23/07/2025
Vervuiling op het stroomnet: een onzichtbare bedreiging voor onze gezondheid?
In onze moderne wereld zijn we volledig afhankelijk geworden van elektriciteit. Maar terwijl stroom ons comfort en vooruitgang biedt, ontstaat er in toenemende mate een onzichtbare vorm van vervuiling in onze huizen, scholen en werkplekken: vervuiling op het stroomnet, of in het Engels: dirty electricity. Hoewel voor velen onbekend, wordt deze vorm van vervuiling door wetenschappers als Magda Havas en Sam Milham in verband gebracht met uiteenlopende gezondheidsklachten. In dit artikel leggen we uit wat stroomnetvervuiling precies is, hoe het ontstaat, welke klachten het kan veroorzaken én wat je eraan kunt doen.
🟢 Wat is vervuiling op het stroomnet?
Normale elektriciteit in woningen en gebouwen is wisselstroom (AC) met een frequentie van 50 Hz (in Europa). Bij vervuiling op het stroomnet worden daar hogere frequenties of spanningspieken aan toegevoegd, die niet thuishoren op het net. Dit ontstaat door apparaten die de stroom 'verstoren' en frequenties toevoegen tussen ongeveer 2 kHz en 150 kHz of hoger. Deze elektrische vervuiling verspreidt zich vervolgens via het elektriciteitsnet door het hele gebouw, en zelfs via de lucht als elektromagnetische straling.
Het gaat dus niet om de stroom zelf, maar om storende frequenties die meeliften op de stroomkabels.
🟢 Hoe ontstaat deze vervuiling?
Veel moderne apparaten werken met schakelende elektronica. Dit betekent dat ze niet een constante hoeveelheid stroom vragen, maar deze in kleine pulsen gebruiken. Hierdoor ontstaan pieken en harmonischen op het net. Voorbeelden van zulke apparaten zijn:
▪️LED- en spaarlampen (met name dimbare verlichting)
▪️Zonnepanelen met omvormers
▪️Slimme meters (digitale energiemeters)
▪️Draadloze routers en modems
▪️Televisies, computers en laptops met geschakelde voedingen
▪️Opladers van telefoons en tablets
▪️Elektronische thermostaten en wasmachines
Zelfs als je zo'n apparaat niet direct gebruikt, kunnen buren of bedrijven in de buurt vervuiling op jouw net veroorzaken via de gemeenschappelijke netaansluiting.
🟢 Wat kan stroomnetvervuiling veroorzaken?
Volgens onderzoek van o.a. Dr. Magda Havas (Canada) en Dr. Sam Milham (VS) kan dirty electricity bijdragen aan een breed scala aan gezondheidsklachten, vooral bij mensen die gevoelig zijn voor elektromagnetische straling (elektrogevoeligheid of EHS). Mogelijke klachten zijn onder andere:
▪️Chronische vermoeidheid
▪️Hoofdpijn of migraine
▪️Slaapproblemen en slapeloosheid
▪️Concentratieproblemen, ADHD-achtige symptomen
▪️Tinnitus (oorsuizen)
▪️Hartkloppingen of hartritmestoornissen
▪️Spierpijn en gewrichtsklachten
▪️Depressie, angst of stemmingswisselingen
Bij langdurige blootstelling wordt er zelfs een verband gelegd met ernstigere aandoeningen zoals diabetes type 2, neurologische klachten en kankervormen. Sam Milham beschreef in zijn boek Dirty Electricity: Electrification and the Diseases of Civilization hoe sterftecijfers door kanker en hartziekten stegen met de elektrificatie van dorpen en steden in de 20e eeuw.
🟢 Onderzoek van Magda Havas en Sam Milham
Magda Havas, PhD is milieuonderzoeker aan Trent University in Canada. Ze heeft aangetoond dat de gezondheid van mensen met o.a. diabetes, MS en hyperactiviteit verslechtert bij hoge niveaus van dirty electricity, en verbetert wanneer deze wordt verminderd.
Sam Milham, MD, MPH, voormalig epidemioloog van het Amerikaanse Ministerie van Volksgezondheid, toonde een direct verband aan tussen netvervuiling en sterfte door hartziekten, diabetes en bepaalde vormen van kanker. Hij zag dit vooral bij mensen die in sterk ‘vervuilde’ gebouwen werkten of woonden.
Hun onderzoeken zijn controversieel, omdat ze fundamentele vragen stellen bij de manier waarop we technologie toepassen, vaak zonder de lange termijn effecten op de gezondheid voldoende te bestuderen.
🟢 Wat kun je doen tegen dirty electricity?
Gelukkig zijn er manieren om stroomnetvervuiling te meten en te beperken:
⚫️ Meten is weten.
Gebruik meetapparatuur zoals een:
Graham-Stetzer meter (GS-meter) om de hoeveelheid dirty electricity te meten
(in GS-units).
⚫️ Verminderen van bronnen
▪️Gebruik zo min mogelijk dimmers, LED-verlichting of elektronische voedingen.
▪️Kies voor gloeilampen of halogeenlampen waar mogelijk.
▪️Schakel apparaten volledig uit in plaats van in stand-by te laten staan.
▪️Vermijd apparaten met schakelende voedingen, zoals goedkope opladers.
⚫️ Filters gebruiken
▪️Installeer Stetzerizer-filters of Greenwave-filters in stopcontacten. Deze filters verminderen de hoogfrequente netvervuiling.
▪️Laat je hierbij begeleiden door een specialist of bouwbioloog, omdat verkeerd gebruik ook averechts kan werken.
⚫️ Zonnepanelen met zorg
▪️Gebruik zonnepanelen met transformator-gebaseerde omvormers en EMC-filters.
▪️Laat je installatie meten op netvervuiling na plaatsing.
⚫️ Slaapomgeving optimaliseren
▪️Zorg dat je slaapkamer zo vrij mogelijk is van elektrische en draadloze bronnen.
▪️Overweeg een aparte netvrijschakelaar (netfreischalter) die de stroom uitschakelt als je slaapt.
🟢 Waarom krijgt dit onderwerp nog zo weinig aandacht?
Hoewel het bewijs zich opstapelt, wordt stroomnetvervuiling nog nauwelijks erkend door de reguliere gezondheidszorg. Dat komt onder andere door:
▪️Gebrek aan grootschalig onafhankelijk onderzoek.
▪️Commerciële belangen van de elektronicabranche.
▪️Ontkenning van elektrogevoeligheid als officiële aandoening in veel landen.
▪️Moeilijk meetbare en subjectieve klachten.
Toch wint het onderwerp wereldwijd aan aandacht, mede door pioniers zoals Havas en Milham én door burgers die zelf oplossingen vinden en hun ervaringen delen.
🟢 Conclusie
Vervuiling op het stroomnet is een stille maar groeiende vorm van belasting op onze gezondheid. Vooral in moderne huishoudens waar alles 'smart' en digitaal is geworden, zien we een toename van gezondheidsklachten die mogelijk verband houden met dirty electricity. Door je bewust te worden van de bronnen, te meten en gerichte stappen te nemen, kun je je leefomgeving gezonder maken.
Wetenschappers als Magda Havas en Sam Milham roepen op tot verder onderzoek en bewustwording. Hun werk toont aan dat preventie en leefomgeving cruciaal zijn voor een goede gezondheid – ook op het vlak van elektriciteit.
🟢 Tip: neem contact op met een erkend bouwbioloog of meetspecialist voor een stralingsmeting en advies op maat.
Artikel:
20/07/2025 Human House Healthy
www.humanhousehealthy.nl
Bronvermeldingen en Aanbevolen Literatuur
▪️ Wetenschappelijke artikelen en papers
1. Havas, M. (2006). Dirty electricity and electrical hypersensitivity: Five case studies.
Electromagnetic Biology and Medicine, 25(4), 259–268.
https://doi.org/10.1080/15368370601044192
2. Milham, S., & Morgan, L. L. (2008). A new electromagnetic exposure metric: High frequency voltage transients associated with increased cancer incidence in teachers in a California school.
American Journal of Industrial Medicine, 51(8), 579–586.
https://doi.org/10.1002/ajim.20598
3. Havas, M. (2010). Dirty electricity elevates blood sugar among electrically sensitive diabetics and may explain brittle diabetes.
Electromagnetic Biology and Medicine, 29(2), 87–98.
https://doi.org/10.3109/15368371003685363
▪️ Boeken
Sam Milham, MD. Dirty Electricity: Electrification and the Diseases of Civilization.
iUniverse, 2010. ISBN: 978-1449049615
Magda Havas (redactie en bijdragen aan boeken) – diverse hoofdstukken en publicaties over elektromagnetische belasting en EHS.
▪️ Websites van onderzoekers
www.magdahavas.com
Onderzoek, presentaties en case studies over dirty electricity, straling en gezondheid.
www.sammilham.com
Overzicht van publicaties, interviews en boeken van Dr. Milham.
▪️ Aanvullende bronnen en meetmethoden
www.stetzerelectric.com
Informatie over Graham-Stetzer filters en meetapparatuur.
www.electricsense.com
Praktische tips en informatie over EMF en dirty
