs trossen die voor de helft bestaan uit druiven en voor de helft uit ingedroogde, door deze schimmel aangetaste druiven. Kortom, dit alles kan lijden tot een behoorlijk verlies aan opbrengst.

In jaren waarin ze veel last gehad hebben van valse meeldauw zijn er 15 cycli gezien. Een cyclus duurt 14 dagen en er kunnen meerdere cycli tegelijk plaatsvinden. Dit jaar waren het er op sommige plaatsen rond de 26. De omstandigheden in 2024 waren dan ook zeer uitdagend. Om de oogst te redden waren er ook biologisch werkende producenten die overstapten op conventionele bestrijdingsmiddelen. Maar ook conventioneel werkende producenten hadden het zwaar dit jaar en het lukte hen niet overal de valse meeldauw onder controle te houden.

De maand juli is van begin tot eind een lastige maand geweest. Gelukkig sloeg het weer om begin augustus. Met temperaturen van 30 graden en droog weer zag het er goed uit voor de oogst. Echter, bij terugkomst van vakantie waren de producenten verbaasd over het ontwikkelingsstadium waarin de druiven zich bevonden. De rijping schoot totaal niet op.
Na een mooie maand augustus sloeg het weer in september weer om. Zaterdag 31 augustus is er in Chablis binnen een uur 50 millimeter regen gevallen. In de Côte de Beaune was het een paar dagen later raak. In twee dagen tijd (3 en 4 september) is er 80 millimeter regen gevallen. De enorme hoeveelheden regen zorgen dat de grond verzadigd is en de plant eigenlijk te veel water tot zijn beschikking heeft. Het water dat wordt opgenomen door de druiven verdunt het sap en verlaagt daarmee het suikergehalte (lees: het potentieel alcoholgehalte). Met de weersvooruitzichten leek het een lastig verhaal te gaan worden om analytisch rijpe druiven te kunnen oogsten. Het voorspelde weer was bovendien ideaal voor grijze rot. De afweging leek te gaan worden: óf gezonde, maar analytisch nog niet helemaal rijpe druiven te oogsten, óf te wachten met oogsten in de wetenschap dat de suikerrijpheid met alle voorspelde regen niet substantieel zou toenemen maar het risico op grijze rot des te meer.
Gelukkig sloeg het weer toch weer om. Richting het eind van de week van 9 september werd het weer beter. De drogere noorderwind stak op en droogde het vocht tussen de druiven. De week erna was een prachtige week. Temperaturen van rond de 20 graden hebben de druivenstokken en druiven goed gedaan. Hier en daar waren er enkele plekken wat rot te zien, maar dat viel gelukkig heel erg mee.

De prélèvements gaven echter waarden aan van tussen 9 en 12% potentieel alcohol. Pas bij 12,5 à 13% is het doorgaans het ideale moment om te oogsten. Uiteraard als de druiven ook fenolisch rijp zijn. Maar de verschillen tussen de vijf gebieden waren dit jaar groot.

Chablis
Deze regio heeft het in 2024 het zwaarst te verduren gehad. Hagel, nachtvorst, storm en alsof het nog niet genoeg was, heel veel regen. Al vroeg in het seizoen viel te beluisteren dat er 1.000 ha van de ongeveer 6.000 ha vergeten kon worden voor dit jaar. Dat is in de loop van het groeiseizoen opgelopen naar 2.000 ha.
De schade verschilt heel erg per domein. Dit is afhankelijk van waar de wijngaarden gelegen zijn. Daarnaast hebben producenten die biologisch werken het dit jaar naar verluidt heel zwaar gehad.
Enkele wijngaarden zoals de bekende premier cru La Fourchaume zijn zo zwaar geraakt, dat een aantal boeren niet eens de moeite heeft genomen om de enkele gezonde druiven die er hingen te oogsten.

Côte de Nuits
De aanvallen van valse meeldauw waren hier nog erger dan in de Côte de Beaune. Dit heeft grote consequenties gehad voor het verloop van de vruchtzetting. Hierdoor is een groot deel van de potentiële oogst verloren gegaan. Verder zijn de druifjes dit jaar erg klein gebleven. Dat is goed nieuws voor de kwaliteit, maar niet voor de kwantiteit. De eerste inschattingen kwamen neer op een verlies van rond de 70%. De oogst kwam hier rond 18 september op gang.

Cote de Beaune
Er is hier lokaal dit jaar heel veel regen gevallen. De cijfers per dorp verschillen echter wel. Zo viel in Chassagne-Montrachet tussen januari en augustus 740 mm. In een gemiddeld jaar valt in deze periode 460 mm. In buurgemeente Saint-Aubin is in deze periode zelfs meer dan 1.000 mm gevallen! Waarvan bijna 130 mm in slechts enkele uren op 1 augustus.
De eerste producent is hier al op 7 september begonnen met oogsten. Het is altijd lastig om in te schatten of dit vroeg of te vroeg was. Gezien het weer dat er daarna nog gekomen is, had wachten misschien geen slecht idee geweest. Uiteraard kun je dit pas echt beoordelen als de wijn op fles is.
Ondanks dat het mooi weer was tussen 15 en 22 september, heeft chardonnay weinig aan potentieel alcohol gewonnen. Langer wachten had gekund, maar aangezien regen, zoals gezegd, het sap in de druif verdunt en rot op de loer lag, verkozen de meesten hun druiven voor die tijd binnen te halen.
Zondag 22 september werd een soort deadline voor veel producenten. Nadat de oogst op een domein binnen is, wordt er vaak al toeterend een rondje door het dorp gemaakt. Aan het aantal toeterende auto’s te horen, lijkt het erop dat velen deze ‘deadline’ hebben gehaald.

Côte Chalonnaise
Ook hier was de oogst kleiner dan normaal, maar de meeste boeren waren relatief vrolijk gestemd. De schade was hier kleiner dan in de noordelijker gelegen gebieden. De druiven bevatten ook iets meer suikers.

Mâconnais
Deze regio lijkt het groeiseizoen het beste te zijn doorgekomen. Er werd veel minder over valse meeldauw gesproken, er was minder verlies en het potentieel alcohol lag wat hoger dan elders.

Belangrijke voetnoot
De kwaliteit van de wijnen uit de Bourgogne stijgt nog steeds elk jaar. Wijnmakers zijn steeds beter opgeleid om, eventueel in samenwerking met een chef de culture, het nodige te doen in zowel de wijngaarden als de kelder om ook in moeilijke jaren mooie wijnen te maken. Een moeilijk jaar betekent derhalve zeker geen slechte kwaliteit! Hoge prijzen stellen hen in staat streng te selecteren en geen concessies te doen aan de kwaliteit.
In de pers krijgt een oogst soms snel een label opgeplakt. Laat je hierdoor niet misleiden, de uiteindelijke wijn levert vaak positieve verrassingen op. En een algemene opmerking is lang niet altijd van toepassing op een individuele producent. Die laatste staat immers garant voor de kwaliteit!
Dat er grote verschillen zijn tussen 2024 en jaren als 2018, 2019, 2022 en 2023 is zeker. In die jaren was het weer vrijwel het tegenovergestelde van het afgelopen jaar. Naast de verschillen tussen terroirs en producenten, maken de verschillen tussen de oogstjaren de Bourgogne juist zo’n intrigerend en spannend gebied.

Tekst: Pim de Graaf

26/04/2024

Nachtvorst

Het is weer die periode van het jaar. De winter lijkt achter ons te liggen en de zon schijnt. Temperaturen lopen op tot 27 graden. Maar dan slaat het weer om, is de regen terug en lijkt het wel herfst. Met temperaturen die 15 graden lager liggen en ’s nachts zelfs tegen het vriespunt.

Een echte winter is er al jaren niet meer geweest, met een serieuze periode van matige tot strenge vorst en veel sneeuw. Dat betekent ook dat de winterslaap van de wijnstokken (of druivenplantjes zoals mijn zoontje ze graag noemt) korter en misschien wel minder diep is.

Het fenomeen nachtvorst kom je ook tegen in de geschiedenisboeken, zelfs al voor de verwoesting door de druifluis. Al in de 19de eeuw werd het beschreven als de grootste bedreiging voor wijnbouw in de Bourgogne.

Hoewel de dreiging dus al eeuwenoud is en met name de Chablis vrijwel jaarlijks teisterde, was het voor velen voor de rest van de Bourgogne tot 2016 een onbekend fenomeen. Dat was het eerste jaar sinds tijden dat de nachtvorst zich er echt weer liet gelden en een enorme schade aanrichtte. De Bourgogne was destijds nog niet zo populair als nu. Veel producenten hadden nog wel wat voorraden liggen en ook de prijzen van de wijnen lagen nog lang niet op het huidige niveau. Daardoor waren de gevolgen misschien iets minder voelbaar.

Sindsdien is het echter bijna elk jaar raak geweest. In 2017 was er op sommige plekken sprake van nachtvorstschade, net als in 2019 en 2020. En toen kwam 2021. Eind maart was het een week prachtig weer met temperaturen die opliepen tot achterin de 20 graden. De lente was begonnen, dachten de wijnstokken. De dagen gingen voorbij en zo ook het mooie weer. Op 7 april zakten de temperaturen tot -7 graden Celsius. De schade, zeker in de beter gelegen wijngaarden, liep op tot 80%. In 2022 heeft het heel licht gevroren en zijn er wederom maatregelen getroffen, om een herhaling van 2021 te voorkomen. Waar de nachtvorst in 2016 ‘pas’ eind april schade aanrichtte, verschoof de nachtvorst in de jaren daarna naar begin april. Eigenlijk is de Bourgogne sinds 2016 alleen in 2018 en 2023 aan nachtvorst ontsnapt.

Dan naar 2024. Sinds oktober 2023 is er bijna een dubbele hoeveelheid regen gevallen. Er is een heel klein beetje sneeuw gevallen en gevroren heeft het amper. De grote hoeveelheden regen zijn zowel een zegen als een last. De manier waarop het is gevallen, geen hele grote stortbuien, is heel gunstig en is ook goed voor het grondwaterpeil. Dat lag na vorig jaar namelijk veel te laag. De vele regenval heeft echter ook het werk in de wijngaarden enorm bemoeilijkt. Sommige wijngaarden zijn nog steeds niet begaanbaar met een trekker. Ook voor het planten van nieuwe stokken is het eigenlijk veel te nat.

Het gevaar voor nachtvorst is nog niet geweken. De eerste twee spannende momenten waren donderdagochtend 18 en vrijdagochtend 19 april. Er werden temperaturen voorspeld van 1 of 2 graden. Gelukkig was het bewolkt en lag de temperatuur op de meeste plaatsen hoger dan de voorspelling. In enkele wijngaarden in Saint Romain, Volnay en Saint-Aubin is de temperatuur tot onder het vriespunt gedaald. Ook in de lagergelegen wijngaarden van o.a. Meursault, het domein van de Bourgogne Blanc, heeft de vorst hier en daar schade aangericht. Veel maatregelen, in de vorm van bougies of windturbines, waren er niet genomen. Deze waren heel beperkt zichtbaar.
Het gevaar was daarmee nog niet geweken. Ook voor de nachten tot 26 april waren temperaturen van rond het vriespunt voorspeld. Onder meer Monthelie is er niet zonder kleerscheuren vanaf gekomen. Vooral donderdag 25 april vroeg in de ochtend was het heel spannend.

Bougies lijken op het moment de meest effectieve manier om de wijnstokken te beschermen. Hoe dichter ze op elkaar staan, hoe effectiever ze zijn. Ze zijn in staat om tot lagere temperaturen te beschermen. Maar het is een dure aangelegenheid. Ze kosten rond de 10 euro per stuk en branden maximaal acht uur. Met een beetje geluk kun je ze twee keer vier uur gebruiken. Uiteindelijk hangt alles af van hoever de stokken zijn uitgelopen en hoe koud het wordt.

Volgens een oude wijsheid is de nachtvorst pas geweken na de ijsheiligen. Oftewel na 14 mei. Dus het blijft nog even spannend….

Tekst: Pim de Graaf
Fotocredits: Thibault Morey, Bourgogne Aujourd’hui, Jean-Louis Chavy

02/10/2023

Bourgogne Oogst 2023: heterogeen

Dat niet elk jaar hetzelfde is, bewees dit jaar maar weer eens. Weersextremen lijken inmiddels de norm te zijn geworden, maar het zijn niet elk jaar en overal dezelfde. De keuze van het oogstmoment was dit jaar nog bepalender dan anders, waardoor de eerste indruk van het jaar 2023 een heterogeen beeld oplevert.

Optimale vruchtzetting en hagel
Het jaar 2023 begon met een milde en droge winter. Het heeft nauwelijks gevroren, er viel geen sneeuw en ook regen bleef uit. De wijnstokken hebben daardoor niet echt een winterslaap gehad, ziektekiemen konden overleven en het grondwaterpeil is na het droge jaar 2022 niet meer op niveau gekomen.
De nachtvorst is dit jaar bijna geheel uitgebleven, maar niet zonder dat het toch even spannend werd. Met de knoppen in de stokken werd het -2 graden Celsius. Gelukkig is het daarbij gebleven en is een herhaling van 2016 en 2021 de Bourgogne bespaard gebleven. Alleen de warmere Mâconnais, waar de uitbotting traditioneel altijd iets eerder plaatsvindt, heeft wat nachtvorstschade gehad.
In de periode daarna was het geen bijster goed weer. Tot de vruchtzetting en de bloei, die later plaatsvonden dan vorige jaren. In die periode sloeg het weer gelukkig om, met als resultaat mooie gesloten trossen en vooral veel trossen. Kortom, op de droge, milde winter na een gunstige start voor een volumineuze oogst.
Met alle weersextremen en ziektes die nog voorbij kunnen komen wil je je als wijnboer niet in de vingers snijden en niet te kort snoeien. Je kunt natuurlijk altijd nog een groene oogst doen. Die is op sommige plaatsen ook gedaan. In sommige gevallen bleek de timing zeer ongelukkig, namelijk vlak voor 11 juli. Het was de week ervoor al heel erg warm, met temperaturen tot wel 38 graden. Aan het eind van de middag kwam de eerste hagelbui over. De hagelstenen waren niet heel groot en vielen in combinatie met regen. Hier en daar is wel schade aangericht, maar de wijngaarden bleven redelijk gespaard. Schade werd met name veroorzaakt door de windvlagen, waardoor er behoorlijk wat takken naar beneden kwamen, grote takken afbraken en zelfs complete bomen omwaaiden. Ik moest daarna terug naar Beaune rijden en dat was best spannend. Sommige wegen waren min of meer onbegaanbaar geworden. Terug in Beaune kwam er rond half elf nog een hagelbui over. In Beaune met relatief kleine stenen en weer in combinatie met regen. Helaas was dit niet overal het geval: Saint-Aubin, Blagny en Meursault werden flink getroffen door hagelstenen zo groot als pingpongballen. Ze waren niet geheel rond, maar een beetje puntig. Deze hagelstenen hebben niet alleen veel blad beschadigd en druiven van de trossen geslagen, maar ook hele trossen van de planten geslagen en zelfs hele takken zo geraakt dat ze afbraken. Ook buiten de wijngaarden was er flinke schade: gebroken dakpannen, zonnepanelen met barsten en auto’s met daken als een poffertjespan. Op 15 juli kwam er nog een hagelbui over. Dit keer was de Côte Chalonnaise en vooral Rully aan de b***t.
Eind juli en begin augustus viel er eindelijk de nodige regen met tussendoor nog een hittegolf.
Met voldoende water en temperaturen die niet te hoog lagen ontwikkelde zich een vreemd fenomeen. De druiven waren fenolisch rijp (bruine pitten en zachte schillen), maar het suikergehalte was te laag om ze te oogsten. Bovendien ontbrak het op sommige plekken aan smaak en materie. De keuze voor het oogstmoment lijkt hier en daar een keuze te zijn geweest tussen zuren aan de ene kant en suikers en materie aan de andere. De rijpheid verschilde ook nog eens heel erg per perceel.

Côte de Beaune
Op 24 augustus besloten de eerste producenten de eerste trossen binnen te halen. Maandag 28 augustus volgden er meer. De druiven in Puligny-Montrachet waren eerder rijp dan in de omliggende dorpen. De eerste producenten in Chassagne-Montrachet begonnen pas eind die week en Meursault volgde niet veel later. De hagel heeft ervoor gezorgd dat de druiven minder snel rijp waren. De stokken richten zich eerst op herstel van de hagelschade, waardoor de rijping van de druiven doorgaans een week vertraging oploopt.
Aanvankelijk werd er voor 4, 5 en 6 september slecht weer voorspeld. Vanwege deze voorspelling begonnen verschillende producenten eerder dan ze eigenlijk hadden gewild. Het tegendeel bleek echter waar: een hittegolf volgde en hield meer dan een week aan. Hitte zorgt ervoor dat het suikergehalte in de druif snel toeneemt en zuren worden afgebroken. Na de regen van juli en augustus was het bovendien al even droog geweest. De combinatie van hitte en een lage grondwaterstand zorgde ervoor dat Pinot Noir-druiven begonnen in te drogen.
Een beetje tegen de verwachtingen in, zijn er geen enorme rendementen geoogst in wit. De eerste berichten over percelen die getroffen zijn door de hagel zijn echter positief. Ondanks de schade vallen de volumes niet tegen. De hagel is redelijk vroeg gevallen, waardoor de overgebleven druiven de ruimte hadden om te groeien.
In rood daarentegen zijn mooie volumes geoogst. Hier en daar misschien wel iets te veel.

Côte Chalonnaise
De start van de oogst hier was zo rond 8 september. In het zuidelijke deel van de Côte Chalonnaise begonnen ze zelfs al wat eerder. In Rully daarentegen weer wat later, vanwege de hagelschade van 15 juli en de week vertraging van de rijping die dat doorgaans tot gevolg heeft.

Mâconnais
Ook in de Mâconnais waren er grote verschillen te zien. Er zijn boeren die op 4 september zijn begonnen met de oogst en al bijna klaar waren, toen anderen rond 11 september begonnen. De producenten die ik gesproken heb waren tevreden. Ook hier was het opletten met rood. Door de hoge temperaturen en een felle zon hadden de blauwe druiven het zwaar en droogden ze snel in.
In de Mâconnais is aanzienlijk minder regen gevallen dan in de Côte d’Or en Chablis. De rendementen liggen dan ook lager dan elders

Chablis
In de Chablis was het net weer een ander verhaal. Een week of drie voor de oogst viel hier zo’n 40 mm regen. Na de regen werd het mooi weer, waardoor schimmels geen kans kregen en de stokken de tijd hadden om het water op te nemen. Dat is eigenlijk precies zoals je het als wijnboer wilt hebben. Een bekende uitspraak in de Bourgogne is niet voor niets “août fait le moût”: augustus zorgt voor het sap.

Côte de Nuits
In dit gebied zijn de wijnboeren als laatste begonnen met de oogst. Natuurlijk geldt dit niet voor alle boeren, maar de meeste hebben de regen van 13 september afgewacht en zijn pas 14 september begonnen. De goede vruchtzetting heeft ervoor gezorgd dat er ook hier heel veel druiven hingen. Verschillende boeren vertelden me dan ook dat ze een groene oogst hebben gedaan, om de resterende druiven meer ruimte te geven en ze optimaal te laten rijpen. Aan de sorteertafels kon men door de afdoende kwantiteit selectief zijn op de kwaliteit.

De keuze van het oogstmoment viel dit jaar niet mee. De rijping is afhankelijk van heel veel factoren: regen of niet, bio of niet, hagelschade of niet, expositie, hoogte en uiteraard ook waar de wijnmaker naar op zoek is. De omstandigheden tijdens de oogst waren bovendien verre van ideaal. De hittegolf van meer dan een week maakte dat er vooral ’s morgens werd geplukt. Start zodra het licht werd rond kwart voor zeven en dan tot één à twee uur ‘s middags. Daarna was er weinig activiteit meer te bespeuren in de wijngaarden. Extra lastig was het voor boeren met zowel wit als rood, omdat ze niet in een keer door konden gaan. Dat is ingewikkeld met oogsters.

De positieve ontwikkeling die ik vorig jaar al signaleerde, dat er tegenwoordig veel bewuster en veel breder wordt gekeken naar het concept rijpheid, heeft zich voortgezet. Het is minder kuddegedrag geworden en dat leidt tot meer diversiteit. Of om Jean-Marc Roulot van Domaine Roulot in Meursault te citeren: Je vendange quand je veux ! De komende maanden zullen we zien hoe de oogst 2023 zich kwalitatief verder zal ontwikkelen, maar mijn indruk is dat er moeilijk een etiket op te plakken zal zijn, met andere woorden dat het een heel heterogeen jaar zal gaan worden.

Tekst: Pim de Graaf

05/10/2022

Oogstbericht 2022
Na de historisch kleine oogst 2021 dreigde de oogst 2022 weer klein te worden. Ook dit jaar is er nachtvorst geweest, maar dat was niet de oorzaak van de dreigende kleine oogst. Het gebrek aan water leek dit jaar de boosdoener te worden. Gelukkig is er vanaf de tweede week augustus de nodige regen gevallen, net op tijd om een mooie oogst veilig te stellen.
Ook dit jaar begon het groeiseizoen vroeg met hoge temperaturen in maart. In de nachten van 2, 3 en 7 april sloeg de nachtvorst dan ook weer toe. Alles werd uit de kast gehaald om een herhaling van 2021 te voorkomen. Het leverde weer de inmiddels bekende plaatjes op met kaarsen, windmolens en strobalen. Ook voor de nacht van 9 april was er vorst aangekondigd. Gelukkig bleef de kou toen beperkt. In de Mâconnais was er alleen in de nacht van 3 april sprake van nachtvorst, maar die heeft wel voor de nodige schade gezorgd.
In de periode daarna was het eigenlijk best goed weer. De vruchtzetting verliep goed. Hier en daar zag je wat trossen die niet goed gesloten waren en vruchten van ongelijke grootte. Zelf was ik eind juni een weekje in de Bourgogne. Het was een rare week wat het weer betreft. Aan het begin van de week zaten we in de staart van een hittegolf. Temperaturen van boven de 40 graden werden makkelijk gehaald. In de tweede helft van die week sloeg het weer helemaal om en zijn er enorme hoeveelheden water gevallen. De grond was helemaal hard en gesloten door het warme weer. Door de aangekondigde regen zag je overal wijnboeren druk in de weer om de grond los te maken. Er is zoveel water gevallen dat er stroompjes ontstonden over muurtjes de wijngaarden uit, de weg op. Er ontstonden plassen die ik nog niet eerder had gezien. In Gevrey- Chambertin was het zelfs zo erg dat er zandzakken aan te pas moesten komen om te voorkomen dat de kelders volliepen met water: https://twitter.com/arieunier/status/1539600439494189059
De zomer verliep verder vergelijkbaar met de zomers van 2018, 2019 en 2020: warm en droog. In tegenstelling tot deze jaren was er dit jaar een aanval van meeldauw die op een aantal plaatsen de druiven heeft aangetast. Gelukkig was dit goed beheersbaar en lang niet zo erg als in 2021. Het blad aan de stokken zag er overigens prachtig groen uit.
De warmte en droogte heeft voor de nodige waterstress gezorgd, vooral bij de jonge stokken. Dat maakte het kiezen van een oogstdatum niet gemakkelijk. De regen in augustus zorgde ervoor dat de waterstress werd opgeheven en dat de rijping van de druiven weer op gang kwam. Extra water zorgt ook voor verdunning van het sap in de druiven, waardoor de suikergehaltes weer wat afnemen. Uiteindelijk zijn in de Côte de Beaune de eerste boeren begonnen op 19 augustus. Een week later, rond 26 augustus, was daar iedereen begonnen. In de Mâconnais en de Côte Chalonnaise zijn ze eind augustus begonnen. In de Côte de Nuits zijn de meesten wat later begonnen, namelijk begin september. Sommigen zijn zelfs pas 5 september begonnen. In de Chablis zijn ze rond dezelfde tijd begonnen.
Opvallend is dat het voor ons steeds lastiger wordt om in een week alle boeren te bezoeken tijdens de oogst. In het verleden waren veel boeren op hetzelfde moment met bezig met oogsten. Nu lopen we er tegenaan dat de eerste al klaar is, terwijl anderen nog moet beginnen. Los van dat het klimaat hier een rol in speelt, is er ook een positieve ontwikkeling te zien. Twintig jaar geleden was het namelijk vooral kuddegedrag: als er één begon te oogsten in een dorp volgde vaak niet lang daarna de rest. Nu zien we steeds meer boeren die heel bewust bezig zijn met het alcoholpercentage, rijpheid, zuren, etc. Sommigen gaan zelfs zo ver dat ze een paar dagen oogsten en vervolgens weer een aantal dagen stoppen, zodat de verschillende percelen precies op het juiste moment geplukt kunnen worden.
Wat kunnen we verwachten van dit jaar? Qua volume horen we optimistische geluiden. In de Côte de Beaune hebben de Premiers Crus en Grands Crus het zwaarder gehad dan de regionale en village wijnen. Doorgaans vind je de beste condities op het midden van de helling, maar bij een tekort aan water heb je ook niets aan veel zon en een goede drainage. Hier is helaas het volume dan ook lager dan normaal. Desondanks wordt de oogst 2022 bestempeld als een nagenoeg normale oogst. Ook over de kwaliteit zijn ze zeer tevreden. De vergelijking met 2020 heb ik een aantal keer voorbij horen komen, maar dan met minder alcohol.
Over de prijzen is helaas minder positief nieuws te melden. In het verleden daalden de prijzen na een goed oogstvolume. Door de enorme vraag die er op het moment is naar wijnen uit de Bourgogne en de zeer kleine oogst 2021 zijn de kelders bij veel boeren echter leeg. Om hun klanten weer van wijn te voorzien, lijken steeds meer boeren die een deel aan de handel verkochten daarmee te stoppen of gestopt te zijn. Het kleinere aanbod helpt ook niet om de vrac-prijzen te laten zakken. De eerste geluiden zijn dat de prijzen van de regionale wijnen en de village wijnen hangen rond het niveau van vorig jaar. De prijzen van de Premiers Crus lijken verder te gaan stijgen, omdat er minder is. De prijzen van Grands Crus worden vaak al voor de oogst vastgesteld, dus daarvan is al bekend dat ze gestegen zijn. We zijn echter al blij dat er wijn van de oogst 2022 te koop zal zijn!

Tekst: Pim de Graaf

22/08/2022

BURGUNDY REVISITED

Na een Corona-pauze is Karel de Graaf voornemens een nieuwe editie van de avondvullende cursus Burgundy Revisited te geven op:

maandag 19 september om 19.30 uur (inloop vanaf 19.00 uur)

Tijdens deze cursus biedt hij een overzicht van de ontwikkelingen van de laatste 40 jaar in de Bourgogne.

In drie uur tijd komt een veelheid aan onderwerpen aan bod, zoals de tri optique, véraison, extractie anthocyanen, SO2-gebruik, klimaatverandering, nachtvorstschade, het hoe en waarom van pigeage en een nieuwe entmethode.

Enige kennis van de Bourgogne is voor deelnemers absoluut vereist.

Tijdens de presentatie komen er, naast een welkomstglas, 5 witte en 5 rode Bourgognes van topkwaliteit op tafel, worden de wijnen besproken en is er tijd voor discussie.

Waar? Amsteldijk 128B, Amsterdam (Amstelstation op loopafstand)
Aantal? Minimaal 8 deelnemers, maximaal 10 deelnemers
Kosten? 145,00 euro (inclusief 21% BTW)
Inschrijven Uiterlijk 1 september 2022 via info@bourgogne.nl

22/08/2022

08/10/2021

2021: Een diepterecord
Het lag al enige tijd in de lijn der verwachting: de oogst in de Bourgogne is de kleinste in decennia. Maison Drouhin houdt sinds begin 1900 de oogstvolumes bij, en sindsdien hebben ze nooit zo weinig geoogst als dit jaar.

Eind maart was het prachtig weer in de Bourgogne. De thermometers toonden temperaturen van hoog in de 20 graden. Een prachtige start van een mooi voorjaar, dachten ook de wijnstokken. De hoge temperaturen hebben er voor gezorgd, dat de stokken uit hun winterslaap kwamen en de sapstromen weer op gang kwamen. De eerste blaadjes van de nieuwe knoppen die voor een mooie oogst hadden moeten zorgen, waren al zichtbaar.
De weergoden hadden helaas iets anders in petto. Begin april, 5 tot en met 8 april om precies te zijn, heeft het gevroren. Zolang de nieuwe blaadjes nog niet zichtbaar zijn, maar alleen de kleine knoppen, hoeft er nog niet veel aan de hand te zijn. Veel knoppen waren dit stadium echter al voorbij, waardoor ze extra gevoelig waren voor de kou.

Na de aankondiging van de vorst werd alles in de hoogste staat van paraatheid gebracht. Alle inmiddels vermoedelijk wel bekende maatregelen om de impact zo veel mogelijk te beperken werden weer uit de kast gehaald. Bougies, windturbines en zelfs helikopters zijn ingezet. In Chablis is er ook weer het nodige water verneveld ter bescherming van de jonge knoppen.

De ervaring is dat deze maatregelen vrij goed werken bij temperaturen tot -2/-3 graden Celsius. Dit keer werd het helaas een stuk kouder. Er zijn temperaturen gemeten tot -7. Dit in combinatie met sneeuw en een stevige oostenwind werd de hoop de oogst te kunnen redden steeds kleiner. De oostenwind blies de kou de heuvels op, waardoor vooral de 1er Cru’s en Grand Cru’s zwaar getroffen zijn dit jaar. Eigenlijk in tegenstelling tot wat er in 2016 gebeurde, toen de kou in de lager gelegen delen bleef hangen en vooral de regionale en dorpsappellaties werden getroffen.
Het verdere verloop van het groeiseizoen was ook verre van vlekkeloos. Veel regen tijdens de vruchtzetting zorgde voor een onvolledige vruchtzetting, met open trossen en verschillende formaten druiven tot gevolg. De zomer in de Bourgogne was vergelijkbaar met die in Nederland: nat en koel. De afwisseling van mooi warm weer en regen maakten de omstandigheden voor ziektes als oïdium en meeldauw ideaal. In de Mâconnais is ook nog een flinke hagelbui naar beneden gekomen die onder andere in Fuissé en Chaîntré de nodige schade heeft aangericht.
Ook tijdens de oogst is er nog heel veel regen gevallen. In de Mâconnais is in een week tijd 110 mm gevallen, terwijl in Puligny-Montrachet in twee dagen tijd de helft naar beneden kwam. Dit maakte het bijna onmogelijk om in deze periode te oogsten. Boeren in Puligny die al waren begonnen zijn tijdelijk gestopt. Anderen hebben de oogst uitgesteld en gewacht tot de regen voorbij was. Ze moesten de staat van de wijngaarden daarbij goed in de gaten houden, want rot lag op de loer.

Kortom: het was een jaar vol uitdagingen. Het werd de wijnboeren niet makkelijk gemaakt. En dit na een tweetal jaren, waarin door extreme warmte en droogte ook geen volledige oogsten konden worden binnengehaald. Ook de pandemie deed tijdens de oogst nog een duit in het zakje in de vorm van een groot gebrek aan oogsters. Bij alle boeren was het hetzelfde verhaal: op het moment dat ze moesten beginnen met de oogst kwam maar de helft van het aantal ingehuurde mensen opdagen. Op plaatsen waar oogsters zich verzamelen op zoek naar werk zouden bussen hebben rondgereden van de grote huizen. Door ze een hogere beloning te bieden, haalden ze oogsters over om bij hun te komen plukken.

De start van de oogst verschilde niet heel erg tussen de gebieden. Over het algemeen zijn de wijnboeren rond 20 september begonnen. Alleen in de Côte de Nuits zijn ze paar dagen later begonnen. De vroege oogsters uiteraard daargelaten, die rond 17 september begonnen.

Chardonnay-stokken lopen altijd eerder uit dan Pinot Noir-stokken. De verwachting dat de Chardonnay-stokken het hardst getroffen zouden worden door de nachtvorst werd werkelijkheid. Chardonnay-druiven hadden door de nachtvorstschade veel meer moeite om rijp te worden dan de Pinot Noir-druiven. Veel boeren die zowel rood als wit maken zijn dan ook begonnen met het oogsten van de Pinot Noir.

De geoogste volumes zijn historisch klein. Een opbrengst van 15 hectoliter per hectare Chardonnay is geen uitzondering, wat neerkomt op een kwart van een normale productie. Gemiddeld lijkt er nergens meer dan de helft van een normale productie te zijn binnen gehaald, zelfs niet in rood. De verschillen tussen de percelen zijn echter aanzienlijk. Van sommige percelen kwam zo weinig af, dat producenten het niet de moeite vonden om de most apart te vinifiëren. Als 2021 op de markt komt, zullen er dan ook verscheidene wijnen ontbreken en zullen er meer dan anders 1er Cru’s te zien zijn die bestaan uit een assemblage van verschillende 1er Cru’s.

Een lichtpuntje is wel dat de analyses er goed uit zagen. Door de weinige zonuren was het potentiële alcohol op sommige plekken iets aan de lage kant. De zuren en pH daarentegen zagen er heel goed uit. De kwaliteit hoeft er dus niet onder te lijden!

Tekst: Pim de Graaf