24/01/2023
UIT DE PRAKTIJK 🙏
Eind vorig jaar ben ik benaderd door Myrthe, student aan de hogeschool van Amsterdam. Voor haar opleiding creative business was ze bezig met een achtergrondverhaal over burn-out bij jongeren. Hiervoor heeft ze o.a. mij geïnterviewd. Ze heeft prachtig artikel geschreven over hoe het is om als jongere een burn-out te krijgen en wat dit met je leven doet. Absoluut de moeite waard om deze 'lap tekst' helemaal te lezen!
In mijn praktijk behandel ik veel cliënten met deze klachten. Meer weten over deze behandeling? Neem contact op via de website: www.psychozuid.nl
LEVEN IN EEN LEUGEN
Iedereen kent het wel; je hebt morgen een spannend tentamen waar je graag goed wilt presteren, dat levert stress op. Wat als die stress niet meer alleen op zo’n spannende momenten naar bovenkomt, maar continu? Is dat nou een burn-out? En hoe beïnvloedt zo’n burn-out dan je leven op jonge leeftijd?
“Myrthe, ontbijt je wel even voordat je de deur uitgaat?” zegt mijn moeder terwijl ik tegenover haar voor mij uit zit te staren. Ik hoor het haar op de achtergrond zeggen, maar echt binnen komt het niet. Vanaf het moment dat vanochtend mijn wekker ging, zit mijn hoofd alweer te malen. “Ik wil helemaal niet naar school, maar ja, iedere normale student gaat naar school.” Van binnen begint de paniek alweer op te borrelen.
De hele ochtend loop ik stilzwijgend door het huis heen, terwijl het in mijn hoofd één grote chaos is. Als ik op de klok kijk, zie ik dat ik nog maar tien minuten heb voordat mijn vader mij naar het station brengt om naar school te gaan. Ik begin te gloeien. In mijn gedachten hoor ik alleen maar: “Als je straks die deur uit bent, is er geen weg meer terug.” Ik ren naar boven en ga op de rand van mijn bed zitten met mijn hoofd tussen mijn handen geklemd. Het voelt alsof mijn keel wordt dicht geknepen en ik begin te hyperventileren. De tranen rollen over mijn wangen. Als mijn vader de kamer binnenkomt, is het enige wat ik nog uit kan brengen: “Papa, ik kan dit niet meer langer!”
Uit een onderzoek van Unicef blijkt dat 1 op de 3 scholieren kampt met een druk om te voldoen aan verwachtingen van zichzelf of van anderen. Steeds meer jongeren lopen door deze druk tegen een burn-out aan. Jitte van den Broek, praktijk ondersteuner GGZ, vertelt dat ze tijdens de corona lockdown steeds meer studenten tegenkwam met burn-out klachten. “Dit kwam, doordat studenten ineens thuis kwamen te zitten en niet meer lekker konden genieten van het studentenleven. Ze werden eenzaam en alles was in een klap heel onzeker.”
“Maar ook buiten corona om zijn er een paar duidelijke oorzaken voor een burn-out onder jongeren,” vertelt psychosociaal therapeut Gerdi Kreutz. Het leven van ‘Generatie Z’, zoals de jongeren generatie van nu wordt genoemd, speelt grotendeels online af. Als jongere zijnde ben je continu bereikbaar en dit wordt ook van je verwacht. Je staat vanaf het moment dat je wakker wordt tot het moment dat je gaat slapen aan. En naast het feit dat je continu bereikbaar moet zijn, zie je op social media ook nog ieders ‘perfecte’ leventje. Geen wonder dat wij opgebrand raken….
HET ONTSTAAN
Ik herken mij helemaal in dit verhaal. De hele dag door een hoge druk voelen, omdat je tegen iedereen leuk moet doen en moet laten zien hoe perfect je leven is. Dit betekende voor mij dat ik een denkbeeldig masker opzette. Zo erg, dat ik helemaal niet meer bewust ervan was hoe het echt met mij ging. Ik ging mijzelf voorliegen.
“Ik geloof dat stress en een burn-out ontstaan door een leven vol leugens,” vertelt Lotte. Dit omschrijft ze heel mooi. Door het masker dat je iedere keer opzet, leef je in een grote leugen. Lotte kreeg ook een burn-out, dit kwam voornamelijk door haar jeugd. Haar ouders hadden vanaf haar 8e al heel veel ruzie en zijn uiteindelijk, toen Lotte 12 was, gescheiden. Ze is de oudste van vier dochters hetgeen haar een groot verantwoordelijkheidsgevoel gaf. Die druk is haar uiteindelijk op haar 24e te veel geworden, toen ze haar burn-out kreeg.
Judith heeft, in het vierde jaar van haar studie Tourism Management, een burn-out gehad. “Ik vond het heerlijk om druk te zijn, maar uiteindelijk was het allemaal veel te veel.” Ze deed alles tegelijk: een fulltime studie, werken op Schiphol, 3x per week sporten, werk als voedingscoach en daarbij ook nog een sociaal studentenleven onderhouden. “Ik had al langere tijd klachten zoals vermoeidheid, een onrustig gevoel en duizeligheid, maar ik wist niet goed wat er aan de hand was. Tot ik in de pauze op school een paniekaanval kreeg en de dokter mij vertelde dat ik een burn-out had.”
DE ACCEPTATIE
In het begin van een burn-out voelt alles zwaar. Eenvoudige dingen als de vaatwasser uitruimen, voelt al als te veel. Dit bevestigt Gerdi ook. “Je bent helemaal opgebrand. Je hebt geen energie meer over in je lijf, zelfs niet voor de eenvoudigste taken.” De eerste stap om te herstellen van een burn-out is daarom ook heel veel rust nemen. Je moet je eigen systeem weer opladen om aan de slag te kunnen en te herstellen van je burn-out.
Lotte kreeg dit ook te horen toen ze bij de psycholoog kwam met haar burn-out. Ze moest rust nemen. “Dit vond ik heel moeilijk, het accepteren dat ik een burn-out had en dus rust moest nemen. Er zijn mensen die 60 uur per week werken en geen burn-out krijgen, waarom ik dan wel?”
Dit vond ik zelf ook het moeilijkste aan mijn burn-out. Het accepteren dat je zelfs de eenvoudigste dingen niet meer kan. Het was echt een gevecht in mijn hoofd. Het voelde alsof ik helemaal alleen stil stond in een wereld waar iedereen doorging. Ik was achttien jaar en had niet eens energie om op te staan en naar school te gaan.
Ik denk dat het accepteren van een burn-out heel moeilijk is, omdat mensen om je heen het niet begrijpen. Ze kunnen zich niet voorstellen dat je in de ochtend wakker wordt en gewoon geen energie hebt om op te staan. En dat snap ik. Nu bijna drie jaar na mijn burn-out kan ik mij dat gevoel al bijna niet meer voorstellen.
HET LEERPROCES
“Als je bepaalde karaktertrekken hebt, zoals perfectionisme, laag zelfbeeld, moeilijk om hulp kan vragen, is de kans groter dat je een burn-out krijgt,” vertelt Jitte van den Broek. Met die onderliggende oorzaken moet je aan de slag wil je over je burn-out heen komen.
Hier vertelt Gerdi ook over: “Je moet bewust worden van je denkwereld. Wat je denkt, beïnvloedt namelijk je doen, je denken en je laten.” Maar ze vertelt mij ook dat het accepteren dat je fouten maakt heel belangrijk is. Niemand is perfect, zelfs die mensen op social media niet.
Iedereen gaat dus eigenlijk dezelfde dingen leren tijdens zijn of haar burn-out, toch is ieders proces anders. Voor de een werkt de ene aanpak om over een burn-out heen te komen en voor de ander werkt dat weer helemaal niet. “Ik werk altijd vanuit de cliënt,” vertelt Gerdi. “Ik heb een heleboel methodes en handvaten die ik kan gebruiken. Afhankelijk van wie tegenover mij zit, zet ik die in.” Gerdi concludeert dat het vooral belangrijk is dat je eerlijke gesprekken hebt, waarin je kwetsbaar mag zijn. Dan ga je ontdekken wat jouw beperkingen en uitdagingen zijn.
Zo is het bij mij ook gegaan. Ik ben gesprekken met mijn coach gaan voeren om uit te zoeken waar mijn burn-out vandaan kwam. Wat waren nou voor mij de dingen waar ik tegenaan liep? Ik leerde hierdoor zoveel over mijzelf. Ik werd ineens bewust van wie ik echt was, in plaats van wie ik dacht dat ik moest zijn.
Dat heeft mij het meest gebracht. Het bewust worden van je eigen denkwereld. In het begin vond ik dit heel moeilijk, maar ik ging steeds beter leren dat het maar gedachtes waren. Dat het niet de werkelijkheid was. En door afstand te kunnen nemen van die gedachtes heb ik veel meer rust gekregen in mijn lijf.
Door stapje voor stapje te leren omgaan met mijzelf en mijn gedachten begon ik weer sterker te worden. Ik had steeds minder paniekaanvallen en ik begon geleidelijk aan mijn leven weer op te pakken. Dat was ook niet altijd even gemakkelijk. Zeker in het begin waren er genoeg momenten dat het allemaal weer te veel werd. Lotte vertelt ook: “Na 9 maanden thuis zitten, ben ik gaan integreren op mijn werk, maar al snel werd duidelijk dat dat nog helemaal niet ging.” Bewust leven is dus niet iets wat je 1-2-3 even leert. Het heeft echt tijd nodig om te leren omgaan met jezelf en al je karaktertrekken.
HET VERVOLG
Judith heeft haar hele leven omgegooid na haar burn-out. Ze is geëmigreerd naar Australië om meer buiten en in de natuur te leven. “Ik maak heel bewust keuzes. Ik kijk naar wat ik voel, wat bij mij past en hoe ik mijn dagen en weken wil doorbrengen.” Ze heeft geleerd waar haar eigen grenzen liggen en hoe ze hier mee om moet gaan. Geen ja meer op etentjes zeggen waar je eigenlijk geen energie voor hebt en bewust genieten van de kleine dingen in het leven.
Een burn-out heeft dus zeker een hele grote invloed op je leven. Maar door je burn-out leer je zoveel. Je wordt bewust van jezelf en de wereld om je heen, hetgeen heel veel volwassenen nog niet eens zijn. En daar ga je je hele leven profijt van hebben.
Ondanks dat ik het liefst die ellendige periode in mijn leven en de pijn die het met zich meebracht zou willen vergeten, ben ik heel dankbaar voor alles wat het mij geleerd heeft.
Ik leef nu om mijzelf gelukkig te maken, niet om aan het perfecte plaatje te voldoen.
