11/04/2025
De Nervus Vagus bij Honden: Sleutel tot Rust en Herstel
De nervus vagus, ook wel de zwervende zenuw genoemd, is een van de belangrijkste zenuwen in het lichaam van de hond – en van de mens. Deze tiende hersenzenuw maakt deel uit van het parasympathische zenuwstelsel, dat verantwoordelijk is voor rust, herstel en vertering. Zijn invloed is diepgaand: van het reguleren van hartslag en ademhaling tot het beïnvloeden van de spijsvertering en het gedrag van de hond.
Wat is de nervus vagus precies?
De nervus vagus is een lange, zwervende zenuw die begint in de hersenstam en zich via de nek en borst naar de buik uitstrekt. Onderweg maakt hij verbinding met tal van organen, waaronder het hart, de longen, de maag, de lever en de darmen. Hierdoor heeft hij invloed op zowel lichamelijke processen als emotioneel welzijn.
Bij honden speelt de nervus vagus een belangrijke rol in het autonome zenuwstelsel:
Het sympathische deel van dit systeem zorgt voor actie: vechten of vluchten.
Het parasympathische deel, waarin de nervus vagus centraal staat, is gericht op rust, ontspanning, herstel en spijsvertering.
Een goed werkende nervus vagus zorgt ervoor dat een hond na stress of opwinding weer snel tot rust komt en terugkeert naar een ontspannen toestand.
Signalen van een goed werkende nervus vagus
Wanneer de nervus vagus goed functioneert, zie je bij een hond:
Een rustige, diepe ademhaling.
Een ontspannen lichaamshouding.
Een goede spijsvertering (regelmatige ontlasting, geen winderigheid).
Sociaal, vriendelijk gedrag.
Goede slaap.
Honden met een actieve, gezonde nervus vagus kunnen goed schakelen tussen activiteit en ontspanning. Ze herstellen sneller van stress en blijven over het algemeen emotioneel stabiel.
Wanneer is de nervus vagus uit balans?
Een onderactieve nervus vagus kan bijdragen aan:
Chronische stress of angst.
Spijsverteringsproblemen zoals braken, diarree of een verminderde eetlust.
Hartkloppingen of oppervlakkige ademhaling.
Overmatige waakzaamheid of snel overprikkeld zijn.
Slechte slaap.
Bij angstige of getraumatiseerde honden zien we vaak dat hun zenuwstelsel “vastzit” in een staat van verhoogde paraatheid. De nervus vagus komt dan onvoldoende in actie om het lichaam tot rust te brengen.
Hoe kun je de nervus vagus van je hond ondersteunen?
Gelukkig kun je de werking van de nervus vagus positief beïnvloeden. Dit noemen we ook wel vagale stimulatie. Hier zijn enkele zachte, effectieve manieren om dit te doen:
1. Rustige ademhaling en aanraking
Honden spiegelen vaak de ademhaling van hun eigenaar. Door zelf rustig te ademen, help je de hond ook tot rust te komen.
Zachte, ritmische aanrakingen zoals TTouch of kalmerende strijkbewegingen activeren het parasympathische systeem.
2. Massage en acupressuur
Met name de nek, schouders en borstgebied zijn gevoelig voor vagale stimulatie.
Massages in dit gebied helpen om spanning los te laten en de nervus vagus te activeren.
3. Diepe verbinding en veiligheid
Honden voelen zich veilig bij voorspelbaarheid, zachte stemmen en warme connectie.
Veilige hechting en aanwezigheid van een rustige eigenaar hebben directe invloed op het zenuwstelsel van de hond.
4. Essentiële oliën
Geuren als lavendel, roomse kamille en wierook kunnen kalmerend werken op het zenuwstelsel van honden.
Een rustige geurervaring stimuleert indirect de nervus vagus via de reukzin en de hersenen.
5. Zingen of neuriën in de buurt van je hond
Het klinkt misschien gek, maar zachte trilling van je stem werkt via het gehoor en kan kalmerend zijn voor zowel mens als hond. De vibraties beïnvloeden via de nervus vagus de hartslag en ademhaling.
6. Voeding en darmgezondheid
De nervus vagus verbindt direct met de darmen. Een gezonde darmflora ondersteunt het hele systeem.
Probiotica en vezelrijke voeding kunnen de darmgezondheid verbeteren en zo het parasympathische systeem versterken.
---
Een kalme hond is een gezonde hond
De nervus vagus speelt een sleutelrol in het welzijn van je hond. Door kleine aanpassingen in de omgeving, aanraking, voeding en geur kun je deze krachtige zenuw zachtjes ondersteunen. Dit is niet alleen heilzaam bij stress of trauma, maar draagt ook preventief bij aan een kalm, evenwichtig en gelukkig hondenleven.
