08/05/2025
Soja: De mythe van de superfood ontmaskerd
Soja is een van de meest populaire plantaardige eiwitbronnen ter wereld en wordt vaak gepromoot als een gezond en voedzaam alternatief voor dierlijke eiwitten. Het wordt verwerkt in een breed scala aan producten, van sojamelk en tofu tot proteïnepoeder en vleesvervangers. Toch is het beeld van soja als een superfood niet zo eenduidig als vaak wordt voorgesteld. In dit artikel onderzoeken we waarom soja, ondanks zijn populariteit, biologisch gezien niet altijd een voedzame keuze is en welke gezondheidsrisico's eraan verbonden kunnen zijn.
1. Biologische beschikbaarheid en fermentatie
Hoewel soja van nature een hoog eiwitgehalte heeft, is het niet zomaar een 'superfood' voor de mens. Soja bevat verschillende antinutriënten zoals fytinezuur, trypsineremmers en lectines, die de opname van mineralen zoals calcium, magnesium, ijzer en zink kunnen verstoren. Dit maakt soja zonder fermentatie moeilijk verteerbaar en beperkt de biologische beschikbaarheid van voedingsstoffen aanzienlijk.
Traditionele Aziatische culturen, zoals in Japan en Korea, hebben deze uitdaging eeuwen geleden opgelost door sojaproducten te fermenteren. Gefermenteerde sojaproducten zoals miso, natto, tempeh en tamari ondergaan een langdurig microbiologisch proces dat de antinutriënten afbreekt, de verteerbaarheid verhoogt en gunstige probiotische bacteriën creëert die de darmgezondheid ondersteunen. Dit verklaart waarom gefermenteerde soja vaak beter wordt verdragen en als gezonder wordt beschouwd.
2. Soja als verergerende factor bij biologische conflicten
Hoewel soja zelf niet de directe oorzaak is van ernstige aandoeningen, kan het een sterke verergerende factor zijn wanneer iemand een biologisch trauma of shock heeft opgelopen. Zoals beschreven in de Germaanse geneeskunde, ontstaan veel ziekten door plotselinge, geïsoleerde en dramatisch ervaren conflicten. Wanneer een dergelijke shock niet wordt opgelost, kan de consumptie van soja, met zijn antinutriënten, hormonale verstoringen en enzymremmers, de belasting van het lichaam aanzienlijk vergroten en de genezing bemoeilijken.
3. Hormonale effecten en schildklierproblemen
Soja bevat ook fyto-oestrogenen, verbindingen die lijken op het vrouwelijke hormoon oestrogeen. Deze plantaardige oestrogenen kunnen de hormonale balans in het lichaam verstoren door te binden aan oestrogeenreceptoren, wat kan leiden tot hormonale disbalansen. Dit kan vooral problematisch zijn voor vrouwen met een verhoogd risico op borst- of baarmoederkanker, evenals voor mannen die mogelijk een verlaging van de testosteronspiegel ervaren door overmatige soja-inname.
Daarnaast kan soja de werking van de schildklier beïnvloeden. Goitrogenen, natuurlijke stoffen in soja, kunnen de opname van jodium blokkeren, wat essentieel is voor een gezonde schildklierfunctie. Dit kan leiden tot hypothyreoïdie (een te trage schildklier) en andere schildklierproblemen, vooral bij mensen met een reeds bestaande jodiumtekort.
4. Nierstenen en oxalaten
Een minder bekende uitdaging met soja is het hoge gehalte aan oxalaten, verbindingen die zich kunnen binden aan mineralen zoals calcium en deze omzetten in onoplosbare kristallen. Deze kristallen kunnen zich ophopen in de nieren, wat bijdraagt aan de vorming van nierstenen. Voor mensen die gevoelig zijn voor nierstenen of reeds een geschiedenis hebben van nierproblemen, kan het vermijden van niet-gefermenteerde soja een verstandige keuze zijn.
5. Enzymremmers en bloedklontering
Soja bevat ook enzymremmers zoals trypsineremmers, die de werking van het pancreasenzym trypsine blokkeren. Trypsine is essentieel voor de afbraak van eiwitten in de dunne darm. Het remmen van dit enzym kan leiden tot een verminderde eiwitvertering, darmklachten en tekorten aan essentiële aminozuren. Daarnaast bevat soja haemagglutinine, een stof die rode bloedcellen sneller laat klonteren, wat de circulatie kan verstoren en mogelijk bijdraagt aan cardiovasculaire problemen.
6. Hersengezondheid en neurologische Impact
Er zijn ook zorgen over de invloed van soja op de hersengezondheid. Sommige studies suggereren dat de fyto-oestrogenen in soja kunnen interfereren met de normale hersenfunctie en cognitieve prestaties, vooral op de lange termijn. Hoewel het onderzoek hierover nog in ontwikkeling is, is het duidelijk dat er voorzichtigheid geboden is bij overmatige consumptie van soja.
7. Milieu-impact en genetische Modificatie
Naast de gezondheidsaspecten is soja ook een van de meest intensief bewerkte gewassen ter wereld. Het merendeel van de wereldwijd geteelde soja is genetisch gemodificeerd om bestand te zijn tegen herbiciden zoals glyfosaat. Dit betekent dat soja vaak wordt besproeid met grote hoeveelheden pesticiden, wat niet alleen schadelijk is voor het milieu, maar ook voor de menselijke gezondheid.
8. Soja in diervoeding: gezondheidsproblemen en antibioticagebruik
Een ander groot probleem is dat de meeste industriële veeteeltbedrijven soja gebruiken als hoofdingrediënt in veevoer. Dit is geen natuurlijk voedsel voor deze dieren en kan ernstige spijsverteringsproblemen veroorzaken. Omdat de spijsvertering van bijvoorbeeld koeien, schapen en geiten niet is aangepast aan een sojarijk dieet, ontstaan vaak ontstekingen en andere gezondheidsproblemen. Dit leidt op zijn b***t tot een verhoogd gebruik van antibiotica om deze aandoeningen te bestrijden. Het resultaat is dat het vlees van deze dieren vaak sporen bevat van zowel antibiotica als de schadelijke stoffen uit de soja die ze hebben gegeten.
9. Conclusie: De voorzichtigheid bij soja
Hoewel gefermenteerde sojaproducten zoals tempeh, miso en natto enkele voordelen kunnen bieden door hun probiotische eigenschappen, is het belangrijk om niet-gefermenteerde soja met voorzichtigheid te benaderen. Vanwege de aanwezigheid van antinutriënten, hormonale verstoringen, nierstenen en mogelijke hersenimpact is soja niet de wondervoeding die het soms wordt voorgesteld. Voor wie een gezond voedingspatroon wil volgen, is het raadzaam om alternatieve eiwitbronnen te overwegen die minder belastend zijn voor het lichaam.
Voor een optimale gezondheid is het belangrijk om voedsel te kiezen dat zo dicht mogelijk bij zijn natuurlijke staat blijft en minder afhankelijk is van industriële bewerking en genetische modificatie.
(tekst overgenomen van Daniël Derweduwen)
