http://www.schoolvoorpsychologie.nl/

School voor psychologie, Chansonsdreef 101, Harderwijk (2025)

22/09/2025

(On)opzettelijkheid 53 Vicieuze cirkels 1
Onopzettelijkheid betekent 'zonder vooropgezet doel'. Onopzettelijke uitkomsten komen aan de lopende band voor. Waar je ook bent, wat je ook maar doet. Meestal zien we ze als ongewenst. Maar is dat wel altijd zo? Of is er een verborgen, diepere zin? Laten we er gewoon eens wat dieper dan normaal in duiken.

Zo werkt het nu eenmaal. Het is wat het is. Het is altijd al zo geweest. Wen er maar aan. Gelukkig went alles, hangen ook. Bijt op je tong, recht je rug, draag je kruis zonder klacht. Nou, je kent er zelf nog wel een paar. Het is allemaal een poging - eerst opzettelijk en daarna verwordt een onopzettelijke gewoonte of reflex - de slagen van het lot ons er niet onder te laten krijgen. En werkt het een beetje? Dat is een interessante en belangwekkende vraag. Aan de ene kant is het een levenshouding die je overeind kan houden en je door laat gaan op de ingeslagen weg. Gek genoeg maakt de ernst van de tegenslagen niet eens zoveel uit. Al is het hier in het algemeen prettiger en beter vol te houden dan in sommige elders. Het kleine leed dichtbij voelt altijd groter dan het grote leed ver weg. En er is altijd een ver weg. Of de mens weet zich er wel één te verbeelden of daar wordt voor gezorgd door belanghebbenden. Het probleem is wel dat deze negatief veerkrachtige levenshouding ons tot stilstand brengt. Het laat ons ellende verduren en doorstaan, maar brengt ons niet verder. Het voorkomt dat we de vraag stellen: hoe komt het dat we ons in deze situatie bevinden? Als we deze vraag eenmaal met opzet, klaar bewust stellen dan dient zich snel een eerste antwoord aan: een vijand bewerkstelligt ons leed. En die vijand moet buiten onszelf gezocht worden. En ja, die vijand buiten ons kan zeer reëel zijn. Je kunt gedwongen zijn je er tegen te verzetten, de vijand van je vijand te worden, een strijder voor de goede zaak. Maar er is nog een andere antwoord mogelijk. Volgende aflevering. Wanneer liet jij je laatstelijk verleiden de vijand van je vijand te worden?

15/09/2025

(On)opzettelijkheid 52 Bedoeling 2
Onopzettelijkheid betekent 'zonder vooropgezet doel'. Onopzettelijke uitkomsten komen aan de lopende band voor. Waar je ook bent, wat je ook maar doet. Meestal zien we ze als ongewenst. Maar is dat wel altijd zo? Of is er een verborgen, diepere zin? Laten we er gewoon eens wat dieper dan normaal in duiken.

Welke van de twee perspectieven overwegend zijn in je leven is ook onopzettelijk bepaald, daarin heb je geen opzettelijke keuze. Althans in het begin. Het leven, de kennis die je verwerft van de wereld, het systeem waarin zich dit leven afspeelt en in het bijzonder je ervaringen kan je bepaalde inzichten geven. En die kunnen de weg openen voor het andere perspectief. O.a. reflectie, even stil staan, innerlijke stilte maakt je ontvankelijk voor andersoortige kennis en ervaring. Kennis die een ander perspectief op bedoeling kan ontsluiten, een derde perspectief. Niemand kan je dat nieuwe perspectief overigens opdringen of aanpraten. Zelfs ik niet ;-). Als je dit perspectief hebt zie je dit leven als een leerschool en jezelf als leerling. Wat moet er geleerd worden? Eerst – denk ik - wat de ware bedoeling of bestemming van de mens in ieder geval niet is. Het verdere leven voert je tot het inzicht wat de ware bedoeling wèl is en vervolgens word je geplaatst voor een bepaalde keuze. Je kiest dan om een inzicht al dan niet in je leven tot een praktijk maken. Dan bevind je je op een ander pad, een dat kan voeren tot vervulling van de bedoeling van de mens. Die keuze is spontaan-onopzettelijk én bewust- opzettelijk: je kiest wat onontkoombaar is. Pas op wat nu volgt is een herhaling: het is denk ik realistisch er vanuit te gaan dat je dat pad niet in je uppie kunt aflopen. Zoek aansluiting bij groepen die eenzelfde perspectief kiezen als jij. Je zult wel moeten leren onderscheid te maken tussen groepen die werkelijk snappen waar het om gaat, waar het de bedoeling betreft en groepen die dat alleen maar claimen. Je zult op je eigen oordeel moeten vertrouwen. 'Proeven' op basis van kennis, ervaring en verworven inzicht of een groep met jou ‘resoneert’. Altijd zal - dure het lang dure het kort - blijken of het voor jou 'klopt'. Er zijn enkele criteria die enig houvast bieden: 1 het ik wordt (terecht met een ‘t’ in dit specifieke geval) nooit centraal gesteld, maar juist de Ander; 2 er wordt op geen enkele manier dwang - zelfs zelfdwang wordt afgeraden - uitgeoefend 3 de eigen autonomie wordt volledig gerespecteerd 4 (de lastigste om te bepalen) is de levenshouding en dito gedrag van het overgrote deel van de groepsleden in overeenstemming met de bedoeling die men als waar en juist zegt aan te nemen? Trouwens welk inzicht heb jij laatstelijk nog opgedaan?

09/09/2025

(On)opzettelijkheid 51 Bedoeling 1
Onopzettelijkheid betekent 'zonder vooropgezet doel'. Onopzettelijke uitkomsten kom
en aan de lopende band voor. Waar je ook bent, wat je ook maar doet. Meestal zien we ze als ongewenst. Maar is dat wel altijd zo? Of is er een verborgen, diepere zin? Laten we gewoon eens wat dieper dan normaal er in duiken.

Er zijn minimaal twee perspectieven op de bedoeling. De bedoeling van een mensenleven, bedoel ik dan. Één perspectief is dat het leven geen bedoeling heeft. Mensen met dat gezichtspunt zeggen dan vaak dat de bedoeling samenvalt met het leven zelf. Of neem de Franse filosoof Jean-Paul Sartre die vond dat een mens nu eenmaal geen schaar is, iets met een duidelijke bedoeling. Hij acht mogelijk het begrip bedoeling synoniem met functie. Hij brengt bedoeling in verband met vrijheid, de vrijheid om zelf zin te geven aan je leven. Vrijheid betekent ook altijd verantwoordelijkheid bij Sartre. Je zou als iemand die wel gelooft dat het leven een bedoeling heeft - een beetje gelijkhebberig zou het wel overkomen - kunnen zeggen dat de bedoeling van deze mens dan is zoveel verantwoordelijkheid te nemen voor het eigen leven als maar mogelijk is voor een mens. Je keuze voor waar je je leven mee vult is vrij, de gevolgen zijn voor eigen rekening. Maar wat staat er precies op die rekening? Baten en lasten, geluk en pech? Rijkdom, bezit macht, bevrediging, gemoedsrust, sereniteit? De vraag die wel een beetje boven het maaiveld blijft hangen is die aangaande het 'waartoe'? Het andere perspectief gaat er vanuit dat het leven wel degelijk een bedoeling heeft. Welke bedoeling, dat is ook een kwestie van geloof en overtuiging.
Of je gelooft dat het leven al dan niet een bedoeling heeft is geen kwestie van vrije keuze, het zit ingebakken in je leven en je opvoeding en is dus onopzettelijk. Je zou het kunnen wijten aan de genen, het lot, karma of een combinatie daar van. In aantal doen de verschillende, vooronderstelde soorten levensvervullingen waaruit iemand kan kiezen niet uit voor mensen die al dan niet geloven in een bedoeling. Het geloof in het ene perspectief betekent niet vanzelf dat de levensloop steeds zoveel verschilt van die van mensen met het andere perspectief. Welke van de twee perspectieven herken je als het meest het eigen voor jezelf?

01/09/2025

(On)opzettelijkheid Benoemen 7
Onopzettelijkheid betekent 'zonder vooropgezet doel'. Onopzettelijke uitkomsten komen aan de lopende band voor. Waar je ook bent, wat je ook maar doet. Meestal zien we ze als ongewenst. Maar is dat wel altijd zo? Of is er een verborgen, diepere zin? Laten we gewoon eens wat dieper dan normaal er in duiken.

Dus je loopt vast, misschien voor de zoveelste keer. Je ziet geen uitweg. Zit op de bodem van je verdriet, zelfmedelijden. Je verlangt naar een echte oplossing. Eerst om door te kunnen gaan met je prettige leventje. Dat is alles wat je vraagt. Maar dan komt het een keer: je ziet 'en un momento dado' (letterlijk Spaans voor: op een moment dat je gegeven wordt) in dat het zich herhaalt. Ook bij anderen. Natuurlijk, er zijn ook mensen die het ogenschijnlijk voor de wind gaat. Besef dat dat altijd tijdelijk is. En daar komt bij dat altijd de anderen - let wel: ook voor de 'mazzelkonten' zelf – mazelkonten zijn. Wat houdt nu die fundamentele verandering waarnaar een verlangen bespeurd kan worden in? Degene die deze blog vaker leest zal het al vermoeden. Laat ik de vinger op zere plek leggen: het is het afscheid nemen van de ingeboren, onze natuureigen zelfzucht, ikgerichtheid, egoïsme. De meeste mensen deugen misschien een beetje en zijn soms gewoon slecht. We doen ons best, en willen echt het goede doen, maar bewerkstelligen vaak het tegenovergestelde. Nog wat zout in de wonde: kom me niet aan met je goede bedoelingen of je nobele inborst: jij en ik blijven in de grond van de zaak, naar onze aard egoïsten (sorry). De fundamentele verandering bestaat eruit dat aan te pakken. Makkelijker gezegd dan gedaan, ja. Maar eerlijk gezegd zal iedereen er eens aan moeten beginnen. Kun je dat alleen? Ik denk zelf van niet. Het ik is wel erg bedreven in zich verstoppen in goede bedoelingen en zich omhullen met nobele inborsten. Zit je met vragen? Goed teken! Zoek een groep die als belangrijkste principe heeft een begin te helpen maken met opzettelijk steeds opnieuw benoemen, ontmaskeren van het ik. Om zo onopzettelijk steeds ruimte te maken voor iets anders, ~ik (= niet-ik). Een beweging van mensen die door ervaring en zoeken kennis hebben verworven van hoe je dat doet, zonder opgelegde dwang, met behoud van autonomie, zonder forcering. Je kunt je zelfzucht niet bestrijden met een zelfzuchtig motief. Hoe je bepaalt of de beweging een beetje 'klopt'? Leer opzettelijk te proeven met je verstand en denken met je hart. Onopzettelijk geldt ook: is de mens klaar dan is de leermeester daar. Komt je dit als een beetje zwaar voor? Weet dan dat juist ~ik lichter is. Trouwens, wanneer zag je laatstelijk iets pas toen je door had of vv?

18/08/2025

(On)opzettelijkheid 48 Benoemen 5
Onopzettelijkheid betekent 'zonder vooropgezet doel'. Onopzettelijke uitkomsten komen aan de lopende band voor. Waar je ook bent, wat je ook maar doet. Meestal zien we ze als ongewenst. Maar is dat wel altijd zo? Of is er een verborgen, diepere zin? Laten we gewoon eens wat dieper dan normaal.

Een voorbeeld: de diagnose autisme nam tussen 1998 en 2018 in het VK toe met bijna 800 procent. Ook bij ADHD doet zich hetzelfde voor. In het recente verleden was de diagnose RSI populair, waar je nu niets meer over hoort. Hedentendage (2025) is burnout een populaire diagnose. Sommigen spreken van overdiagnose. Die heeft als bijeffect dat mensen die echt ernstige aandoeningen hebben minder zichtbaar worden (Trouw, 20 maart 2025). Ik moest denken aan niet langgeleden SOLK (somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten) en nu ALK (aanhoudende lichamelijke klachten) voor klachten waar geen medische verklaring voor is. Een psychische (deel-)verklaring stuit bij lijders vaak op grote weerstand. Wat is hier aan te doen? Leren accepteren dat lichaam en geest te onderscheiden, echter niet te scheiden zijn. Er is altijd een psychische component, ook bij overduidelijke lichamelijke klachten en een eenduidige medische diagnose (voorzover daar sprake van kan zijn). Die psychische component omvat hoe je je (on)opzettelijk verhoudt tot je aandoening. Die verhouding ertoe kan de aandoening aanzienlijk verergeren of juist dragelijker maken. Een andere mogelijkheid tot herstel, genezing en klachtenvermindering, namelijk de zgn. leefstijlinterventies, is niet erg populair bij ‘lijders’. Dat vraagt opzettelijke inspanning, verandering van onze gewoonten, onze manier van leven. Toch zijn ze vaak het goede begin van de weg omhoog: minder eten, meer bewegen, niet roken, geen alcohol, slaap en rust, aandacht voor anderen en de gevolgen van je doen en laten voor onze gezamenlijke levensfeer. Maar eerlijk gezegd is dit alles slechts pappen en nathouden. Er is een veel fundamentelere verandering in onze levenshouding nodig. Laat ik eens zo onbescheiden zijn – natuurlijk in alle bescheidenheid - een poging te wagen die te benoemen in de volgende en laatste aflevering uit deze reeks.

12/08/2025

(On)opzettelijkheid 47 Benoemen 4
Onopzettelijkheid betekent 'zonder vooropgezet doel'. Onopzettelijke uitkomsten komen aan de lopende band voor. Waar je ook bent, wat je ook maar doet. Meestal zien we ze als ongewenst. Maar is dat wel altijd zo? Of is er een verborgen, diepere zin? Laten we gewoon eens wat dieper dan normaal.

Alles werkt onopzettelijk minimaal twee kanten uit, is een tweesnijdend zwaard. Neem nou eens je kritisch vermogen. Enerzijds is dat goed en houdt het bijvoorbeeld politici - sommige dan, de betere - in het gareel. Anderzijds kan het als hinderlijk ervaren worden, als opzettelijk spel en plezier breken. Of neem ‘methodisch etiketteren’, het stellen van een diagnose. De zoektocht naar een diagnose, het ziekte-etiket, kan ‘overdiagnose’ in de hand werken volgens neuroloog Suzanne O'Sullivan in haar boek 'The Age of Diagnosis'. De lijder neemt geen genoegen met ‘onverklaarbaar’ en ‘eist’ een etiket. Het is ook wel begrijpelijk dat het lastig te verteren is dat er geen naam, geen etiket is voor het lijden dat jou treft. Vooral verontrustend want als men niet weet hoe het heet, dan is er wellicht geen remedie. Dus blijven we volharden in onze zoektocht naar een diagnose. En zo ontstaat er druk om criteria op te rekken om iedereen die dat eist maar van een diagnose te kunnen voorzien. Enkele voorbeelden: burnout, ADHD, autismespectrum en langer geleden dyslexie. Een diagnose weigeren is geen optie. Want een diagnose geeft ogenschijnlijk helderheid en rust, al geeft het geen garantie dat er wat aan te doen is. Iets waar men zich mee kan identificeren en accepteren omdat men ‘er niets aan kan doen’. De grens vervaagt tussen stoornis en normale variaties. We worden helemaal objectief gezien niet zieker, maar wijten wel steeds vaker onze toestand aan ziekte. Het ergste is nog dat dit alles (on)opzettelijk voorkomt dat we zicht krijgen op wat er echt aan de hand is met ons. Trouwens, welke klachten heb jij waar je niets aan denkt te kunnen doen?

04/08/2025

(On)opzettelijkheid 46 Benoemen 3
Onopzettelijkheid betekent 'zonder vooropgezet doel'. Onopzettelijke uitkomsten komen aan de lopende band voor. Waar je ook bent, wat je ook maar doet. Meestal zien we ze als ongewenst. Maar is dat wel altijd zo? Of is er een verborgen, diepere zin? Laten we gewoon eens wat dieper dan normaal

Controle is opzet bij uitstek, het onbenoembare is pur sang onopzettelijk. Het onbenoembare sluit zich niet zozeer af voor ons, maar wij sluiten ons er van af door onze gerichtheid op controle. Die behoefte om dingen onder controle te brengen is een sta in de weg. Van wie gaat die controle behoefte uit? In laatste instantie van ons overlevingsinstinct, onze natuur. Ons ik zie ik als de agent van dit instinct, de belangenbehartiger, het centrale brandpunt. Dat ik is dus ook eerder een sta in de weg dan een hulp bij pogingen naar ervaren van het onbenoembare. Het ik is overigens niet zozeer slecht als wel iets dat voortkomt uit de zuigende werking van een ervaren innerlijke leegte. Een leegte die wellicht is ontstaan bij onstentenis van een voorgaande, oorspronkelijkere bewoner. Die behoort nu ook tot het gebied van het onbenoembare. De eerste opzettelijke stap op weg naar het onbenoembare is dus het vrij worden van ik-gerichtheid, het eigenste belang. Dat schept ruimte, leegte waar het onbenoembare ervaren kan worden. Opnieuw de vraag: wat is het onbenoembare? Het is zeker niet hetzelfde voor iedereen, nog hetzelfde op verschillende momenten. Het is dat wat je ervaart als je ruimte in je zelf weet te scheppen, stilte. Het is een essentie, de kern van alle dingen. Alles wat we een naam gegeven hebben. Nietzsche denkt dat die essentie niet bestaat. Dat er alleen een bereiken is in de zin van ‘worden wie je werkelijk bent’, zelfverwerkelijking. Je komt dan misschien verder in het gebied van het benoembare. Maar je maakt geen vorderingen in het gebied van het onbenoembare. Wat denk jij: zou het daar misschien toch om draaien?

29/07/2025

(On)opzettelijkheid 46 Benoemen 2
Onopzettelijkheid betekent 'zonder vooropgezet doel'. Onopzettelijke uitkomsten komen aan de lopende band voor. Waar je ook bent, wat je ook maar doet. Meestal zien we ze als ongewenst. Maar is dat wel altijd zo? Of is er een verborgen, diepere zin? Laten we gewoon eens wat dieper dan normaal

Wat we eenmaal hebben benoemd ligt achter ons, is geweest. Hopelijk heeft het iets bijgedragen aan je inzicht al is dat niet zeker. Je zult de ervaring herkennen dat benoemen slechts een tijdelijk effect laat zien, het subtiele gevoel van controle dat benoemen ons geeft ebt weer – en ook steeds sneller - weg. Als het niet om het deel van onze werkelijkheid draait dat we kunnen benoemen en benoemd hebben, waar gaat het dan om? Nou ja, logisch: het onbenoembare. Kijk, nu wordt het interessant hoe dit verder gaat. Een column over het onbenoembare? Duidelijk zal zijn dat het zich niet even opzettelijk in woorden laat vangen. Meer kans heb je op een glimp er van in kunst, bijvoorbeeld dichtkunst, tussen de woorden en regels. De woordeloze muziek is wellicht een nog kansrijkere manier om het onbenoembare te naderen, te ervaren. Wat is het onbenoembare eigenlijk voor iets, zo kan de vraag luiden? Laat ik een poging doen. Disclaimer: ik pretendeer niet een deskundige te zijn op het gebied van het onbenoembare, eerder een amateur die ook maar wat probeert. Misschien vind je het volgende antwoord wat teleurstellend, volledig is het zeker niet. Het onbenoembare is dat wat zich onttrekt aan onze controle en grijpende denken. Trouwens, waar vind jij geen woorden voor?

21/07/2025

(On)opzettelijkheid 45 Benoemen 1
Onopzettelijkheid betekent 'zonder vooropgezet doel'. Onopzettelijke uitkomsten komen aan de lopende band voor. Waar je ook bent, wat je ook maar doet. Meestal zien we ze als ongewenst. Maar is dat wel altijd zo? Of is er een verborgen, diepere zin? Laten we gewoon eens wat dieper dan normaal graven.

Waarom geven we de dingen een naam, benoemen we ze? Naar onze aard, dus onopzettelijk, streven we naar versterking van een gevoel van controle over de dingen. Opzettelijk een naam aan iets geven versterkt dat gevoel. Op het moment dat iets een naam krijgt wordt het ook in de sfeer van het bekende getrokken, neemt de dreiging die van het vreemde uit gaat af. Al hangt het wel een beetje af van wat je benoemt en wat de naam is die je geeft. Er zijn duidelijk namen die minder prettig in het gehoor liggen dan andere. Neem de naam ‘vroegeling’ voor een klein lente plantje versus de naam ‘bastaardwederik’ voor een andere plant. De naam van sommige verschijnselen - oorlog, slachtoffer – geven de schijn van controle, vertrouwdheid. Al wenen ze natuurlijk nooit. Het blijft gemiddeld genomen prettiger een naam voor iets te hebben dan niet (denk hierbij gerust aan een diagnose waarover later meer). Het bewustzijn en de aandacht van mensen wordt het meest getriggerd door onveiligheid, het vreemde. Wat eenmaal een naam heeft gekregen wordt vervolgens ook snel gewoon, want veilig. Misschien is er voor een moment wat vermaak uit te persen maar dat duurt nooit lang. Ons leven kent veel herhalingen: we zijn gewoontedieren. Gewoontes geven ons een gevoel van veiligheid en vertrouwdheid. Wat dat betreft is het soms wel eens goed een gedachte te wijden aan wat Einstein ooit zei: domheid is hetzelfde doen en een ander resultaat verwachten. Ik acht de kans in ieder geval klein dat er veel avontuur, ontwikkeling en groei zit in de wereld van het eenmaal benoemde, vertrouwde en veilige. Waar vind je dat wel? Trouwens wanneer zocht jij laatstelijk het avontuur, het onbekende?

14/07/2025

(On)opzettelijkheid 44 Vooruitgang 3
Onopzettelijkheid betekent 'zonder vooropgezet doel'. Onopzettelijke uitkomsten komen aan de lopende band voor. Waar je ook bent, wat je ook maar doet. Meestal zien we ze als ongewenst. Maar is dat wel altijd zo? Of is er een verborgen, diepere zin? Laten we gewoon eens wat dieper dan normaal graven.

Tja, de hemel op aarde gaat niet gebeuren en dat is welbeschouwd maar goed ook. Want alleen zo blijven we bij de les. Echt iets te leren, werkelijk vooruitgang te boeken, betekent verandering van onze diepste aard. Duidelijk zal zijn dat dit geen fluitje van een cent is. Waar kun je beginnen? Je ervaring eens onder de loep te nemen. Want zomaar iets voor zoete koek slikken en voor waar aannemen is nooit verstandig. Komt wat Gray - en ondergetekende - hem na zegt overeen met je eigen persoonlijke waarneming en ervaring? En is er daarenboven een sterk verlangen inzicht te verwerven in dit hele gebeuren? Zo sterk dat je bereid bent een pad te gaan dat nog onbetreden is, omdat het jouw pad is? Je zult het op een akkoordje gooien en van twee walletjes eten: enerzijds het comfortabele leven en anderzijds de weg inslaan naar daadwerkelijke vooruitgang. Kijk maar hoe ver je er mee komt. Waar het echter eerst om gaat is dat je stappen zet die beantwoorden aan je verlangen inzicht te verkrijgen in fundamentele vooruitgang naar je menselijke natuur. Natuurlijk er zijn boeken die vingerwijzen naar wijsheid: ik noemde eerder al enkele en een uitgeverij die grossiert in boeken die behulpzaam kunnen zijn. Maar deze voortuitgang kun je je niet in lezen. En niemand kan jouw de bedoelde vooruitgang in praten. Je zult het zelf waar moeten maken. Zonder enige vorm van zelfdwang. Dat is een paradox. Wat betekent dat in het kortst mogelijke bestek? In essentie bereid zijn je egoïstische impulsen te laten voor wat ze zijn: zoethoudertjes. Houd vooraleerst je aandacht gericht op het verlangen naar inzicht. Trouwens welk inzicht verlangen jij het meest te verwerven?

07/07/2025

(On)opzettelijkheid 43 Vooruitgang 2
Onopzettelijkheid betekent 'zonder vooropgezet doel'. Onopzettelijke uitkomsten komen aan de lopende band voor. Waar je ook bent, wat je ook maar doet. Meestal zien we ze als ongewenst. Maar is dat wel altijd zo? Of is er een verborgen, diepere zin? Laten we gewoon eens wat dieper dan normaal graven.

Gray wijt ons hardnekkig geloof in vooruitgang van de mens, naar de natuur, aan met name monotheïstische religies. Die laten ons geloven in een hemel - op aarde of na het aardse bestaan - die te bereiken is. Maar ook seculiere ideologieën bepalen natuurlijk het geloof in vooruitgang: de utopie die een utopie blijft. Is onze toekomst dan dystopisch? Sommige groepen schijnen nu al in een soort dystopie te leven, zoals - uitputtender kan en wil ik niet zijn - o.a. Gazanen, Afghanen, Soedanezen en Noord-Koreanen. Met andere volkeren gaat het ogenschijnlijk beter, al is van wezenlijke vooruitgang - naar onze natuur - welbeschouwd geen sprake. Maar stel nu dat er wel sprake was van vooruitgang en dat het leven van alle mensen steeds beter, lees comfortabeler wordt? Het is een algemeen bekend feit dat het prettig leven kan zijn in de comfortzone, maar het echte avontuur woont er niet. En leren doen we er al helemaal niet, al blijkt dat dus ook in de stresszone lastig. En dat in dit leven dat beoogt een leerschool te zijn!
De vraag is nu of het eigenlijk überhaupt wel mogelijk is de mens naar aard en wezen te veranderen en wezenlijke vooruitgang te boeken. Sowieso raadzaam is het de mogelijkheid als vertrekpunt te kiezen. Maar blijkbaar is het iets van een geheel andere orde, datgene wat de natuur van de mens kan aantasten en naar de aard veranderen. Wanneer veranderde er iets laatstelijk trouwens voor jou iets ten goede?

30/06/2025

(On)opzettelijkheid 42 Vooruitgang 1
Onopzettelijkheid betekent 'zonder voor opgezet doel'. Onopzettelijke uitkomsten komen aan de lopende band voor. Waar je ook bent, wat je ook maar doet. Meestal zien we ze als ongewenst. Kun je iets doen of laten om de kans op gewenste onopzettelijke uitkomsten te vergroten? Dat zijn de vragen die in deze serie columns aan bod komen.

John Gray is een Britse politieke filosoof. Hij stelt dat vooruitgang - opzettelijk of onopzettelijk - bij de mens een mythe is. We blijven haat prediken, oorlogen voeren, tegen de klippen op consumeren, zijn-blijven in de kern egoïstisch en vertellen onszelf mooie verhaaltjes om een gevoel van ongemak te dempen. Hoe slim de wetenschap ook ziektes steeds beter weet te bestrijden, nieuwe ziektes zien we steeds weer. En technologische innovaties lijken vooral onze natuurlijke aard te dienen en versterken, niet vooruit te helpen. Oplossingen bevatten de kiemen van nieuwe problemen. Er is kortom zeker wat te zeggen voor de stelling van Gray. Ook al kan elk individu de ervaring hebben van vooruitgang, bijvoorbeeld als iets goed lukt of iemand ergens steeds beter in wordt. Er zijn ook verschillen tussen mensen: het ene leven is ogenschijnlijk meer een toonbeeld van progressie dan het andere. In het grotere geheel, van een afstandje bezien schiet het echter met ons weinig op. We leren nauwelijks tot niets. We roepen: "dit nooit weer", kijken naar de herhaling en staan er met de handen in de zakken bij. Binnen het bestel van het gewone menselijke bestaan is vooruitgang een illusie. Mechanismen die dit verzekeren zijn o.a. actie-reactie: elke actie roept een tegengestelde reactie op, waardoor alles uiteindelijk, onopzettelijk in zijn tegendeel verkeert en de optelsom nul is. Slachtoffers worden daders en daders slachtoffers vv. Ook geldt er de wet van behoud van alle ellende en geluk: dan gaat het de een beter dan de ander, maar overall blijft de hoeveelheid geluk en ellende steeds gelijk. Nu denk je vast dat ik een pessimist ben. Maar ik ben eerder een realistische optimist. Als dit alles zo is, wat nu, wat nu, zei Pichecru? Wat lukt jou persoonlijk trouwens laatstelijk steeds beter maar helpt je naar je menselijke aard niet vooruit?

School voor psychologie

22/09/2025

15/09/2025

09/09/2025

01/09/2025

18/08/2025

12/08/2025

04/08/2025

29/07/2025

21/07/2025

14/07/2025

07/07/2025

30/06/2025

Adres

Website

Meldingen

Contact De Praktijk

Snelkoppelingen

Delen

Type