27/02/2023
Wat is trauma?
Trauma is een overweldigende gebeurtenis waar je niet mee om weet te gaan. Trauma is niet het slechte wat je overkomen is maar wat er in jou gebeurt als gevolg van wat er met je gebeurt. Hoe je iets ervaren hebt, hoe dat voor jou was, daar gaat het om. Trauma betekent eigenlijk ontkoppeling van jezelf omdat het te pijnlijk is om te voelen wat er te voelen valt of om jezelf te zijn.
Langdurige blootstelling aan een traumatiserende omgeving, zoals mishandeling, misbruik, huiselijk geweld, grensoverschrijdend gedrag, fysieke verwaarlozing, emotionele verwaarlozing, verlies van een ouder op jonge leeftijd, gepest worden, gemanipuleerd worden door mensen die je vertrouwt, plotseling verlaten worden of een eenmalige overweldigende gebeurtenis (een ongeluk, overlijden) kan zorgen voor trauma.
Een traumatische gebeurtenis is niet voorbij zodra het afgelopen is. De effecten van trauma blijven vaak wekenlang, maanden of zelf jaren aanhouden. Je gaat dan overleven, aanpassingen doen om iets anders niet te hoeven voelen. Die aanpassingen/ overlevingsstrategieën brengen voor iedereen andere levensthema’s met zich mee. Bijvoorbeeld niet meer weten hoe je om moet gaan met emoties, je grenzen niet aan kunnen geven, je onderbuikgevoel niet meer volgen, conflicten uit de weg gaan of je bijvoorbeeld terugtrekken als je gekwetst wordt.
Wat doet trauma in je lichaam en in je brein?
Wanneer sensaties van fysieke of emotionele pijn heel groot worden of je dreigen te overspoelen, neigen we ernaar om ons af te sluiten voor ons lichaam en onze gevoelens. Dat is een gezonde en natuurlijke reactie op het moment dat je te veel pijn ervaart of bij emotionele stress. Het helpt je namelijk om afstand te nemen van de pijn terwijl je fysiek aanwezig kunnen blijven. Onder stressvolle omstandigheden is dat een belangrijke hulpbron. Echter wanneer trauma’s blijven komen of onze omstandigheden chronisch (emotioneel) stressvol blijven, dan wordt dit een patroon, waarin we steeds reageren op dreigende pijn door ons af te sluiten. In plaats van een tijdelijke hulpbron wordt afsluiten de norm en negeren we onze gevoelens en emoties. We gaan ons lichaam dan gebruiken als een ding, als iets wat stoort, lastig is, genegeerd of gerepareerd moet worden. Onbewust gaan we het lijf te trainen om over grenzen te gaan en je lijf uit te putten. Het wordt lastiger om te voelen waar je blij van wordt, waar je energie van krijgt en om ruimte voor jezelf te creëren. Trauma’s kunnen ons hierdoor jarenlang pijn bezorgen en chronisch belasten.
Ook als je niet precies weet wat jou getraumatiseerd heeft of als je wat je meegemaakt hebt niet als trauma zou benoemen, kan het zijn dat er sprake is van trauma. Trauma is persoonlijk en niemand anders dan jijzelf kan voelen en navoelen wat een gebeurtenis met jou heeft gedaan. De pijn, angst, het verdriet, het machteloze gevoel, de boosheid. Alleen jij voelt dat.
Trauma ontregelt je waarneming. Je reageert vanuit gevaar, je waarneming is aangescherpt en je kunt van het één op het andere moment in de overlevingsmodus gaan. Je denkt niet na maar reageert met vechten of vluchten.
Triggers
Een trigger is een uitlokkende factor. Iets in het nu lijkt op iets uit het verleden. Triggers zijn niet altijd herkenbaar gelinkt aan het verleden. Een flashback is het resultaat van een trigger. Flashbacks nemen de vorm aan van fysieke sensaties, gevoelens, gedachten, of een combinatie van deze drie. Zo kan een traumatische herinnering (flashback) zich voordoen als beelden in je hoofd of het gevoel van pure paniek in je lijf- de paniek van toen. Soms ben je je bewust van triggers en soms ook niet. In ieder geval zorgen de triggers voor een buitenproportionele stress respons die niet in verhouding staat tot de huidige gebeurtenis. Triggers activeren het reptielenbrein, het angstcentrum in onze hersenen.
Behandeling van trauma
Trauma zit in je lijf. Trauma genezing begint dus precies daar, weer contact maken met je lichaam. Getraumatiseerd zijn betekent gevangen zitten in de overlevingsmodus, vastzitten in chronische vecht of vluchtreacties of lang na het trauma nog bevroren zijn. Trauma zadelt je op met een verstoring in het voelen: Je voelt weinig of soms helemaal niets meer of je voelt te veel en te snel.
Voor de behandeling van trauma is het steeds duidelijker geworden dat lichaamsgericht werken het cliënten makkelijker maakt om om te leren gaan met gevoelens, emoties en sensaties.
Lichamelijke sensaties zijn bij een trauma zo overweldigend dat cliënten leren om ze niet meer te voelen. Daarmee gaat het gevoel voor wie je bent, wat je wilt of niet wilt ook mee verloren en dat is wat je weer moet ontwikkelen.
Om van trauma te genezen moet je je zowel lichamelijk als emotioneel weer veilig voelen in je lichaam. Want als je in verbinding bent met je lichaam dan kun je je bewust zijn van je behoeften en van je grenzen.
Haptotherapie
Haptotherapie is een lichaamsgerichte en persoonsgerichte therapie die jou kan helpen om de verbinding met jezelf, je gevoelens en emoties te herstellen, zodat er weer balans komt tussen het voelen, denken en handelen.
Bronnen:
“Trauma en Regulatie” Upledger Instituut Nederland
“Sterker worden waar het pijn doet” Y Casteleyn
