01/03/2022
“Fysiotherapeut voor paarden?? Ooh jij bent een masseur!”
Een zin die ik na 7 jaar werken als paardenfysiotherapeut nog steeds regelmatig hoor. Ik denk een grote misvatting over het vak fysiotherapie. Een fysiotherapeut is geen veredelde masseur. Een massage cursus kun je namelijk in 1 dag afronden, een paardenfysiotherapeut wordt je na 4 jaar HBO Fysiotherapie voor mensen met daarna 2 jaar post-HBO opleiding Fysiotherapie bij Dieren. Daarnaast is fysiotherapie een beschermd beroep en mag niemand zich zomaar een fysio noemen.
Maar wat doe ik dan wel???
Een fysiotherapeut wordt opgeleid om alles te weten over het bewegingsapparaat. Lekker vaag he. Ik zal het uitleggen, het bewegingsapparaat bestaat uit:
- Het skelet van het paard, alle botten waaruit het paard bestaat moeten we kennen. Wat dus ook betekent dat je een fractuur moet kunnen herkennen als je een paard onderzoekt. Wat gelukkig niet vaak voorkomt omdat de dierenarts er in deze gevallen eerder bij wordt gehaald dan ik. Maar ik heb het wel eens meegemaakt!
- Vervolgens heb je alle banden en ligamenten die de botten bij elkaar houden ter hoogte van alle gewrichten (tussen de botten in). Alle bijbehorende blessures zoals verrekkingen, scheuringen en overbelastingen moet een fysiotherapeut kunnen herkennen. Blokkades t.h.v. de gewrichten (dus ook in de rug) kun je als fysiotherapeut beïnvloeden d.m.v. mobilisaties en andere specifieke technieken. Het woord kraken houd ik niet van. Kraken betekent niets minder dan een gewricht in een eindstand zetten en hier een snelle manipulerende beweging op maken. Deze beweging kan zorgen voor een (pijndempende) prikkel naar de hersenen en het gewricht heeft, indien de hersenen dit toelaten, wat meer bewegingsvrijheid. Deze prikkel kan ook op een mildere wijze toegepast worden met mildere mobilisaties en actieve bewegingen. Iets passief mobiliseren hoeft niet te betekenen dat het paard deze vergrootte beweeglijkheid ook echt gaat inzetten tijdens trainingen. Dit gebeurt pas als je het actief in vrijheid uitlokt. En hier sta ik achter.
- Ook de slijmbeurzen mogen we niet vergeten. Slijmbeurzen zijn een soort waterkussentjes die druk verdelen op plekken waar veel druk ontstaat. Denk bijvoorbeeld aan de pezen die op de sprong van het achterbeen vastzitten. Verkeerde training kan voor overbelasting in slijmbeurzen zorgen!
- Dan krijgen we de bekende spieren en pezen. Deze zorgen ervoor dat de gewrichten van een paard in beweging kunnen komen. De meeste overbelastingen vinden we dan ook terug in de spieren en pezen van het paard. Spieren zijn in de behandeling ook het ‘makkelijkst’ te beïnvloeden dmv massage, rekken en trainen. Daarom zie je een fysio ook vaak masseren, spieren zitten immers oppervlakkig. Wel moet je goed kunnen onderscheiden of het echt foute boel is in een spier, denk aan een forse verrekking of ruptuur. Dit is het werk van een fysio.
- Maar deze spieren en gewrichten komen niet in beweging zonder een goed werkend zenuwstelsel. Zenuwen vanuit de hersenen en het ruggenmerg sturen het lichaam van het paard aan om te reageren op alles om hem heen. Wat veel mensen vergeten is dat een fysiotherapeut ook is opgeleid om een uitgebreid neurologisch onderzoek uit te voeren bij je paard, om je zo gericht te kunnen helpen bij problemen of door te kunnen sturen naar specialisten. Neurologie is eigenlijk de key in herstel en training. Want als de hersenen je paard remmen, zal je paard nooit opknappen. Maar dit is een hele andere ingewikkelde topic :P.
- Ook fysiotherapeuten moeten weten wat het lymfestelsel doet, waar het zich bevindt en hoe je afwijkingen hierin kunt herkennen. Als je je hebt gespecialiseerd tot lymfetherapeut mag je deze beelden ook behandelen. Ik ben dit niet en werk samen met mensen die hierin nog veel meer weten dan ik.
- Fascia, een heel hip woord tegenwoordig, het bindweefsel wat alles met elkaar verbindt. Je kan het overal in het lichaam vinden, onder de huid, tussen de spieren, bij de organen. Soms lijkt het alsof alleen fascia-therapeuten iets kunnen doen met deze fascie. Niets is minder waar. Fascia veranderd elke seconde. Iedereen die iets met een paard doet of een paard aanraakt beïnvloed de fascie. Zo ook fysiotherapeuten tijdens hun behandeling. Door het beïnvloeden van fascia beïnvloed je ook het zenuwstelsel, de spieren, de gewrichten en de zenuwen die naar de organen lopen. Dus ja, ook fysiotherapeuten beïnvloeden de organen, net als osteopaten. Het belangrijkst is opnieuw dat je het beeld kan herkennen als er iets fout gaat in deze organen om gericht door te kunnen sturen of aanpassingen te maken in bijvoorbeeld het voerbeleid.
Maar dan zijn we er nog niet. Want het is leuk dat je als fysio aan de slag kunt met alle blokkades of blessures in het bewegingsapparaat. Maar dit is nog maar het puntje van de ijsberg.
- Fysiologie oftewel trainingsleer is iets wat een fysiotherapeut onderscheidt van andere behandelaars. Wij gaan niet alleen aan de slag met de blokkades die we vinden. Het belangrijkste is er achter te komen waarom deze blokkades ontstaan. Veel blessures worden veroorzaakt door onjuiste training. Zonder het aanpassen van de training zullen overbelastingen of blessures terugkeren. Een fysio helpt je je training aan te passen of te verrijken.
- Mentale problemen en opgekropte emoties, die uiteindelijk zorgen voor afwijkend gedrag of pijnklachten, zijn dingen die ik als fysiotherapeut veel tegenkom. Iets wat we niet standaard meekrijgen in de opleiding fysiotherapie, maar wel iets waarin ik mijzelf heb bijgeschoold, omdat het een groot deel van fysieke klachten veroorzaakt. Ik gebruik diverse trainingsmethodes om paarden te leren omgaan met hun emoties en zet Integraded Energy Therapy in om een stukje healing aan te kunnen bieden in het verwerken van bijvoorbeeld oude trauma’s of problemen waar het paard op dit moment tegenaan loopt.
Om het plaatje helemaal holistisch (naar het paard kijken in het geheel) te maken kan ik je vertellen dat ik de volgende punten onmisbaar vind in het behandelen van paarden:
- De omgevingsfactoren, kan je paard, paard zijn? Staat hij bijvoorbeeld in een kudde, kan hij vrij bewegen of staat hij het grootste gedeelte van de dag op stal? Paarden slapen gemiddeld 1,5 uur per dag waarvan 30 min minimaal liggend. Door ze in een stal stil te zetten werk je eigenlijk al allerlei fysieke problemen in de hand. Natuurlijk kun je altijd afgewogen keuzes maken om je paard toch de rust van een stal te gunnen. Maar dan moet het plaatje eromheen wel kloppen.
- Wat is het voerbeleid, krijgt je paard verpakt of droog hooi, onbeperkt of beperkt, wat geef je hem extra bij, ondersteun je je paard voldoende in de moeilijke seizoenen? Voeding is essentieel om gezond te blijven.
- Wie bekapt de hoeven van je paard? Zonder een goed fundament zul je fysieke problemen hogerop (bijvoorbeeld in het be**en of de rug) nooit kunnen verhelpen. Hoeven zijn een essentieel lichaamsdeel voor een paard, waar vaak nog te makkelijk over wordt gedacht. Ik kan je helpen met het vinden van een goede bekapper en kan basis tips meegeven vanuit mijn hoefkennis.
- Wat voor zadel heb je, hoe vaak laat je deze nakijken en door wie? Ik kan als fysiotherapeut een basis check doen van een zadel om te kijken of deze op een aantal grove punten past bij jouw paard. Als ik twijfel zal ik altijd doorsturen naar een van de zadelmakers waar ik mee samenwerk.
- Hoe vaak laat je het gebit behandelen en doe je dit door een dierenarts of paraveterinair die gespecialiseerd is in tanden? Wordt je paard gesedeerd of niet en met welke reden? Een goed gebit is onmisbaar.
- Hoe is je rijstijl en van wie krijg je les? Soms wil ik filmmateriaal zien om te bekijken hoe het paard zich gedraagt onder het zadel, maar er zijn ook momenten dat we letterlijk onder het zadel gaan kijken naar het probleem waar jullie tegen aan lopen. Vaak zijn we ons niet bewust van de houding die we zelf aannemen op het paard en bepaalde patronen die erin zijn geslopen. Met sommige problemen kan ik jullie verder helpen. Wordt het specifieker, dan stuur ik je door naar collega’s die hier meer vanaf weten.
Wow heb je helemaal tot hier gelezen?? Echt gaaf! :) Het is een heel lang verhaal geworden, maar wat ik voorop wil stellen is dat ik als fysiotherapeut meer doe dan masseren alleen ;). Ja, het is één van de technieken die ik inzet omdat ik er heel veel mee kan beïnvloeden, van spier tot fascia, gewrichten, zenuwstelsel of organen. Maar mijn doel is altijd om te achterhalen wat de oorzaak is dat jouw paard een bepaald beeld ontwikkelt. Met deze oorzaak gaan we aan de slag op diverse manieren.
Ik stel jou voorop als behandelaar van je paard, want jij bent er immers elke dag en ik maar eens in de zoveel tijd. Na mijn consult krijg je een uitgebreid dossier, specifieke huiswerkopdrachten en eventuele doorsturingen naar andere specialisten.
Het is belangrijk dat jij en je paard een team om jullie heen opbouwen van therapeuten, behandelaars, bekappers, dierenartsen, trainers, zadelmakers en voedingsspecialisten. Deze mensen moeten bij jullie passen. Want iedereen heeft een ander gevoel of doel bij het houden van paarden.
Ik hoop dat ik als fysio een steentje mag komen bijdragen in het vinden van harmonie tussen jou en je paard. Zoals je hebt gelezen kan dat op heel veel manieren ;).
Heb je nog andere vragen of wil je graag dat ik je paard een keer kom nakijken? Neem dan contact op! Dit kan naar rianne@engeldierfysio.nl of stuur lekker makkelijk een apje via Whatsapp! Overige info kun je vinden op www.engeldierfysio.nl.
